장음표시 사용
281쪽
Cap. XIII. IMPERIUΜ. 3 tatum inter se statum naturalem Mhostilem esse , Principes qui factionem permittunt, idem faciunt, ac si hostem
intra moenia reciperent. Quod est comtra civium salutem, & propterea etiam contra leges naturales.
XIV. Ad locupletandos cives necesi Adsaria duo sunt, Iabor & parsimonia sconducit etiam tertium, nempe terrae aquaeque proventus na turalis; est au- limitem & quartum , militia, quae rem ci- bus artes Vium quandoque auget, siepius vero merativa attenuat; priora duo sola necessaria Duean-
sunt. Potest enim civitas in insula ma r ris constituta, non majore, quam ut habitationi locum praestet, sine semen eoererat te, sine piscatura, sola Mercatura & tur. opificiis ditescere; sed non est dubium, si habeant territorium, quin ditiores
eodem numero, vel aeque divites majore numero esse possint. Quartum autem, nimirum militia , in numerum quidem olim venit artium lucrativarum, sub nomine Iisrieue, sive praedatoriae. Et genere humano ante constitutionem
civitatum per familias dispersio, justa& honorifica habita est. Est enim nihil aliud praedatio, quam quod pa vis copiis geritur bellum. Et magnae
civitates nominatim Romana & Athe
nieno spoliis belli , vectigalibus e
282쪽
3o8 IΜPERIUΜ. Cap. XIII. ternis, & territorio armis acquisito , ita aliquando rempublicam auXemni, ut tenuioribus civibus non modo nullam pecuniam publicam imperatini, sed etiam pecuniam & agros viritim diviserint. Hujusmodi autem divitiarum incrementa in rationes minime resere da sunt. Est enim , quod ad lucrum spectat, militia sicut alea, qua plurimi rem suam labefactant, paucissimi ampliorem reddunt : Cum ergo tria tantum sint, proventus terrae & aquae , Iabor, & parsimonia, quae conducunt ad civium locupletationem, circa ea tantum versabitur ossicium imperam lium. Ad primum utiles erunt leges, quae favent artibus quibus terrae & quae proventus reddantur meliores ;quales sunt Agricultura & Piscatura. Ad secundum utiles sunt leges omnes quibus ignavia prohibeatur , industria excitetur , ars navigandi per quam commoda totius mundi solo pene labo- re emta in unam civitatem comportantur , item mechanica sub qua omnes excellentium opificiorum artes comprehendo , & scientiae mathematicae , nauticae & mechanicae fontes , in honore habeantur. Ad tertium utiles sunt leges illae, quibus sumtus tam in
cibos quam in vestes , & universim in
283쪽
res omnes, quae usu consumuntur ,
immodici prohibeantur. Quoniam autem leges tales ad fines supra dictos utiles sunt , pertinet etiam ad ossicium imperantium eas sancire. XU. Libertas civium non in eo sta Non est est, ut legibus civitatis exempti sint, se plura vel ut ii qui civitatis summam potesta-- tem habent, non possint leges ferre
quascunque volent. Sed quoniam omnes motus & actiones civium legibus tim O ennunquam circumscriptae sunt, neque vitatu circumscribi propter varietatem possunt, commo
i necesse est, ut infinita pene sint, quae '' neque jubentur, neque prohibentur ;sed sacere vel non facere suo quisque arbitrio potest. In his unusquisque dicitur sua frui libertate, atque in hoc sensu libertas hoc loco intelligenda eri nempe pro juris naturalis parte ea , quae , civibus a legibus civilibus permina , ω relicta est. Sicut aqua ripis undi- quaque conclusa stagnat & corrumpitur ; undiquaque aperta eXpanditur, ει quo plures exitus invenit , eo li- 'berior fluit ita quoque cives si nihil injus.su legum facerent, torperent; sic omnia
dissiparentur : & quo plura legibus
indeterminata relinquuntur, eo majore fruuntur libertate. Utrumque eXtre- 'mum vitiosum est: non enim ad acti
284쪽
3 Io IΜPERIUΜ. Cap. XIII. ones hominum tollendas, sed dirigem das , inventae leges sunt; sicut neque ripas ad sistendum cursum fluminis, sed ad dirigendum Natura ordinavit. Mensura hujus libertatis ex bono civium & civitatis capienda est. Quare contra ossicium eorum qui imperant,& legum serendarum autoritatem habent, in primis est, ut plures leges sint, quam ad bonum civium & civitatis necessario conducat. Nam cum
de eo quod facere vel non facere debent, nepius per rationem naturalem , quam per scientiam legum homines deliberare solent ; ubi leges plures sunt, quam ut earum facile meminisse possimus, dc per eas prohibentur ea, quae ratio per se non prohibet necesse est ut per ignorantiam, sine ulla - prava intentione, incidant tamen in leges, tanquam in laqueos, contra libertatem innoxiam, quam imperantes civibus conservare lege naturali obli
Paenas XVI. Libertatis civitati innoxiae , non majo- & singesis civibus ad beate vivendum
2 ' - necessariae, pars magna etiam est, ut .i I A p ae nullae timendae sint, nisi quas
bus εναμ praeVidere, aut exspectare possint. Praesnitae sunt. tatur autem hoc, ubi vel nullae omnino poenae legibus definiuntur , vel majores
285쪽
Cap. XIII. IMPERIUM. 3 II majores desinitis non exiguntur. Ubi nullae definiuntur, ibi is qui primus
legem transgressus est, poenam eXspectat indefinitam, sive arbitrariam, supponiturqne metus ejus infinitus, quia mali infiniti. Praecipit autem lex naturae iis qui legibus civilibus non subjiciuntur, per ea quae diXimus cap. 3. articulo II. ideoque summis imperantibus in ultione , & poenis sumendis speetandum esse non malum praeter tum , sed bonum futurum: peccantque
Poenarum arbitrariarum aliam mens
ram habentes , quam utilitatem publi-Cam. Ubi vero poena definita est, sive lege praeseripta, ut quando verbis disertis ponitur, qui sic facit, sic patietura sive praxi , ut quando poena, lege non praescripta, sed arbitraria ab initio determinata est postea per punitionem primi delinquentis, aeque enim transgredientes aequaliter puniri jubet aequitas naturalis: ibi poenam , quam quae lege definitur, majorem eXigere ,
Contra legem naturae est. Finis nim punitionis est, voluntatem hominis non cogere, sed formare, de talem facere, qualem eam esse cupit is,
qui poenam statuit. Et deliberatio nihil aliud est nisi commodorum & im
286쪽
3Ia IΜPERIUM. Cap. XIII. commodorum facti quod aggredimur,
tanquam in hilance ponderatio , ubi quod praeponderat, necessiario secundum inclinationem suam procedit. Siquidem ergo legistator poenam minorem crimini appendit, quam ut libidini metus praeponderet, libidinis supra metum poenae eXcessus quo crimen committitur , legissatori attribuendus est , hoc est, summo imperanti, ide
que si punit majori poena, quam ipse legibus praefinivit, punit in alio quod
peccavit ipse. cio his, XVII. Etiam ad innoxiam & ne- eontra jm cessariam civibus libertatem pertinet , dicer cor- ut quae jura legibus sibi quisque con-
.n- cen haset , iis sine metu frui possit...is Frustra enim est suum ab alieno legibus distingui, si falso judicio, latrocinio,
vel furto rursus confundantur. Contingit autem falsa judicia, latrocinia,& furta fieri, ubi judices corrumpi
possunt. Metus enim quo homines a male faciendo deterrentur, non ab eo oritur quod poenae statuuntur, sed quod eXiguntur. Futurum enim eX praeteri- to aestimamus, quae raro fieri solent, . raro eXspestantes. Si igitur judices muneribus, gratia, vel etiam miser, cordia corrupti poenas lege debitas fe-pe remittant, atque eo modo impro-
287쪽
cap. XIII. . ΙΜ PERIUΜ. 313 his spem faciant impunitatis, bonis civibus a scariis, latronibus, veteratoribusque obsessis, neque conversari inter se, neque omnino se movere liberum
erit; imo civitas ipse dissolvitur, &redit cuique jus se ipsum suo arbitratu protegendi. Praecipit igitur lex naturae summis imperantibus, ut justitiam non modo ipsi exerceant, sed etiam
ut judices a se positos, idem facere
Poenis cogant, hoc est, querelis civium aurem praebeant, & delegent, quoties opus est , judices eXtra ordinem qui de ordinariis cognoscant.
I. Lex quomodo dissera a consilio. II. suomο- do dissert a Pacto. m. Quomodo a jure. IV. Diυisio legum in Divinas ct Humanas, erDivinarum in Naturales ct Positivas , naturalium in leges singulorum hominum , O Gentium. v. Legum Humanarum o ides, e vilium diυiso in sacras, O laeculares. vI. In Distributivam ct Vindicativam. VII. Distributivam ct vindicativam non se species legum, sed partes. vIII. Omni legi' poena appensa intelligitur. IX. Praecula De- έβωῆι ue Earentibui honorandis, de homiciadio δ
288쪽
dio , adulterio, furto , o falso resimonio,
leges civiles esse. X. Impesbile es e lege eia vili quicquam jubere contra legem natur XI. Legi essentiale esse, ut cognoscatur Oipsa o legisator. KII. Unde cognoscatur te gislator. XIII. Ad eo ostendam legem n cessaria sunt promulgatio O interpretatio. XIV. Legis civilis diυsio in scriptam di non scriptam. Xv. Leges naturales non esse leges scriptas ; neque Resiponsa Iurisiprudem tum, neque con1uetudinem esse leges se, sed per consensum summae potesaris. XVI. Peccati nomen latissime aeceptum quid fgnificet. xvII. Peccati Definitio. XVIII. Disserentia inter pecearum infirmitatis, malitiam. XIX. In quo genere peccari combneatur Atheisimus. XX. Quid si crimen la, sae Μajestatis. XXI. Crimine laesae Mosatis non leges civiles, sed naturales violari. XXII. Ideoque non jure Imperii, sed jure belli limisi. XXIII. Obedientiam non recte disingui in activam ctu passivam.
Lex quo- Ι. ' ' ab iis qui vim verborum modo dis minus morosi pensitant, alim Mico quando cum consilio, aliquando cum pacto, aliquando cum jure confunditur. Confundunt legem cum consilio, qui putant , Monarcharum ossicium esse consiliarios non modo audire, sed etiam iis obedire; tanquam sit consilium capere, nisi etiam quod consultum est, fiat, frustra esset. Distinctio inter comsilium & legem petenda est a disserentia
289쪽
Cap. XIV. ΙΜ PERIUΜ. tia inter consilium & mandatum. Iam CoNsILIUΜ est praeceptum, in quo ratio quare paremus, sumitur ab ipsa
re quae praecipitur. MANDATUΜautem est praeceptum in quo parendi ratio sumitur a voluntate praecipientis. Proprie enim non dicitur, Sic volo,sc jubeo, nisi stet pro ratione voluntas. Cum vero legibus obediatur non
propter rem ipsam, sed propter voluntatem praecipientis, lex non con tium , sed mandatum est ; definiturque hoc modo : L E x est mandaram ejus perso
nae sve hominis, Me curiae ) cujus pro
ceptum continet obedientiae rationem. Ut
praecepta Dei respectu hominum, civitatis respectu civium, & universaliter omnium potentium , respectu eorum qui non possiunt resistere, eorum leges dicendae sint. Differunt ergo muli, fariam inter se lex & consilium. Lex enim
ejus est, qui potestatem habet in eos quibus praecipit: consilium, ejus qui potestatem non habet. Facere id quod lege praecipitur, incit, quod Consilio , arbitrii est. Consilium dirigitur ad finem ejus cui praecipitur, lex autem ad finem ejus qui praecipit. Consilium non nisi volentibus datur, lex etiam nolentiabus. Denique jus consuarii tollitur ar- bitrio
290쪽
3I6 IΜPERIUM. Cap. XIV. bitrio ejus cui eonfisium dat, jus legi
latoris non tollitur arbitrio ejus cui imponitur lex. 2ιιοmo- ΙΙ. Legem cum pacto confundunt ii, do di frat qui leges putant nihil aliud esse quam μ p-ζtq' ὁ,ω ναμὶρα, sive formulas. Vivendi ,' communi consensu hominum determ natas. Inter quos est Arisoteles qui legem hoc modo definit. Nο,ος - λόνο:
tis definita juxta consensum communem civitatis, indicans quomodo Ogula opo tet agere. Quae definitio non est legis simpliciter , sed civilis. Manifestum enim est, leges divinas non esse ortas a consensu hominum, neque etiam naturales: nam si a consensu hominum originem haberent , etiam eorundem consensu abrogari possent; sunt autem .immutabiles. Neque vero est ea desinitio legitima legis civilis: civitas enim eo loco sumitur, vel pro una persona civili, unam habente voluntatem, vel pro multitudine hominum, quorum unicuique sua voluntas privata libera est. Si pro una persona, illud communi consensu , non recte ponitur; non 'enim habet una persona consensum communem. Neque oportebat ponere in