장음표시 사용
161쪽
DVbitandi nobis paulo ante praebuit ocis
casionem Fuchsius, cum de purgationis' a Galeno tradita definitione ageremus, ubi Leoniceni interpretationem conuellens qua litatem humoris sela vult alteratione corrigi, non purgatione , nisi cum quantitate excesserit: ex quo inserri debet a quantitate purgationem iudicari. Nam si qualitati non debetur purgatio nisi quatenus cum excessu Coniunctae, excessui certe debetur. Haec si Fuchsij opinio est, non a Galent naente, non . ratione videtur aliena, Galenus quidem quarto Aphorismorum ubi haec eadein prae-entis Aphorismi sententia repetice r, & explicatur, per qualia opollet, abundantiam significari dicit humorum sua qualitate ii festantium, abundantiam igitur purgari opor- . tet tanquam id quod indicat, nenipe ab eo
cuius gratia instituitur purgatio sumpta p.rgationis iudicatione. Clamhs & ex professe rem in methodo definit his verbis. Sieue missio sanguinis vel propter ipsius redundantiam, vel propter morbi magnitudinem: ita purgatio vel propter redundentis elusidem succi, v l propter vim morbi adhibetur. Et ibidem paulo inserius Hiopocratis auctoritata fretus succum redundantem V
162쪽
cuandum docet hac distinctione , ut si exu peret sanguis, detrahatur: sin alterutra bilis aut pituita Catharticum imperetur. Quaeris apertius in Galeno suffragiuῖ Ha- p. ' a bes libro de constitutione artis diitincte &diserte proditam quam quaerimus dςcisionem paucis his verbis. Correctio morbos efficientium dispositionum summatim perstringenti contrariJs obitur: particulatim vero persequenti superfluum uniuersum rescindere expedie, quomodo superfluum si distinguendinan ut quantum, an ut quale, an ut utrumque. d redire in naturalem statum vaIet , alis terare per contraria , Quae praeter naturam toto sunt genere, ut venena, ac spicula defigentium virus animalium, alterando vacuandoque. Hic manifeste Galenus a qualitate solius alterationis indicationem petit: a quan titate, vacuationis, sub qua purgatione conu prehendit. Plura undecunque ex Galeno in hanc sententiam congerent Galeni studiosi,
nos veritatem rationibus exploremus, . '
Esto, supponamus Cystim felleam sibi sa-
miliaris humoris copia turgentem ac oppressam, sic ut neque de nouo affluenti sit locus, neque suo se pondere leuare ipsa possit nullo accedente qualitatis vitios Quid tum reme- dij, nisi ut exuberantem quantitatem deri has λ Quo tandem ingenio, nisi purgationer ntitati ergoi debita purgatio. Idem inductione patet in reliquis humoribus iuxta
naturae nc mam temperatis : nam neque --
163쪽
1Crioliae , neque pituitae quorum utriqueas en usus in corpore nisi clim excesserint
C Matiorierit decernimus: nec aliam vacua-Driem cJUam purgationem. Si cum excessu cessum a naturali crasi & symmetria ners saxio adesse contendis , & huius recessus oc est prauae inductae qualitatis gratia purationem praescribi: Quaeram qua qualitate festa sit bilis, cum per uniuersum corpiis Fusa Zc exuperans iterum inducit Z Non alore M siccitate febrem , aut aliam quae iri risus cadat particularem ullam intemperiem excitat. Non acrimonia ferit, aut laedit, non vlli vitali actioni, non animali, nulli etiam naturali plerumque officit. At purgatione eliminruada est, quia sparsa, quia exuperans. Car in syn Ocho non putrida accenso sanguini mutuata non a qualitatis vitio, a quo praecipua est laeso, sed a plenitudine indicatione sanguinem eximis, in praefata bilii redundantia solam qualitatem quae culpa caret attendidisὶ Promenda potius a quantitate indicatio Vt pote qua penitus sublata aut certe immi nuta itulla aut exigua vis qualitatis. Non enim
ex se se scintilla concitabit incendium in subiecto tantillum ad obs stendum idoneo:
non mandragora , non cicuta , non papauer quae alioqui trahere corpus in perniciem apta sunt, sine qnantitate detrimentum Vnquam is afferenti Idem multo magis de humoribus Aphoris existimandum quorum multo minus aduersa Comm.
nostris corporibus qualitas longe maiorem '
164쪽
desiderat ad actionem copiam , qua resecta malum pariter resecueris aut praeverteris. Verum obiiciet forem quispiam me mihi ultra scopum effingere in quem spicula cori- torqueam, cum imitus sit qui nudae qualitati tribuat purgationem nomine antea explosa fuit Leoniceni expositio & in praecedentibus si demonstratum, qualitatis foce humoris speciem esse intelligendam: Quo posito ruunt praefata argumenta. Nam biliosus humor & reliqui, licet naturalem temperiem seruent, quamprimum exuberant, etiam cum sanguine commixti aut confusi, qualitate peccant hoc est sua specie, sue in prauum succum degenerant, & nutririonem labefactant, quam ob causim purgationem exposcunt. Valet in utraque bile sortassis haec obiectio in pituita dulci non valet, quae Urgente penuria ulteriori coctione elaborata cedit in laudatum sanguinem , probumque nutri
Denique purgatio euacuatio est sed evacuatio corpori competit ut quanto & extenso, non ut quali, ergo di purgatio. Ecce multis nec inualidis fundamentis
suffultam Fuchsi instantium: Quae tamen si ad Hippocratem, si ad Galenum, si ad rationem ipsim mentis&ocul orti aciem curiose reflectemus parti firmiter videbitur stabilita. Hippocrates quidem toto hoc Aphorismo, qui totus est circa purgationem ex communi
165쪽
riterpretum ipsusque Fuchsij consensu, Ω- .lias qUalitatis meminit tanquam primarii in prirgatione scopi. Ne quis vero Risse aliuncte persuasus ad quantitatem petius animum interideret, se se euidentius in progressu explicaris litem dirimit: deiectiones inquit non sorit multitudine aestimandae, sed si talia Purgeritur qualia purgari oportet. Essent sane multitudine aestimandae non qualitate, si ad humoris copiam, non ad qualitatem esset reserenda purgatio. His si non satis declarata supremi dictatoris intentio, Galeni
commentarios adeamus. Iubet Hippocrates verno tempore Uenae sectionem aut purgationem praecautionis gratia ijs iniungi, quibus alterutrum conuenit. Docet in commento Galenus iaciendum hac distinctione alterutrius delectum, nempe mittendu sanguinem iis qui ex plenitudine morbis sunt obnoxii, purgandos Mios, qui ex humorum
Rem postea clarius illustrans. Venae sinquit) sectio commune auxilium est earum, quae a plethora oriuntur, assectionum. Purga. tio vero, quamuis, si secundum genus inauia dias, unum quoddam auxilium existat, non tamen secundum speciem: nonnullis siquidem consert humores pituitosis educere, aliis amaram bilem, si s atram, reliquis serosam superfluitatem, pro natura earum, quae superueniunt, passionum. Quasi ita velit, in
buere quidem purgatio ab uno aliquo iudia I
166쪽
catur, nempe ab humoris prauitate, verum
in sperie a disserentibus specie humoribus ad eum, qui exuperat, limitatur. Nostra haec interpretatio non est, sed ipsius Galeni eo ipse loco exemplis confirmata. Quemadmodum igitur specialis iudicatio avitioso humore speciali sumitur, puta cho-
Iagogi exhibendi, si peccet bilis, phlegmagogi, si pituita: se & generalis indicatio ab
humoris qualitate vitiosa in genere petenda est. Ita is e habet praecitati Aphorisini comentario. Nempe quemadmodum qualitatem pro humoris intestantis ratione vacuare oportet, sic & quantitatem humoris multitudini respondere. Ecce manifestas humoris purgandi, & purgationis quantitatis indicationes, illius a qualitate, huius a copia &e cessu. Hic interim notent studiosi , fidelis interpretis limites praetergressu suisse Planitu: sic enim scribit Galenus, γαρ χνοιο τέω
Plantius vertit, quemadmodum enim molestum humorem pro qualitatis ratione va
Ad rem redeo, & ad Galenum, qui iuxta Hippocratis loquendi morem vacuationem smpliciter vocari asserit, quando humores omnes vacuantur aequaliter: Purgationem autem, quando qualitate molesti. Hic firma memoria recolendum qualitatis voce succi
167쪽
auitatem designari, communi & significate extio , quae tum accidit, cum Vel M. h.A. teriaixa bile, vel pituita, vel sero corpus in- xrcitaex. Euidens itaque ex Galeni decretob humoris qualitate purgationis indica-
ionem depromi: Verum cum eiusde aucto-itate fretam videamus praecedentem opinio-1em, res est ad rationis trutinam potius re-
Qtaro in primis, si purgationem indicat
quantitatis vitium, quid est quod a purgatio- ine sanguinem excludas λ Nam cuicunque indicaens conuenit & indicatum, cum alternmstiteri maturae lege opponatui Non etia purgationem indicat qualitas de genere accidetis, sed qualitatem contrariam. Relinquitur ergo isola praefata succi prauitas. Quod ita probo. A natura rei proficiscitur indicatio, sed .purgatio est humorum qualitate peccantium, ergo a qualitatis vitio indicatio sumenda. Clarius : humoribus accommodatur purgatio ut qualitate infestantibus, ergo ab iisdem ut talibus ingicatur ue non enim sub alia conditione spectantur, λου alia tolluntur. Denique contraria contrarijs curantur, 1. sed puigatione per se curatur κακοχυμία, ergopurgationi per se contraria est si purgationi per se contraria, ergo purgationem per se indicat. An confirmatione opus est vere
purgantia Vocata prauos tanaummodo ado
riuntur succos; vera igitur purgatio ijsdem soluomodo destinatur. I 2
168쪽
Tertiam in Galeno sententiam inuenio, cuius auctorem facit Hippocratem, qui tum in reliquis omnibus operibus, tum in eo, quod de ulceribus prodidit, etiam morbi magnitudinem ad purgationis indicationem considerat, haec eius sunt verbα Purgatio per aluum plurimis ulcerum prodest, in quibus ossi caries impendet. Praeterest &. quae stantur , dc quae exoduntur , & herpetibus, & reliquis quae ulcera diuturna reddunt: Etiam quaecu-que deliganda sunt eade quoque per aluum purganda. Ex his infert Galenus ulceribus omnib', quoties praeualida sunt purgationε esse v-tile, nec non ipsa morbi vim, siue magnitudinem velis appellare, pro indicatrice quadam
purgationis statuendam. Id quod longa suis
oratione prosequitur, ad quam studiorum iu uenem velim, recurrisse. Praeter istas quarta
quorunda opinio est, a sanguinis massa, siue ab eo, quod in corpore laudabile reperitur, purgationem indicari. Neque id improbabile videtur, si verum est idipsum, quod purgatur, indicare: purgari sanguinem ex eo probant, quod pi rgatio sit quaedam emundatio , sed
emudatur singuis, non reliqui humores praui, imo vero in cloacam aut sentinam im
purissimam detrusi maiorem stum asque im
puritatem contrahunt: λIus sanguis purior redditur Ac defaecatior. Sic vestes, cubiculum, vasa, frumenta, vites expurgari dicimus,
non quisquilias, aut sordes. Et sane medentis
intentioni perbelle quadrae haec opinio, illud
169쪽
num quippe contendimus , comspurcatam alienorum humoru contagio sanguinis mas sam depurgare, deficientem a bonitate pristina in integrum restiruere saluas, ac integras
nutritionis coeterarumque corporis lacultatum asstiones tueri.
Hactenus dissentientes audiuimus de purgatione sententias, quarum rationes haud dif
ficile fuerit quantum iudico adhibita in
terpretatione in concordiam reuocare: singulas igitur seiunctim discutiamus. Ad primam quod attinet, repetendum exsuperioribus purgationem per euacuationem, tanquam per genus proximum, definiri. Eu cuario per se quantitatis excessui succurrit,
repletionem enim curat evacuatio, ut mor-bificarum causarum omnium per contraria
fit amotio: si productos a copia morbos depellit vacuatio, haec ab illa certe iudicatur. Si ita est quantum sui generis naturae particeps est purgatio , tantum & indicationis quae illi ess propria. Vertim ex parte materiae se tenet genus, generica ergo indicatio speciei materialiter dumtaxat applicatur. Ampla porro generis acceptio per specificam differentiam , quam ειδ οιον idcirco vocant, limitata speciem , constituit. Ab hae eadem differentia, generica indieatio, tanquam per rationem formalem, ad specificam reducitur, non aliudconcludunt argumenta affirmativa, si probe examinentur: non aliud conuincunt. negativa. Affirmativa solam materialem in
170쪽
dicationem adstruunt; solam so alem iudiacationem respumi hegfitiva. Haec cirea prismam sententiam. Formalem rationem contemplatur secum
da opinio, succi nimirum prauitatem, quae disserentiae specificae locum in definitione obtinuit, non enim purgatio simpliciter vacuatio nuncupatur, sed cum adiectione talis humoris, nempe qualitate molestantis, qualitatis nomine pro humoris specie 8c differentia, siue pro accepto, uti saepius inculcauimus. Ad hanc conditionem lata illa generis amplitudo restringitur. Id quod satis superque inm Hippocratis δc Galeni calculo firmatum, cum etiam rationibus demonstratum, Neque nos a sententia dimouent, imo ne mouent quidem, quae ad prioris senistentiae confirmationem in contrarium iac
Inter ea, quae ex Galeno citantur, unicum ex libro de artis constitutione mutuatum
dissicultatem parit r ubi causarum morbos efficientium indicationes distinguens, triplicem tantum indicationem profert. Primam quae a qualitate sumitur, alterum quae a quantitate , tertiam qnae ab utroque. Primae opponit alterationem : secundae, Vacuationem, Tertiae utrumque. Undenam modo in his
Galeni verbis haurienda pnrgationis indicatio λ Non a qualitate, ut constat : Ergo aquantitate. Ad quod caput eadem reserenda Non ad alterationem certε, emo ad vacua