장음표시 사용
131쪽
autem indefinite comprehendunt quotidianas,tertianas, & quartanas. Verum cum idem dicats eadem cras occupaverit: quotidianas potius expressas voluit,vel tertianas, quartam
nasq;duplices,triplicesq; singulis scilicet diebus amigentes. Quamquam probabile quoq; sit voluisse id exempli loco notatum,quemadmodum alibi consuevit, pari loquendi formula usus, generalia medicinae dogmata singularibus exemplis tradere. Sed num voluerit sub quacumque hora intermissionis febris defignare repetitionem,incaeptionemq; sequC- , tis accessionis , itavi finis unius sit initium alterius; an vero principium singulorum paroxysmorum eadem semper hora contingat licet finis, &declinatio cum intermissione variet,
ab Expositoribus disceptatur. Sub priori sensu interpretatur Heurnius, cui vult casum ab Hippocrate fingi, si sequenti die, invaleat febris eadem hora,qua desiit antecedenti. At vero sub posteriori exponit Galenus, qui servari quidem semper hora, in qua accessio suum faciat initium , no te vari vero alias, in quibus finitur, ut
antea notatum est,commentatur parumq; interesse,an quacumq;hora,&eitius,& tardius febris desinat,dummodo eadem semper hora redeat, &incipiat. Et quamvis utraq; expositione sensus Aphorismi cohqreat e Perimento , suisq; rationibus fulciatur; loge tamen probabilior videtur,& menti Hippoeratis congruentior interpretatio,si finem unius accessio nis, alterius principium excipiat, ut cum expectatur intermissio praec dentis , & altera subsequentis febris aecesso subingreditur. Etenim hic Aphorismus videtur scriptus de febribus continuis,licet periodicis , intermittentes Aph. 3. dicantur periculo vacare,quet propterea dissicile iudicium habere nequeunt.Cum igitur febres accidunt, quam remisi innes initiantes succedentiu accessiones excipiunt,ut quotidianae, tertianae duplices,hemitritari, aliaeque per
subintrantiam d ictae, tunc profecto difficile judicium sequitur; in his nim multi, & mali solent esse humo res ingeniti,foci febrium sordidi, &fermenta viscerum non minimu depravata. Accidit pri terea ex ejusmodi febrium generibus ingens in viribus jactura,cum neq;cOctiones ciborum, neq; alimenti distributiones c mode peragantur, & quod gravius, ob accessiones sibi subito succede tes Natura nequeat, ut in intermittentibus,restaurari, sed sensim hebescit,& elanguet. Secus autem accideret,si febrisomnino intermitteret, desineretque, ut existimat Galenus. Quam prs terea idem Galenus rationem difficilis judicii affert, desumptam ex fixa,firmataq; causa acincessionum,quq idcirco difficulter δε- lubilis sit, multis improbat Argenterius ,sed potissimum ex eo, quod e raticae febres deberent esse facillime solubiles,ob vagam,instabilemq;cauissem,ex qua oriuntur, cum tamen ex
eodem Hippocrate habeatur difficillime solutionis esse, atque adeo longissimas evadere; quin & illae,qui
fixam, stabilemq; causam recognoscunt,ob id ipsum solvi facilius deberent,quippe quae melius subiiciantur coctioni, secretioniq; quam si errat
cam,vagantemq; consequantur; u
de concludit fac us concoqui bili iam materiam stagnantem , quam fluentem, vagantemque pituitam; itemqi eitius kbres cotinuasex humore ri veniSconcluso, quam intermittentes, procedentes exhumore
per habitisCorporis diffuso.ut idea, mei Galenus arbitraturi sed enim experimur tertianas, di quartanas in
132쪽
termittentes, mensuras, & annuas
evadere , cum hyemem prisertim attigerint. At quamquam haec adversus Galeni expositionem ab Argenterio proposita non levis momenti videantur, haud tamen improbabilis illa penitus dicenda erit, si repetitiones febrilium accessionum statis semper horis habitat, invariatam temporis invasionem servent. Siquidem reditus accessionis febrilis eadem semper hora immutabiliter arguit aequabilem, constantemque in vasa sanguinea fermenti febrilis intrusionem, atque in visceribus, seu focis febrium, per uniformem, determinatamq; fermentescentis sanguinis in sua emissaria depositionem.Verum quo pacto ista accidant, clarius infra explicabuntur.
bentibus in articulos et circa maxillas potissimum abscessuinunt.
A Libi dixerat Hippocrates spon-LLtaneas Iassitudines morbos Praenunciare, iisque propterea usus est veluti signis suturas uritudines Praemonstrantibus; nunc&easdem assumit in signa prognostica futurorum abscessuum in articulis, & circi maxillas , si febricitantibus accidanein absque ulla causa manifesta. Notavit autem speciatim febricitantes , quoniam licet abscessus
quibuscumque aegrotantibus accidere possint ex multa, & tenui materia, cum virium languore, vel ex tenaci, & crassa expulsioni rcpugnante ς frequentius tamen febrientibus contingunt, eo quod humores febrim excitantes per indebitam seresentationem motui magis subib
ciatur,& de loco in locu ferri possint. Cum itaque hi citra quamcumq;
evidentem causam, membra Corporis defatigare valentem, lassitudinem incurrunt, ut vel si minimum, leviterq; moveantur, se impotentes percipiant, abscessibuρ subiiciuntur; etenim exinde significatur humores ad partes musculosas, itemque ad tendines, & ligamenta articulorum decumbere, unde impedimentum motus impotentia regendiCorporis pondus exoriatur. Quoniam vero lassitudo triplex memoratur a Galeno comm.ejusdem prima quae ulceris, altera quae tentationis, tertia quae im-
flammationis sensum reseri, dubitari hoc loco potest, quaenam P tius hic sit adiicienda, quae futur
abscessus in loca articulorum prae nunciet: Et dicendum, omnem b&quamcumque esse comprehensam , cum unaquaeque ab humoribus exinriatur, & solum inter sese disserant sensui quem partibus inserunt aquamobrem non immerito Hippocrates indiscriminatim lassitudines nominavit. Porro ad partes lassit dine affectas veluti debiliores facili quicumque humores appellunt, &abscessus inserunt.
At vero non ex modica, ac momentanea Corporis lassitudine, hi protinus sunt praesagiendi, sed ex continuata , diuque perseverante afflictione, ut propterea in Aph rismo notentur , qui babent, hoc
est, qui perpetim patiuntur lassit
dinen non qui habuerunt, vel papsi sunt. Inde enim arguitur imbecillitas artuum, qui facillime ea pr ter excipere possint dccumbentes
Sed & in articulis, & circa m xillas potissimum memorantur abscessus fieri, quoniam humores a
133쪽
partibus nobilioribus sepositi non alibi promptius recipi, & consistere possunt. Sunt enim in articulis vacuitates I glandulae vero veluti partes Corporis spongiosae facile etiam excipiunt, & detinent i harum autem aecipue notavit, quae circa maxillas sunt, uti in buccis , juxta aures, itemque in collo & in jugulo ad linguae radicem, quippe in has saepissime vitiosos humores a Cerebro, aliisque internis visceribus abscedere experimur. Quamquam autem articulos, &glandulas circa maxillas abscessus pati retulerit Hi ppocrates, non tamen reliquas idipsum subire posse negandum : etenim sectis cadaveribus, pluries abscessus inventi sunt in glandulis Mesenterii,&Pancreatis , itemque in glandulis lumborum, &Renum,aliisque, & sane, qua ratione pone aures, & in collo glandulae suscipere possunt vitiosos humores, eadem, & caeterat tum internae , tum externi abscessus pati poterunt;quinimmo non semel expertum est multo antea quam exteriores glandulae tumerent, interiores in Mesenterio intumuisse; unde rationabiliter quidem dissolventia, & diaphoretica medicamenta, in ejusmodi tumoribus a peritioribus Medicis commendantur , quae scilicet impactos, ha rentesque humores incidant, attenuent, dissolvantque, & per patentiores ductus foras amandent, que
Quibus autem eonvalescentibus ex morbo pars aliqua dolet, ibi ni abscesus. Uod de sebricitantibus ex last situdine praecedenti Aphorismo pronunciavit, nunc de convalescentibus ex dolore partem alia quam infestante idipsum prosere Hippocrates. Quare & hic Aphorismus prognosticus quoque est, alterum tradens indicium abscessus futuri, & quidem ea in parte, quam
dolor exeruciat. Proponit autem convalescentes ex morbo, idest, qui nupere morbo servati sunt, praesertim acuto ;nam ex morbis chronicis non tam facile abscessus eveniunt, resoluta
nimirum sensim materia morbifica ex morbi diuturnitate: quippe ex reliquiis humorum non bene suba- nec expulsis, eiusmodi abscessus fiunt. Pro dolente vero parte non solum intelligit, quae revera dolore, sive pungente, uve gravante assicitur, sed quocumque modo laborantem , imbecillam , & languidam . Cum enim abscessus, translatio sit humoris de una in aliam partem, praese tim ignobilem, certe nisi haec languida sit, & imbecilla, commotum tumorem minime excipiet; undὀmadmodum de urina multa,&cra: l sive a dolore re ipsa cruciante, siveis idem Hippoerates Apis. 74. hujus t ab imbecillitate undecumque induis lassus est, inquiens: Quibus spera- ista, pars aliqua laboret, obnoxia tu uturus abseesius ad articulos, i fiet abscessui. Hinc experimur in eos uberat ab abcsu urina muIta, i partes torpidas, exangues, exte-er a, alba qualis in ιaboriosis nuatas, aut doloribus assectas,com- febribus quarto die quibusdam incipit fieri, m. de qua re inferius
motos humores decumbere, & abscessus parere. Quod vero vulgo dicitur dolorem trahere, veluti citicurbitula, ridiculum est, cum & Ga-
134쪽
Aphorismus XXXIII. S XXXIV. 13s
lenus ipse 3.de natu rfac. I 3.languo- scessus naturam reserentem ; nisi tamen evacuatione per vias urinae, vel Intestinorum, aut etiam per sud rem, vel narium haemorrhagiam , aliterve, vitiosus, ac collectus humor egeratur, ut ex eodem Hippocrate deducitur 6. epidem.sed . q. inter invia. orem in partibus, non dolorem accuset.
Α pHORISMUS XXXIII. Sed antὸ morbum aliqua pars δε- luerit, ibi morbus satuitur.
memadmodum praecedentibus duobus Aphorismis ex incliciis concomitantibus , vel consequentibus morbos, conjuncta videlicet lassitudine, aut insequente dolore, prognosim futuri abicessus deduxit. Hippocrates; ita hic ex praecedente morbum dolore in ali. qua parteCorporis coniicit futurum morbum ibidem consistere, & firmari. Quamobrem inquit Galenus in comment. si quis velit connectere daοbus prioribussermonibus illum, qui nunc dicitur, ad unius Apborismi integritatem , sive seorsum
unumquemque scribere, nihil refert, nam er communitas eorum
ostensas, O Angulorum proprie- . tas in sermone praeposta.
Cum igitur antequam morbus invadat, pars aliqua Corporis ad 'gritudinem disposita dolore affici- . tur, vel aliter molestatur, aut languet, ibi futurus morbus firmabitur , sumpta conjectura ex languore ejusdem partis affectae. Nam sicuti spontaneae lassitudines , ante morbi invasionem contingenteS , Corpus obnoxium aegritudinibus protendunt; ita labor, dolor, languor cujusvis partis , praenunciat futuram in eadem parte affectionem; quippe pars dolens, aut aliter affecta subiicitur recipiendis humoribus praeter naturam adauctis , & vitiatis, qui propterea ibidem consistentes morbum excitabunt , inflammationis, tumoriS, aut a
Ap HORISMUS XXXIV. Si febrem habenti suo eatis repent
faucibus existente, es lethais.
PErtinet quoque hic Aphorismus v. Hipp. ad partem prognosticam , ar- :
que eo interitus, praesagitur febrici- ubi eadetanti, si repente suffocatione corri- restia pepiatur citra faucium tumorem. riturum
Quandoquidem inquit febrem fugita habenti, procul dubio is, cui haec
accidunt, febre multo antea Corre- .ptus existimandus est: idque m gis, quoniam sustocatio dicitur supervenire; quare eadem repente contingens crit symptoma superveniens sebricitanti. - De qua vero febre intelligat Hippocrates, dubitat in comm. Galeinnus. Et quamvis de eo, cui magna insit febris, videatur interpretari; contingit tamen, subdit, etiam sine magna febre, strangulatione repente su perveniente, hominem interire; inevitabilior au tem & citior est mors, ut ne sperari quidem possit illius salus, cum vehemens febris detinet aegrotantem, Ob majorem respirationis indigentiam. Sive igitur acuta, & gravi febre, sive etiam leviori aeger afficiatur , si
nullo tumore fauces occupante videatur repente suffocationecorripi, is praedicitur interiturus Cum enim citra causam evidentem suffocatio supervenit, vel in pulmone, vel in aD
135쪽
pera arteria vitium aderit, & qu dem ejus conditionis, ut non tam mole, quam venefica pravitate reΩpirandi organa inficiat ; vel etiam a Spinae vertebris luxatis , atque introrsum inflexis partes respirationi dicatae comprimuntur : quorum utrumque lethale est , medelam haudquaquam admittens. Suffocatio namque non aliud es, inquit Galenus, nis interitus sabi-pus propter defectum inspiratis-nis, qui sit ex angustratalicuius in 'u-nti ex iis , qua obserinunt resspirationi . Quoniam vero dixit nullo tumore in faucibus existente , implicite proinde intelligendum voluit tumorem guttur occupare: quae enim internam partem asperae arteriae insestant , vel exterius circum obsistunt , haudquaquam visu spectari possunt , etiamsi os undequaque amplifice. turr inflammato autem gutture , ejusque mustulis, impeditur iaspiratio, & expiratio, vel per compressionem, si sorte exterius imfiammatione gravetur , vel per obstructionem , si interius consti-petur.
Sed quid si tumor in faucibus appareat , an non lethale signum exustimandum sit Et quidem sine vitae periculo ejusmodi in faucibus tumor
non erit, cum non minus periclitentur aegrotantes ex impedita rese
Piratione, quam ex impedita ciborum deglutitione fit vero longe periculosior censenda est lassio respirationis , quam deglutitionis ;cum sine respiratione, re aere diu vivere nequeamus, absque deglutitione vero,& sine cibo ad plures dies vivere possimus. Accedit, quod tumor apparens in faucibus, multis, variisque medicamentorum generibus tractari potest , & non raro ad
maturationem , vel issolutionem perductus aegrum incolumem relinquit, secus vero qui guttur, & M-
peram arteriam occupat; & si fortasse maturitatem subeat, delabente in pulmonem, & thoracem P rulenta materia , necem quoque
Dubitari praeterea solet, quinam
tumor hic ab Hippocrate memor tur, cum apud Medicos tres species tumorum excepto Erysipelate )c muniter recenseantur, phlegmoni scirrhi,& cedematis. In codice grPco scribitur adema,idest tumor moulis factus a phlegmate; unde is vid tur speciatim ὶn Aphorismo nota
S, eoque magis, quia citra dol rem est, cujus ne quidem verbum facit Hippocrates in textu. Verum epediderim potius inflammationem intelligendam esse, cum febricita ii superveniat, ubi humores acritu dinem, tenuitatemque sortiuntur. Praeterquamquod tumores cedem tofi veluti a lentis humoribus indu- sensim, & per paulatinam com gestionem fiunt, nec facile gutturi, aut asperae arteriae ad nascuntur ; in. Aphorismo autem dieitur repente suffocationem fieri oportere , & minime apparentem . Quamquam si fortasse cedema exoriatur ad huc vitae periculum minetur, ob interclu iam respirationis semitam. Usus est autem nomine cedematis Hippocra- teS, quod Omnem tumorem, seu inflammationem significat ut etiam in comm. Galenus advertit. Non est autem praetereundum periclitari aliquandoaegrotantes, &su catos interire, absque ullo tumore, aut inflammatione gutturiS, . vel saucium, ob malignam solum. venenatamque inspirati aeris conditionem , quemadmodum contigit
136쪽
tempore per Italiam, sed praesertim l bus, quibus semper gravius, ac pe- in hoc Regno Neapolitano lava lues t riculosius est clutinodi extraordina
contagiosa viguit , qua innumeri
fere pueri periere. Id vero potissimum illa affecti patiebantur, ut fauces, & guttur livescerent, & faet rem emitterent pestilentem. Compertum quoque est suffocari homines , caeteraque animalia peculiariabus halitibus e quibusdam cavernis, ac fodinis erumpentibus, non dissimiliter ac iis accidit, qui aerem illum exhauriunt e crypta ad lacum Anguianum sita. Ex densiori etiam , aut plus justo tenujori aere id ipsum pluries visum, quem admodum in cellis vinariis ex ser- mentescente musto, locis occlusis , specubus subterraneis, thermiS ,
hypocaustis, aliisque, ut latius in
nostra Medicinae parte theoretica. Verumtamen suffocatio in hoc Aphorismo memorata non nisi grave Pulmonis vitium sequitur , atque ab interna , non autem ab externa causa illatum, ut antea dictum est.
riis accidentibus molestari, cum per febrim vires magis labefactentur, vitae usus, & operationum vitalium commoda sensibilius afficiantur , quae plane diutius laesa esse non possunt, etsi in caeteris aegritudinibus facilius sufferantur. Quoties ergo praeter incommoda febris, & symptomatum, illam frequentiuS concomitantium, accidit v. Celsi febrientes rarioribus, insuetisque ub δἄν aliis vexari, longe majus periculum imminet. Et quiaem de vita magnopere ambigendum, si repente illis
collum pervertatur, contorqueatu
que, ut vix, ac ne vix quidem possit deglutire. Significatur enim, talem, ac tantam laesionem in musculis moventibus, flectentibus, & circumvolventibus collum inductam esse, ut etiam nervi, & vertebrae spinalis medullae coassiciantur; unde etiam gula, quae Per fibras, & munculos, spinae adhaeret, suo munere deglutiendi defungatur. Atqui liscnon sine luxatione, inflammatione, paralysi , aut convulsione continis
exinente tumoret gunt, quae febricitantibus omnino Si f.brem habenti repentὸ eollum mortisera esse solent. Sed&impedi- pervertatur, ac υix possit devo-l mentum deglutitionis non leviter quoque incommodat, cum Corpus alimento, & debita virium instauratione privet. Quod autem ab in-U Bi praecedenti Aphorismo le- flammatione ex luxatis vertebris, athese signum ex subita suffo- liave simili affectione spinae id oriatur, clarius expressit idem Hippocrates a Zidem ecta.&Gala is q. de Ioco ostea. . 3. Quamobrem quo modocumque spinae vertebrae offendantur, adhuc contusione, vulnere, contorsione , valde de exitu
lethali timendum erit. s Bi praecedenti Aphorismo Ie- ' thale signum ex subita suffocatione febricitanti supervenientea laeso gutture, vel pulmone,desumptum est ; nunc ab impedita deglutitione idem indicium sumitur ob vitium faucium, &sulae . Equidem sicuti respiratio pertinet ad asperam arteriam,ejusque ductus , ita ad fauces, di oesophagum deglutitio.
137쪽
Sudoro ebricitanti s inesserint, boni tertio die, ct quinto, e e-' ptimo, nono, er undecimo , decimoquarto, θ' septimodecimo, ct vigesimoprimo, er vigesimoseptimo, trigesimo primo , ct trige oquartor Hii sudores iudicant morbos; qui vero non ita flunt, laborem Agni cant, ct morbi longitudinem, reret divam.
sudores in febribus evenientes, per quos hae saepissime judicantur :eos autem inquit, si incaeperint diebus imparibus, potissimum indicibus, & decretoriis, bonos, & salutares esse; secus in aliis . Quare considerat hic solummodo tempus apparitionis sudoris, nam de substantia, qualitate, loco, & modo,
infra. Quamquam autem sere omnes Interpretes unanimi consensu generalem hanc Hippocratis sententiam exponant, indeque rationem dierum judicatoriorum tueantur; si nihilominus perpendantur accuratius, quae hic eorumdem serie is, complexus est, procul dubio plures, & quidem non te vis momenti
dissicultates occurrent excutiendae. Primum autem se offert examinandum , cur ad seriem criticorum,
di indicum, quartum diem in hoc. Aphorismo non retulerit, recensuerit vero tertium, & quintum aitemque cur vigesimumprimum,non vigesimum, qui tamen ab eodem inter potiores criticos alibi refertur, & cur vigesimumseptimum, non vigesimumoctavum, veluti per septenos comparatum ad vigesimum- primum.
Nec deinde dissicultate caret quare tempus sudoris incipientis in febribus sit hic per dies impares, veluti crisimos recensitum, cum tamen idem Auctor r.epidem. iudicatorios dies diviserit in impares, & pares, eo sane discrimine, ut si morbi per dies impares exacerbentur, imparibus quoque judicentur, &per pares, diebus paribus. Sed etsi per dies impares ingravescentes morbos speciatim voluerit hoc Aphorismo designares unde postmodum non decimumtertium, sed quartumdecimum recensuit, &trigesimumquartum , non trigemmumtertium, vel trigesimumquintum, in quibus accessiones repetunt sensibiliores, graviusque affligentes, cum sebres periodum ser
Unde praeterea tantam fidem hoc loco judicatoriis diebus praestitie Hippocrates, qui in libris epide-gniorum quamlibet diem tum imparem , tum parem, decretori am notat. Equidem Larisseam Virginem sexta die judicatam refert, ut & filiam Eurianactis . Pythion aeger primus I. epidem. decima die sudavit,& judicatus est; aliique plures pari modo judicati commemorantur, ut late a nobis ostensum est alibi eap. deerisbus, diebus criticis. Quamobrem Celsus diligentissimus caeteroqui praeceptorum Hippoeratis
observator nullam dierum criticorum rationem habendam voIuit, sed tantum accessiones repetentium se-brium considerandas, cum ex illis morbi judicium sumant Animadversione pariter dignum videtur, cud omiserit quadragesimum diem ultimum criticum acu torum morborum, in quo multi a. gravissimis morbis vindicati memo rantur , ut Praeteream reliquos dies.
138쪽
in chron icis considerabiles, sexagesimum, octogesimum, centesimum,& centesimum vigesimum . Hinc traditam criticorum dierum rationem
suspectam plerique habuere, neque solum ex Recentioribus, sed apud Vetustiores quoque, ut testis est ipsemet Galenus, qui in comm. huius Aphorismi haec habet: Non parva
est de diebus seriptis in Aphorismo
di cordia, cum abi alios pro arbitrio scrιbant. Adhuc insuper inquirendum so-ret, quomodo possit sudor die tertio, vel quinto, criticus, & salutaris esse, cum tunc morbus in principio sit, quo tempore nunquam salubriter Natura movet, quae tam brevi concoquere, & malos humores secernere nequit. Contra vero
qui fieri potest, ut sudor post vigesimumseptimum, vel trigesimumprimum erumpens tam malus sit, ut
morbi longitudinem , laborem, vel recidivam portendat, si aliter succedat, cum jam perdiu is duraverit, ejusque causa morbifica magna ex parte domita putanda sit, cum signis coctionis, & cristos , praesertim quia sudores ab humoribus tenuibus proficiscuntur, & hic ab Hippocrate considerantur, veluti acutis morbis finem imponentes , qui propterea ultra quadragesimum producti non reseruntur. At quamvis haec plurimi facienda sint, ut alias quoque meminimus ;aphoristicam hanc tamen Hippo. cratis sententiam non incommodant , quippe is sudores hic mem rat, qui frequentius febrientes al- lavant, & potius iterato febres sen-sm solvunt, quam semel per abso- Iutam, exactamque crisim judicant, quemadmodum Galenus 3. de crisb. adnotavit, raro nimirum febres praesertim productas unica, persectaq; crisi terminari, sed saepius repetitis
evacuationibus desinere, quas idem solutiones appellavit, cohaerenter his, quae Hippocrates ipse Aph. 63. huius, ex rigoribus quotidie recurrentibus , febres quotidie pariter solvi animadvertit, potissimum per sudores. Quoniam vero ins per dies plerumque impares invadunt, nec quadragesimum transcendunt, ideo factum, ut impares praesertim notaverit , omiseritque quadragesimum. Quod autem de sudoribus non semel apparentibus, & judicantibus febrim, sed incipientibus apparere, & pluries redeuntibus agere constituerit, patet manifeste ex contextu ejusdem Aphorismi ,
nam inquit: sudores febricitanti s
ine erint: si ergo enarratis diebus incaeperint, ac deincepS progrediantur, utiles existimandi erunt. Cum imparibus autem connumer vit quartumdecimum , & trigesimumquartum , an quod voluerit sequi Priscorum morem, qui ex Pythagoreis hos dies magis commendabiles secere; an quia sub his adjacentes comprehen los voluit, quosi deo non retulit; an demum quia , quae saepius observavit,scripsit. Atqui anticipantes, aut serius redeuntes febres non raro in causa sunt, ut cri-ses, quae caeteroqui die impari ev nirent, pari accidant; etenim fieri potest, ut tandiu iteratis accessi nibus praeveniant, aut remorentur, ut tandem dies permutent. Caet
rum quarti diei Hippocrates non meminit , quoniam sudores hic consideravit in declinationibus se-brium comparentes, quae Cum per dies impares ponantur exacerbari,
propterea illi nonnisi in diebus imparibus quoque prodibunt. Sed &raro crises observatas testatur Galenus in quarto die, qui se semel tantums
139쪽
tum, & Archigenem bis in tota vi- quoque calorem excitant urentio-
ta vidisse fatetur. Quod postremo sudores aliis diebus contingentes, quam in his, qui notantur in Aphorismo, laborem portendant, morbi longitudinem, vel recidivam, intelligendum, cum absque signis coctionis accidunt,n
que vi Naturae post secretionem e pellentis ; tunc enim humorum mul-.titudinem, aut pravitatem consequuntur, adeoque morbum futurum longum, molestum, redeuntem, ancipitem, & non raro etiam
capitalem, si praesertim alia pravitatis indicia simul copulentur.
rem. Contra vero quae coarctando
constipant, vel obtundunt, sicuti tenuiores partes hebetant, ac si-gunt,ita sensum frigoris inducunt,&non raro etiam stupefaciunt, si fortasse modum excedant. Haec autem ab uno, & solo sanguine, vel in motum celeriorem adacto, vel contra
praepedito , contingunt; siquidem quoadusq; sanguis mediocriter suidus per venas, & arterias excurrit, atque portione sui florida, & vivifica cunctas Corporis partes irrigat,& quaquaversum inseritur, calor , ruem vitalem appellamus, in ilia em persentitur, quaeque inde prodeunt, etiam excrementa, Caloris
quoque sensum exhibent. At vero, Frigidisudores eum acuta quidem l ubi praeter naturam is assicitur, de febre mortem ; cum mitiori ve- vel exsoluta portione volatili, vel
O Ualitatem nunc sudoris in se-
brientibus considerat Hippocrates, & praesertim eam, quae adtactum pertinet; veluti sensibiliorem, isquentioremque , frigoris videlicet, aut caloris . Inquit autem frigidos sudores semper malos esse, sed tamen cum acuta febre iunctos, mortem; cum mitiori vero , solum longitudinem aegritudinis praesignare.
Et quidem oportet sudores in febribus calidos persentiri, tum quia a partibus viventibus calore priditis
emanant, tum quia sanguinis, vitae fomitis, serositates redolent, Malium misturas, unde sensionem tactui inferunt calorificam et quo scilicet pacto calor e corporibus percipitur, media actione sensui tactus allata: q ramobrem quae acrius tactum umciunt, patentiusque cutis poros divellunt, discerpuntque, ea etiam coagulata, vel aliter irretita, circuitum aeque bene persolvere nequit, immo effoetus, vapidusque,
nec arteriolarum externarum partium subit, nec cutim convenienter fovet; cumque ab acido potissimum serosiores, & lymphicae portiones ex eodem male affecto, preosius, infensiusque exprimantur, εο per glandulas subterculaneas in exteriorem Corporis ambitum protrusae , ab ambiente Aere figantur, sudor proinde frigidus ex
Atque hinc sudores frigidi cum
acuta, & continua febre conjuncti mortem praenunciant, quippe qui significent eam in sanguine, caeterisque liquoribus Corporis diserasiam, 8e depravatam affectionem inductam esse, ut jam iam cruorem, fi ridamque illius portionem figendo,
tur, scpulsationes in corde, & in arteriis intercipiat, magno cum vis
tae discrimine. Frigidis quibus f doribus
140쪽
doribus legimus periisse Philistum,
Silenum, uxoremque Dromeda ae I.
epidem. Quod si febris acuta, & continua non sit, sed levis , & pusilla, ut ex adjunctis symptomatis, ab humore potius in glandulis subcut neis concreto, atque sensim per febrim extenuato, ejusmodi sudor exorietur, quare longitudinem solummodo praesignabit. Est tamen verum, quod multum differt sudor stigidus cum sebre acuta copulatus, ab eo, qui mitem febrem comitem habet: qui enim febri acutae, & continuae jungitur, veluti ab exsoluto sanguine Procedens, praeter sensum frigoris , instar glutinis adhaerescit, unde liquatae substantiae alibilis portionem
exhibet; qui vero sebri mitiori sociatur, cum nonnisi lympham crassiorem in glandulis haerentem, sensimque contabescentem pro materia recognoscat, procul dubio serosiorem conditionem participabit , adeoque minus malus erit , quo niam nil aliud mali arguit, quam multam, crassam, crudamque materiam, quae tandem diuturnitate temporis dissolvetur,& superabitur. Debent autem mites ejuscemodi febres tales revera esse ex sui natura , modicum scilicet, levemque recessuma consueto, & sano statu Corporis inducentes: nam si foristasse mites, de pusillae forent ex maligna, venenataque conditione,quemadmodum Galenus animadvertit, pusillas sebres inquiens quandoque valde malignas esse, certe majus , celeriusque periculum minantur , an quod internam alicujus visceris inflammationem consequuntur, an etiam quia corruptionem,& gan-
dixit Hippocrates, stigidos sudores
malos esse in febricitantibus, merito dubitari potest, an de sudore qumcumque morbi tempore erumpente intelligere voluerit; an vero de sudore solum in diebus criticis . Et quidem cum superiori Αphorismo nidoris meminerat certis solum die i bus prodeuntis , videtur notasse dumtaxat eum, qui, quo die crisiseXpectatur, erumpat, ut existimat Heurnius. Verum, non est,ut Aph rismum, ad hos tantummodo sud res contrahamus, cum & reliqui et iam inter initia sebrium comparentes, si frigidi sint, idipsum praes
giant. Immo fatetur Mercurialis ra- 3.de misrissime contingere, quod aegri in principiis morboriun multum 2- dantes, aut non periclitentur, aut lonsa aegritudine non corripiantur. Quin & calidi quoq;sudores lethales esse consueverunt, si aegrum non allevent, & vires dissolvant .' Quamo- vbrem non ideo, quia sudores HippO- a. 26. Eecrates stigidos vituperavit, calidos perpetuo utiles putandum, cum &hi, nisi modum, quantitatemq; ser vent a viribus tolerabilem, atque universales sint, e toto nimirum Compore manantes , in sebrium declinationibus, quae propterea subinde intermittant , pessimi quoq; censendi sint.Atqui non semel vidimus ejuscemodi stigi do exitiale';sudores cinpescuisse diaphoretica alexipham ea,veluti Antimonium diaphoreticum ritepriparatum,& convenientidosi Diaticordii Fracastorii commistum, itemq: Bezoardicum minerale, aut martiale cum extracto ligni aloes, sal volatile viperarum, aquam magnanimitatis, spiritum salis ammoniaci dulcem redditum, elixir vitae, idque genus alia; istis interea partibus extimis spiritu vini, vel simplici, vel cum caphura misto e