장음표시 사용
301쪽
op. XIV. JΜPERIUM. 32 vel ii qui legem promulgant, vel li heant ii si jus legislationis , vel id faciant autorita)e esus vel eorum qui h
rint. Alterum est ipsa legis sentemtia. Primum autem quod leges promulga procedant ab eo qui summum habet imperium, constare, hoc est sciri accurate ει philosophice loquendo non potest, nisi ab iis qui ab ore ipsius imperantis eas accipiunt; caeteri credunt; sed credendi rationes tantae sunt, ut non credere vix sit posisibile. Et in civitate quidem Democratica , ubi legibus ferendis unusquisque interesse, si velit, potest, qui absens fuerit, praesentibus credere debet. Sed in Monarchiis Arisocratiis, quia
Paucis mandata Monarchae & Optim rum praesentibus & coram audire comceditur, illis paucis necesse erat potest tem facere , ea caeteris promulgandi. Et s c Edicta &. Decreta Principum e se credimus, quae pro talibus Vel scripto, vel voce eorum quorum id munus est, 'nobis proponuntur. Sed tamen cum credcndi causas habeamus
has, vidisse quod princeps, vel curia 1umma talibus congiliariis, scribis, pra eonibus, sigillis, E smilibus at g. men
iis ad voluntatem suam declarandam constanter usus sit; quod nunquῖm L 6 autho
302쪽
Ila in 328 In PERIUΜ. Cap. XIV. authoritatem illis detraxerit ; quod de iis qui hujusmodi promulgationi non
credentes legem transgressi sunt, poenae sumtae fuerint; non modo qui sic credens obediverit edictis & decretis per illos editis, ubique terrarum eX-cusatur, sed etiam qui non credens non obediverit, punitur. Nam permittere ut haec constanter fiant, satis manifestum signum, & declaratio vinluntatis ejus qui imperat, satis perspicua est; modo nihil in lege, edi stoseu decreto contineatur, quod summae potestati ipsitus imperantis deroget. Non est enim putandum, eum velle potestati suae a quibuscunque ministris suis quicquam detrahi, dum voluntatem retinet imperandi. Sententia vero
Iexum, ubi de ea dubitatur, petenda est ab iis quibus a summa potestate commissia est Causarum cognitio, sive judicia. Iudicare enim nihil aliud est quam leges singulis casibus interpretando applicare. Quibus autem id munus commissium est , eodem modo cognoscitur, quo cognoscimus qui sint ii, quibus commissa est autoritas leges promulgandi. XIV. Rursus leκ civilis, pro dinplici modo promulgandi, dHorum generum est: Sciripta ta non scripta. Perscriptam
303쪽
Cap. XIV. IMPERIUM. 329friptam intelligo eam quae UOce sive Seriptam signo aliquo alio voluntatis legislatoris ct Non indiget ut fiat lex. Legum enim ge- scriEtum,nus omne & natura & tempore coa
vum est generi humano, & propterea inventione literarum & scribendi arte antiquius. Non ergo legi sicriptae necessaria est scriptio, sed vox; haec sola ad essentiam, illa ad recordationem legis
adhibita est. Nam ante inventas lit ras ad memoriam adjuvandam , leges in metra redactas cantitari solitas esse legimus. Non scripta est ea, quae non alia indiget promulgatione praeter V Cem naturae, sive rationem naturalem, quales sunt leges nsiturales. Leκ enim naturalis, quamquam a civili disti guatur , quatenus Voluntati praecipit, tamen quod ad actiones attinet, civilis est ; exempli gratia, haec , Nouo'ncupisces, quae pertinet tantum ad animum, lex naturalis tantum est; haec vero , Non invades, & nituralis, &civilis est. Cum enim regulas praesicribere universales, quibus omnes suturae lites quae sorte insignitae sunt, dijudicari possint, impossibile sit, intelligitur, in omni casu legibusscriptis praetermisso sequendam esse legem aequitatis naturalis , quae jubet aequalia aequalibus distribuere: atque boc, vi lexis, civilis,
304쪽
IΜPERIUM. Cap. XIV. civilis , quae poenas etiam de iis exigit
qui scientes oe volentes, Ieges naturales facto transgrediuntur. Leges na- XV. His intellectis , apparet prμ ttralesnon mum, leges n riuroges , quanquam in li
I non ob eam Iem vocandas legesponsa bu- ic pia neque scrypta lurisprudentum, ris-ρνώ- esse leges, ob defectum autoritatis ianum, siammae 3 neque etiam Responsa prudem neque con tum, id est , judicum , nisi quatenus consensu summae potestatis in consum υνι ιὸν tu ζm abaei Int; tunc autem inter
se, sed pej-scripta habenda esse ; non proin
confvsim ter consuetudinem ipsSm, quae vi sua summae legem non constituit sed propter vo- potestiti . luntatem summi imperantis 3 quae meo arguitur, quod sententiam, sive a quam sive iniquam, in consuetudinem ire perpessus est. neeati XVI. Peccaram significatione latis. nomen la- sma comprehendit omne factum, di
rissim rum, volitum contra retaim rati
quid di nem- Unusquisque enim media ad mylaei. finem quem sibimet ipsi proponit, ratiocinando quaerit; si ergo recte ratiocinetur, hoc est , incipiens a principiis evidentissimis texat discursum ex consequentibus continuo necessariis progredietur itinere directissmo, aliter deviabit, id est, faciet, dicet,' vel co-
305쪽
nalitur aliquid contra finem proprium: quod cum fecerit, dic tur ratiocinandoquidem errase, actione vero & voluntate peccasse ; nam peccatum ita sequitur erratum, sicut volantas intellectum. Atque haec est vocis acceptio genera lissima, qua continetur omne factum imprudens, sive contra legem, ut, alienam domum evertere; sive non comtra legem, ut propriam , super arenam aedificare. XVII. Ubi vero de legibus sermo Deeati est, ibi peccati nomen arctius est, sig- defini imnificatque non omne factum contra rectam rationem , sed illud tantum . quod culpatur , atque ob eam causam malam culpae appellatur. Nec tamen
si quid culpetur, precatum statim, aut culpa dicenda est, sed si cum ratione culpetur. Quaerendum igitur est , quid sit cum ratione eulpare, & quid
Contra rationem. Ea est natura hominis , ut unusquisque id quod ipse sibi
cupit fieri, bonum, quod fugit, moe tam vocet: itaque diversitate affect Um contingit, ut quod alter bonum, alter malum ; deidem homo quod nunc bonum, moκ malum, & eandem rem, in se ipso bonam , in alio malam esse dicat. Bonum enim & malum delectatione molestia nostra, vel ea qu
306쪽
332 IMPERIUΜ. Cap. XIV. nunc est, vel quae exspectatur omnes aestimamus. Quoniam jam prosipere facta inimicorum quia honorem , dc potentiam eorum augent Maequalium propter certamen honorum molesti omnibus, adeoque mala & videntur, & sunt; soleantque homines, malos putare , hoc est, culpam attribuere iis , unde sibi malam advenit , fieri non potest , ut quae facta culpanda , quae non culpanda sint, consensu singulorum quibus non eadem placent& di1plicent, definiatur. Possunt quidem convenire in generalia quaedam , veluti furtum , adulterium , & similia , esse peccata; tanquam dicerent mala
Omnes vocare ea quibus nomina imponunt , quae in malam partem ρccipidiolent. Sed non quaerimus an surtum sit peccatum; quaerimus quid furtum dicendum sit , & sic de caeteris similibus. Siquidem igitur quid ratione cubpandum sit, in tanta diversitate censentium, non sit mensurandum per rationem unius, magis quam alterius, propter aequalitatem naturae humanae; neque ratio ulla exsistat praeter rationes singularum, & rationem civitatis 3 sequitur quid sit ratione culpandum, definiendum esse a civitate.; ut culpa , hoc
est, PELLATUM sit, quod quis fecerit,
307쪽
omiserit, diκerit, vel voluerit contra rationem civitatis, id est contra leges. XVIII. Facere autem aliquis potest Disseren- contra leges per infirmitatem huma- tιa internam, etiamsi eas implere cupiat, ta 'ς - μη
men ejus factum, ut contra leges re 2 te culpatur & peccatum dicitur. Sunt hilam. autem qui leges negligunt, quotiesque lucri impunitati1que spes apparet, nulla pactorum & datae fidei conscientia retinentur, quin eas violent. Horum non modo facta, sed etiam ingenia adversa legibus sunt. Qui per imfirmitatem tantum peccant, etiam quando peccant, viri boni sunt 3 hi vero etiam quando non peccant, mali sunt. Quamquam autem utrumque, & actio M animus, legibus repugnet, differentibus tamen appellationibus, repugnantiae illae distinguuntur. Nam adibonis irregularitas αδλμα, λωφe factum animi, α ιου &-, in filia &malitia: Illa perturbatae mentis infimmitas s haec animi sedati pravitas. XIX. Si quidem autem peccatum In ροφnon sit, quod non sit contra aliquam re legem, neque lex ulla sit, quae non sit mandatum ejus qui summum habet itie Atheis imperium ; neque quisquam summum mus. imperium habeat, quod non sit ei nostro consensu delatum: quo modo pec-
308쪽
33 In P si R I U Μ. Cap. XIV. care dicetur is qui vel non exsistere
Deum, vel non gubernare mundum amrmaverit , vel aliam contumeliam
in ipsum evomuerit λ Dicet enim , se voluntatem sua Dei voluntati nunquam subjecisse , ut quem ne esse quidem opim tus fuerit. Et quamquam opinio fia e
ronea set, ideoque etiam peccatum; numerandam tamen esse inter peccata imprudentiae , sue ignoraritiae, quae puniri jure non possιnt. Oratio haec eo usque admittenda esse videtur, ut hujusmodi Peccatum, qupmquam sit maximum damnosissimumque, referri tamen debeat ad peccata imprudentiae; sed
Ni per imprudentiam aut ignorantiam excusandum sit, absurdum est. Punitur enim Atheus sive a Regibus sub Deo crestitutis; non Ut subditus punitur a Rege, propterea Cucd leges non observaverit; sed ut hostis ah hos. te, quod liges noluerit accit Ere : hoc est, jure belli, ut Gigantes οι. Ecfies enim inter se sunt, quicunque neque conmuni imperanti, neque alter alteri subjiciuntur.
not. Referri tamen debeat ad se cata imprudentiae J suis Athesmumet non ad in filiam, sed ad imprudentiam retulerim , a pluritas repreώ - es:
309쪽
.mo a non Ilis in eam param acceptum, ranquam Atheis non satis acrem adve farium me osenderim. Objiciunt prin rea , quod cum Deum esse rati ne naturali sciri posse dixerim alicuta , consteri deberem, peccare eos, Diagem contra legem naturae , itaque non .mprudentia tantum, Jed etiam injussiue meos esse. Ego vero ita Atheis inimicussum, ut legem aliquam juxta quam comdemnare eos injustitiae possiem, ct diligemit me quaesiverim ct vehementer cupiυ σει, sed cum nullam invenerim, qua iroxime, quo nomine, tantopere Deo e est , homines ab ipso appellarentur. D in autem de Atheo se loquitur. Dixit insipiens in corde suo: non est Deus. Itaque peccatum eorum in eo genere
collocavi, in quod genus ab ipso Deo re Iagum fuerat. Deinde Atheos hoses Dei esse osendo; Nomen autem hosis, quam injusi, aliquando atrocius esse puto. Postremo juse O a Deo , O a siummis imperantibus eo nomine puniri posse confimmo , itaque peccassum hoc ritillo modo emcusio neque extenuo. suod autem Deum esse ratione natumati sciri posse dixerim, ita accipiendum es, non tanquam Omnes
id scire poste putaverim; nisi quoniam
ratione naturali quam proportionem ha-Φeat Sphaera ad C lindrum , invenit --
310쪽
Annot. chimedes, ex eo sequi putam, quemlibet ex vulo idem invenire potui e. Dico igitur eis ab Hiquibus Deum esse, Immine rationis sciri possit 3 tamen homines
in voIuptatibus, vel divitiis, vel honoribus , perquirendis continuo occupatos, item homines qui recte ratiocinari nons Ient, vel non valent, vel non curant , denique insipientes, in quo numero Athei
sunt, scire id non posse. Quid si XX. Quoniam a vi pacti quo cives
erimen lae- singuli singulis ad obedientiam civitatis Μ sa' hoc est, summo imperanti, sive is . . μ' nus homo, sive una curia sit, abselutam & universalem squalem sup. capite & articulo definivimus) praestandam obligantur, derivatur obligatio ad singulas leges civiles observandas, ita ut illud pactum contineat in se leges omnes mna ul ; manifestum est civem qui pacto
generali obedientiae renunciaVerit, omnibus simul legibus renunciare. Quod malum tanto gravius est quolibet peccato uno, quanto peccaresemper , gravius est quam Iemel. Atque hoc esspeccatum illud quod vocatur CBIΜEN LAEsAE MAJEsTATIs , & est factum vel dictum quo civis , seu subditus , declarat non esse sibi amplius volunta-