장음표시 사용
271쪽
CU. XIII. IΜPBRIUΜ. 29Topiniones, qualisque ei cultus exhi-saluti ani Beatur. Quo supposito, quaeri potest mHr mutrum summi imperatores, & quicun Vivm
que sunt, sive unus sive plure a qui φρουidere, summum civitatis imperium adminis-srout trant, non peccent contra legem na-seeundi m tui ete, si talem doctrinam , & talem conscien- Cultum quem ipsi civibus ad statutem υμm prst reternam necessario conducere credunt, non faciant doceri & exhiberi, Vel con- debitur. trariam doceri vel exhiberi permittant ὶ Manifestum est facere eos contra conscientiam, & velle, quantum in se est, aeternam civium perditionem. Nam, si non vellent, rationem non Video , quare committerent, cum summi e istentes cogi non possint,) ut ea docerentur & facerent, propter quae damnam dos eos esse credunt. Dissicultatem autem hanc in medio relinquemus. VI. Commoda civium quae hanc Salus tantum vitam spectant, in quatuor ge- populi in nera distribui possunt. I. ut ab hosti- σιο con bus enernis defendantur. I. ut paXM 'interna conservetur. 3. Ut quantUm cum securitate publica consistere potest, locupletentur. q. ut libertate innoxia perfruantur. Amplius enim ad felicitatem civilem, quam ut a bello eXterno& civili tuti, opibus industria partis
272쪽
298 IΜPERIUM. Cap. XIII. stui possint, summi imperatores conferre non possitnt. 1lo VII. Ad defensionem populi duo
ratores necessaria sunt; Praemoneri & Praemu- necessarior nisi. Status enim civitatum inter se n
esse od tur is, id est, hostilis est. Neque sis sq pugnare cessent, idcirco Pax dicenda ' est, sed respiratio, in qua hostis alter
alterius motum vultumque observans,
securitatem suam non ex pactis, sed G viribus & consiliis adversarii testimat. Atque id jure naturali, ut capit. I. articulo Io. ex eo quod pacta in statu naturali quoties justus metus imtercedit sunt invalida , ostensum est. Nechinarium igitur est ad civitatis defensionem, primum, ut sit qui omnium eorum qui civitati nocere possunt, quantum fieri potest, consilia & motus exploret & praesentiat. Sunt enim sibi exploratores ad eos qui summum imperium administrant, idem quod radii lucis ad animam humanam; Atque invisione politica, quam in naturali re lius dicemus, species rerum eXtern
rum sensibiles intelligibilesque ad animam , hoc est, eos qui summum imperium civitatis administrant ab aliis
non animadversas per aerem transpo tui; Ideoque non minus neces1arii
sunt ad salutem civitatis, quam lucis radii
273쪽
Cap. XIII. IUPERIUM. 299 radii ad salutem hominis. Vel si comparentur aranearum telis, quae eXtensae undiquaque subtilissimis filis, motus externos ipsis intus in cavernulis suis residentibus significant; non m
gis si qui imperant, quid ad subditorum suorum defensonem imperato opus est, sine exploratoribus, quam illae quando eκeundum, & quo accurrendum sit, sine filis suis scire possunt. VIII. Deinde ad defensionem po Milites, puli requiritur necessario ut sint pr arma, niti. Praemuniri autem est, militibuε, armis, classe, propugnaculis, an- pecunisima tequam instet periculum, comparatis, 'Fρ φ& pecunia jam comportata instrui. Nam L ahah,
milites conscribere, arma conquirere 1 ro, necessa
post acceptam cladem , si non impossi- rium bile, saltem serum est. Similiter pro- etiam ad pugnacula & praesidia non ante locis dei so- opportunis constituere, quam fines invadantur, simile est rusticorum, ut dixit Demosilienes, qui ignari artis gladiatoriae, ab una parte corporis ad aliam, ictibus moniti clypeos transserunt. Qui vero pecuniam ad milites alendos, & caeteras exercituum impensas, tunc imperari satis opportune putant, quando periculum incipit apparere , illi certe non considerant quam dissicile sit tam magnam pecunia: Vim
274쪽
ab hominibus tenacibus subito corradere. Nam omnes fere, quod semel in bonis suis numeraverunt, ita suum M
sibi proprium esse judicant, ut injuriam sibi fieri putent, quoties vel minimam ejus partem coguntur in publicum erogare. EX eo autem quod a portoriis de rerum venalium vectigali ad aerarium accedit, pecunia satis magna ad civitatem armis defendendam subito confici non potest. Pecunia itaque belli causa, si civitatem salvam esse volumus, tempore pacis congerenda est. Cum ergo explorare hostium i consilia, arma & praesidia tenere, pecuniam in promtu habere , imperantibus ad salutem civium necessaria sint; salutem autem civium omni conatu procurare lege naturae principes teneantur , sequitur, non modo licitum eis esse, eX- ploratores emittere, milites alere, propugnacula aedificare, & pecuniam in eas res exigere, sed etiam ea non facere , illicitum. Quibus etiam addi potest quicquid ad potentiam eXtern
rum a quibus metuunt, vel arte vel vi minuendam, conducere videbitur: obligantur enim rectores civitatum, mala quae metuunt, curare pro viribus , ne contingant.
275쪽
,IX. Ad conservationem autem Pa- Recta cis internae , multa requiruntur, quia insitutio multa concurrunt ut capite praeceden- ος rim i
te ostensum est ad eam perturban V
dam. Ostendimus ibi alia esIe quae I b, ἡ
disponunt animos ad seditionem, alia vanda ne quae dispositos movent eλcitant. eclaria. Inter ea quae disponunt, numeravimus primo loco quasdam pravas do duinas. Has igitur eradicare eX animis civium,& contrarias insinuare, ossicium eorum est, qui summa imperia administrant. Quoniam autem opiniones non imperando, sed docendo; non te rore poenarum, sed perspicuitate rationum animis hominum inseruntur, leges quibus huic malo , obviandum est, non in errantes, sed in ipsos errores constituendae sunt. Errores illi quos praecedente capite cum quiete civitatis conssiere non posse assirmavi mus , in animos rudium irrepserunt
partim e concionatorum cathedris, partim a sermonibus quotidianis hominum propter rei familiaris laxitatem studiis vacantium; & in animos horum a doetoribus adolescentiae suae in Academiis publicis. Quare etiam vice Versa, si quis sanam doctrinam introducere voluerit, incipiendum ei est ab
Academiis. Illic iundamenta doctrinae
276쪽
3o2 INPERIUΜ. Cap. XIII. civilis vera, & vere demonstrata jacienda sunt, quibus imbuti adolescentes, plebem postea privatim & publice instruere possint. Id autem tanto alacrius , & potentius facient, quanto ipsi de veritate eorum quae docent &Praedicant, certiores erunt. Siquidem enim propositiones propter consuetudinem audiendi, quamquam fatis, nec
magis intelligibiles, quam si quis vocabula sorte ex urna extracta copularet , hodie receptae sunt, quanto magis imbiberent homines, propter eandem Causam , doctrinas veras , intellectui suo & rerEm naturae consormes officii igitur summorum imperantium esse arbitror, Elementa vera doctrinae civilis conscribi facere, & imperare ut in omnibus civitatis Academiis doc
Onera X. Secundo loco disponere cives ad publiea α- seditionem ostendimus, aegritudinem animi ab egestare ; quam quidem egesimaei ιοὴ tatem licet a luXuria vel ignavia pro- servandi pi ia profectam , imputant tamen iis eonducibi- qui regunt civitatem, tanquam pens, ki onibus publicis e, hausit & oppressi. Fieri tamen potest aliquando ut querimonia illa jussa sit, nimirum cum Onera civitatis civibus inaequaliter imponuntur. Quod enim omnibus simul
277쪽
cap. XIII. IΜPERIUM. 3OIIeve onus est, si multi se subtrahunt,
caeteris grave , imo intolerabile erit. Neque homines tam onus ipsum, quam inaequalitatem graviter ferre solent. Maxima enim ambitione de immunitate certatur, & in eo certamine minus felices magis selicibus tanquam victi imvident. Ad tollendam ergo justam querimoniam, quietis publicae interest, Se per consequens ad ossicium peribnet imperantium , ut onera publica aequaliter serantur. Praeterea, cum id quod a ciuihus in publicum consertur, nihil aliud sit praeter emptae pacis premtium , rationis est , ut ii, qui aeque Pacis participant, aequas partes solvant, Vel pecunias, vel operas reipublicae Contribuendo. Lex autem naturalis est per art. I s. cap. 3. unusquisque in jure aliis distribuendo, omnibus aequalem se praebeat; quare imperantes, ut onera civitatis civibus aequaliter imponant , lege naturali obligantur. XI. . Equalitas autem hoc loco in- AEquira-telligitur, non pecuniae, sed oneris, tu. ηοi
4 M is , . - . . . ratis esse .
hoc est, aequalitas rat1OBIS mter QΠςrd ui ..e hi & beneficia. Quamquam enim pace taxentur, omnes aequaliter fruantur, non tamen pro rati beneficia a pace omnibus aequalia sunt. ne eorum
Nam alii plus, alii minus honorum quis acquirunt. Et rursus alii plus
278쪽
tiae possi- minus consumunt. Quaeri igitur potest, an debeant cives in publicum
contribuere, pro ratione eorum quae lucrantur, an eorum quae consumunt, hoc est, an personae taXari debeant, ut pro ratione opum contribUant, . aures ipsae , ut contribuat quisque pro Tatione eorum quae consumit. Sed si consideremus ubi pecuniae conseruntur pro ratione opum, ibi eos qui aequalia lucrati sunt, non aequalia possidere, propterea quod alter parta per parcimoniam conservat, alter per luxuriam dissipat, ideoque beneficio pacis aequaliter gaudentes, civitatis onera non aequaliter sustinere , & ex altera parte, ubi res ipsae laxantur , ibi unumquemque dum rem privatam cousumit, partem civitati debitam pro ratione eo
rum non quae habet, sed quae beneficio civitatis habuit, eo ipso quod sua con sumit, imperceptibiliter persolvit: du hium amplius non est quin prior ille
modus pecunias imperandi Contra aequitatem, Ela proinde contra ossicium imperantium si, posterior autem rationi & ossicio eorum consentane-
Adpa- XII. Tertio ossicere paci publicae
em coη Δκimus, aegritudinem animi quae Ori
279쪽
op. XIII. IΜPERIUΜ. 3Ossibi prae caeteris sapere , & magis ad ducerris res gerendas idonei videantur, quam ii qui rempublicam in praesentia admi Vre
nistrant; virtus sua quantum civitati prodesse queat, quando aliter ostendere non possimi, ostendunt nocendo. Quo- . niam autem tolli ex animis hominum ambitio & honorum aviditas non potest, ossicii imperantium non est, ut in id incumbant. Possiant autem praemiorum & poenarum constanti applicatione facere, ut homines sciant, viam ad honores non esse per Vituperationem, regiminis praesentis, neque per factiones , & auram popularem; sed per contraria. Viri boni sunt, qui consulta patrum, qui leges juraque servant. Hos si honoribus ornari, factioses vero ab iis qui summa imperia adminis, , trant, puniri & contemtui haberi ,
constanti tenore videremus , parendi
quam obstandi major ambitio esset. Accidit tamen aliquando, ut, sicut ei quo propter ferociam, ita civi coni maci propter potentiam blandiendumst. Sed ut illud sessoris, ita hoc imperatoris jam pene excussi est. Loquimur autem hic de iis quorum a thoritas & potentia integra est. Horum ossicium esse, inquam, obediem tes cives fovere 1 iactiosos quantum
280쪽
possunt imperio premere: neque enim alio modo potentia publica, nec enim sine ea civium quies conservari potest. Ei De. XIII. Si vero factiosos homines coriones dis ercere , multo magis factiones ipsas solvere. dissolvere & dissipare ad ossicium pertinet imperantium. FACTIONEΜautem voco, multitudinem civium, vel paciis inter se , vel unius alicujus potentia , absque ejus , vel eorum qui summum imperium obtinent, authoristate unitam. Est itaquefactio tanquam civitas in civitate: sicut enim unione hominum in statu naturali fit civitas , ita civium unione nova, fit factio. Secundum hanc desinitionem, multitudo civium qui externo cuicunque sive Principi, sive civi , simpliciter obedituros se obstrinxerunt, vel qui pacta aut foedus inter se mutuae defensionis contra omnes homines fecerunt, non exceptis
iis qui summam potestatem habent in civitate , factio est. Etiam gratia apud plebem si tanta sit ut per eam comparari exercitus possit, nisi obsidibus , aut alio pignore publice caveantur, factionem continet. Atque idem de divitiis privatis dicendum est, si sint immodicae s quia pecuniae obediunt omnia. Siquidem ergo verum sit, civistatum