장음표시 사용
191쪽
speeta , ipsam pro modulo comprimemuS, ne frustra concutiantur, vires, & morbus inualescat recreato postmosum quantum satis est robore, si purgatione opus erit humorem infestum adoriemur, ac tuto ab imminen xe periculo eripiemus aegrotantem. Neque si quietiore aegro, sedatis, ut fit nonnunquam accidentibus, relinquatur nihilominus virtus
elanguida, falsa salutis species, nos una cum rudioribus in ridiculam spem eriget valetudinis firmioris. Ecce quanti istud sit ad therapiam & prognosin momenti. Hac vi i in discernendis crisibus processit Galenus , non uni dumtaxat excretorum , qualitati intentus, sed istorum praeterea studiosus contemplator. si enim sinquit dum aegrotus indicatur se bris soluatur, & evanescant symptomata secce conserentiam) si melius fuerit
coloratus pro ratione vacuationiS, cum melioribus pulsibus,& ad surgendum robustior ecce tolerantiam haec optima crisis est ecce iudicium . iam sequitur nestrictio. Si vero ex his dest aliquid tantum ab optima deficit - quanta vis est eius quod deficit. Haec igitur
ambo inter se exacte ad certam dignotionem praenotionemque conserenda, non uni stan dum c5iecturae quae in morbificae causae dignotione versatur imo potius Galeni exeptu ex conferentia & tolerantia de vacuatione iudicandum; Crisis enim nomine spontaneam vacuationem intelligimus quae tum optim c*nsetur, cum talia Vacuantur, qualia vacuaris. G Cri*
192쪽
oportet, non tamen a vacuatorum qualitate
ad criseos distinctionem Galenus procedit, sed a conserentia & tolerantia. Quod vero obiscitur cum priore interpretatione postremam Aphorismi clausulam minime cohaerere. Respondeo non ideo sequi Hippocratem nobis hoc Aphorismo praebere ansam noluisse de causa ex esse stu iudicandi: E contra potius id tanquam per se notum legentis iudicio reliquisse; Sed consultius est arbitratus in investigatione causae occupari , quod ipsi alterum erat pxopositum iuxta secundam interpretationem. Cum enim humor in intimioribus partibus frequenter delitescat, neque ullis se se prodat euideatibus propriisque notu atque univocis, artificiosa inuentione in apertum est proferendus. Proseretur indici js hac ipsa clausula descriptis
habita nimirum regione , temporis , aetaris morbique ratione. Haec euidens Hippocratis doctrina, quam suo commentario Optime expressit Fuchsius, dum notas proponi asserit quibus humores qui retroceuerunt agnostamus. At frustra aliam rationem Comminiscitur nempe ut sciamusquandb vacua- dum sit aut minus ; Nam praeterquam quod Galenicae commentarioni repugnat, quae sisti humorum disserentiae discernendae clausulam
istam accommodat: Ipsum Hippocratem in docendo rudem efficit & nugacem: sibi ipsi quod ridiculum est, contradicit, fateris enim o Fuchsi statim initio commentationiS tuae
193쪽
de qualitate sola sermonem esse Hippocrati, testem profers Galenum: Quorsum igitur de tempore t Quid quod eundem sermo:ae mox, tui immemor Zc Galeni, ad quantitate traducis λ Tua enim haec sunt ante allegatis immediate subiecta. si quidem in frigidis tum
regionibus, tum temporibus, minime Uacuare oportet, quod tum corpus antea frigidum magis refrigeretur: Quare si omnino vacuandum erit parce idipsum faciamus quidem. Haec Fuchsius. Voxum si cum antecedenti- . bus vinculo indissolubili nectentur cosequentia, in sola qualitate immorabimur clam Hippocrate, commentatorem optirnu Galenum sectati, neque ad tetmpus, aut qUzntitatem, orationem tranSseremus, quibus in posterum suus dabitur locus. Occasionem Fuch 1io mouit sortassis haec particula sin quibus) quae
ad tempus potius videtur, quam ad qualitatem pertinere. Sed non temporum diim taxat facit mentionem Hippocrates, addit aetates, regiones δc morbos ; imb post morbos
sibijcit in quibus ) itavi haec distinctio si ad
proximius referatur, si cum morbis copulanda. Neque si ad tempora, referretur valeret interpretatio Fuchsii: debet enim subsequentium sensus ex praefatis hic elici. Si ad euacuationem tuto & faeliciter moliendam non quivis humor promistu lacessendus, sedis solum qui molestus est, nec in quibuslbet aetatibus, temporibus, & morbis humores ijdem cumulantur, alimaduerhendum serio
194쪽
quibus in aetatibus quibus anni tempestatib)υ quibusve locis 6c affectibus doceat hos pOtius quam illos e latentibus viis excludere:
Quandoquidem tum aetates, tum anni tempora, tum regiones dc morbi, redundantium humorum notas exhibent. Quare haec ad qualitatem tanquam signa referuntur : De quibus reliquum est ut particulatim, quo distinctius, & maiore cum utilitate , Pert ad emu S.
squibus indici' peccantis moris species discernatur.
IN enumerandis hisce indiciis mancu suis
se Hippocratem nemini mirum videri debet, non enim exacte , & ad amussim singula prosequi sinit instituti breuitas , verum satis superque ipsi fuit praecipua quaedam capita in memoriam reuocare, suoque eXeplo, ad reliqua perquirenda viam studiosis praemunire. In hoc nos versemur modo , quod ut minori negotio assequamur sciendum est humoris alios per sumnia corporis sparibs esse alios in intimis visceribus sib sidere. Qui externa occupant cadunt in iudicaam sensias, nullo labore disternuntur , sola dignoscuntur αυ οψία, suo quisque calore Epiderm iderificat, unde peruulgatum illud H:ppocratis
195쪽
smilis efforescit color humoribus. Hoc argumento causam Ieteri affectricem , tumorumque externo tum differentias communiter deprehendimus, & quantum ad persectam atque absolutam cognitionem satis esse potest, a se inuicem distinguimus, quanqua alias quoque ConiecturaS non aspernamur. At cum in interioribus delitescunt, artificiosa quod solis Medicis peculiare est coniectura comprehendi debent , oc obscurioribus quibusdam indiciis internosci. Et haec quidem fa-eilioris doctrinae gratia ad certa capita reuocabimus, ad ea scilicet quibus in temperamenti notitiam deuenitur. Etenim cum pro varia corporis commoderatione varii cumu-Ientur humores, credibile est eorum nos beneficio in humorum cognitione deduci. quibus med ijs temperamenti dignotionem assequimur. Quanquam illud non ignorandum humoris propagationem, ex unius duntaxat partis vitio frequenter emanare: Quam ob causam non mediocriter reprehin si di sunt is qui desumpto ab humoribus novit Vmperamentis appellationem tribuunt,hune bilios, illum melancholici, alium pituitos aut sanguinei temperamenti constituentes; quasi vero temperamento corporis uniuersi humorum pro uelitus quadam necessitatis lege respondeat. Nequis igitur hac in parte contingat error. sedulo perpendendum erit nam in eandem partes Omnes temperiem conspi-rςnt, principum quam maxime habita ratio-
196쪽
ne, atque earum etiam quae communem to to corpori obeunt aetionem. Qimniam vero
temperamentum in duplici conitituitur differentia. ut niterum sit naturale, quod ab ipso vitae primordio nobis inditum est & congenitum: Alterum adstititium quod aut annorum decursu, aut longa consuetudine con tractum atque comparatum a priore defecit; idcirc non modo temperamenti ingeniti notae in praesentia nobis erunt perueffig/ndae: sed praeterea perquirenda ea a quibus temperatura mutari consueuit , haec enim ipsa generandorum permutandorumque hU- morum , ac temperamenti parem aut sane superiorem facultatem simi sortita. Temperamenti notas tum ex habitu & cθ-stitutione corporis, tum ex qualitatibus primis quas tactiles vocant) tuni ex his fluentibus secundis ut colore, mollitie, duritie&c. tum ex pilorum varietate, ex sexu, pulsibus , conformatione partium , actionibus earundem & passionibus naturalibus , tum ex aninu corporisque affectibus, denique ex iuuantibus, 3c nocentibus muti amur. Has ergo particulatim singulis perquirendis nu- moribus non incomode applica Dimi , quanquam non eandem omnino 'Mim utrobique
possident singulae. Ne quis vero quidpiam effictum a nobis sibi persiadere possit, quaecunque in medium proferemus Hippo Cratis 6c Galeni auctoritate sulciemus , aut sane euidenti ratione. Prima
197쪽
Prima quidem varietatis humoru Sc causa,& nota , est ipsa temperamenti varietas id quod expresse testatur diuinus senex eo libello quem de humoribus inscripsit: cuius auctoritatem sequutus eius discipulus atque interpres fideliuimus, ac coeterorum doctor gravissimus calidis de siccis hominum temperamentis flauae bilis plurimum generari pronunciauit. Quam in sententiam dc saepius εc multis de humorum differentijs est phia Iosephalu S. od ad habitum corporis attinet, classes 8c obesos, stigidos atque pituitoses esse: graciles contra ut plurimum bilioses scriptis idem Galenus consignaui Porro cum in cacochimia proprii sint pulsus humorum naturae, consentaneum est frigoris ratione in pituitosis parvos , tardos 3c rarus esse & propter humiditatem molles. In biliosis, caloris & siccitatis causa contrarios.
Qualitares quoque tactui subiectae humoris speciem indicant in corpore redundantis nisi ab externa aliqua occasione oriantur licet enim uniuersum corpus, quandiu vita fruitur animal calidum, sere semper tactui appareat, dc humores ipsi tales se se nos rissensibus offerant, diuersi tamen sunt indiue sis, gradus & effectus caloris: sc a bile calor acris, adauctae siccitatis gratia quae caloris est lima, a sanguine mitis & benignus, propter humiditatem in corpore excitatur.
198쪽
Cadunt etiam in sensus externos secundast
humoru qualipates:sc pituita salsam aut dulcε
bilem amaram melancholiam acidam coeteraque humorum differentias arguunt peculiares cuiusque sapores: sic proprio quisque
colore discernitur ut antea docuimus . Etsi vero tum solum ex colore fiat iudiciu cum aut e corpore effluit, qui intro continetux siccus aut detruditur in externas partes, nihilominus tamen in diiudicando interiorum statu negligi non debet externus color, talis enim ut plurimum per curaneas partes humor dispertitur, qualis in imo corpore con tinetur , exuberat. Sic fauos crebro videiamus eos quorum inflauae bilis generationem est natura procliuis. Croceos, citrinos, aut pallidos, qui croceae , citrinae , aut pallidae plurimum coaceruant: nigros qui atrae: ΑΙ-
bos qui pituitae, rubicundos qui sanguinis. Α .mollitie quoque ac duritie quae ad habitum reseruntur vulgo temperamenti notas mutuatus est Galenus in arte parua, cuius
imitatione de humoribus nobis discurrere
quadam proportione licet. Non omnino etiam fallax est desumpta ex. pilis coiectura, eande enim cum superioribus Δ ἡ- x xionem habent. Et quidem contentaneum per. - o. eorum humorum colorem prae se ferre ex quibus esseruntur. Albi itaque ex pituita nascuntur. Flaui ex flaua bile nisi sorte a retorrido calore sulginosis vapor de- uratur, quo casu in redinem contrahunt pili
199쪽
st V 'IO OCTAVA. IM& quoniam abile copiosa exhalat fuligo hic- suti sunt plerumque biliosi: glabri e contrario pituitosi : At hi propter abundantiam humiditatis minus, illi propter eiusdem penuriam 8c deni hum magis calvescunt. De iuuantibus de nocentibus disceptatum iam antea est, quorum vim luculenter exprimit Galenus multis in locis , inter coetera illud ad propositum facit cum inquit conistra stos ex bile morbos ealeiacientinus exasperari, sed a frigidis remitti. De animi eorpostisque affectibus dicemus postea. Conformationis partium meminit Galanus dum pituitosos vasis angustis praeditos refert propter sanguinis & irituum paucitatem. Sanguineos contra tensis δc turgentibus propter ubertatem. Actiones contemplatus Hippocrates, Mentis acumen & solertiam in biliosi humoris prouentum retulit, eiusdem firmitate& constantiam. Melancholiae tribuit, stupiditatem, simplicitatemque sanguini: Prudentiam vero optimae temperaturae tulit accep
tam. In quibus inquit) quod ignis siccissi
mum est & aquae humidissimum probam in corpors temperiem sortiuntur prudentissima. Cuius sententiam dissimilibus verbis, at non ab simili ratione definit Plato his verbis r cerebrum molle homines ad percipiendum quidem promptos reddit , sed parum memores: durum contra , memores, sed parum ad percipiendu expeditos. Densum obscura rerum idola confusasque imagineS re-
200쪽
E idem. I PHORISMUS SEC aera, tinet, quae omnia in humores aeque ac io temperiem referre licet. ad passiones attinet , somnum , qui communis sensus passio est, in frigidi humoris prouentum Ut in causam reqcit Galenus, eumque in frigidae M humidae cerebri intemperaturae signis receR-set. At vigilias non modo ex calida intemperie, sed etiam ex biliosi humoris xedundantia profici affirmat. Sexus nil opus est meminisse, norunt omnes, sceminas longe in pituitam proniores esse quam Uiros, sunt enim maxima ex parte frigidiores.
Iam modo ad ea quae temperamentum immutare solent, quoniam in procreandis humoribus efficaciam naeha sunt non leuem progrediatur oratio. Quae quoniam varij sunt generis memoriae gratia in tres classes partiri iubet, in res scilicet naturales, non naturales& praeter natura.Inter naturales illa est ab interiore& necessaria semperque assistete interitus causa petita, cuius' necessitate temperamenta decursu vitae suopte motu variantur, aetatem intelligo, de qua inter coetera scriptum illud a Galeno coperimus. Tria sunt in nostro corpore, quae ipsum ineuitabili quada nece iasitate destruunt, siccitas ex aetate: assiduus substantiae defluxus: & excrementorum pro uentus. Ab hac igitur uti temperies corporis , sic & humorum generatio diuersa pro- manat. 2Etate nimirum senili excrementitia