장음표시 사용
131쪽
non si inlapis purgatio,quam reliqui sanguinis. Secundo, sanguine circa uterum prauam qualitatem contrahente : sed neq; huius expulsio purgatio est, si vera Fallopii regula. Non enim prauus duntaxat, sed& laudatus quoque cum illaudato, purus cum impuro nullo delectu menstrua purgatione excluditur. Postremo fit retentis Cum sanguine me struo prauis humorib', qui non modo sua qualitate
peccant, Verum etiam tempore putrescunt
loco calido dc humido conclusi; & his vera purgatio debetur non sanguini, quaqtiam Una cum sanguine plerumq; soraS erumpunt, uno
veluti impetu utramq; euacuationem natura
moliente. Omnibus hisce casibus contendit Fallopius veram institui purgationem uti ex. ipsius dictis nullo negotio colliges: nihilominus in primo nulla fit inquinatio spiritu u,cum nulla aliena qualitate infecta sint mens frua: In secundo nulla cs purgatio, cum non sit humoris determinati, sed promiscue omnium. In tertio nulla nisi humoris qualitate peccantis iuxta Galeni doctrinam. Vt merito hoc nomine explodenda sit Fallopiana descriptio. Non minus quoque rei, cienda est cum in
uniuersiam purgatione circa ea omnia versari profitetur a quibus partib' accedit impuritas. Si ita est spolianda protinus suaconditione purgatio, nempe ut circa determinatum versetur subiectum, imo& circa sol c,s determinatos humores : Namsi circa humores solos, ergo non circa Omnia quae corpora cospurca
132쪽
quorum plurima sub humoris genere nequeunt collocari, Qualia, venena externa, aer in- se eius, & pestilens flatus. Si circa quaelibet determinata subiecta; assignandae Catharticorum differentiae quae determinatis singulis venenis educendis, aut excluded O aeri infesto,& pestilenti, & flatib',&quibuscunque alijs
Itaque superflua est hac in parte Fallopii
descriptio , sed ex altera manca & imperfecta cum spirituum tantum & solidarum partium mentionem fecit, humores praetermisit: Diuisioni Hippocraticae standum erat doctrinae Hippocratis sectatori, qui corpus uniuersima in tria partitus est, contenta, continentia, Mimpetum facientia, in quorum sngula cadit impuritas, cadunt & sui particulares ab impuritate, & alijs causis internis externisque affectus ; a quibus etiam tripartitam febrium differentiam sumpsit Galenus. Neq; c5mode sub his aut illis contenta vigeo comprehendi ;Νon sub solidis, cum suis sint&. liquida : non sub spiritibus, quibus plerumque toto sunt genere contraria ; solus sanguis aliqua cum ijs similitudinus & naturae conditione ac lege
sectatur, alb ijsdem in plurimis dissitus. Imminuta igitu est Fallopii descriptio cum in legitima par tium enumeratione defecerit. Sed cuiae pluribus viiijs scateat quam ipse expurgandius humor, quid opus est in illa diluenda litteris δι otio diuti' abutit nost mPotius, qu: e Galeni est , illustremus, sparsam T a d undique
133쪽
undique Fallopi, argutiis caliginem, ut pris
mum illuxerit veritatis iubar, nobis etiam xacentibus tirunculi dissetuent. Purgationem itaque definiuimus euacuationem humorum qualitate peccantiu , circa quod quatuor breuibus consideranda, Priamum euacuati*nis nomen, alterum humoris, Tertium peccantis; Quartum & vltimum qualitatis euacuatio generis locum obtinet,
cuius in se spectari significatio amplissima quacunque cuiusque corporis in nobis contenci exclusionem designat; sed restringitura Medicis vulgo ad eam quae infesti est corporis : sensu a doctis1imo Fernelio definitur eorum quae in corpore praeter naturam continetur expulsio. Sic accepta euacuatio in v.iuersalem Mparticulare distinguitur. Vniuersalis est; quae totum corpus aut furimas eius attingit partes. Particularis , quae circa singulas Occupatur.
Vtraque in quadruplici est disserentia:
naturalis enim est, vel artificialis, neutra, vel mixta: quarum tres priores simplices, postrema composita. Naturalem voco quae princi pium motus medium & finem ab ipsa natura habet, nullo accedente adminiculo extereno quam ἀυιομά ως γνομέν , appellat hoc Aphorismo noster.Hippocrates. iArtificialis est, quae tota artis ministerio completur, nullum auxilium natura, vel alia quavis exterior* savsa conserente: Elusinois
134쪽
di est puris, humorum, grumorum , alienorum, ut semel dicam) corporum vacuatio, quae suetione. fit, absorptione , extractione, vel alio quolibet artificis ingenio.
Neutra est, quam neque naturae , neque arti reseras acceptam, sed vel mobili; hoc est ei quod euacuatur; vel fortunae, aut casui: sic lumbricorumi coeteroruque animalculorum eXitum e eorpore motrici eorum facultatis,pe debemus; Et puris aut cuiussibet humoriris effluxum, puri ipsi aus humori, sua vel tenuitate vel acrimonia viam sibi paranti, suaque postmodum quantitate, & grauitate collabenti; vel mouenti externo nullo comtilio, nulla cognitione impellenti. Mixta est quae partim ab uno pendet, pamtim ab altero, vel a pluribus. Et haec iterum multiplex pro diuerso copulationis modo. Nani vel motus principium ' natura petitur, arte coeptuni promouente , vel mobili,
vel fortuna aut casu: vel contra ab arte, am ceteris mot 'inchoat, a natura abseluitur, auta reliquoru aliquo. Singulorui exempla suopte marte sibi sacjiecoponet ingenios' lector, lingularumq; mixtionum differentias colliget. i' Qtiae ab arte incipit mixta vacuatici in duas species secari rotest, vel enim motus prin- cipium ariti debetur esse filue, ad quem ordinem pertinent medicameta insita δc propria 'Hpeculi res h mores trahentia. Vel dispositive tantum: idque vel impedimenta subtrahendo, ut abscessus, δέ vanae apertio: vel hu-
135쪽
inores fluxiles, aut sequaCes reddendo, detersione, incisione,attenuatione, etiam incrassatione, ut in tussi ab humore subtiliori: .ei excitando proritandoque expultricem, quod acria faciunt, & quae acido p gentique se pore praedita. Vel suo pondere comprimendo. Vel vias parando, qualia quae leniunt, laxant, aperiunt. Eadem diuisio reliquis adaptanda sed ab ea incoepimus, quae & ex arte tota est, & ex usu γ vel enim natura mouet, Sc non promouet: vel materiam solum ad ad motum disponit: crassa, calore sundendococreta dissoluendo ; tenuia incrassando, 3c si e de reliquis, tum in quod deficit natura, arte id absoluitur,dc haec ad quotidianos etiam usus reserenda,& quae mox dicentur. Humor quoque sua copia grauis suopte motu delabitur ex parte quapiam, si quid hae ret ac subsidet natura vel arte, vel Iorte deis pellitur. Alias, dispositive dumtaxat eidem humor ad motum concurrit , Crassus nempe dc terrestris per inferiora; leuis & tenuis per superiora paratior est & sequacior. ΝIdem de mouente fortuito statuendum, nam vel motum efficit impellendo, comprimendo , concutiendo: vel solum ad motum disponit, sic calor solis , aut ignis calligando: sic alia quaedam impedimentum sabtraahendo. Qua ratione hollis hostem aggressus, illius thorace confosso, ruptaque vomica pure erumpente, ossenso vitam attulit, cui
136쪽
tione & arbitrio successisset, arti erat imputandum.
Modo nequis hasce diuisiones quasi per
somnium a me excogitatas sibi persuadeat, illas ex Hippocratis 3c Galeni locis aliquot insinuemus , quorum imitatione studiosus lector non pauca aliunde compilabit , si-imulque intelliger quantam ad praxim utilitatem conferant, & quam apposite singulis ad propria capita reuocandis viam praemuniant. Helleboro Epoto iubet Hippocrates admotionem corpora ducere , depropia a perturbatione quae ex motu corporis nauigantiabus accidit, experientia, quae duceLe oportet quo natura vergit, per loca conserentia ducere iubet idem Hippocrates, duplicem nobis intentionem exhibens inquit medicari aestate superiores magis, hyeme inferiores: melancholicos etiam infra, habita utrobique humoris motus ratione: nam biliosus maxima ex parte aestate exuperat, ut hyeme pituita. state natura animalis tota propter ambientem caliditatem magis ad supariora sertur, hyeme contra. Superna petit bilis, pituita & melacholia inferiora: QMm ob causam supra septum transuersum dolores qui purgatione indigent per superiora indigere significant: qui vero inferiora, per inseriora: Vnde in pleuritide descendente , sumpto ab humoris motu argumento peplio purgat &helleboro suorum praeceptoru curiosus ubia
que Obseruator. Haec imitentur studiosi , in
137쪽
uU AESTIO SECUNDA 1o13 uos prolixum meum studium prolixiorem
Orte me reddidit. Redeo ad euacuationum disserentias , quarum haec postrema in praesentia ante dictis subhcienda, quod vel circa humores proprie dictos occupentur, vel circa humidaqHaec unque Sc liquida fluidaque aut solida corpora, vel in nobis genita vel aliunde transmissa, pro quorum diuersitate diuersas sortiuntur appellationes quibus inuicem discernuntur.
circa corpora solida occupantur,vel humida quibus humoris non quadrat appellatio, generis nomen retinent cum additione subiecti. Sic vermium, tophorum,grumorum, excrementorum alui, flatuum, aquae vini euacuationem dicimus.
Humorum proprie dichorum euacuatio bi- . partita est. Vel enim ad sanguinem dirigitur Sc simpliciter ac per excellentium euacuatio passim ab Hippocrate & Galeno nuncupatur vel ad reliquos humores a sanguine alienos,& ea est de qua nobis instituta oratio. Purgatio itaque euacuatio est humoruhoe est humidorum fluidorumque Corporum quae e alimentis gignuntur ut definit Avicennas sed peccantium, hoc est quae a naturali statu recesserunt, siue quae praeter naturam in corpore stabulantur. Peccant autem vel propria sua specie, vel quantitate, vel qualitate, Solius quantitatis vitio dicta simpliciter euacuatio subuenit. Qualitatu primatu ii aut secundarum excessus aut desectus alteratione
138쪽
eorrigitur, quae fit per contraria. Sua specie peccantibus humoribus purgatio satisfacit ergo in definitione allegata accipiendum qualitatis nomen non pro accidenti de praedicamento qualitatis , sed pro ipsa humoris disserentia & specie, quae ex se nutritioni est inepta. Vno verbo pro hoc est succi prauitate, quae nutritionem corporis labefactat, & pro laudabili & familiari succo, vitiosum& alienum reponit.' Huius generis sunt humores omnes a sanguine alieni quamprimum ultra legitimam proportionem adaugentur, solus sanguis ser- Itib. δε pristina succi gratia & bonitate pluripia..tod. mum supra modum & proportionem increiacit: Quare solius sanguinis incrementu plethorica symptomata consequuntur, quibus ovocata simpliciter vacuatione occurrimus: reliqui cum exuberat prauae nutritionis symp- tomata inducunt, & 'purgatione depelluntur. - - hqr- mobrem non iniuria Leonicenum accusat Fuchsius, quanquam iniusto titulo, quod Galeni verba Κάθαραν θ οταν οἱ καΤαποώτητα κενωνlαι , ita latine reddiderit, purgationem vero quando praua qualitate affecti euacuantur. Dignus equidem reprehensione Leonicenus, ut qui sua interpretatione sanguinem a purgatione non excludit. Esto enim sanguis praua aliqua qualitate afficiatur, nonne iuxta Leoniceni sententiam ad purgationem recurrendumῖ Nisi sorte prauae
139쪽
. . PII STIO SECUNDA. io qualitatis nomine illa intelligitur , quae ianguinem a propria natura in alien m conue
' cit, itaut ne sanguinis quidem appellationem mereatur; sed haec loquendi ratio, noua est& parum usitata, & nouo op' habet interprete. Dicendu potius fuerat purgationem ellecum hamores secundum qualitatem molesti vacuantur, id est secundum speciem quam a Galeno multis locis per qualitatem significari: & ita communiter iii medicina usurpari nemo ibit inficias, Leoniceni ut diximus lapsum optime deprehendit Fuchsius, sed male reprehendit. Nam si humores, inquit, quantitate non excesserint ut saepe fit) qualitas noli purgatione, sed alteratione corrigitur. Quid hinc sequitur 6 Fachii λ multa absurda. . Illud in primis quod supponis paucum humorem sola alteratione perpetuo corrigi si prauam qualitate contraxerit. Alterum quod qualitati nudae purgationem concedis: Tertium quod huic ipsi qualitati purgationem tribuis, non quatenias qualitas, sed quatenus coniuncha cum qualitatis excessu, ita ut pOtissima purgationis ratio a quantitate dependeat. mad primum attinet, docet quotidiana experientia, paucum imo paucissimum qu* doque humorem nulla vi alterantium redire cum natura in gratia posse : cuiusmodi sunt illi, qui ex insigni putredine maligha aliquana qualitatem contraxere, ae prorsus veneficam:
140쪽
consutabimus itavi quotiescunq; humorum
hi ut ad externi veneni naturam accedunLquamproxime , paria cum venenis inferunt1ynaptomata, quanquam minima sint quantiata te, neque temperari usquam possunt aut x
tundi, neque ante funesti esse desinunt quam lenitus excludantur. Exempta requiris i Ga
enum consule, ab eo accipies a tantillo hu- venefico veneficam auram exsurgeres quorum utrumque sua tenuitate & paruitate visum effugiat, solo tactu percipiatur : hanc ut primum mentis arcem serit mole quantumuis exisua, tanta vi corpus uniuersiam cocutit
ut nulla pars eius violentiam effugiat, sita vidc mole Scorpionum, Phalangiorumque spiculis haud absimilis. Sed demus o Fuchsi qualitatem alteratione perpetuo euinci nisi excedat quantitas, istud admittis salta excedente quantitate qualitati purgationem deberi; Ouo admisse quid est quod Leonicenum arguas 3nam si qualitati prauae iniungenda purgatio, qoidni per qualitatem prauam, cuius gratia instituitur, poterit definiri 3 Additum sorte voluisses quantitatis nomen, sed frustra;
ut pote cum sub vacuationis nomine coprehendatur, non enim rei ut quali, sed ut quantae vacuatio conuenit. Sed neque ut quali conuenire potest purgatio . si nudam qualitatem intelligas, quae non nisi a contrario per se tollitur, quare non nisi contrariam per se in- dicat, hoc est contrariam qualitatem, non purgationem quae 'alterius est generis: non etiam ut quanto Armaliter conuenit: sed haec in