장음표시 사용
151쪽
c : T LIBER: IL . IJ mihium: & eontinet m. p. s33. Quod si pro mille pasivibus octo sui receptum est in stadia supputes, habebis stadia 428o. Sin Polybium sequare, qui octo stadiis
duo plethra addit, quae sunt stadij pars tertia. addenti sunt adhuc I 8 stadia. Sunt igitur octo stadia dc duo plethra plethrum est longitudine pedum centum
aequalia miliari Romano. Plutarchus vero in Graechis το δε --οκτώ ςαδίων Quid miliare raulo minus octo stastijs' Puto illud Plutarchum vo-4uisse octo stadia paulo esse minora miliari. id enim Polybius paulo antς dixit. Cuius erroris causam ex ignorata pedum quantitate extitisse non est dubium. Cum enim scirent Romanos mille passibus, & passums pe-Hbus taxare; non potuerunt nescire Imo pedes milia-xi Romano contineri. Atqui cum stadium Graecis sit tm, pedum, octo stadia efficient duntaxat pedes 48 . differentia igitur octo stadiorum & miliaris sunt pedesaoo,δίπλεθρον duo plethra: ea autem cum stadium aestimabis 6oo pedibus fiunt plane stadij triens. atque ideo
miliare habet octo stadia cum triente ItaPolybius Ro- .manam mensuram ad Graecis leges, exegit. & ea res quoque Censorinum hominem Romanum in errorem rapuit. Sed cum Romani omnes uno ore doceant,edc nos supra demonstravimus, stadium non 6oo Romanis pedibus, verum 623 aequale esse. & Romanum pedem tanto minorem ede Graeco, sequitur ex eadem analogia 48oo pedes Graecos 3 Coo Romanis aequari. atque miliare Romanum cum octo Graecis stadijs exacte paria facere.Quod Suitas,qui plura collegit quam
indicavit, quoque scribit voce εάλιον, κιχον - , τα Maτο ταδιον εχ -κ. initiate errae mensura. nam decem milliaria continent stadia
152쪽
octoginta: stadium autem pedes sexcentos. At Idem tamen voce με ται ἔ
dium locus in quo certamina ineuntur. & pars quaedam etiam miliaris. nam septem stadia cum semisse miliare constituunt. Et Hero mechanicus in Isagoge εα scptem stadia cum semisse. Eandem rationem Alazenum quoque secutum libro antecedente demonstravi. Et ne error videatur Hero idem distinctius alibi expressit. T. - ακυας ρη, πηχεας ώ, ποδας ψιλι- ώους εδρὰ οι , λ πολις αυμ- , τὸ μιλον
πιυς δε Diaulu habet stadia duc,
plethra du Pecim , ahenas centum viginti , cubitos octingentos, pedes Philetςreos mille ducentos , Italiacos autem pedes mille quadringentos quadraginta. Miliare habet stadia septem cum semisse,plethra qua- . draginta quinque, ahenas quadringentas quinquaginis . ta, cubitos ter mille, pedes Philetaereos quate ille quingentos, Italicos quinquies mille quadringentos Quid a vero magis alienum dici potuit dc praeter ominnium Latinorum mentem' Id quidem haud dubie umetum est, si miliare constet pedibus Philetaereis 43oo, tum 1 oo pedes Romanos miliare constituere: cum spedes Philetaerei, vel Alexandrini sex Romanis aeqv parentur. Sed ita potius fuerat ipsi concludendum cum o Romani pedes aequiparentur Alexandrinis I, tum Ioco Romani tot enim implent miliare) aequabuntur Alexandrinis I 6 . verum hallucinationis causa alti Gsimasradices egisse, atque ex alieno errore derivatus vi
dctur. Vt ut sit cum tam longe a Latinorum sen tentia discedat,
153쪽
discedat,& miliare quadringentis pedibus aequo majores constituat. res ipsa palam clamat non tam Romanam veterem mensuram, quam ex aliorum arbitratu,
credo AEgyptiorum, miliaris quantitatem hic definhiam. nam idem paulo insta ita habet ποδαιαώνας p. miliare habet pedes Io , passus 1 o, ahenas dicio. ut vel hinc miliarium diversitas ap- Pareat. neque illi qui τὸ stadiis miliare definiunt ejus qu ntitate minuant,sed potius Mo pedibus adaugeant, . di amplificent. Et labente imperio ista demum, sed am- higue recepta elari ci me liqueat. Nam & Arabes quoque, saltem post Maumonem cujus iupra mentio, miliare suum Ionge aliter definiunt videlicet cubitis quater mille,qui essiciunt pedes sex mille.adi Alfraganum capite Io. atque ideo passum non quinque pedibus more Romano, sed pedibus sex ab ipsis traxatum con- stat, quae οργῆα veteribus vocatur. atque hinc tandem
Dbtinuit coiisuetudis illa, ut miliare Italicum hodie quoque decens stadiorum longitudinc porrigi dic Raus. ita ut stadium pedes capiat sexcentos.
154쪽
Rbtintindicipedis quantitas etiam alio modo ex Tressa.
usi sumus , quantitatem eum aliarum nationu pedibus contenderim, quotam quidem coinpia mihi est L tamen quia
adhuc multa supersunt & longe celeberrima Ioca quoru pedales magnitudinis modulu ceditum nancisci non potui, ad quos tamen nostri pedis amplitudine transmittere optarim, ut omnibus quanis tum per me prςstari possit satisfaciam. etiam istam viam inivi, ut mensurae quoddam genus seligerem, quod omnibus locis integrum,& sartum tectum extare etiam publice omnium intersit, cum quo hunc pedem nostrum contenderem. Nullum autem ad hanc rem magis idoneum existimo, quam illud quo panni lanei aut linei quantitas mensuratur, hoc enim ubique publice per certos homines ferreum asservatur, ne dolus ullus aut fraus in mensuris in propolarum ossicinis subrepat. Hanc nos ulnam vocabimus. Belgis & Germanis etia ellani Gallis aulae, Italis braccis. Has igitur quemadmodum conquisiverim nunc explicabo. ut sicubi hic errem 1 peritioribus edoceri quaeam. quamvis ipsemet hanc curam mihi etiam post hac cordi esse
perpetiar. Vinarum igitur quantitatem in partibus pe-
155쪽
LIBER H. 4 Idis Rhiinlandiel, dc quemadmodum earum magnitudinem conquisiverim hic indica . . Quantarum pes Rhijnlandicus est partium mille
Tantarum Veteraquinas vel Oude terana est partium bis mille centu nonaginta .ipsemet exploravi. Et Leidensis bismille centum octoginta septem ipsemet exploravi.
Amitelodamensis bismille centum nonaginta sex. ipsemet exploravi. . Antinetpiana bis mille ducentarum decem .ipsemet
exploravi. ILondinensis triplus est pedis Regij , quem pra Londini in de Guishalle asservari diximus , & ex Anglia ad nos est transmissus. atque ideo partium bismille
Eandem autem hic Leidat&Amstelodami paulo maiorem circumferri deprehendi, videlicet partium hic misse nongentarum quadraginta novem. sed iste est pollex quem in mensurando panno angit adjiaiunt pro more gentis . nam more Anglis usitato pollex transverssus singulis ulnis est adjiciendus. Vina Floxentina ex libro Monaiuto Lorini nobilis Florentini Venet ijs impresso anno Icios est partium mitile octingeniarum quadraginta sex. cui si partem sexagesimam adiicias, quam typis decedere supra diximus, efficitur vera ulna partium mille octingentarum septuaginta septem. Toletana bismille sexcentarum, cuius pars tertia pedem Toletanum aequat. Nam illic omnes mensurae etiam Geteodaetarum ex ulna derivantur. Reliquarum ulnarum certam quantitatem nullam
156쪽
bus passim mercimonia sua ea trudentibus aut venum exportantibus circumfertur illi enim, si non ad amus: sint hanc comparationem instituerunt, fallem haudita longe I vero abeunt diversi, ut sensilem aliquem errorem introducant. suis alioquin rebus minus bene consuli uti. Apud eos itaque haec ulnarum ratio passim
. Viginti uinς Antruerpianae aequantur Northeriae Magdeburgi vel etiam Lipsiae viginti unum. Franco. furti ad Moenu Rigae Reuelae in Livonia viginti qui que. Dantisi, Lubecς, Hamburgi viginti quatuor. Iterum sex ulnae AntNerpianae aequantur Ersordias
Et centum Vlnae Antwerpianae aequantur Vsissip ne octoginta tribus Varris, quemadmodum illic t quuntur Haec sinit queae tuto dise re ab illis colligere potuisse me existimo. Istarum igiciar mensurarum cum pede Rhijnlandico nostro comparatio est huiuscem di. quantarum pes Rhijnlandicus mille. . Tantarum Vina Notibergensis bismille centum de
Magdeburgensis itidem bitaille centum &quinque, dc Lipsiensis itidem bis mille cesitum & quinque. Vina Francosurti adMoenum partium mille septin geniarum sexaginta octo. Rigς in Livonia itidem partium mille septingentarum sexaginta octo. Revelae in Livonia itidem partium mille septinge tarum sexaginta octo. Dantisti partium mille octingentarum quadraginta
Lubecet itidem mille octingeniarum quadraginta
157쪽
Hamburgi quoque mille octingentarum quadragin ta duarum Fesordiae mille trecentarum viginti sex. Varia Vlimpone mensura panni tantum linei est, partium bismille sexcentarum sexaginta duarum. In istis novissimis, ut antea monui fidem meam mercatorum fide litvero.quis fallunt,a me praestari ne. mo putet. Et tamen ista ita adscribi arbitror expedire, ut saltem quam proxime nostri Rhijnlandici pedis modulus omnibus gentibus innotescat.
P dis Rhintindici mel Romani modi lus quam accurati me expressus.
Frumenimveropostqua Rhiin-landici pedis modulum cum vetere Romano paria facere supra quam evidetissime oste derim, cuius veram & hene justam quantitatem ab omnibus cognossi, dc sime etrore ad posteros transmitti, non nostra tantum, sed universae rei litera. xi interest. Ideo omnes rationes diligentius cum animo meo subduxi, si forte Iliquid occurreret,quod nos ex hac dissicultate expediret. Atque tandem nullam certiorem amussim in qua h2c longitudine definirem excogitari posse judicavi, quam pondus nummarium. Cum enim tam accuratis Principum constitutionibus omni aevo aureorum nummorum pondus definitum P, ut publice constet quot cujusque generis nummos
158쪽
ex uncia aut libra signari justum sit, S uni auro nee m. bigo nec erugo , neque salis aut aceti succus bonita' tem corrumpat, aut pondus imminuat . facile fuerit indi, cum vel e terra eruunt ut, vel asservati ad posteros pervenient, librae aut unciae pondus rursum colligere. Ita ho die certissimo & non fallaci argumento Romans librae pondus, e nummis aureis argenteis constanter arguimus. ad quam rem unus Plini j locus nobis facem praelucet libri 3 3 capite 3. qui etsi mendosus sit, &a uiris doctissinus aliter. atque alIter restituatur, non dubium tamen est emn hoc modo legendum. Aureus nummus post annum LXII percussus est, quam argenteus, ita ut scrupulu valeret sesterii jsvlaenis: quod efficit in libras, ratione sestertiorum, qui tunc erant, sestertios V M. DCCLX. post haec placuit XLII signari
ex si1ngulis auri libris: paulatimque principe imminuere pondus. Minutissim h vero ad XLVIII. Nam ita argentei denarii & aurei nummi eadem manet analogia , podere subduplo. Vt quana diu octoginta qΗ 'tuor denarij argenti j e libra, & e singulis uncijs septem cudebantur, tam diu quoque aurei duo & quadraginta libram implerent. Postquam vero argentei nummi pondus imminutum est, ut sex & nonaginta in libram constituerentur, tum quoque duo de quinquaginta aurei pondere tanto leviore in singulis libris cujdi coeperunt. Istam germanam Plinii lectionem esse
nemo unquam dubitabit,qui nummorum veterum argenteorum & aureorum pondera inter se contenderit.
quamvis vir doctissimus & phoenia nostri seculi, in illa doctissi adisseriatione.quam nupere, sed posthumam edidimus, hunc locum in ic, e lienissimum sensum ingeniosissime detorqueat. . Pondera argeoteor im
159쪽
aureorum veterum nummoriin . E libro qum de re nummaria olim publicavi huc transscribam, si prius Ponderum appellationem & minima momenta suis nominibus expressero. Veteres Romani libram in uncias duodecim partiri consueverant, hodie in libra u Ciae etiam plures vel pauciores, prout ubique consu udo obtinuit, constitui 1blent. & quia quatuor. aurei vel octo argentei denarij sub imperatoribus unciam pendebant, quorum pondus quatuor Rosatos nobiles, seu Eooardaeos anglicos aequat, inde potius tanqua a principio initium nobis faciendum. Hoc ipsum igitur pondus quatuor Edoardaeorum in argenta4xijs nostris ossicinis uncia quoque dicitur, Ius partem vicesimam illi anglicum vocant:& rursum hujus annici tricesimam secundam partem granum, quod ad grae-Cam analogiam dixeris. unde emcitur hujus
modi grana 6 o una uncia apud nos in Hollandia &Belgio foederato ci,ntineri. Atque hujusmodi granisi sunt autem bracteolς aereae minutissim ) omne auri argenti pondus statutis & ordinum edictis definitur. quamvis medici 1 76 grana tantum in uncia eostituant, atque ita quoque de nummariis granis Ferdinandus de
Elisabetha Hispaniae reges anno 1487 sanxerint.&proin PteIea haec sittaria seu grana ad nostram habeant eam rationem quam Io ad s. Nos hic in explicandis ponderibus patriae eonsuetudinem potius sequemur. R mani igitur cum initio tantum septem denarios argen- . reos in uncia constituissent, eorum pondus 9 I granis
Hollandicis definiverunt, ad quod Mus duos tantum
nummos vetustissimos adspirare vidi, unum qui 2 Inostratia grana penderet cui parte una insculptum in
160쪽
Sabini. parte adversa L. Tituri cum duarum Sabinarum raptu. Alterum granorum Ochoginta quatuor. cui parte una insculptum caput muliebre caprina pelle tectum, in ibus retrorsum aversis, cum his literis S.C. parte ad versa L. Proculi s lia. mulier bigis invecta. Reliqui omnes erant lanium 72, 73, 6, 7 I, 76, 77, 78,79, autiummum So granorum pondere, etiam a Cicerone &Augusto cusi: ut jam tum argentei denarij pondus imminutum,& octo ex uncia signari solitos indet constet. vide rem nummariam nostram pagina I 6 & I7. neque mirum profecto donariorum pondus tam varium,cum argentum usu etiam atteratur aut situ aetatem sentiat. Sed aureorum consensias hanc difficultatem nobis explicabit. Nummi aurei tres Tiberii, Drusi, Claudii
appensi Ido granis aequantur. Neronis & Domitiani I 3 8. vide ibidem paginam 3I & 3 3. Atqui Rosatus nobilis anglicus itidem nobis pendet grana I 6o, & quatuor omnino unciam implent: Vnde efficitur planissime unciam argentariam vel monetalem apud nos in Hollandia ad momentum Romans veteri unciae aequalem esse. cum plane illi nummi aurei, quos minutissime ad 4s ex libra signari Plinius dicat, nostris I 6o grainnis aequiponderent. Neque hic ulla Agricolae doctis- fimo tergiversatio amplius sit peressct, si viveret. Verum enimvero ut justum unciari j nostri ponderis modulum ad omnes gentes accurate prodam, aliquot au-Ieorum nummorum leviti inium hoc seculo pondus, quemadmodum nunc obtinet, hic adscribam. di quidem seeundum ordinum Belgij αὐτονόμου constitutioinnes ocedicta. Rofatus nobilis Anglicus, quem Edoardarum v cani, nos vulgo vetersi dicimus, pendet anglicos quinque