장음표시 사용
121쪽
Commentaria in Librum I silicum. CVIV.
x,,unt Addit Iopphus, Barac ducentem exercu A haereditatem Sc Rempubl. ac xt rei tam illi est, si tum ad Asor urbem labin Regis, ipsum Regem obuium factum interfecisse, ipsis inque vitam solo
Si initi modo Deus Pharaonem procellis, toniutribus Sc fulminibus perculit 5: siue tauit in mari rubro Exodi i r .ge Chananaeos. Iosue io. IO.&Philisthaeos sub Samuele, i. lueeg. .io. hi enim sui
currus, haec arma quibus Ampios ferit, uti docet Psaltes Psalm. i .i Et intonuit de calo Dominus, dc Psal. i se inquit corus alimen , om emi es illas iuvi, oec turbaris mSic exercitu M. Aurelii tuiper. ab hostibus circumsesso, Christiani milites oratione sua a Deo impetrarunt pluviam,sulgura dc tonitrua cum grandinibus, quiabus hostes perculsi in fuga versi sunt. Vnde legio illa dicta est κεραυν et iis, id est fulminatrix,teste Tertul. Apolog. c. s.& Eusebio lib. s.histor. e.s Ide daecidit Theodosio Imperatori contra Eugenium ivrannum pugnanti, quod pulchre hisce versibus deseribit Claudianus in Panegyr. de tertio Consulatu Honorii: Te pro purgelidis Aq. , δε monte noctia
Idem recitat Sc celebrat S. August lib. s de Civit.
29. Poterat ergo iii b debebat ipsa quasi membrui ei publiciae Hebraeorum Sisarans velut communem de publicum eorum hostem, imo iam actuinuatarem populi sibi, prodere aut perdere, que enim tenetur patriam de Reae pubi. desidere,etuque inuasorem publicum.talen que vel a Deo vel a Republica proclamatum dc proscriptum a tacere dc tollere, vel aperto marte si potest. vel o culta arte dolo de strat agemate, uti fecit Iahelmulans amicitiam cum Sit eique pallium & lac porrigens. Denique non est dubium, quin Iahel femina arcano Dei instinctu ad tantum facinus audendum acta de impulsa sit, ut populum Luna tyrannide Sisarae opprestum libet alet. Ita Abuleti. Arias,& ahi,quin de Iosephus. NE τiMEAs.J q. l. Nulli hic sunt armati nulli v1Rs. 13. hostes, quorum gladios extimescas. Non nuntiis
vel stragulo, ut eum absconderet, ne si quis Hebraeorum domum ingrederetur, eum inueniret de occideret. Fecit aitute id Iahel. vi suspicionestaudis quam ipsa machinabatur,Sisarae adimeret, ut
due facilius eum sub stragulo iacentem occi-
vi Bia Est Ed Iahel si sarae poscenti aquam,praebuit lac, tu urbanitatis causa, tum ut Sisara Deilius o
dormiret, itaq; s reto Ze secure ab ea necari posset: lae enim si a litibundo large bibatur, vapores
quidem superest. Rara ergo,& nouo miraculo pro- e de sum os excitat, qui ad caput ascendetes illi gra-digiosa fuit naee victoria, Philo Biblicus asserit E uedinem somnumque conciliant, ut videre est in castris Sisarae caesa esse 997.millia, quod vix vide
Iabin vicini, ut vult Abulen quaest.2 . unde non obstante hac pace, Iahel iuste occidit Sisara, velut hostem Reipublicae. Vel certe erat pax non pacto certo inita, nec iuramento eo firmata, sed quia Iabin Rex vexam Hebraeos sinebat Cinaeos intactos
in pace vivere, eo quod ipsi a bellis rebusque poliaticis abstinerent, ibique& Deo vacantes vacarent orationi de contemplationi: quare Iabin Regi si e- Ie in veneratione,amore dc honore. Fecit id Deus ut Hebraei discerent quantum valeat pietas, cum viderent Cinaeos pios pace frui, adeoque apud ly Drannu auctoritate pollere. se veto ob idololatriam assidue ab eo vexati de affigi. Dices: Si pax erat inter Haber de Iabin .ergo Iahel Meldens Sisaram Ducem Iabin violauit pace, fuitque foedifraga. Resp. Arias pacem inter viros san iri quare ea non comprehendi feminas. Soludius alij respondent, pace hanc vel fuisse coactato, vel liberam, ut utrique pareti pro suo commodo lubetum esset eam violare. Adde,etiamsi fuisset pacta de iurata potuisse tamen a Iahel violari, tum quia Deus per Debboram verss. iusserat id fieri talumque contra Sisaram a Barac de Hebraeis c
pessi. Cinaei aute, qualis erat Iahel esto non essent Hebraei sanguine,eram tamen assinitate, quia Iethro filiam suam dederat uxorem Mosi. Quocirca Iahel cum alijs Cui vis in Hebraeorum coloniam, insantibus qui lac sugilio ves comedentes cretali dormiunt, atque idcirco biliosis de febre laborat tibus lae a Medicis negari solet, uti docet Hippocrates. dc ex eo Arias de Abul quin de Origis. H mit 8.Vnde Iosephus ait: Cum Sisara lac sed usi
gingis siet, in somnum si civi s hinc de c. s.2s.Iahel
benedicitur, quia aqua ριtenti lac deditiForte etiam ipsa Iacti miscuit optum, manistagoram, vel aliam herbam succumve porifer u .uti olim, Sc hoc etiam saeculo factu scimus ab iis, qui hostem simia ovinoque vel lacte sepultum perdere destinabant.
TvLir irastvE IAHEL uxoR HABER CLA-6M TABERNA cvii. J Vnum scilicet e paxillis Ferreis. quibus in terra tabernaculum sunt bus extentum figitur, eum; malleo per tempora de cerebrum Sisarae adegit, itaque dormientem occi dii r in temporibus enim 3c cerebro est vitalitas sensus Sc motuu quare illa ii vulnerentur de transfigantur, statim homo deficit Sc emoritur, vel ES. Ambraib de Viduis, De a,ait, prat prophetauit euentum. Barac is in produxit erantium , Iaheliviutriumphum.
Dices: Cur Iahel manu sua occidit Sisaram, δοῦ
non expectauit Barae, ut eum illi traderet λ Res p. quia periculum erat in mora, ne scilicet silara, si viveret, experrectus fugeret de effugeret, rursumque bellum renouaret. Prudenter ergo occasionEcaedis arripuit, ne illa elapsa stustra ea requireret. ero par momentu magm, ait Caesar lib. I. Belli ciuil. interamini. Daque armMω - ψι is,ait lib.22. Liuius, ri nequ/ tua suasiora suumque
122쪽
Commentaria in Librum Iudicum. CVIV. iis
ZalileensCodo habet est Batructvortuiti est. Philo,vel potius Pseudophil quem aliqui puram Ioannem Annium vitet biensem, in
Tradit.Biblicis addit: Et cum moreretur saut Sisara ad tabes: me desur vici t me Iahel,θων ire tanquam m. r. Et dixis ad eum IaM.I Hegloriare apud piaremtatam in interis, ct si cito, quoniam incitiris in manvi
cisiis. Sed haee ad verisi litudine dicta esscta-Oe, potius quam a priscis historicis aecepta videatur, inad repugnant Hebraeo Seversioni vulgataemoni cmsuum: dormitens ergo Sisara in sepore suo mortuus est. Allegor. Debbora & Iahel repriesentat Dei E clesiam, & Tropol. animam sanctam,sortem dc pro Deo zelantem, Barae Synagogam, Sisara dia lum,ue orationem,' qua diabolus,quasi conso. pitur de eneruatur. Audi S AmbroLli, de Viduis post medium: Elidio Sisarasitis, iactu pocularcstin.
guttur,quia orationesuperatur. Q enim bus latare ad escam in aduersaria pausiati letali ad infirmitatam. arma Gisiam s.arma Eula' oratis qtia adae sarium vincit. Ergasici radam historiam ad prouocandas animos sim iam,simi istisca sit, semina siuit,ρ- mina prophetauit,semma triumphauis, ct pullariia imiremissa cmis, imperis viros docvit militaresemineo. M- codam mestirium verὸ fidei militia. Eulesia victoria V. Naneus habitu quis per naturam morai situ se . minimo hastis vidua quod ad infirmitatem sexvi,aut adam Forum ut iri maritatu mobilitatem restram re
fore v. Suis uniciisque pro est, si virtus animi via desit.Et S. Augustatb.ia. ntra Faultum c.33. Q e, inquit, est illa muFer plenam , se tempora una transfigens, nisistis Ecculta crMe Grim retnaiasin perimens Audi & Ot en .Hom. s.label interpretatur ascen si i rad. ata, id est ascendit, alioqui IAM
Heb. idem est quod damula aut ceruas,ait Pagmn. quia reuera non alia a censio qua ascem atur ad calta, nisi peν inlisiam multisaimu sapientia D. i. Issa est ergo, qua dum a corpora i in ad Ditualia, or a terrems ascendit ad cie 'ainterfecit Sisara, qui carnalium viii rum statu is vel stolis hominu tenet figuram: quias ara interpretatur visio equi,de quo ait Psal. 3i.9. Nolit si ii sicut equis'mulis quibis non est intrivavi. Palu paxillo siue clauo ferreo ) erga eum intrabe cit, id est ligni crucis acumine 2 virtute eam prosternit.Hi in
morti,quia ita es quod de carnesiis loquebatui, ligno ι ratis conseditur ct tereseatur.Crux enim docet catanis mortificationem aeque ac linguae.
Denique Iahel fuit typus B.Virginis de ipsa Gnim dicitur Cant.8. s. Qua est ista qua ahenit de deis snto desit,s astiuens, inuisa super aelectu suum: Ipsa est damula gratiosi, imo omni gratia pleni, ipsa est
quae contriuit caput serpentis hoc est diaboli, Genes 3.Audi S.Bernat d. serm.1. Super misia est: mihi seruata victoria. nisi Mariaλ ipsa procul dabis caput contriuit venenatum,qua omnimodam maligni sutilis-nem tam de carnis illecebm,quam de mentis suptrita δε- duxit ad nihilum.Et post pauca: Hanc reqv rebat Salo-mstricum vehementa admirans iacebat mulierem son. quis instulit 3 ct sta ridebatur congruere,νt qui ricerat perseminam,vinceretur per ipsam.
sv NOPSIS CAPITIS. Esboris eum Tara: deprostrato Sisara canit Epinicium. Canticum hoc non tantum poeticum, sedopropheticum spiritum redolet; quare a
Te bora probetissa eo situm videtur, quae de de cum Sarae in publicὶ cecinit.Ita . ι-H.Sion. Arias,Caiet. Serarim Salianm re alij. 2 nque e suntlartes. Prima v. 3.laudat Deum velut primum tantae victoria aua re .Secunda v. 9.Dνdat Nephthalitin Zabulonitas, Issacharitas alios, omnesque creaturas, quae Deo victori cooperataesunt. Tertia, V I 7.culpat Galaaditas,Danitas P caeteros, qui 2 becto hoe metu Sisaraeses duxerunt. 2 rta,v. 24. benedicit Iabel, que Sisaram occidit. Emnia, υ. 28. poeticὶ Hraesentat ululatum Matris Sisarae.
i. CEcineruntque Debbora ct Barac filius Abinoem in illo die dicentes. h. ini
sponte obtulistis de Israel animas vestras ad periculum, benedicite Domino. 3. Audite Reges, auribus percipite principes: Ego sum, ego sum quae Domino c.ι- . nam, psallam Domino Deo Israel. 4. Domine cum exites de Seir. & transires per regiones Edom, terra mota est, caelique ac nubes distillauerunt aquis. s. Montes suxerunt I facie Domini, & Sinai a facie Domini Dei Israel. 6. In diebus Samgar sili) Anath. in diebus Iahel, quieuerut semjtae: de qui ingrediebatur per eas, ambulauerunt per calles deuios. 7. . Cessaverunt sorxes in Israel. & quieuerunt:donec surgeret Debbora surgeret mater in Israel. 8. Nova bella elegit Dominus.&portas nostium ipse subuertit: clypeus & hasta si apparuerint in quadraginta millibus Israel. 9. Cor meum diligit principes Israel: qui propria voluntate obtulistis vos discrimini. benedicite Domino. IO. Qui ascenditis super nitentes asinos, & sedetis in iudicio ct ambulatis in via.loquimini. it. Vbi collisi sunt currus.Se hostium suffocatus est exercitus. ibi narrantur iustitiae Domini R clementia in sortes Israel tunc dencendit populus Domini ad pinxδs.& obtinuit principatum. I a. Surge, surge Deb- hora surge surge.& loquere canticum: Surge Barac, ct apprehende captiuos tuos fili Cornel. in Iudicum. K 3 Abi -
123쪽
11 Commentaria in Librum Iudicum. Cap. V.
Abinoem. I 3. Saluatae sunt reliquiae populi. Dominus in sortibus dimicauit. in . rx Ephraim deleuit eos ita Amalec. ' post eum ex Beniamin in populos tuos o A--melec. de Machir principes defccnderunt. 6c de Zabulon qui exercitum ducerem ad bellandum. 13. Duces luὸchar fuere cum Debbora. & Barac vi stigia sunt secuti. qui quasi in praeceps ac barathrum se discrimini dedit: diuiso contra se Ruben magnari in toruin reperta est contentio. I 6. Quare habitas inter duos terminos,ut audias sibilos gregum diuiso contra se Ruben. magnanimorum reperta est cotentio. II. Ga laad trans Iordanem quiescebat,& Dan vacabat nauibus: Aser habitabat in littore maris. & in portubus morabatur. I 8. Zabulon vero & Nephthali obtulerunt animas suas morti in regione Merome. 19. Venerunt reges & pugnauerunt, pugnauerunt regcs Chanaan in Thanach iuxta aquas Mageddo, ' tamen nihil tulere iraedantes. ΣΟ. De caelo dimicatum est contra eos: stella manentes in ordine N curtu suo, aduersus Sisaram pugnauerunt. 2I. Torrens Cison traxit cadauera eorum, torrens Caduini m. torrens Cison: conculca anima mea robustos. 22. Vnsulae equorum ceciderunt fugientes impetu,& per praeceps ruentibus sortissimis hostium. 13. Maledicite terrae 1 term .dixit Anselus Domini: maledicite habitatoribus eius. qui non venerunt ad auxilium Domini. in adiutorium sortissimorum eius. χρ Benedicta inter mulieres Iahel uxor Haber Cinaei.& benedicatur in tabernaculo suo. 1 f. Aquam petenti lac dedit in phiala principum obtulit butyrum. 26. Sinistram manum misit ad clauum.& dexteram ad fabrorum malleos percussitq; Sisaram quaerens in capite vulneri locum.& tempus valide perforans. 27. Inter pedes eius ruit: defecit δί mortuus cst voluebatur ante pedes eius,ctiacebat exanimis 'miserabilis. 28. Per senestram respiciens. vlulabat mater eius: & de cinnaculo loquebatur: Cur moratur regredi currus eius quare tardaverunt pedes quadrigarum illius )19. Una sapientior caeteris v-Yoribus eius haec socrui verba respondit: 3 o. Forsitan nunc diuidit spolia.& pulcherrima seminarum eligitur ei : vcst diuersorum colorum Sisarae traduntur in praedam,Rstippellex varia ad ornanda colla congeritur. 3I. Sic peream omnes inimici tui Domine: qui autem diligunt te,sicut sol in ortu suo splendet, ita rutilent. 32. Quieuitque Terra per quadraginta annos.
Israel. spontaneEvos offerendo certamini cum Susara, mescite Dominum, qui vos de eo triumpharesecit. Hebr. enim significat nudare, lotu .re, liberare.
Avoleta arcus.J Mirabilia haec Dei pretia, vi
eum agnoscatis, timeatis δε collatis. Tropol, Otigen. hom.G. Exulta popide Dei audaci tua ncillitatis inhvia La Marti ad avsendum verbum Dei,θωνι plebi.sed νιν ex inam. Titiemm dictum st: Gnis regae ct secerdotale, o pulvi in acquisii serum. Iso crura ros reges estis, meriti Rex noster ortis misit - Rex dicitur regum, cst Dominiis do antium.
Seir idem est quod Edom, puta Esau. qui habitans in Idumaea illi nomen suum indidit.
si NAi A FACIE Dotii Ni Dεi Is RAEL.J Et Inrita or significat id tantum enim in Sina legimus visa fialgetra, tonitrua pluuias, terrae motus. vide dicta Exod. 19.i8. Vnde & Poetica elegantia mintes fluxisse dicuntur. quia mons Sina tumans, α quasi tremens ex reuerentia & metu Dei ibidem
legem dantis, Mosi & Hebretis videbatur quasi s gere, tui de eolliquescere. Est Catachresi, Eadephrasis est Ps67.2.quae ex hoc loco sumpta est.
Alludit ad Numer. io.3 s. ubi Moses, cum in venda essem eastra orabat Dominum supra arcam in propitiatorio residentem: Surge mmis, o di pentur inlinita: tui ac Deuteron.32.2. ninus ia Si
ve t, ct de Seir ortia est nobis.Vide ibi dicta. Sensus ergo est.q d. Quando nobiscum o D mine, cum arca, super eam quasi stilium tuum praesidens, perambulabas in deserto, cui adiacet Mit siue Edom, hoe est Iduuiaea, ac praesertim in monte Sina, tune ibidem latam Mosi & Hebraeis pittibus nostiis praesentiam,potentiam, prouidem
124쪽
Commentaria in Libram Iudicum. Cap. V. is 1
iam Sc mgnificentiam ostendisti per procellas, a
tonitrita, terrae motus & fulmina, quibus Idu- eos aliasque gentes vicinas ita perculicti, ut non auderent nobis resistere, eo quod cernerent te pro nobis pugnasse contra Pharaonem in mari rubro, ac in dies pro nobis pugnare & nos protegere. Refrieat Debbora pristina Dei benesicia, &oorienta Ista eli per Molen exhibita, ut Otandat Deum illa nunc in hac victoria portentosa, renOmile, ideoque continuare suam erga Israelem curam tibeneficentiam; quare dignum esse, ut ipse a se dea caeteris Israelitis omni aeuo laudetur re glorificetur.Ita LyranSerarius. Scalij, Abulens .i men q.2. haec proprie ut Gnant aecipit, censetque illa ita prorsus vi hia dicitur contigisse , licet in Pentateucho non sint scripta. Vide dicta Numer.
ter contectum omnia itinera erant ab hostibus insessa se infesta, ideoque per obliquas in uias Sc occultas servitas profi cilci Oportebat, ne quis in eorumanus inciderα Licet enim similat dicat ut suit se Iudex,tamen exiguo is suit tempore, de liberationem Israelis tantum orsus est, sed eam perfecet ut Debbora Sc Barae hoe praelio 3: victoria.Unde de tempus quo praenit Samgat sub annis Barac co- plectitur hic v. vlt.
Sed cur Iahel iugitur cum Samgar suspicatur aliqui Iahelem fuisse uxorem Samgu,qui idem sit
cum Habet : unde eo mortuo Iahelem sui se vi- cdua Se praefuisse to: i domui. Samgar enim vide. tui fuisse Cinaeus qualis erat Iahet Unde Samiar Uebet idem eit quod aduena issic, quales etat Cinaei. Verum hoc planὰ in zettum est. Unde certius dieas, Iahelem hic induci,eo quod ptimatia inter Cinaeos erat femina ad quam proinde Cinaei consuetent, sed diis ulier de occultὰ ob vias ab ho stibus inse Ias, ut dixi. Significat ergo. Iahelem non potuisse eias secutas facete.& mala Populi avertere, donec Debbora Pro 'betissa instinctu Dei Isaiarac de Hebraeos, ac conlequenter Iahelem ad bellum hoc,& ad occidendum Siluam excitauit. Ita Hebraei, Serati Ze alij.
c si runt riti, scilicet rusticorum, ob grassationem hostium desertae. DONEC svRGCRET DERROR ,svRGERET MATER IN I RAELd Hinc S. Ambroslib.de Uiduis censet Debboram sati se matrem Barae Iudi- Dcitique i , inquit,quo mater iudex prς sua, ς sis riui itu et sti prophetes νictoria crata transmisit. Verum dico. Debboram hic vocati matrem Isaraclis ob charitatem maternam, qua quasi mater populum tanquam prophetissa curabat, dirigebat, tutabatur dc liberabat uti mater solet tacere filio. Nova BELLA ELEGiT Do Mitius.J'besta noest in Hebraeo. Unde Septuag.Thedor. August. Caiet.&alij vertunt, s. elevt I rael, ideoque a Deo traditus suit Sisaiae. Hebe. enim inhim tam Deum qu bo Deos significat. est enim plut te.Vetum hic non est locus comemoradi deos, ubi Deo vero canitur epinicium. mare mel vis do aptius Noster , subaudiens bella, vertit, Noua Maccit Dominas; quia scilicet ipse pet Hebraeos pa
I cos Se inermes ut sequitur. plurimas Larmarii Iimas profligauit Silatae copias, de quia de caelo pro eis pugnauit ut dicitur ver cro. Denique quia nouper viros, sed per imbelles feminas Debbotam 3e Iahelem bellum hoc confecit. Allegor. Debbora fuit typus B. Mariae virginis. Ptimci,qiata I Alara Hebr. idem est quod aps, ita dicta a 'dabar,id est rubum. ermi, eo quod apy ieontinue susurrum quasi sermonem edat, ait 1 Iarinus in Lexico.q. d. apti est . bora, id est et Min.
Sic B. Uirgo edidit nobis verbum d uinum, dum illud in visceribus suis carne humana corporauit peperitque. Rursum ipsa est Debbota. quia edidit illud Canticum sanctissimum, sonantissimum, sitauissi num: a vina mea Dominum. 3cc. cui
Debbora hoe suo Cantico praelusit. Ad haec ipsa quasi prophetima assidue eructabat Dei vel ba Scoracula. Hinc licet Hebraei moderni vocent eam Deboram per simplex b. Septuag. tamen & S. Hieron. vocant eam Debboram per duplex b. Dicitur
ergo ipsa non Debora ut quidam volunt sed
Debbora quasi debbera. id est loquens de eructans Continuo mi gnalia Dex, quod ptiae illi sedit B.
Insuper apis dicἰtur Di ora ii id est consuetudo, series, ordo, ed quod ipsa suos faucis
ordine pulcherrimo, mira arte de industria colu- ponat. 4 d ordinatius B. Uirgine, de qua ait Sa pietas Prouetb.8.23. ab aterno ορ .saara Νηιλ Vnde tota ei ur, vita fati speculum ordulati sit nae virtutis,charitatis. o nnisque persection: s. adeon ae ipsa, ut ait S. Ambr. fuit mrma probitatis,sarma raturis. Secundo. apis est castilli na, manens a te virilo a generat suas apiculas. Sic B. Maria est Virgo virginu n, quae proinde non hominem, sed Deum genetare meruit. Id de ape tradit Amtiat. l. 9 Histor. anim .c. . Sc S. Ambros ib. I .de Virgin DYua, ait,
ca sic tantinem. Rara pascitur, nescit coimu itus, mesa
Tettio. apis est sedula 8c operaria, conficitque 3.
duas res plaδantis si Das, ceram qua ad lumina in Ecclelia ad Deum colendum utimur. Je mel quod est suiuissi, num de sanissimum. Unde id
est apis alludit ad 'de ui id est mel quod producit. Quaeitca Prouetb.6.5. de seq. Cudea μ- miram omer,dce. S eptuag. addunt,ilade ad a/imior disce quamati operaria est, operationem quoi v qt ammterabilim faciti vide ibi dicta. Sic B.virgo operatur assidue opera religionis, pietatibcharitatis. unde ab Ecclesia vocatui de inuocatur inaur mi erumtamater pulch a dilictionis, vita, spes, odia eda nostra. Nam, ut ait s.Bernatis. nullus, quantumuis miser vel sceleratus,ad eam confugit, qui non dulcissima eius misericordiae vi ceta experiatur.
in id, Debbora suit prophetissa. Sic de B.Vir. . . Prophetam:n est regina. Rursum Debbora peperit victoriam de Sisara: B. virgo de diabolo. Vnde Isaias c. 8. 3. Acce , in Iprophesis/m d. Virginem) orco cepit ore rustium. Et iacit mmmus
Quinto. Debbora iussit Barac ire in mantem Thabor, id est puritatis, ibique confligendo pri strauit Sisarae copias. Sic B. virgo genuit Christu, iqui quasi Birae, id est sol me ii in eodem inonte Thabor transfiguratus deuicit impietatem dc tu puritatem, hominesque docuit non carnales 3
125쪽
116 Commentaria in Librum Iudicum. Cap. V.
spurcas. sed putas Id caelestes voluptates ambire. 6. Sext b, Barac noluit ire ad conflictum eo. mite, imo duce Debbora.Vnde S. Alcimus ti . . ca. is ait ipsam castra praei inite: sic enim de ea canit:
Duce it in tracto p st fortia ιLFO turmas, Et musasumpto praece πιιι agmina signo,
Mirantes hortata viros: quos ipsase recem Excin o. vertii nunens actollit in hsem. Qui postquam ducens Princeps animosa calet Impi est,accentim vegetata Iutori tu arma,
Sic B. V irgo q si Virginum Apostolorum, Mata
tyrum, Sanctorumque omnium ante sagnalia omnes praeit, verboque de exemplo hortatur ad generi se cum carne, mundo & daemone certandum,
Quare illa longe piaestam tot est Ilictorina, siue I iactνna, quae olim mater castrorum dicebatur, ut ait Trebellitis Pollio lib. de 3 o. Tyrannis. Haec sunt noua bella, quae elegit Dominus. 7. Septimo. Debbora fuit missa ad tutadum legis Doctores, uti ex Chaldaeo audiemus vers.9. Sic B. Virgo est patrona, inad doctrix Apostoloiumo:
est tunc conterit vel deuorauit portas.Septuag.veri ut: tunc pugnaverant ciuiliares Princit quia lactam significat aeuorare de pugnare: sicut enim os devorat panem. sic gladius devorat hominem. Rursum Septuag. τὸ bearini acceperunt, ut τὸ scessit relati uini ignifieans,qui,deinde, arim significet urbes. q. d. pugnarunt qui erantur . scilicet Principes. Porro S.Aug.qu. 3o.6 Theodor.ex alia versione Septi ag. legunt, Legerunt Deos nouos τι panem hord a-cesin, id est deteriorem;hordeum enim deterius estii ilico: sic Dij noui deteriores sunt Deo vero: quia tritim quoque est nomen significans panem ; dc si pro sear alijs punctis legasse rarim, significat hordeum. Vnde tritim purivi significat pavim hordei siue hordeaceum.
ercitu Israel clypeidc hastae, sed fundis, sustibus, vometibus ut Lmgar ligonibus armati caeterique inermes Iti aelitae, hostes armatissimos Deo duce prostigarunt NimiruChanangi etque ac Philistheti
astute eripuerant Hebraeis arma, imb curabam vi non esset faber ferrarius in Israel qui ea fabricare posset, ut patet l. Reg. 13.39. Porro Septuag hlevti de in seq. variant & sunt corrupti; habent enim
contrarium delendo τὸ si, sed illud restituerunt
. Do M i vo J Disce hie pro Deo nullum detrectare
periculum, cum ipse ad illud vocat: nam ut ait S. Leo. i e is stat praerepto,qui praeuenis auxilis: tunc eianilii Deus tacite spondet felicem exitum & victo fiam si periculum ultro de generose capellamus.
Potid Chalae inore suo paraphrastice haec accipit A de doctoribus ae Scribis. Dixit, inquit, Di bis ala preptilia: ua missa sunt adlauiandi. Sirisas Isirael, qui
quando fuit tribulatio illa, non res μηt ab interpretandat Irrct sic piathrum ita, quodsidentes in domo congrega Iatibnu in capite aperto, o decentes pepulum rerba legis,
vi A. Lo Qui MINi.JEst Periphrasis virorum honoratoruin,& magistratuum dc iudicum. Hi eniim apud Iudaeos vehebantur asinis vice equorum, ut patet cap. Io.q tum quia Deus eis vetuerat copiam equorum, tum quia asini ibide sunt fortes,eximi Ac nugures, scisior,
id est sui utre Sensis est q. s. Vos optimores cic M. ι dices aeque ac plebei,qui per vias Israelis olim periculosas, nune securas inceditis. loquimini magnalia Dei, quae ipse nobis exhibuit inli praelio. Tropol.Origenascendit super asinam. qui co potis sui motus 3: desideria si aeno rationis moderatur, vi veniant sub iugum verbi Dei, tuncque asina, id est caro refulgere dicitur, cum eastitatis Scrudiciuae splendore fuerit decorata.
Hebraea, quae obsura sum, de ad verbum M li bent: a rate sagittantium inter hauriri res aquas ciam scilicet Sisariani sagittat ij praecipitati in aquas Cisen eas hauserunt de ab eis hausti suffocatui; sunt. Ita Arias Caiet. Vatabl. de alii: illi NARRENTvRivs Tirin id est iusta vindicta, quam Deus sum et psit de tyranno Sisara ET CLEMENTIA 1N FORTEsr Is RAEL.J Quibus victoriam de eo dedit. TvNC DESCENDiT PopvLvs Do Ma Ni AD PORTAS, ET OBTINUIT PRINCIPAT v N. J q. d. quando occisus est Sisara, Isiael obtinuit portas ct urbes hostium. SURGE.J Hebro mi, id est expergiscere, L gila Barac, dc apprehende captiuos quos in piaelio cepisti, eosque 3e eorum spolia diripe, de inter c militones distribue.Tu inquam o Barac. FiLi A si No ΜJ Abii istin, Hebr. ide est quod patre decors vel ilchritu u. aut pater mis Gratias rit decor, aut pater mein delictatio rei iucundit M. Mamenim est decor pulchritudo,delectatio, iucuditas. Huius ergo filius fuit victor de triumphator Barae.
Misus iN FORTi Bira cum fortibus, vel per sortes Israelita, ni MichvrrjHe .neruosius ad verbum sic habent Tunc dominabitur reliqum,vel residuia illa- pidis p. Ei,deminis dominabitur miti insertim.
o AMALEc. JHebr. De Ephrasm radix eorum is Amalec ροβ t. Boiamin in populis tiru.Sed Noster melius pro sis usiam, id est radix emon quae nullum lite habet sensum. alio puncto legit scusestem id est eradicauit, siue deleuit eos. Nam & Septuag. vertunt id est erasca sit. Rursum Noster subaudit τὸ o Amal ob ex eo quod praecessit, ac pro acha. ecba,id est 'st i . legit ' ΠηMbaro id est post eum.
Sensui hie est dissicilis de obseurus ob historiae
tum peractae ignorantiam, ae obphrasis 3: styli poetici invialutam obscuritatem. Primo, coin- muniter exponunt de bello, quo Iosue prostrauit Amalec, Exodi II. q. d. I re qui erat ex tribu
126쪽
Commtatam tu Librum Iudicum. Cap. V.
Ephraim pro latuit Amalecitas, de sanaro tepore surget alius dux ex tribu Beniamin, puta Saul, qui amplius populos tuos actiget, o Amalec. Vide historia r. Reg. i s. Ita Chiul. Rabbini. Hugo de S. Victore Abulens Lyran.Dionys. Caietan. Arias, Vata Seat, verum quid Iosue facit ad Barac, de Amalec ad Sisaram, de quo hic epinicium canitur λSecu bergo magis apposite, qH. Barac curas iis iugientes Sisbae copias ex monte Thabor, persecutus est usque ad tribum Ephraim, de eicinam Beniamin: quare id videntes Ephraim irae,& post eos Beniaminine, iunxerunt se Balac. &si sarianos cum eo persecuti sunt usque ad ultimos Iudaeae fines imo usque ad Amalec illis contiguu, itaque planc omnes ceciderunt & deleuet ni, ut nemo superet set. Tertio dc planε. q. d. Amalecitae quasi veteres
Iudaeorum hostes, audientes Sisaram tantis copiis Iudaeos inuadere, decreuet ut ei mittere suppetias, quod intelligentes Ephraimitet, Sc Beniaminitae eis vicini. eos inuaserunt & triacidarunt. Hoc exigere videtur τὸ m-τὶ in populas tuos o Amalac. Porro Septuag. hic variant: Complut. enim dc Regii Codices habent i Eae sebraim ruisiuium in rati pro Amalac enim videntur legisse emet,id
Manasiensium priores cum suis popularibus vicini monti Thabor; audientes in eo asbcijs conflian contra Sisaram,accurrerunt,eique opem tule- crunti Laudat enim hie Manassenses, Zabulonitas NE: Issachanain 1. quod Nephthalitis opem contra Sisaram animose tulei int,cum id Rubenitae, Galaaditae de Gaditae sibi metuentes facere detrect rem,quos proinde carpit dc perst; it. Septuag. pro lucisci vertunt rut to,quod Procopius ite explicat. q. d. Manassenses fugientes Sisarianos, seseque in speluncis de cauernis absco dentes perscria rati sunt eosque extraxeruntdc mactarunt.
zalcon patentes inseptra scriba ; Hebri trahentes in P vel septro. per quos tignificantur magistrat m, primores de principes. Alij intelligunt Scribas do Doctores, quasi tantus fuerit seruor concurrentiuad belluin, ut eram Doctores suos calamos Sc stylos scriptorios in arma de gladios commutarint, α id praelium descenderint. Duc Es Issacu AR rvERE cvM DEBBORA ET BA FAC vεsTi Gi A.susT sEcuri. J Laudamur Issachariani, quod cum Barac de Debbora aleam
p iij tam ardui de formidolosi generosia subi
τnRVH SEDisCRi Mir i DEDiet. 1 videbatur enim cum paucis de inermibus ruerem innumeras dc armatissimas Sisarae copias, quest incertum ex
itium, scis Deus eius fidem de sertitudinem remuneratus, exitium vertit in triumphum. Heb. Inrita missis cum sisti bis siris. Septuaga et v lle mo ρ
A se cum eis videbatur preteipitare in vallem,le pro fundam ex tij sepulchrique fossam.
vata M. dis repat escordis. Videtur laudari Rubri ait Serarius, quod gregum bonorun riue suorum omissa cura, bello iuret fuerit. Verum alij passim censent vituperari hia Rubenitas, quod studiis propriis Ac commodis vacantes inter se diuisi suerint, nec conlentientes in illo bello, sed inter uium sitatum balatus de caulas desidere maluerint vel quod belli euentum expectarim, ut si vin
ceret si sar ei dicerct, Tui sumus,sin vinceret BDrae,et seiungerentiait Chald. Sensus ergo est, q. d. Cum Rubenitae inter se disceptant an bello Barae socios se iungere velint an veto domi se continere, M ae proinde nullas Baraco suppetias miti ut: magna nimi illi milites, qui se Baraco ad diserimen socios obtulerunt, id videtes mirati Cunt,ac inter se disceptarunt, dixeruntque Cur Rubenitae domi secOtinent i cur nobis auxiliares copias non mittunt pcur periculum commune. quod inis subimus. ipsi detrectant id magis parebit ex vers sequemi.q.d
Rubenitae ob sua ui desidiam facti sunt fabula de
probrum Nephthalitis militibus Se victoribus.
vT AvDi As si BiLOs GREcvMλJ q.d. Curio Ruben, habitas de dei ades in terra tua , quaesita est inter duos terminos id est inter Moab d Chanaan
eis Iordane vel potius ut Chald . rem Rube,
tam mecum quam cum Sisira pacem habere voluist ac, ut vulgo dicitur,cur inter duas aquas natas. ut audias sibilos gregum, q. d. mauis greses tuos pascere, eorumque balatus de pastorum tibi. Iosaudire, quam buccinae meae sonitum: mauis
quietem praedii. quam laborem dc discrimen prae-lij. culpat ergo eorum inertiam, timorem ac pu sillanimitatem quod uuluerint vacare rusticationiquὶm praeliationi.
Diviso CONTRA sE RvBEN , MAGN NIMO-RvM REPERTA EsT CONTEN Tiod Iam explicatav.is. Repetitur hoc hemistichium velut carinen intercalare, ad elegantiam . mu ata una dumtaxat
littera,nam v. i sua abet ut 'Pp iam selib, id est cogitationes, vel disceptationes cordis. hie veto dicit ut ' pn chisua . id est inuestigationes vel pes-
ditae, Danitae,& Alimae, quod sua priuata commoda sectilites in terra sua desidere maluerint, in eaque quiete vacare agriculturae, nauigationi domercimoni js, quam commune belli perieulum
Iro patria contra Saatam subire ; ignauia enim
eet in alta lataque planitie montis Thabor gestum est hoe bellum. VENERUNT Rεois creguli 3c principes con- vix s. triscedetati Sisarae de Iabin regi Asor Er P vGNAvE
127쪽
i i 8 Commentaria in Librum Iudicum. Cap. V.
aDvLR vs Sis ARAM P vGNΛvLRvNτ.J Ruper t. Golia. Vatabl.& alij per stellas accipvit Angelos, quasi haec Poetiue dicantur, tuique aliud i gnificent, quam quod Deo & Angelis pro Hebraeis pugnante etiana stellae Deo obedientes& lucentes cum eo&pro eo pugnasse videamur. Sic I Fra ciscus Valesius sacrae Philos ea. 3i .per stellas accipit Angelos, quotum cursu, dicitur assidua illa &continens operatio, qua homines custodi ut Se gubernant. sic Apocal. i a.ε. dicitur draco cauda sua tra xisse teri iam patiem stellatum, id est Angel rum,sc misisse eas in terram. Planitis accipias ipsas stellas, sed a suis Angelis motas, impulsas & diructas. Sensus est q. d. Stelli e c is pro Hebraeis contra Sisarianos pi ignaueiunt, eiaculando in eos x andinem, vetuos. procellas, fulgetra, tonitrua, ignes. & stellas cadentes. quae eos perculerunt ac inierem mini. vii contigit lo siue contra chana naros pugnanti c. a C. i I. Angeli enim per stellas in maias per se congregatas ct rite dispositas more suo influentes cauia tunt procella fle sulmina. quae Aligeli ita d irexerunt. ut non in Hebraeos. sed in Silarianin sertentui . Plido Biblicus ait Deum or te Debbora praeceptile astris: Demnaufra, cti cimiis inimicos mus, ut sciant visi Mιm meam. Et δεριεμ rant astra,ct expugnauersent castra rerum. Et a terius: cam, inquit, ct saraciuirent ad pra-liatum conturbavit reatum fleturum suarum, O dixit --: F smate θ itr. θ centui Litebrachia conterite intutem cer Iuniam reni ut dominetur mssi mini; ct prosecta siunt Iurasti ut prau umerat eis. θλιenderunt insentiri e νum. Intellige ait a non descenditie de caelo motu
locali sed virtute & essicientia sita, quia scilicet ccxlis ignes 3e fulgura vibrarunt in Sisarianos. Pulchre hie alludit nomen Ducis. Barac enim Hebr. fulgur significat sulmineo ergo Barac Deus fulminan sub nistrabat sua fulmina. si e Mars a Poetis dicitur fulminare,& Ptolometus vocatus est Ceraunus, id est sulmineus. Consentit Iosephus
lib. s.c. 6. mmm ait, piaria ratim imber mixtus I an e superuenit, quem ventus in aduersos Cham a
rum valim insereni,ct postectum adimens, inutim e rum iawHatins ct soritarct re diuis, atqυ etiam si rati manibus re uti 1 pra frigoreaudiri vix retinnat. Sie do Clodoveo multa, repeties similia apud
Gregorium Turonicum lib. 2. histor.Frane. . 3o. Honorii exercitum diuino miraculo victoriain
incredi, lem de Gothis retulisse scribit B. August. lib. s. de Guit. Deie.23. Atiulphum ducem S. S binus martyr prope Spoletum suo clypeo muniuit,& in bello protexit,ait Paulus Diaconus lib. . cap. 7. Robertus Monachus l.6 ct . . de Bello sa cro refert saepE s. Georgium, Mauritium, de Demetrium visos sub nostris castris militasse.S.Geo x iis Aragonentibus in bello Ostensi maximum
Agarenorum exercitum prostrauit, ut narrat Carbonellus libr. i. fit in bello Valentino saepe nostris auxilium tulit. S. Iacobus Apostolus Hispaniarumpat tonus Ramiro Regi Legionis, prope victo at que prostrato eius exercitu. in colle qui Clailmus nominatur, Hispanκὰ c lautio apparuit Ze victoi iam pollicitus est,ut iam postero die a Mauris o
tinuit, ut constat ex Regio priuilegio eiusdem R . miri 9. Kal. Iunii. Era ς a. de restri Calixtus II lib.de Miraculis D. Iacola de Vincentius Belicu ceniis lib. 27.Speculi historialis eap.3 i. Plura vide apud Thomani Boetium tom. a.de signis Ecclitat. Π. Signo 79
suo. AD ERsus Sis ARAM P vGNA v v NT.J ἔ- q. d. Stellae, quae imperante Iosue cum sole de luna steteriit immotae, ut ad exitum Israelitarum victoria perduceretur, nunc iuuerunt Barac cursu nouintermisso. At quomodo pugnauerunt contra Sisaram Re-
ndet Rabbi salomon stellas de cisto inc ad uis.
D. lutumque itinerum ita calefecisse,ut ungulae equorum Sisarat nimio calore deciderent solutae, quo illo incommodo assectus, pugnare haud p
Seeunἐb. Ra Dauid Κimchi ait. stellas ita ca- a. lesecisse milite, Sisarae, ut cum refrigerari vellent in torrente Cisen, in eo petierint, quod significati putat illis verbis: Torrem operi traxit cuia a ι
Tertiis, Abulen. putat stellas manentes in ordine , suo propterea dici contra contra Sisaram pugnare, quia fori Esidera videbatur in flammata cadeta Q. per si satae exercitum, cometis nimirum de fulgoribus in eum laetatis. Sic enim & currus turbari in praerupta serebantur, de militibus de cesto tactis mors Chananaeorum oculis oberrabat. Hebraeis nullo interim laesis detrimento. lib. plene de germane, q. l. Stellaniannim miη ord M seuo. Hebr. mynitusεών. Vatabl. suis, hoc est ordinata acie incedentes pugnauerunt contra Sisaram, quia in eum eiusque castra iaculatae sunt ventos procellas fulgetra. quibus ea ama runt Ze prostratum. T rso nianii irim redine Ocu sa sua signi incat Primo stellas ordinale more suo incessille vii incedit acies militum.Nam im Scripta stellae, vocant ut militia siue acies Dei: in acie autemaxime spe Mirordo militur hie enim si stru tur, vincit; si turbetur, vin tur. Secundo stellae cominus, sed eminus E cito pugnasse contra Sis ram.Tertio. Angelos qui ordinem de cursum stellarum moderantur, per eas contra Si tam certasse.Quatio. ilem de stellas hie non constitisse, uti constiterunt sub Iosiae. Soli stationem imperante Pio. 12. sed motum suum ordinatium Ginuas se, itaque produxisse procellas Se fulmina, eaque in Sisarianos vibrasse. Ita Lyran.Caieta. 3c alis. Qui
id, stellis e suis stationi sin o facile perdidis
se Sisarianos in terra; quia ex alto facile est perde. re hostem insta in valle consistente Fae ilius enim, sortius de certius tesa ex alto in imum , quam ex imo in altum iaciuntur.Vnde Duce, prestaturi s lent captare locum excelsum, illudque est omen de causa victoriae: tu quia hostis ex imo in eum magno nisu scandere debet itaq; vires exhaurit,ant quam cum antagonistis suis ; qui quieti integris sunt viribus,eonfligat; tum quia essicacius tela ex monte in vallem, quam ex valle in monte vibran turtum denique quia ex alto omNs hostium acies, vires, machinationes, dce. conspiciuntur, ut ei
128쪽
Commentaria in Libmm Iudicum. Cap. V.
Torre. Vatabl. copum . id est instar scopae euertit.JArorrens Cison fluit ad radices montis Thabor, v-bi contritus est Sisara quare milites eius fugientes
per torrente Cison, eo per Dei prouidet iam aquis redundante de tumido hausti mersique sunt; quare torrens deuoluit eoru eadauera. Unde Iosephus ait Deum tune ingentem immisisse imbrem, quo utique auctus valdὰ intumuit torres Cison. Feiliisue R Eliezere. r.narrat voluisse Deu, ut in marini bio submersi AEgyptii. sepelirentur; sed deprecatam hoc terram, quod qui ab aquis interempti essem, ab aquis etiam absorberi de rent: Deum eia dixisse: O terra hac intsus in rice mois per te interfecti Iuerint pr-iam in mare. Dicitur crum: mos introiica uera rarum. Et hopoeia est Rabbi mea, qua significatur omnes res etiam inanimes Deo ad nutum morem gerere, neci; ab illo suaviter de ipsarum naturis conuenienter gubernar ulta serarius.
TORRExs CADvMi M, TOM: ENs Cisos. J trens Cadumim idem est cum totiente Citan, i. ut habet Chald v e, inquit, est torrem Cisin: sed cur dictus est Caesi mimi Primb Septuag. in Codice
Roman.Pro Tinos Casmim, Vertunt, inrem Muia
visatum: enim significat antiquum. laim,primum quod Marinus simpliciter explicat. q. d. Cison est torrens antiquus, licet enim sit torrens, tam ab antiquo fluit, e fluete cessat. vii alii torrentes sepe secantur in aestate, β: fluete
d)nunt .sublimius Chald .se explicat: Flimia m a s signa ct sortitusim Israeli ab antiquo R. Ralbagvero; Dicit ut Cison,inquit, Cadumim id
in antiquus, quod in eo renouatum sit antiquum prodigium maris imbri; quia sicut Deus illo meris ut Pharaonem, sic in Cisbnmersit copias Sisarae. CSic & Ruperius, qui censet Cadumim esse mare rubrum , itaque vocati ob antiquum mersi in eo Pharaonis prodigium. Optime Arias di Uatab.sic explicant. q. d.ab antiquo, ab Him. ab initio torres Cista a Deo factus ερ ordinatus est ad hoc, ut in eo pugnante Barac in gerentur Sisarianux Secundo, Serarius torrentem, Cadamim vertit tinentem Otiret alium: latis enim Orientem qumque significat. Tortens enim Cis u labitur partim versus male Mediterraneum, quod est ad Oec dente, Pittim in mare Galilaeae,quod est ad Orietem: quate Cadumim hie notare partem hanc Orientalem torremis qua mers fuere Chananaei.
3 Tertio alij Cadu imiret; quod est participium pas
ubi scilicet Sisariani ex inopinato aquis praeueti &LGrati. pD enim significat praeuenire, meoccupare. Omnes hae expositiones probabiles sunt coectum nil enim certi hic statui potest. v
des. Hi et omin locis Hebr. Cadami, inquit terram,
iuxta quem De ora Mumgst. Addit Adtichom . riuulum quemda procedentem ex torrente Cisen vocati sed an ab urbe quapiam sta ductus sit, an aliunde, non explicat.
Allegor.B. Petrus Damiani fer oqui est de S.
Cassiano martyre, totum hoc praelium applicans Ecclesiae, per torrentem Cison accipit Baptismum. Nam cam Cum humenis, inquit, lauacro suri sonis immeri sis, tanquam Sisara compuo ιπι citu sic nequis.
Porro huius victurue, utpote illustiis de cael stis, subinde fit mentio in Script .vt Psal sa iα ne
illa ιιιι Maii ii ct risera suut Iabin in torrente cis a. id est,perde nostros hostes sicut perdidisti Madianitas per Gedeonem, ae copias Sisarae Ducis & L. bin regis in torrente Cison. Nee enim ipse Sisara periit in Cison, utpote occisus a Iahel; mulio minus eo periit labri rex. qui praelio non intersuit. Rursum Eliu Sacerdotes Baal iussit occidi ad torrentem Cison, 3. Reg. i8Ho.idque apposite vi sciis licet ubi Si satiani gentiles meth filerat, ibi & Baalitae idololatrae mergerentur. Hinc cisin Hebe. idem est quod duritia, vel induratus, vel stipulae torrens enim hie eos quasi stipulas dure abripuit,
eo quod ipsi in suo scelere de idololatria esset o
CONCOCA ANiMA MEA ROBusTos.l Poz-tiee hoe ait Debbora.q. d. gaude, exulta,triumphao anima mea, quia Deus Si satianos quantumlibet armatos dc robustos cecidit, tibique calcaudos subiecit. Aliqui vertunt calcabis anima mea fortiter, q. d. torrente qui mersit Sisarianos, tu o Debbora satiti siccoque pede calcasti, sicut mare rubrum quod hausit Pharaonem se diuidem, lictum dedit alveade tramitum Hebraeis. Fauent.Septuag. Romana qui habent Conculcastit tam torrentem Cison) adiania mea potens. Ita Serarius. si est, noua
est S: prodigiolum miraculum. Verum Compluta Regii de alii pro eum habent ras, scilicet milites Si- satae. Vnde&Chald. vertit: concalcauis anima
Alio prorsus abit Caietan. qui vertit: mes,
id est populi mei, diriget smiluinem, hoc est in
Deo fortitudinem suam locabit.
Bvs FORrissi Mis vosTivM J Solent eum vn. gulae in vehementi cursu,ex collisione ad saxa, quis ex pedibus excidere. Significatur ergo haephtasi ingens hostium pavor, indeque impetus msuga, Septu g. Roman. vertunt. sunt calia in equi, estinatione sim uιrunt. Complut.
vetb de Regij habent: Tunc absisi sunt crura eq-rum hinnitiavi patentium idiis. FORTEs Eivs.JAquila inquit Procopiu ,Heiamidaroth, exposvit Decis inuentiam, hus Ogula equorum in arie agi moram inutiles facta sunt. chadd. Tam educta μι vngsaequorum ape-
MALrnici TE TERRAE MER , DIXiT AN Vixi. xLGELvs DOMI Ni.J terra Isto ignoIatur. Probabiliter Pagnin. in Nom. Hebr.opinaturas ν esse aderem,tum quia litterae pene sunt eaedem; tum quia Iosue,ca. II. ante annos iaci. ibi cecidit
Iabin regem Azor antecesibrem huius Iabin, ea. ius Dux si lira caeliis suit a Barac . Porro Merom,inruit Adricli .ex S.Hieron .lacus est triginta statis latus de sexaginta longus, qui inter Caesaream
Philippi ε: Mite Galilaeae quasi in medio situs est, quem Iordanis fluuius medius peifluit. in i quid
lacus tepore resolutionis niuium a Libano monte dequentium valdE accrescit ae dilatatur ac testiuo tempore ex maiori parte exsiccatur ino fit, ut diuersi generis herbae, at busta dc arbores in sylvam eo loci accrescant, quae leonibus .visis, pardis, alitiaque setis maxime abundat. ae Regibus Principi. busque.vitis gratam de iucundam pia bet vena.
129쪽
Commentaria in Lilurim In cesse. Op. V.
Maledictitur et hic prae et eris accolae lacus A ri 1 carnem cocu sceletiis. καMerom qiabit suppetias non tulerim Nephthalitis contra Sisaram, scd potius occulte lauerint Sisaret, ideoq. pro terra Meroni, id est excelsa, hic vocatur M, , id est secretum, quod secreta contra Hebraeos cum Sisara consilia ag arint; alioqui enim
ob negatas suppetias dumtaxat non eis maledic ret Angelus cum easdem negarint Rubenitae. Daritae. Aser irae v. i&i7. quibus tamen idcirco non maledicit:Quocirca urale dicit terrae a ram, ut fiat
terra Meue, id est macilenta & stetitu νώ enim maciem significatὶ vique hoe ipsa voce imnuat pro Merom, id est celsitudo vocat eam Mer id est maciem Ze sterilitate, quam hac maled:cti he ei induxit, sicut David eandem imprecatus est montibus Gelboe. ob caesum in ijs Saulem & Iona.
. . Dixi r ANGp xvs Do Mileti. J Quaeres,quis hic Angelius Primo Chalis .censet esse Barac, qui di. Otut Angesus, quM a Deo sit missus ad paradam
Israeli de Sisara victoriam. Secund5, Procopius cesset esse Potificem. Sacerdos enim prisertim i mus, Angelus Domini exercituum est, ut ait Malacha.2. Tertio, Caieta.c sit esse Debbora .Qua
id, plane de genuine Abulens. censet LisIe verum Angelum scilicet Michaelem, qui bello huic prae sint tanquam Israelis princeps ac protector. Da niel. io Sic de Ruperi. Arias vero censet sutile Angelum, qui hoc Canticum Debbotae sumessat de dictauit:sed hunc verisimule est luille eundem qui bello praefuit,puta S. Michaelem.
Eoi latis. Hinc Gabriel Alcha gelus sum piit sua
salutationem, qua B. Virginem salutauit Lucae I. dicens: Axegratia Ilina, inus tuum.bιηιdicta imm
. Ieribis. Iahel enim fuit typus B.virginis,uti dixi
Va . et . Auae M PETENTi si satae Ociγε Diet, ad eum somno consopiendum, ut dormientem occideret,ET ιN Pni ALA PRINcipvM , hoc est in phiala. praeclara dc praestanti. ex quali bibere solent ptin. tunc quando non pro vanitate hamani Lia sis,stastor otia ashmitur rei, factio carnis; mnis quammam istone aura opalaris,sidis timore Dominicidii ιο Psalmista pisaean Re timori tuo carrus meas. PL
MVo Lura A et vfi ANTE PEDE s vrvs.J Non e pile,utpote quod Iahel clauo iam ictrae astixeiat, sed molitando & agitando pedes do latera, cum expirat eis data Ita Abulen . VLvLAa AT MATER EIUS. J Sisarie.Valabaelia, vix s. et Lbat, scilicet quod Sisara filius more suo ad se triu-phans de spoliis onustus non reuerteretur. Vnde ex hac eius mota Sc tarditate L .icans quid sini stri ei contigisse. augura usq; eius csdem hac eoi mei mens pavida praeiagiebat lamentabatur Podrice Me inducit ut matris tament uir, uti fit in tragoedia, vi tr. gicus Sisaiae interitus melius reprae
sentetur. UNA s ris NTIOR CETEMS v x OR tDvs EIVS usas. 2'.
stilicet Silara u Ac soc Rui matri Sisarae eii . lanii quod Sisana non reditet j v ERBA avspox-n1τ.J Vt eius dotarem leniret, di suspicionem linistram in opinionem meliorem conuerteret. quddsi ilicet spolia hostium ampli diriperet, ideoque I
dire tardaret. Sic PEREANT GΜNEs ixi Mi Ca Tvi DOMIN EJ Vix s. i.
Vii petiit Sisara impius cu Omilibus suis,licet plurimis de sortissmis. Qui AvTEM DιLrGvNT TE, sic vT SOL.IMORTς suo SPLENDET, ITA Eveti LENT. J Sol oriens spargit iubar suum aureum, splendoremti; suum pulciatomum de gratissimum, qui sensim .sque ad meridiem crescitide pulchitor fit ae r bustior. Sic pariter Israelitae ceteriit; diligentes too Domine omni decore, gratia, robore, citia, vi ribui, prosperitate, victoria, telicitate de triumpho resplendeant, iisque semper te benedicente increscant Ze proficiant,ut nemo eis aulit vel possit resistere, doneci idem donis plane impleantur de bundent. quod fiet in coelo cum videbunt Deum Deorum in Sion,ac eius gloriam, Omneque bonis participabunt, iuxta illud Prouer . . I sitim semita
est in totarasia, cum scilicet Iole lato mandex opes. vii erat Sisara, OB TvLIT BuzvavMJ Hoc est D oriens apparet auriemus. aetbriuersuos spiei lac pingue de spii sum: ex hac enim lactis pitigue, dine agitata coagulatur & fit butyrum. Nee enim Iahel butyrum, sed lac dedit sitienti, poturusi petenti Sisarae. Eii Catachiesis. SinisTRAM MANvM MI si T AD clavvH. JQuali ad instrumentuin in tabernaculo suo obuiu. Videtur hie clauus suisse ferreus; hic enim acutior est, facili utque incutitur de penetrat usque ad te ram. Aliqui tamen censent clauum sutile ligneum, ut suerit typus crucis Christi, quae fuit ex ligno. Vetu aptius clauus hic filii typus, imo idaea clauo rum serreorum , quibus Christus fixus in cruce in eadem confixit Sisaram. id est diabolum. Omnes ei vires adimendo, ut superius dixi ex Origene. Audi Rupertum hic c. 7. Clauus taurea si ipsum ι' firma p. onis Cra in uilit . qui ius morti sis iι mem rasua super tetram ame suam ba lautis, ci dotis radios longE lateque tiatis quasi viribus eia culatur. ijsque omnes tenebras dispellit, o inniaque suis fulgoribus superat de collustrat, ut nil ei obii stete .deat. Hoc est quod ait Malachias cap. . a. Orittar viati timentisin nomen mitiis su HItitia. Et Sapient. 7. Fias tam iusii ιιιμ. Et Ecclesia. 27. 1avio ο so iam in sapientia maηιt Aut M. Vide quae illis locis antiolaui, que ac statae s. r. ad illa: Haec diuit Dominus christo meo Dro. Cyrus enim Persicuidem est quod sol.
Addit Philo Biblicus in Antiquit. Debboiam
130쪽
Commentariam Librum Iussicum. Cap. m.
morientem conuocasse populum, eique haec vitima dedisse monita: Etira eta mmeo vos tanqκam mu-ειν Dei, o Tumio ras tangitain ex siemineogenere, ct indue h. qai si in vestra,ct intereste inbu meis topiam morituricris. Ecce prostriscor mori Gratiis misi. ct om tant m c ον υ μι- a. risiis ad Deum Dominum τι striam tempore vita restre,
LIGraeas rursus idololatrantes opprimunt Madianitae; quare paenitentes Deum inuoca L si ratorem eisper hAngelum designat Ge eonem. Vnde επινω v. 18. D sacri GL Mox Gedeon et . 13 Iussu vel aram Baalsubuertit ideo ue Jeroboa id es vltor Baal vocatur inde v. 3 q. c eo militer conuocat. ac signum victorie a veo petens accipit rorem
in soti v Bra, di mox si citatem in solo vessere. 2uintus ergo Braesis Iu ex Dit Gedeon.
i. KEcerunt autem silij Israel malum in conspectu Dominii qui tradidit illos in manu Madian septem annis. Σ. M oppressi sunt valde ab eis.Feceruntque sibi antra re speluncas in montibus.&munitissima ad repugnandum loca. 3. Cumque se-uisset Israel,ascendebat Madian & Amalec. caeterique Orientalium nationum: q. &apud eos figentes tentoria. sicut erant in herbis. cuncta vastabant usque ad intro tum Gnaei nihilque omnino ad vitam pertinens relinquebant in Israel. non oves, non boues. non asinos. 3. Ipsi enim & uniuersi greges eorum veniebant cum tabernaculis suis,& instar loeustarum uniuersa complebant. innumera multitudo hominum, Rcamelorum.quidquid tetigerant deuastantes. 6. Humiliatusque est Israel valde in conspectu Madian. 7. Et clamauit ad Dominum postulans auxilium contra Madianitas. 8. Qui misit ad eos virum prophetam, A locutus est: Haec dicit Dominus Deus Israel Ego vos seci conscendere de aegypto,& eduxi vos de domo seruitutis. s. & liberaui de manu Egyptiorum.& omnium inimicorum,qui a filigebant vos: eie-c que eos ad introitum vestrum.&tradidi vobis Terram eorum. Io. Et dixi: Ego Dominus Deus vester. ne timeatis deos Amorrhaeorum. in quorum terra habitatis. Et noluistis audire vocem meam. II. Venit autem Angelus Domini.' sedit subque .quae erat in Ephra. de pertinebat ad Ioas patrem familiae tari. Cumque Gedeon filius eius excuteret atque purgaret frumenta in torculari, ut fugeret Madian. I 2. apparuit ei Angelus Domini,' ait: Dominus tecum. virorum sortissione. 13. Dixitque ei Gedeon : Obsecrb.mi domine, si Dominus nobiscum est,cur apprehenderunt nos haec omnia ubi sunt mirabilia eius, quae narrauerunt patres nostri. atque dixerunt: De
aegypto eduxit nos Dominus λ Nunc autem dereliquit nos Dominus. & tradidit in manu Madian. I 4. Respexitque ad eum Dominus. 8c ait: Vade in hac sortitudinetoo liberabis Israel de manu Madiani scito quod miserim te. I . Qui respondens ait: Obsecro.mi domine. in quo liberabo Israel: ecce samilia mea in fi lia est in Manasse,& ego minimus in domo patris mei. I 6. Dixitque ei Dominus .Ego ero te- caeri: & percuties Madian quasi unum virum. I . Et ille: Si inuent,inquit, gratiam coram te.da mihi signum quod tu sis qui loqueris ad me. 18. Nec re ashinc donec reuertar ad te. portans sacrificium , ct os serens tibi. mi respondit: Ego praestolabor aduentum tuum. I9. Ingressusque est itaque Gedeon & coxit hcedum.& de farinae modio Mymos panes: carnesque ponens in canistro.& ius carnium mittens in ollam, tulit omnia sub quercu ct obtulit ei. xo. Cui dixit Angelus Domini: Tolle carnes se Wymos panes 8 pone supra petram illam.& ius desuper funde. Cumque iecisset ita. xi. extendit Angelus Domini summitatem virgae. quam tenebat in manu. 8c tetigit carnes & panes azymos. accenditque ignis de petra.& carnea aetyriosque panes consumpsit: Angelus autem Domini evanuit ex oculis eius. 22. Vidensque Gedeon quod esset Angelus Domini,ait: Heu mihi Domine Drusiquia vidi Angelum Domini facie ad faciem. Σ3. Dixitque ei Dominus: Pax tecum metimeas, non morieris. x . Edificauit ergo ibi Gedeon altare Domino vocavitqne il- Cornel. in Iudicum. L lud.