Dictionarium sacrorum rituum ex optimis quibusque, qui sacram liturgiam illustrarunt auctoribus a p. Joanne Bartholomæo Colti ... Pars prima altera

71쪽

per Hymnorum Concluso Vel ratione temporis, vel ratione octav , quamvis in Officio nulla fiat de tempore , vel de Octava Commemoratio. Excipiuntur duo genera Nymnorum , quae non patiuntur mutationem aliquam ι nimirum, quando Hymni non sunt eiusdem metri; absonum enim

esset, praesertim ubi cantantur Hymni :& quando Hymni habent ultimum versum proprium, hoc est , ita proprium, ut si careat solito fine, c reat petitione , quae fit ad Deum ante glorificati nem Ss. Trinitatis, vel simul cum eadem glorificatione ; cujusmodi sunt ultimi versus Hymnorum de Festo Corporis Christi in Laudibus, de Communi Martyrum item in Laudibus , & de S. Cruce in Vesperis i Notandum in Hymno Veni Creator, quod ultima ejus strophes semper est Deo Patri oee.o Fiatio qui a mortuis M. etiam extra Temp. Paschale.' Ut de metri etiam diversitate nonnulla dicamus, notandum, quod ad sex species Hymni , qui in Breviario habentur quoad metrum reducuntur. Primae speciei sunt Iambici Di metri , ex. gr. Exultet Orbis gaudiis. Salvete flores Marorum erc. in quibus quisque versus est Iambicus Archilochius dimeter Acatalectus constans quatuor Iam- his hoc modo: Exul dia rei ον α bifati ae diis . Notandum tamen , quod in locis imparibus, in primo nempe , & in tertio pede recipi potest etiam spondeus, ut in allato exemplo, Exuια spondeus est , utraque enim syllaba longa est: α tet Or αε Iambus est , prima enim syllaba brevis, altera Io ga est: di bis eas ra spondeus ; diis ra Iambus.' Secundet speciei sunt Iambici Trimetri ex. gr. ,

72쪽

hiis quisque versus , & Iambicus Hipponactius

Trimeter Acatalectus constans h sex Jambis , uepatet recepto tamen in locis imparibus etiam spondeo , ut supra de prima specie. Tertiae speciei sunt Hymni, quorum unaquaequEstropha habet tres versus Sapphicos , & quartum Adonium . Primi scilicet tres versus funehendecasyllabi tundecim nempe syllabarum ) pentametri s quinque scilicet pedum J: constane enim Troch o Spondeo , Dactylo , & duobus

Troch is , vel Spondeo ultimo . Quartus autem cujusque strophae versus, est Adonius dimeter ex Dactylo constans, & Snondeo, vel Trocheto. Huius

modi est Hymnus Ue Confessor Oc. in quo dimensio Sapphicorum hete est . otem Uel α sorDomi aer ni

eo lentes et Adonii au tem haec scandere ra Sedes ets' Quartet speciei sunt Trochaici Di metri ex. gr. Pauge lingua glorios . in quo singule strophet constant sex Versibus, quorum pares in unaquaque stropha, scilicet secundus, quartus, & sextus, sunt Tro chaici dimetri , & constant ex tribus Trochaeis,& syllaba , ex. gr. in Hymno pange lingua secundus versus Corporis μ'erium sic scanditure Corporaris VI easterimum es De hujusmodi versa

exemplum habemus apud Horatium in lib. 1 Carminum ode 18. Non Ebur , neque aureum. Impares vero , primus nempe pange Kngua glorios , tertius. & quintus sonum habent Carminis Anacreontici Italici , de quibus neque Horatius nobis pretbet exemplum . Quintet speciei unicus habetur Hymnus Ase Maris Stella, qui speciem metri tantum habet quoad syllabarum numerum . Reduci potest hqc species ad Troςbaicos, sed, ut ait Servius , Itiphatticos.

73쪽

. Sextet speciei tandem sunt , qui eonstant ver shus Alclepiade is Tetrametris . & Glyconiis Trimetris: tribus, nempe, Asclepiadeis, di quam to Glyconio in unaquaque strophe , cujusmodi sunt Hymni: Sanctorum meritis. Sacris Solemniis , Te Iojeph celebrent Oe. Constant autem Asclepia- dei e spondeo, e duobus choriambis, & pyrrichio, vel iambo , & scanduntur hoc modo: Sancto α rum meritis α incidita gau ea dia dis Glyconius autem constat ε spondeo, chori ambo , & pyrrichio . vel Iambo , & scanditur sic : Gratum α promere

II siunium Viriliarum ; Vide Vigilia.

Indulgentiq pro die alicujus Festivitatis concessiet, non dic uiarur translatae, si illa Festivitas transferenda st S. R. C. 3 o. sept. I 679. & IO. yuπ.x69o. Excipiendum est tamen, ut tenet Fagio It in Kalendario perpetuo rationali pag. ss. α lix Potestas in examine Ecclesiastico sub num. 3793. excipiendum est , inquam , casum . in quo Festum Annunciationis B. M. V. celebratur

quoad forum, & Chorum in Feria II. post Dominicam in Albis tamquam in die fixa,& propria , ac si esset dies et s. Martii , ita ut cum Festo ita translato , intelligatur tunc translata etiam Indulgentia . Excipiendi item sunt alii casus, in quibus ex speciali indulto Apostolico. una cum Translatione Festi , trassertur etiam Indulgentia . Huiusmodi indultum Apostolicum Obtinuerunt PΡ. Minimi a Gregorio XIII. in Festo translato s. Francisci, nec non Monachi Benedictini ab Inuoc. XI. quando transferendam

74쪽

se Festum S. Benedicti. Indulgentiae concesset iis , qui intersunt Horis Canonicis in Festo, & per Octavam Corporis Christi , valent, etiamsi ossicium dicatur de Samnis oecurrentibus , ex Deer. Ioannis XXII. quod Gavantus in antiquo MSS. se legisse testatur. Invitatorium , seu Antiphona illa , quae semper dieitur in ossicii exordio cum Pialmo Venite exultemus, ordine in principio Psalterii descripto. est signum, quo Eccles a Filios suos ad Ossidium

vocat ; atque , ut ait Amalar. lib. q. cap. 9.in eo communis cetius Fratrum convocat Omnes degentes undique , ut excitentur , & veniane

ad confitendum Domino. Et revera in ossicio Moetarabico S. Isidori Invitatorium vocatur Sonus , quasi tuba esset excitans homines ad Deum laudandum . Grancolas asserit lib. I. cap. 27. Invitatorium a Monachis originem habere , qui hoc sgno manh excitabantur; & ut expergefierent , promebantur illa verba: Venite adoremus

Dominum. Quod quidem de antiquissimis Monachis intelligendum est ; nam in Regula S. Benedicti pr scribitur Invitatorium cum Psalmos . in Divini ossicii exordio . Romet olim nullum erat Invitatorium , & quando receptum fuit . dicebatur his tantum diebus, quibus Populus ad ossicium convenire consueverat : Un. de testatur Amalar. supplem. cap. q. qtate sila Invitatorium Dominicet dumtaxat Ossicio , non vero Feriali praefixum fuisse , quia Populus Plerumque diebus, quibus exercetur opus servile, ossicio non interveniebat, neque ad illud invitabatur : Clerici vero, atque Monachi, qui

, va lege sui status, seu Instituti ad Ossicium te

75쪽

ris I N

nebantur , ad hoc recitandum Invitatorio opus non habebant . Invitatorium variatur pro Officii qualitate , quae varietas concinnaor est hodie , quam ante Pium V. tum in ossicio de Tempore , tum de Sanctis . Dominico die Invitatorium Adoremus Dominum , qui fecit nos : Creationem respicit, quenm est primo dierum omnium ; in reliquis diebus concordat cum antiquis , Invitatorium in die Epiphaniae non dicitur, quia, inquit Ausin. Herodes invitavit , Et congrega vit Scribas , ut scirent de Christo ad eumdem occidendum i vel quia Magi , inquit meo in Dec. cap. 3. a nemine invitati venerunt ad Chri sium , vel certh ne his idem Psalmus repetatur; dicitur enim eo die in tertio Nocturno , quia tempore gratie, quam respicit Evangelium cum Homilia tertio Nocturno pr fixum , invitantur omnes ad Deum , non ita communiter in lege, M ante legem . Unde frequens est repetitio verborum : Venite adoremus eum . Non dicitur item in triduo ante Pascha , ne imitemur , sed potius per silentium detestemur pestiferum Iudeorum Consilium , & conventum contra Christum: Pr terea Apostoli tunc dispersi erant , qui alios ad Dominum invitare consueverant . Durand. lib. 6. cap. 72.

Invitatorium in Osscio Defunctorum dicitur in die Commemorationis omnium Fidelium Defuncto rum , in die Depositionis, seu obitus Defuncti, etiamsi unum tantum dicatur Nocturnum , ut habetur in Rituali Romano . Itemque in die Depositionis tertio , septimo, triges mo, de Anniversario : & regulariter , quando tres ΝΟ

76쪽

cturni dicuntur etiam Durando lib. s. cap. 3. quia ad Solemnius ossicium invitandi fune Plures . Per Annum autem omittatur , quia in hoc Omeio exequias Christi in Parasceve fieri s litas imitamur : Durand. ibidem

Κ Alendarium a Kalendia dicitiar : Kalendae veros idest prima dies Mensis Ja Gr co verbo Gleo

dicte sunt, quod Voco Latine redditur : tunc enimi ut ait Pist.) Pontifex, vocato Populo, quot dies a Kalendis ad Nonas superestent pronimciabat. Kalendarium autem nihil aliud est, quam Mensum , dierumque , ex quibus Annus constat , ac una Festorum coordinatio , Immo in Civili presertim Kalendario Lunationes adduntur , a ia-que similia , qui ex Astronomicis supputationibus. Pendent. Kalendarium corrigi debuit Anno Is 82.1ub Gregorio XiII. de cujus eorrectionis nece λstate , videatur Kalendarium Gregorianum a Clarissimo , & Doct mo Viro Clavio Bambe gens Soc. Iesu Rome editum Amio I 6O3.

rie eleison quid: Vide verb. idem in Prima Parte

eo quod Laudem aperth sonant Divinam, inquit Hugo lib. a. de i. cap. Io. Dicuntur etiam Maturiuale Oscium ab Amalar. Sunt enim Pars cii Μatutini ; nec dicendet sunt separatim RNocturi,is nisi iusta de causa di R. licet earumana tium sumatur a Deus i. adjutorium meum intende , quod est initium Horarum singularum runon tamen Nora a Nocturnis distim a Landes dicendς iunt : sed initium illud cum aliis Horis haiaeut commune , ut Possit ex causa. dividi Μ-

77쪽

tutinum a Laudibus . Quod si dividatur , dicendum est post Nocturnos Hymnus Te Deum cum oratione, & Benedicamus Domino absque Commemorationibus , si quet essent faciendae post Laudes, addita tantum submisia voce Oratione Dominica : prςdictus enim Hymnus Te Deum finis est Nocturnorum, non vero initium Laudum , quod patet ex praxi in Noctet Natalis Domini. Item si dividantur Laudes a Nocturnis , praemitti debet, ex Navarro de Orat. cap. 3. num. 6 . ante Laudes Pater nosῖer , Ave --xia : cui etiam Francolinus consentit cap. 28. num. 3. licet Laudes Horam esse distinctam non censeat: ex Rubrica enim Breviarii iubemur, inquit dicere Pater, ct Ave ante omnes Horas , Preterquam ad Completorium ; & quamvis in Nocte Nativitatis Domini nihil dicere jubeamur , sed absoluth Laudes incipiamus , ut indicatur in Breviario in proprio loco : non officit tamen Laudes enim Nocte illa uniuntur Misse. Laudum ordo patet in sua Rubrica . De numero partium . ipsarumque significatione , egimus Verb.

Hor in Canonicae.

Laudum Psalmi semper iidem sunt in Festis, & in Feriis Paschalibus, ex MicroIog. cap. - . quia resonant lettitiam , & resurrectionem gloriosam in octonario eorum numero. In Festis quoque trium Lectionum eosdem dici tradit Radulph. proposition. Io. Primi duo ex his Psalmis mutantur in Dominicis a Septuagesima , usque ad Dominicam Palmarum inclusive di quia non est tempus laetiti et, quam exprimunt ii duo Psalmi, vice quorum dicuntur Psalmi ui Grere , & Constemiui , ad timorem& spem eo tempore excitandam : timorem ob

78쪽

peccata in primo; spem ex bonitate Dei in altero. Amalar. lib. 4. de Ospc. cap. I 8. In Feriali Officio per Annum primus Psalmus est P nitentialis Miserere , quia dies Feriales sunt penitentiet , inquit Hago I. de Osf. cap. Io. secun dus variatur, ut in tota Hebdomada Fei tali Psalterium expleatur. Et hi quidem Psalmi per totam Hebdomadam distributi, ut secundo loco in Laudibus Ferialibus dicantur , optime Matutinis Laudibus adscripti sunt : Nam ut notat Amalar. in Feria secunda dicimus in secundo Pas almo rMane exaudies vocem meam e Feria tertia, Emitte lucem tuam : Feria quarta , Exitus Matutini e Feria quinta Mane Aut herba transeat , mane floreat e e. & Reploti sumus mane: Feria lexta , Auditam fae mihi mane e Sabbato, Ad annuntiandum mane misericordiam tuam. Lectiones in fine Nocturnorum quo Ritu, & Ordine dicendet sint , patet ex Rubrica Breviarii XXVI. quq De Lectionibus inscribitur. Verum nonnulla hic de iis subnectere haud inutile existimavimuS. Lectiones igitur sie dictet sunt , quia leguntur , non cantantur , ut Psalmi . Durand. lib. s. cap. I. Atque usus earum Originem ducit a Lectione quae fiebat in scholis Patrum. Act. 13. ct Is. Imdorus autem lib. 7. deos. cap. IO. Lectionum usum deducit ab Hebrqis, qui certis diebus legebant de Lege , & Prophetis in Sinagosis , & legit Christiis ipse Luc. q. vers. I 6.

Leitionum numerus nec fuit maior noVem nec minor tribus. Amalar. lib. q. cap. 9. Per novem autem Conjungimur conversationi novem ordinum

Angelorum; per tres vero Lectiones tria praedia

79쪽

cationis tempora designantur , ante legem , sub lege, & tempore grati et . Idem cap. II. Lectiones ex utroque Testamento desumuntur . In primo enim Nocturno de Ueteri Testamento ut plurimum leguntur . In secundo Nocturno de Sermonibus SS. Patrum . seu de Vita sauctorum,

de quibus celebrarur ossicium . In tertio Nocturno de Homitiis in Evangelia. Lectiones primi Nocturni hoc ordine per Annum distribuuntur in Breviario . In Adventu legitur Isaias; quia nemo Propheta, ait Amalar. , apertius loquutus est de Nativitate Christi. Ab Epi-

'hania s immo a Natali Domini J ad Septuage

sinam leguntur Epistolae S. Pauli, quia dum re-Prq sentatur Christus in mundo, novi Testamenti precones audiri debent ante Quadragesiniam. Rupert. lib. Io. A Septuagesima ad Dominicam de Passione , Genesis, & Exodus: quia Passionem Domini celebraturi, recurrere debemus ad Ad

Peccatum, pro quo passus est: de dum legitur de Patriarchis Abraham, Isaac, & Iacob , quasi de

diversis aetatibus ad Christum Choros Patrum deducimi's . Rupere. lib. 6. cap. 3. In Passione Jeremias legitur , qui multa narrat de eadem. Amalar. de Ordin. Antiph. cap. 76. Post Pascha

rictus Apostolorum . Apocalypsis, & Epistola: Ap

stolorum ; quia virtute magna reddebant Apostoli testimonium Resurrectionis Christi. Ruperi. Iib. Io. cap. ult. Post Pentecosten usque ad Mensem Augustum Libri Regum ponuntur , ut re sumatur ordo restoricus a Genesi , ad Lib. Regum . Amalar. de Ord. Antiph. cap. 72. Mense Augusto leguntur Sapientiales Libri: nempe Pro ei tua , Ecclesiastes, Canticum Canticorum , Sampie

80쪽

L E sapientia Ecclesiasticus : quia post Libros Regum

et quum est , ut Rex Salomon audiatur e fer Venteque sole eo mense ferveat & sapientia . Amalar. loc. cit. Mense Septemhri Job, Tobias, Iudith, Elther ; ut imitemur eo rempore Pa tientiam Jobi, & Tobi . Amalar. cap. 7 . Men se Octobri Machabetorum Libri leguntur , ut recordemur inter virtutum profectus . Vitiorum bella non deesse. Rupert. lib. 22. cap. 2Φ. Μζnse Novembri leguntur Ezechielis , Danielis , de duodecim Prophetarum minorum Libri, quia 'Pe loquuntur de Adventu Messiet , quem Cele hramus in proximo Decembri . Amalar. cap. 6. Vel quia ipsis Prophetarum libris excitamur ad spem , & metum , usquequo redeat Christus in adventu secundo . Rupertus supra.

Notandum cum Durando su Ration. lib. 6. cap.

129. quod pretcedunt quidem libri exemplares, quales sunt libri Regum , & alii historici , qui

Pr cesserunt; sequut tur doctrinales , redeunt alii exemplares , tum alii demum doctrinales , quia plas movent facta , quam verba : & hac vicissitudine ad perfectionem virtutis pervenitur .

Libris igitur Regum ad exemplum lectis, legimus Augusto Mense doctrinales Salomonis Libros rtum Septembri exempla Job , Tobiet , Iudith, 'atque Esther r Deinde Mense Octobri Iegimus

Machabetorum Libros, qui ad virtutem nos in Citant , & impellunt . Novembri tandem doctrinales alii Prophetarum succedunt.' Initia Librorum Sacrorum regulariter leguntur

in Dominicis quod si Festo aliquo impediantur, aequum est , ut ab initio Libri in sequenti die non impedito auspicetur lectio, Ritu a Rubrica