장음표시 사용
101쪽
gantis. Damna vero φιε inferuntur com
tra leges civitatis, ut furtum, homicidium ct similia , non ad volantatem ejus λ cui damnum es illatum, sed ambitrio civitatis , id est, juxta leges consitutas vindicari. Itaque injuria in humo, nisii pos juris in hunc translationem exsisere non potes.
in just- aequivoca sunt : aliud enim significantliam ho- cum Personis, aliud cum AStionibus tribuuntur. Cum actionibus tribuun-
μςt ' tur , ideiri significat notam, quod Iν-ria. Ille autem qui fecit Iustum aliquid, ideo Infons, non Iustus dicitur: eum autem qui fecit aliquid Injusum, non ideo injustum, sed sontem dicimus. Quando vero de personis usurpantur, esse
jusum significat idem quod juste faciendo delectari, justiti e studere, vel conari facere in omni re id quod jussitum est. Et ese injustum, est negligere. justitiam, vel eam non pacto suo, sed
praesenti commodo mensurandam eXistimare. Ita ut alia sit animi, instituti, sive hominis, alia unius actionis vel
omissionis justitia & iujusitia; possintque hominis jugii actiones innumerae . inissae, & in jufi jusae esse. Iusus autem homo dicendus est, qui justa socii
102쪽
Cas. ΙΙΙ. LIBERTAS. 99cit propter praeceptum Legis; injusta non nisi per infirmitatem; Injufus qui justa facit propter poenam legi adjun- etam ; injusta per animi iniquitatem. VI. Justitia actionum distingui vul- Diplacti,go solet in duas species , commutati- ustria insam & disributivam 3 quarum priorem commu sitam esse ajunt in proportione Arith- V et .metica, posteriorem in Geometrica. Ιllamque versari in permutatione, Ven' examina ditione , emtione, mutatione, mutui tur. redditione , locatione , conductione ,
caeterisque, si qui sunt, adhibus inter se contrahentium; ubi si aequale pro aequali reddatur, nasci inquiunt justitiam commutasivam. Hanc vero circa
dignitatem, & merita hominum, ita
ut si cuique tribuatUr παοα τε
majus ei qui dignior, minus ei qui minus dignus, idque proportionate, oriatur juWitia distrabiιtiva. Agnosco hic distinctionem quandam aequalitatis rnempe ut una sit aequalitas simpliciter, vel uti quando comparantur inter se duae res aequalis pretii, ut libra argenti, cum Ia unciis ejusdem argenti:
altera aequalitas secundum quid , ut cima centum hominibus distribuendae sint mille librae, sexcentae dentur sexaginta hominibus, Sc quadringentae quadraginta; ubi non est aequalitas in-C a ter
103쪽
ICO LIBERTA s. Cap. 'III. ter 6oo & Oo; sed cum eandem contingit aequalitatem esse inter numerum eorum quibus distribuuntur , unusquioque eorum aequalem partem auferet; unde dicitur, aequalitas eadem res est cum proportione Geometrica. Sed
quid haec ad justitiam λ nam neque si
res nostras Vendamus quanti possumus , injuria ulla sit emptori qui id voluit, & petiit; neque si de meo distribuero plus merenti minus, modo id dedero quod pactus sum , neutri fit injuria. Id quod testatur ipse Servator noster Christus Deus in Evangelio. Non igitur est ea justitiae distinctio, sed aequalitatis. Negari tamen sorte non potest quin justitia sit aequalitas aliqua; nimirum quae in eo tantum sita
sit, ut cum aequales natura omnes si
mus , alter non arroget sibi plus juris, quam alteri concedat, nisi id juris sibi pactis acquisitum sit. Atque haec contra distinctionem illam jusitia, quamquam ab omnibus pene receptam, dicta sint : ne quis injuriam aliud esse putet, quam fidei, sive pactorum violationem; prout supra definitum. est. Volenti VII. Vetus est, volenti non sit in se non fit in- ria. Veritatem tamen dicti liceat ex I t - principiis nostris derivare. Factum
enim sit id, quod quis injurium sibi
104쪽
cap. III. LIBERTAS. putet volenti : ergo, volente eo, fit
id quod per pacturn non licuit. Sed volente eo fieri, id quod pacto non licebat, pactum ipsum per articulum I capitis praecedentis fit irritum; jus ergo faciendi redit ; fit igitur jure
quare injuria non est. VIII. Legis naturalis praeceptum Lex nam tertium est, Ne eum qui fiducia tui tibi prior benefecerit, eam ob rem , deteriore ' conditione esse patiaris, Me ne accipiat qui uam beneficium , ns animo nitendine dantem dati merito poeniteat. Nam 'absque hoC, contra rationem fecerit, si quis quod periturum videt beneficium, prior contulerit; atque eo modo omnis sublata erit inter homines beneficentia& fiducia, unaque omnis benevolentia ;neque esset inter eos quidquam mutuae Opis, nec ullum gratiae conciliandae inbtium. Ex quo status belli necessario mansurus est, contra Legem naturae fundamentalem. Quoniam vero Legis hujus
violatio, non est fidei sive pactorum violatio : supponitur enim nulla inter eos intercessisse pacta: ) ideo neque injuria nominari solet; sed, quia respiciunt se mutuo beneficium & gratia,
INGRATITUDO appellatur. IX. Quartum praeceptum naturae Lex natu-ςst, ut unusiui que se caeteris commodum rin quar C di prae- ta , My
105쪽
LIBERTA s. cap. III. qiisque se pr stet. Quod ut recte intelligatur,
praset animadvertere oportet, esse in homi- comm nibus ad societatem ineundam, diver-dum. sitatem ingeniorum ortam a diversitate affectuum , haud dissimilem illi quae reperitur in lapidibus ad aedificandum comportatis a diversitate materiae & figurae. Nam ut lapis qui prae figura aspera & angulosa, plus loci caeteris aufert quam ipse implet, neque prae materiae duritie comprimi vel secari facile potest, nec compaginari aedificium sinit, tanquam im commodus abjicitur : ita homo qui praeingenii asperitate , retentis supei fluis sibi, necessaria aliis adimit , neque prae affectuum contumacia corrigi potest, caeteris incommodus molestiasque dici solet. Quoniam jam unusquisque non jure modo , sed etiam necessitate naturali totis viribus in id incumbere supponitur, ut necessaria ad sui conservationem consequatur; si quis velit pro supei fluis contra contendere, illius culpa orietur bellum : propterea quod illi soli nulla certandi incumbebat necessitas. Facit ergo contra legem natu rae fundamentalem. Unde sequitur , quod ostendendum erat) praeceptUmnaturae esse, Ut unusquique se caeteris praestet commodum. Qui vero Legem
106쪽
U. III. LIBERTAS. IOIhanc violat, incommodus de molestus dici potest. Cicero tamen commodo opponit inhumanum, tanquam ad hanc ipsam legem adspectans. X. Legis naturae quintum praecep Daetum est, oportere alterum Hieri, sumta turae cautione futuri temporis , praeteriti v quinta, deniam , petenti & poenitenti; concedere. miserι sim
Venia spraeteriti) sive remissio offen- α β sar, nihil aliud est quam illi, qui cum lacesserit ad belium , facti poenitens pacem orat, pax concessa. Pax autem con-c6lia non poenitenti, hoc est, animum hostilem retinenti, vel suturi temporis cautionem non danti, hoc est , non pacem , sed opportunitatem captanti , non est pax, sed metus : neque igitur a natura praecipitur. Caeterum qui poenitenti & de suturo cautionem adhibenti , nolit ignoscere, ei pax ipsa non placet; quod est contra legem naturalem. XI. Sextum Legis naturesis praecep- Lex na tum est, In ultione, sive Poenis, spe tW standum esse, non malum praeteritum ,
sed bonum futurum : Hoc est, infligere Lktim poenam nullo alio sine licitum esse , tantum nisi ut ipse qui peccavit, corrigatur, speciant. vel alii supplicio ejus moniti fiant meliores. Hoc autem eX eo primum confirmatur, quod unusquisque lege naturali teneatur alteri ignoscere, modo
107쪽
Io LIBERTA s. Cap. III. cautum prius sit de futuro tempore, ut articulo praecedente ostensum est. Praeterea, quia ultio, quatenus solum praeteritum consideratur , nihil aliud est praeter triumphum, & gloriam animi, quae ad nullum finem dirigitur; nam praeteritum tantum contemplatur, finis autem futura res est : quodque ad nullum finem dirigitur , Vanum est :Ultio , ut quae futurum non spectat, a vana gloria proficiscitur , ideoque praeter rationem est. At laedere alium praeter rationem , introducit bellum ,& est contra legem natura fundament Iem. Est igitur legis naturae praeceptum, In ultione non esse respiciendum, sed prospiciendum. Violatio autem Legis hujus, CRUDELITAs solet appellari. XII. Quoniam autem signa omnia odii & contemtionis, ad risam & p
gnam maXime omnium proVocant, adeo ut plerique' vitam, nedum pacem amittere , quam contumeliam pati malint;
sequitur septimo loco , lege naturali praescriptum esse ne quis vel factis, vel verbis , vel vultu , veI risu, a ieri osendat sie illum vel odisse , vel
contemnere. Cujus legis violatio ComTUΜELIA nominatur. Quamquam autem nihil frequentius sit, quam potentiam erga minus potentes, nomina-
108쪽
Cap. III. LIBER ΤΑ s. IOItim judicum adversus reos scommata atque opprobria , quae neque ad rei crimen, neque ad judicis pertinent officium ; hujusmodi tamen homines contra legem faciunt naturalem, de pro coim tumelioseis habendi sunt. XIlI. Quassio uter duorum homi- Lex naut num dignior sit, non ad statum natu- α Octarae, sed ad statum civilem pertinet. V contra Ostensum enim antea est, Cap. I. M- ticulo 3. natura omnes homines aequales inter se esse, ideoque inaequalit tem quae nunc est, puta a divitiis, a nobilitate generis, prosectam esse a I ge civili. Scio, Aristotelem, libro primo Possiticorum, tanquam sundamentum totius scientiae politicae amrmare, hominum alios a natura factos esse dignos qui imperent, alios qui serviant, tanquam Dominus & servus non con sensu hominum, sed aptitudine, hoc est, scientia vel inscitia naturali distinguerentur. Qiaod fundamentum non modo contra rationem ut ostensam est supra sed etiam contra eXpericΠ-tiam est. Nam neque pene quisquam ingenio ita stupido est, ut non rectius arbitretur sibimet se, quam aliis Iege dum tradere. Neque si contendant inter se sapientiores, & robustiore, , sunt milli his semper aut siepe superiores.
109쪽
IO5 LIBERTA s. Cap. III. Sive igitur natura homines aequales inter se stat, agnoscenda est aequalitas; sive inaequales, quia certaturi sunt de imperio , necessarium est ad pacem cou- sequendam, ut pro aequalibus hab Antur , de propterea legis naturalis oetavo i co praeceptum est, in umfquisque natura unicuique aequalis habeatur. Cui legi contraria est SUPERBIA.. - XIV. Sicut necessarium erat actrae nona, uni licujusque Conservatronem, ut de dr inodes quibusdam duribus suis cederet; ita non La. minus necessarium est ad eamdem conservationem , ut jura quaedam retineat, nimirum Ius corporis mendi, jus fruendi aere libero, aqua, Sc caetet is omnibus vitae necessariis. Cum igitur a P cem ineuntibus multa jura retineantur communia , multa etiam acquirantur propria, dictamen Iegis naturalis nonum oritur, nempe ut quoecumque jura unus
quisique sibimet ipsi postulat, eadem etiam
unicuique concedat caeterorum. Alioquin aequalitatem praecedente articulo agnitam frustraneam facit. Quid enim aliud est aequalitatem personarum agno1cere in societate ineunda, quam aequalia ipsis tribuere, quos alioqui societatem inire ratio nulla exigit λ AEqualia autem aequalibus, idem est quod proportionalibus tribuere. Vocatur obsereatio - hujuS
110쪽
Cup. III. LIBERTAS. IOThujus legis Modesta , violatio autem πλεονεξία : violantes latinis immodici de immo Οι nuncupantUr. XV. Decimo loco, imperatUr lege Lex π naturali , Ut tinti filaque m jure aliis di- rarae decia tribuendo utrique parti oequalem se prae- m β γ debeat. Lege praecedente prohibitum est, ne nobis plus juris per naturam arrO-gemus, quam caeteris concedimuS. POL reptionem sumus minus, si volumus; etenim id suYsona- aliquando molesiae est. Sed si quando ta,m. Ius aliis distribuendum a nobis sit , prohibemur hac lege, ne ' uni plus vel minus indulgeamus quam alteri. Nam qui uni prae altero indulgendo naturalem aequalitatem non observat, facit in eum qui posthabitus est contum fiam. Est autem supra ostensum, coutumeliam esse contra leges naturales. Praecepti hujus observatio AEQUITAS, violatio acceptio Persionarum , Graecis uno vocabulo πευ--- ία appellatur.
XVI. Ex lege piaecedente cQlligitur hundecima, suae dividi non posurat com ri md muniter s feri potes) κtenda esse, id' eima, deque s si quantitas rei permittat qnantum habendisquiseque velit. Sin quantitas rei non per- n com mittat, tum pro ito , ct proportionate ad numerum utentium. Aliter enim nullo modo servari potest aequalitas illa , quam praecedente articulo a lege C 6 natu-