장음표시 사용
141쪽
sequentem quaestionem potius disserantur: &videamus numquid Galeni mentam sua interpretatione fidelius expresserit Fuchsius , sic ipse habet: Purgatio est cum humores qualitate molesti vacuantur. Placet haec dispositio, a displicet, quod per humores qualitate molestos humoris molestantis jeciem exponit, cum potus exponendum fui siet qualitate, hoc est ipecie sua molestos. Longo haec inter se dissident interuallo specie peccare, M speciem humoris molestantis esse: sua specie peccare sanguinem dicere absurdum est, atipeciem humoris molestantis esse,minime a surdum,molestus quippe est, cum excedit. μPlethorica inuehit Symplomata de quibus sequenti Aphorismo; molestus, inquam, est sua quantitate , non specie. Iam si proba esset Fuchsi expositio,illa pro maiore posita sequeretur sanguini, ut reliquis humoribus purgationem competere, sic enim concluderet argumentum : Purgatio est cum humoris mole stantis species vacΗatur: sed cum vacuatur sanguis peccans, vacuatur humoris molestantis species, ergo sanguinis vacuatio purgatio est.
Neque quicquam facit ad mentem Fuchsjallegatus Galeni locus ex Commentario octavo secundi Aphorisnorum ubi inquit Hippocratem tunc purgatoriu exhibere Pharmacum quando unus ex humoribus redundat, quasi vero aeque solus sanguis ac coeterorum humo
rum quilibet ab Ordinaria proportione &Symmetria recedere non possit quod suppo
nere videtur fuchsiue dc paulo post ex prosesib
142쪽
tos APHORISMUS SECUNDI Saliquis solus ultra proportionem exuperat, vera sit & necelsaria purgationis consequetia, cum humoris Unius redundantia iuxta illam suppositionem Cacochymiam necessario efficiat. Verum mentem propriam ita dilucide proposuit Galenus, quemadmodum in progressu innotescet, ut in huius loci intellectu haerere,hominis sit paru in Galeni lectione uersati quod Fuchsio exprobare nolim aut parum accurati : Illud quippe sibi voluit Galenus
mittendum sanguinem, cum humores omnes
adaugetur aequaliter, seruata scilicet analogia vel solus supra analogiam. Proprie Vocatus sanguis, ut pro humore quarto accipitur ab alijs distincto. Quod si coeterorum aliquis redundet, puta bilis utraq; vel pituita, purgandum. Ratio est, quia redundare nullus istorum potest, quin protinus Cacochymiam inducat. Et hoc nobis hactenus decantata cantilena, iterumq; iterumq; decantanda. Demus modo Fuchsio, coeterisq; Galeni interpretibus inducias , dc Fallopium aggrediamur, in Galenum hostiliter aperto campo dimicantem. Primam eius aciem nullo infringemus negotio, si non ignoremus qua ratione
humoris in pulmones delapsi dicatur purgatio. Circa quod sciendum obiter purgantium usum ab obstructione per se non indicari, sed deobstruentium: haec cum v ij sint ordinis, Varias quoq; intentiones proserunt: obstructionem pariunt erassa, viscida , lenta: a
crassis attenuandi procedit iudicatio ; a visci-
143쪽
dis, detergendi; a lentis incidendi: qualitati- 'bus per se tribuuntur huiushaodi actiones,
has sequitur obstruentis corporis euacuatio, euacuationem denique viarum apertio. Illa porrhis enacuatio purgatio esst, quam mixtam
nominamus, ab alterantibus dispositive profecta, ab expultrice lacultate perfecta, neque humori conuenit ut obstruenti, sed ut qualitate peccanti, hoc est, ad probam nutritionem inhabili, alias ortae in vasis obstruetionia sanguine, purgatione soret occurrendum non venae sectione; Vel purgationem ac venae semonem indiscrete, dc inde terminate indicaret obstructio. Secunda quae de menstruo est, solutione non indiget, nam purgatio non est si sanguinem spectemus isi abusue dc improprie, alias eadem appellatione donanda esset quacunque arte se a sanguinis effusio. Hoc Fallo pius ipse tacite, at luculenter confirmat, cum sanguinem menstruum laudatum esse,
suaque tantum copia nocere docet.
Cur ergo Hippocrates inquiet aliquis, cur
Galenus 3 cur probatissimi quiq; Medici cur
nos ipsi vulgo menstruas purgationeS Vocamus 3 Respondeo Hippocratem coeterosque priscis usitata temporibus loquendi fuisse usos, neque facilό a recepto verborum usi deflectendum censuisse, cum aut rem abunde exprimerent, aut quid aliud ipsam cosequens
aut concomitans adnotarent, veluti praesenti casu. Euacuationem certe menstruam expri-
144쪽
mario naturae uniuersalis instituto soli sanguinis redundantiae destinata nulli non inter Medicos compertum, qua de causa euacuatiosmpliciter non purgatio est appellada. Verum ut natura particularis abutitur utero, in quem tanquam in sentinam corporis humores putridos,&vitiosos amandat una cum sanguine inculpato effluentes, ita & nos purgationis voce. Addo praeterea medicamenta purgantia nulla reperiri', quae iiisita vi dc iacultate, qualis vere purgantibus est concessa, sanguinem illum proliciant ab uteri venis, uti neque a reliquo corpore: Periit& cum suo inventocsa Galeno credimus qui solus primusque eiusmodi saeuitatem in ignoto simplice est expertus, neque squod nonnulli assirmantJhoc nostro tempore rediuiuam puto talis simplicis cognitionem. Quod si unquam purgationi quae Calliartico fit succedit menstrua, accidit vel euacuatis humoribus crassis delentis a quibus obstructi venarum oscula liberum sanguini, forte etiam crassiori,negabat
exitunn vel proritata humoru ac medicamenti acrimonia, aut sane subleuata quo premebatur pondere natura, vacuationem nouam ac spontaneam moliente: a medicamentis vere purgantibus contrarium potius veremur es-
sectum, nempe ne vi tractrice qua pollent reuocato ad intestina humoru impetu fluorem menstruum, remorentur ac impediant. inam ob causam imperitiae aut imprudentiae notam
vel apud unperitos effugeret, qui mulieri
145쪽
fluentibus ex naturae praescripto mensibus
Catharticam exhiberet. vero ciere menses communiter perhibentur manifestis agunt qualitatibus,& iisdem plane licet intentioribus, quib' lactis generatio procuratur. Calida
illa cum sint, ac propterea utero nescio qua proprietate familiaria, humores crassos meatibus infarctos attenuatat: Viscidos & lentos tergentdc incidunt, vias diducunt, sanguinem fundunt, fusi a solita conceptacula prouehun-vur humores, quibus pro vehiculo assistunt, quae mouere menses creduntur dum tandem naturae impulsu in apertum prodeant.
Ad ultimum dato Diuretica, atq; Lithon- triba vera esse purgantia, quod plane negandum foret, non ideo concedendum arenUlarum eiectionem veram esse purgationem,
quoniam si definitionem probe attendimus, solis humoribus competit purgatio. Verum quemadmodum humorem gipse num qui in substantiam solidam gipso similem concreuit, humoris nomine donamus, sic & arenulis & calculis , quibus sua est a compactis
concretisque humoribus Origo, e8ndem ap-
pellationem conuenire ,au ideo sequetur Fallopij intentumi An purgabuntur tanquam vel quantitate infesta, vel obstruentiat minime gentium. Sed ut .qualitate peccant, hoc est propria specie sunt enim toto genere praeter naturam. Sed neque cum Fallopio existimandum est totam ab arte pendere Arenularum expurgationem, uti neque a solan
146쪽
tura. Non ab arte quidem clim nulla dentve Lithon triba, quae, ut agaricus pituitam, Rha barbarum bilem, helleborus melancholiam,sorma sua specifica tophos trabant: neque si darentur, soli arti esset imputanda purgandi actio, uti paulo post ostendemus; attractionem enim cathartici sequitur depulsio, quae
unius naturae est opus allechos humores non serentis, non etiam soli naturae accepta referenda, suam quippe operam consert Medica industria, compactos dissoluit calculos, intimas eoru partes substantiae tenuitate peruadens, aut asperitate ac duritie atterendo comminuit, vias lenit dc amplificat, vim expultricem proritat, excitat, aut confirmat, cuius postmoduni contentione dc nixa quod infestat extraditur. Hactenus abunde enucleata videtur pu gationis natura, nunc eius differentias prosequamur, ut si quis reliquus occurat dissicultatis plaxus enodetur.
Docuimus praecedenti quaestione purgationem esse ex vacuationum genere,
quamobrem motum includit: in motu quinque reperiuntur, termini duo, a quo,
147쪽
ad quem: medium, mobile , oc mouens. Ab horum singulis oritur aliqua purgationis differentia. Terminus a quo, vel est corpus uniuersum, vel plurimae eius partes, vel pars solitaria aliqua. ad uniuersum corpuS, aut plurimas, dirigitur partes purgatio, uniuer
talis est: ad singulas, particularis.
Terminus ad quem unus est, nempe extra corpus. humoris siue transpositionem melius dixeris quam purgationem, cum humor ab Vna parte in aliam extruditur , si tamen purgationem imperfecta, aut inchoatam lubet appellare, nihil moror : hinc altera orietur purgationis distinctio in persectam, siue inchoatam dc absolutam. Perfecta erit cum humor omnino extra impelletur, sic ut nullam amplius partem attingat, imperfecta, cum vel in via subsistet, vel ab una parte in aliam migrabit, puta a circumferetia ad centrum, centro ad circumferentiam, a superiore ad inseriorem; a nobili ad ignobilem;
aut contra. Et haec iterum in utilem aut nocuam secari potest: utilis est quae in corporis utilitatem cedit , qualis quae a nobili , dc principe in ignobilem: nocua quae detrimen-Tum affert, quia is quae ab ignobili in principem dc ad vitae usus necessariana excrementa, deponit. Est quaedam tertia inter has media, & inutilis, quae nec proscit nec obest,
medium spatium illud vocamus per quod decurrit humor qui expurgatur. Sua sunt singu-
148쪽
lis partibus loca peculiaria purgationi accommodata, siue conserentia, ut loquitur Hippocrates. Cerebro , palatum, & nares, Pulmonib',Trachaea arteria: Ventriculo oesophagus , & venter inferior; qui ambo iecoris concavo etiam subseruiunt : At gibbo, renes, & qui renibus ipsis famulantur urina- xij meatus & vesica. Vnde purgationum alia per superiora fieri dicitur , alia per superiorum inseriorumve nomine simpliciter prolato vomitum aut secessum apud Hippocratem intellige , nam quae per alias vias sursum aut deorsum instituutur purgatio, cum adiectione medii nomin
xi consueuit: Per palatum, per nares, per re. nes, per Ureteras, per vesicam, per uterum, de
se de alijs distinctionem hanc sequitur praefata altera in eam quae confert, cum per loca conserentia purgamus: Et eam quae officit cum praeter naturae legem vias sectamur. Mobile illud est quod excernitur, nempe humor in humore tria consideram', speciem, quantitatem & qualitate. Species expurgandorum hum orum tres'numeratur, Bilis utraq;.& pituita. Quibus annumerandum quod adeceteros refertur serum,& quatuor habebim
simplices purgationum dis rentias, prima est quae flavae bili accommodatur; Altera quae nigrae; Tertia quae pituitae; vltima quae siro; a quorum singulis inditum purgantibus officii aut virtutis nomen, hinc Cholagoga dicta, Melanogoga , Phlemagoga , Hy tragoga.
149쪽
inueniuntur, tot numero quot mixtionum in
humoribus modi. Comiplicantur simul qua do-q; humores Omnet, aut duo , aut plures, qui-b' depelIendis cathartica coponimus mixtis facultatibus praedita, polychresta nuncupata.
Addenda his differentiis illa paulo ante re petita quam in Aphorismo insimiai diuinus senex his verbis, si talia purgentur, qualia purgari oportet confert Sc leuiter serunt, sin
Alterum in humore spe standum est qxiantitas, quae vel copiosa, vel exigua, vel mediocris: totumque dicit, aut partes. Si purgationem primo modo aestimemus. nempe ex euacuati humoris copia, illλm diuidemus in largam moderatam, & exiguam. Si secundo modo , in perfectana 3c imperfectam. Perseela est , cum tantum id expellitur quod exuberat. Imperfecta cum et' pus tantum aliqua. Eraticatiuam itam nonnulli satis signincanter, quanqhiam barbare fortasse nuncupant, istam minoraticiam. Tertium est qualitas a qua variae prodeunt purgati Statim disserentiae : ab acri quippe Messerato humore, grauis Zc violenta procedita mitis benigno, blanda & facilis. A crudo, infesta; & symptomatica: A cocto cretica 3c proficia a. A crasso, viscido,dc lento, tarda, lenta, issicilis, a tenui dc sequaci, prompta atque expedita. Postremo a nobis propositu fuit moves, sine quo nulla istu enitur purSatio ut neq; motuS UL
150쪽
114 IJOR ISMUS SECUNDUS, Ius moues vel in se specitari potest 3 vel in ordine ad sua vim, suamque actionem Moventis in se spectati quot assignantur species, totidem& purgationum. Mouens aliud naturale , aliud artificiale, aliud neutrum, aliud ex his mixtiam. Purgatio quoque alia naturalis , aliaartificialis , alia neutra, alia mixta Naturalis est quae tota a natura pendet, Veluti praecedenti quaestione de vacuatione de-. finiuimus. Artificialis quae tota ab arte. Neutra, ex Vi verbi illarum utramque excludit,
sed una cum negatione positiuu aliud principium connotat, quodcunque tandem illud sit, modo ab ijs aluersum; ipsum scilicet mobile; vel quodvis aliud externum agens
praeter cognitionem, praeterque arbitrium ac intentum, casum inquam, δc fortunam.
Mixta vel ab iis omnibus pendet, vel a pluribus, neutram per participationem licet appellare. Productis singulorum exemplis , iunioribus se se in istis imitatione ii ostra exercedi
occasionem praebeamus. Perturbationes ventris & vomitiones spontaneae, de quibus in nostro Aphorismo, mere naturales sunt: humorum cunio, absorptio 3c quaecunque alia purgatio a se la humana proticiscitur industria cum intentione operantis, mere si a
tificialis. /Quod si sua sibi tenuitate per laxiores po- ros exitum paret humor, ac sponte nulIo