장음표시 사용
101쪽
σι Commentari j in Arist. Logicam,
Jheologiae & scientiae aliquid singula
' re si sit incorruptibile, nani singulari. tas non repugnat scientiae, nisi ratione mutabilitatis. Cum ergo singulare est immutabile bene potest esse obiectum scientiae, 8c in patria beari erunt sapietes, Se habebunt scientiam de Deo singularissime intellecto. ad 4.aetu. Ad quartum responde ur,quod ho-Homtyi 3 3- minis idea pro respectu quem dieit adum qua H hominem est aliquid limitatum , quia insinna, θ-eris rationis terminatum ad homi-AM 'Φη - nem, Se non ad aliquid aliud, sed secun pr/ dum quod dicit essentiam diuinam es- dicam/'m , se alitu id infinitum, Sc illimitatum, &ρο προ ρε- it non est in genere. Ad confirmario πιι nem respondetur, quod quando dicit MuCρυ Aug Iduo praedicamenta in Deo reperiri formaliter vult dicere Deum esse sor in aliter substatu iam & relationem non metaphorice. Non uero dicit esse in praedicamento subitantiae Ee relatio - ὸ nis, non est uero quantus & qualis nisi a 3.Cρηδε ineraphorice. Ad secundam confirmationem iam patet ex dictis in conclusionibus. Et illa lassici aut de Deo. Cεnmu De Christo verci domino ut dic
It '. . mus an constituatur in praedicamento ,
Q 'ita' aduertendum est, quod res ponuntur ν-a-. in praed. camento, secundia in formam. , - ' Itaque ratio formalis reponendi in pis Μ p di eam εto est esse litia rei, forma me, ., is x physica , & quia Chri lius Dominus
δ' . ' habet nobiscuin naturam humanam , νιν, mchri ei uide *eciei, ideo sicut stetrus ponistis, si, i, ὰ Inr iv p aedicamento substantis , ita podisam.η,. nixur Christus Nec valet argumetum ,
Oa. ivi u Chrii tui ponitu in praedicamento ,
A, Chri itus eli Deus, ergo Deus ponitur. avim- 4 Negatur cὀnsequentia, nam variaturpν editam appellatio. Poni in praedicarrietato et tr ς ' - pho prietas logicalis, te scennda intentio,& appellae supra christiam ratione humanae natur s. Et eli sensus, quod Christus quatenus est homo ponitur in praedicamento ergo Deus ponitur , sit tensus,quod ponatur ratione deitatis,u runa est , quod ponitur Deus in praedicamento, quatenus sustentat hu-' manitatem , quae eli ratio quare Deus' reponatur in praedi eamento , nam sirp-posii uiri humanae naturae ponitur quatenus indutum natura humaua . zt ita
non absolute illud suppositum ponitur, sed quatenus est homo. Optime confirmat hanc doctrinam sapientissimus Magister Banes ubi supra. Et si fiat
argumetum. Nam quidquid assirmatur i. O Meaio. de Chri isto propter communicationei di omitum a firmatur de Deo, sed de Christo afirmatur, quod ponatur in
praedicamento, ergo & de Deo, respo-
detur, quod illud debet intelligi , nisi
varietnr appellatio. Secundum argu - 2. Obumo. mentum, Christus non est creatura, et
go non ponitur in praedicamento. Consequentia pater, nam omne quod ponitur in praedicamento quid creatum debet esse. Antecedens patet , nam haec propostreo ita debet verificari, Chri-itus est creatura,ergo hoc demon: rando suppositum diuinum, est creatura ,
uod est falsum Respondetur , quod Satis M a.
ufficit ut Christus ponatur in praedi- trisuo. camento , quod habeat & dicat veluti de formali naturam creatam , S cum dicat hoc modo humanitatem erit in praedicamento substantiae, licet habens humanitatem per se, S: solitarie sumptum non sit in praedicamento . Tertiuai guinentum Haec propositio non con 3 obvaceditur, Christus creatura , 'uia dicit imperfectionem in Deo, sed haec etia Christus ponitur in praedicamento dicit imperfectionem in Deo, ergo non eli concedenda. Respondetur, quod illa proposi cici idem non conceditur ,
quia ponit impersectionem in supposito, qnod scilicet, habuerit e sse post . non esse quod est falsum cum suppositum diuinum habuerit esse per generatione ita aeterna. Ceterum hpei Chr stus ponitur in praedicamento, non ponit imperfectionem in supposito diai
no, sed denotat humanitatem . quae cinratio reponendi in praedicamento c0mpositam esse ex genere, differenture non habere omnem imperfectione. Quarto Chrsitus non est homo univc4 Obua. CC nobiscum, ergo, non Ronitur in praedicamento. Probatur antecedens, nam
de ratione Chri lii eli, quod sit Deus ,
non autem de ratione aliorum hominum, ergo non sunt eiusdem rationis.
Respondetur, quod d ratione Chrilli Soluιiε. est animal rationaIe,quod satis eli', ut dicatur
102쪽
De praech c. substant. Quaest. XVIII. ce
di eatur homo uni uoce nobiscum quivi homines, sumus animalia ratiosa
s. Πιctio. lia. Quod verb Christus sit Deus non
mutat rationem specificam, sicut Petrus in quantum hic homo distinctas conditiones a Paulo habet,& hoc non tollit quin sint eiusdem speciei. Quintum argvinentum; Christus est in praedicamento; ergo sequuntur haec, quod Chiistus sit homo.Tuc ultra, ergo ani r*nal, ergo vivens, ergo corpus', ergo
subitantia creata. Probatur illa ultima Consequetitia, quia genus generalissimum est substantia finita, ergo substanso io. tia creata Reipodet ad illas duas vitimas consequentias, quod ut Christus sit in praedicamento sussicit habere subitantiam creatam sibi unitanae , & substantiam finitam sibi unitam , cuiusmodi est humanitas, quae est ratio,
quomodo 'secundum quam rationem conHituatur praedicamentum sub antra. Careou.υla tmeri Varimus in praesentl , an
si1 -- praedicamentum substanario fον- 1-tiae constituatur secunduia predit . rationem entis per se, an menti μώ -secundum ratione nr subia flantia, ob istaudi. Et ratio dubitandi eli,nam Artia
flara Metra stoteles hic agit de praedicamento subribus . .es stautiae, seu de substantia,quae ponitur Pin m f. in praedicamento,& agit de illa laeun sa. dum rationem subitandi accident liabus , ergo ratio conlii tutiva in substantia praed icamenti elli substare . Et si di eas, quod non est hae rat; o, secundum quam constituitur in praediis camelo, sed ratio entis per se completi, inquiro, quorsum Aristoteles agit
de illa sub ratione substandi , &non
sub ratione entis per se,Ad hanc quae .stionem , quomodo praedicamentum
subiuntiae sit constituendum , satis
Patet cx arbore praedicamentali ,
quae communiter circumfertur. Videatur D Tho. opusculo. 48. N Magister Soto in logica . Quo supposito sit
prima conclusio. 1 Dee im lusionis.
P Rima conclusio. Ratio, secundum in Θd
quam, constituitur substantia prD ei sis Aucto. dieamentalis est ratio entis per se coia L. Conci. pleti,&perfecti. Haec conclusio est D. Tho. loco supra citato,& de natura generis cap. t. io. N probatur a definitione subitantiae . Nam subitantia, ut distinguitur contra accidens estens per se, & ut distinguitur contra substantiam incompIetam, est ens per se completum,& ut sic omni alio circumscripto ponitur in praedicamento subitantiae,Ergo habet rationem constitutiva illius, & non habbi aliam , nisi entis per se completi, ergo haec est eius ratio. Praeterea ratio entis per se est,qus primo diuiditur , & determinatur per differentias inferiores, ergo illa est costitutiva huius praedicamenti. Consequens est euidens 8e probatur anteeedens. Nam ens per se completum,quod est generalis sinum , aliud eli corpo . reum, aliud incorporeum, ergo & ita similiter fit diuisio usque ad vit.
Secunda conclusio. Haec ratio entis a. Ce l.
per se , seu substantiae, est quid positi Fo m litasuum & reale. Probatur. Impossibile ρ ρή ς menes t. quod entis peraectissimi ratio c D D sat stitutiva st ens rationis, i sed nogatio U s q*i
est ens rationis, ergo negatio non est re te nυ
ratio conititutiva iubitalatiae, ut est generalissimum . Probatur maior , quia PN - - Icuin ens raticinis ste, ignotatissimum non esset lubstantia persectior omni bus ientibus realibus. , quae non sunt substantia. nam i uer haec fit comparatio , Talna elum imperistissima non potest esse per iactissimum tribuere . Praeterea pio bat conclusio. Omnis n e prebat ν agatio praesupponit aliquod ens reale, in quo fundetur, & est posterior illo. ergo de negatio non essendi in alio , quam dicunt aliqui constituere su statu iam, sed illud aliud cns, quod praesupponitur, est ens per se de sublunia. I ria,
103쪽
Commentari j in Arist. Logicam
tia ι ergo tua negatio non consitu te substantiam , sed supponit constitu. tam . Probo maiorem,quia est ens rationis. Nam non esse in allio no potest
per se intelligi, nisi intelligat aliquid
Prius eui conueniat non esse in alio, iamaxime,quia haec negatio, ut supra patuit relatio quaedam est: ergo praesup ponit fundamentum &subiectum Mi
nor prima probatur a quia cum diciamus, quo d substantia est ens, non in Iloiillud ens, non in alio, vel est ensper se existens,& sie iam erit substantia , unde per talem negationem non constituetur in ratione substantiae . Vel est ens in alio te isto modo liquet non posse constitui ullo Paeto in ratione substantiae, accidenti enim repu- sat esse substantiam, vel est ens a rahens. Et nec hoc dici potest, quia ens illud per aliquid rationis non potest determinari ad esse ens per se &sustentativum accidentium, hoc enim requirit aliquam persectionem reaismianis 3 Iem in subiecto. Praeterea illud ens rationis non habet esse nisi per operationem intellectus & loquor de esse seria mali sed seelusa operatione intellectus Petrus e si per se existens, & sustetatiuum est accidentium. ergo habet iam suam rationem constitutivam,eris Prisamν 4 go illa ratio est aliquid reale. Praeterea.Impossibile est aliquam essentiam constare ex ente reali,& rationis, eringo nec essentia substantiae. Consequetia est euidens,& probatur antecedes, Quia non esset una essentia cum eonis stet ex rebus diuersorum praedi eamentorum, quae impossibile est unam eonia stituere essentiam, maxime ut aliquid formaliter concurrens ad constituti nem rei , & quia vel illa essentia est realis,& hoc non, nec rationis eadem ratione. Est autem in conueniens,quod fit una essentiam particulari; se non realis , vel rationis. Et de hoc iam pIura diximus , eum de passionibus entis ageremus. Bene verum est , quod hanc rationem substantiae non possumus bene explicare, ni si per ordinem ad negationem non essendi in alio. Itaque illud ens quod ex natura
sua, est aptum esse per se est substantia. Et hane rationem ex pileamus perhoe,quod non es in alio. Non esset, men in alio non est eius ratio constitu . tiua, sed quaedam negatio, quam vere
affirmamus de substantia,ex hoe quod rens est per se.Et ista ratio constitutiva substantiae positiua,est quidam modus specialis conueniens omni substantiae completae determinatiuus entis ad esse huius praedicamenti. Et nota ex D. D.ari. D. Thom opusculo s.c. x. quod cum di- - et cimus substantiam esse ens per se, ly, pr. σε per se,dupliciter potest accipi. Uno modo, ut distinguitur contra per acciadens sicut dieimus hominem esse an iamat per se: esse autem album per accidens id est,accidentaliter. Alio modo accipitur esse per se , ut distinguitur contra esse in alio, N isto modo solum subst ant lae,eonuem l esse per se. Et iste est modus proprius eius. Ex quo sequitur, quod substantia sit ens per se exus ens; quia sibi conuenit exiliere, aliis vero accidentibus conuenit exit e re per eam,sicut ignis per se elt ealidus, quia aliis conuenit esse calida per e Itaque essentia generis supremi est esse ens per se completum aptum existere per se cuius quidditas aistincta est ab esse existentiae . Vide etiam D.
Thom. de natura generis opusculo. 3. capit. 4. ubi hanc conclusionem nostram asserit. Et pro quaestIone praecedenti videbis eius optimam doctri
Sed contra istam eone lusionem Arnn is arguit Soncinas 3. metaphysicae . natis emaquaest. 14. ubi tenet . quod , b per se in definitione substantiae signifera negationem, & tantum Valet dicere ens per te sicut dicere , ens non in alio. Et Probat hane sitam sententiam, hoc argumento, substantia aliquid addit supra ens, non positiuum, ergo negationem, ergo hae est eius ratio constitutiva. Ante dens patet, quia dieere,ens est substantia, non est negatio. Consequentia etiam patet,quia inter positiuum, Si negati .uum nihil mediat Minor probatur. Si
adderet aliquid pofitiuum veI ipsum esset reale , vel rationis. Non reale , quia in quolibet trali includitur eo ceptus
104쪽
De praedic. substant. Quaest. XVM. cr
eeptu sentis , 8e ita non adderet aliquid reale enti rationis: ergo vel tale. iii additum est relatio vel negatio , sed non relatio,quia iste terminus, substantia, nullo modo dieitur ad aliud, ergo est negatio , per quam circuloquimur
id per quod subitantia distinguitur ab
accidenti. sed hoe argumentum solui
ex tura D. Thom. opusculo .48. cap. l. ubi D. N.. sie dicit 'Contrahitur autem ens per
m odu,gest sicut aliqua differetia eonia trahes ipsum, sed quia in ente reali comuniter sumpto inueniuntur aliqua entia habentia inter se modos diuerinsos essendi,quibus no respondet una,& eadem res, nisi forte ipsum ens in uniuersali. Ecce secundum D. Thom.
doctrinam ,lilli modi sunt modi essenis
di diuersi, ergo reales, unde ad assi mentum ex doctrina, respondetur, negando minorem. Ad probationem illius dicituri, quod illud positiuum est
modus realis entis, & proprium substantiae, per quod determinatur ens ad . esse substantiae. Et quam uisenti in co-z. muni reale possit addi, ut diiseisi '. rentia. bene tamen, ut modus, qui mo
. q dus facit quod a parte rei substantiar H, I με distincta sit ab accidente,& ratio entis' in subitantia a ratione entis in accidenti quamuis isti modi ab ente Incommuni non distinguantur realiter, sicut in simili hoc tenetur dicere soncinas. Nam differentia hominis N disserentia equi in eludunt ex necessitate rationem entis realis, quia sunt persectiones reales hominis, 3 equi:, & tamen differentia hominis est diuersa a dii tentia equi 3c eo,quod habet ens determinatum in se, alio modo, quam disserentia equi. Et illi modi determinati- ut entis non realiter distinguntur abente, faciunt tamen rationem entis in
. una differentia distinctam realiter ab alia ratione entis in alia differentia. Nec Soncinas potest asserere modos Constituti uos .reliquorum praedicamentotum, puta, qualitatis de quantitatis es Ie aliquid rationis , quia qualitas intrinsece qualificat, & reaistiter assicit substantiam , quod non potest conuenire enti rationis. Ergo
si illi modi sunt reales , de determinant ens realiter, &sunt additi entivi modi, cur hoc non dicemus de modo substantiae γ nam sua ratio Pariter currit in hix modis. Tertia conclusio; Impossibile est rationem lubstandi esse rationem conititutivam praedicamenti substantiae . Probatur conclusio, subitare est quidam modus entis per se, sed modus entis per se non est constitutivus ipsius entis per se conpleti, ergo neque est ratio nutus praedicamenti consilia
cap. . quem vide, eleganter hoc sicut omnia explicantem. Minor probatur, nam modus rei quid est extra ratio nem formalem rei , ut patet ex definitione ipsius modi, licet polsit m dus esse aliquid constituens rei proprietatem.
Quarta eonclusio. Aristoteles in logica egit de praedicamento substantiae . & de omnibus aliis in ordine ad propositiones constituendas , Scita egit de praedi eamentis ante tr elationem nominis te verbi , &propositionis. Vnde, quia reliqua praediis camenta assirmantur de substantia in concreto, sumendo illam, quae quidem affirmatio praesupponit conuenientiam ipsorum praedicatoruin ad
substantiam, & inli prentiam , ideo egit hie Aristoteles de substantia ,
quatenus est subitentativa aliorum praedicamentorum , qnia ratione huius reliqua aqirmantur de illa , 5c praedicata superiora de prima su stantia,quo ad existentia,quia in ipsis primis substantiis sunt, ubi no egit de illa sub ratione entis p se quia hoc est propriu metaphysic ς,sed assumpsit ensp se cosideratu in metaphysica ad suas praedicationes constituendas,no soluessentiales,& per se, sed etiam acet dentales, sed sub ratione substantis aecidetibus, & reliqua pdicamenta etiacosiderauit non ut partes entis, sed vea hirmabilia sunt de substantia. Et ita considerauit illa in ordine ad assectionem ipsius substantiae. Et totum hoc
negativum ordinatur ad secundam intentionem , ut supra diximus
quod est logicq obiectum . Et per I x hoc
105쪽
Commeritarii in Arist. Logicam. .
plena Opin. boe aptet ad argumetum in principio foturio om- constitutum, & alia argumenta, quaemum argu eontra hoc fieri poterant in subseque manseris D tibus praedicamentis patebunt. Gbν m. Nota in fine huius quaestionis.quod Co 'remam cum solum substantiae completae po-H. . nuntur in praedicamento , lassislantia
completa illa vocatur, quae est quodna su μι- dam totum sive gaeneri cum siue spe, tam com cificum,sive indiuiduale intecta tineaco illla intum,nam omne tala actu, siue potentia dicit totum quod est in indiuiduis & inferioribus Et si dieat,quod differentia est quoddam totum , ergo est in recta linea, respondetur negando consequentiam , quia est quoddam totum importans suam rationem per modum formae:& sta non per modum quidditatis, qua propter significatur , v alto ad iacens, & non ut per se subsillans, unde est substapti a completa formaliter, & ita non ponitur in recta linea . Et per hoc imelligςs , quoa .v. ρ δε- modo falsum dixerit Fons. lib. s me-- ροῆς rue taph. c. .q. 7. sectione secunda. Cotrouersia Sequitur etiam ex dictis , quod si
sit diuisio subitantiae in completam & in rivim sub incompletam physice sumatur, ut in Da in hominem & materiam , quod haec di σε ple m uisio est die ut illa, qua diuiditur albeo' com do in albedinem ut quatuor, Ninalbe didem x triuinque , quia accidit lub. AE stantiae habere illam perfectionem complete, vel in compless sub iantiae, sciit & accidit albeidimi; undς exit veluti subiecti in accidentia.Si vero sat diuisio subsantiae inera physicae in . complexam,& incompletam , ut si dividatur ens per se in animal & rati nate, est eius dena rationis diviso. A . cIdit enim enti per se habere illud. mplementiun metaphysicum , vel . non habere. Vnde poteris colligere , ' - . quam me determinauit Suar ea in
P sua metaphysica, disputatione 33 .sectione i qui dicit diuisionem primam esse analogam,& secundam, esse subiecti in accidentia, penes diuersas deno
mentum Nam ens in completum misincompletum diuiditur analogiee rigo substantia completa di incomis resuriri plata diuidetur analogice ,responde-itur, quod si ens accipiatur in ordine ad substantiam & accidens, & voces aecidens ens incompletum bene diricis, sed non est eadem rario substanti gtunc complete 8c incomplete. Si vero loquaris O ente complato & in com pleto sumendo completum ens pro tinio composio pro homine, v.g & i completum ens pro parte,non est an l 'ga divi sio, quia materia simpliciter est ens sicut totum, nec habet raIi nem entis in ordinem ad totum, quod, cit effectuvillius. Vnde eompletum &incompletum sunt membra magis vehae inus perfecte diuidenria eos, unius, est veluti subiecti in alcidentia. Et videbis quo moto etiam falsum dixerit Re curer idem dispu. 31.sectione ultrina hi sue. εν ῆ--ἰ Haec sub breuitate trant curro, quia non sunt huius loci Deo faue ea libit disputabuntur. x
extenso partium essen, tia quantitatis. Et si primum argumentum Nam quando dicitur, quod extenso partium est de essentia quatitatis,uel accipitur extensio partium pro extensione partium substantiae, vel ipsus quantitatis, neutrum horum p test esse eius ratio,ergo Si di eas fecuno iιctis. minationes rationis Quod si referatur contra . nam quantitas idera n stad secundam intentionem generis& ens, quia est aliquid ipsius substantiae, speciei bene, si ad naturas, maledixit. sei licet,quantificatio eiust ut ex Diuo a propter debuit hoc aduertere , Tho. supra diximus,ergo partiu extenqui ita iudicat onaria . Et si fiat argu- fio in ordine ad se non pol esse ratio formalis
106쪽
De Proedi c. quam Quaest. XIX. 62
Ruralis quantitatis, sed ex nec mi pria quantitate diuis bili sunt ex ter si . Ic ut e fit,ibe e i arion mentis latis , Nincia ab unitatibus cli a suiu indi uia est aliquid ipsius 1i bl uitia, iciliet uisibiles , indivis bile auteni n n po- et extensua, v , di iii sua, vel nunω- tali etiam sol maluer facere diuisi-katava, vel quid simile. Et sicut essenii a bile. 'ualitatis in quod sit qDaliscativa sub Tertium argumentum , Non pΟ- flantiae, ita quatitatis, quod aliquo mo res dicit quod extensio parti una su dote habeat in orc me ad substantiam. famiae, sit ratio formalis quantitatis , Si jic as , quod cxlxnso in ordine ad nam antequam intelligamus quantita-iubli aut fana est tua ratis formalis. Co- tim habere suum effect iam formalem,tra,primo qui ac tendere partes sulta substantia habet partes extensas, nam .sautiae es, ς parabile a quantitate, er- manus non est caput , nec pedes sunt go non est eius essentia , quia essentia caput, ergo suiu partes extensae, di di rei nullo modo est separabilis are etia uitae ante aduentum quantitatis, ergo per diuinam potentiam , antecedens quantitas non est ratao extenso nisi l-Patet in Eucharisia iubi quantitas no larum. Antecedens probatur, quia sub extendit partes substantiae . si dicas, stantia & partes eius sunt priores , quod est ratio quantitatis ea tendere quam quantitas , ergo partes subsan- Partes iubilantiae aptitudine, nDn ve- tiales esse extensas, S unam non esseio actu c orip. Si potest intelligi qua- aliam, habet substantia ex se , di non
titas situ actuali extensione partium a quantitate. γ di 1 substantiae, non potest intelligi snc Quarium argumentum est, Aristote actuali cxlcnsione partium sui ipsius, lis in hoc pra dicamento determina si illi ordo ad ex- uit mensu Fam ese rationcm 'Lantit tendo dum suas p sic , quam adez- tius, ergo falsim ill dicere extens rin cndum paratas subitant i a S imi' nem , seu diuisibilitatem esse eius ra
iis . Et confii matur hoc , cci Dcus quod es mesura longitudinis & breui quantitatem sine subit et o quod pol si talis , & etiam dixit quod superficies c,. . facetc. Tunc sc, illa quantit 5 h. bet & locus sunt disii cta species quanties inpia U-quantitatis N iaons xteruiit talis , quia sus ei scies est mensura in- substantiarii,sc Iollim sua sparus, di irinseca N locus mensura extrinseca, hic inteliso est inseparabilis ab illa, ergo esse isensuram est ratio sormalis magis :ntima & esciatialis, ergo quar titati , quandoquidem per diuersu a csentia consis it in hoc, quod si sunt modum nun strandi species di- cxtensu a partium suatum , & non in si 'suntur. Probo consequentiam , nahoc , quod sit extensu a partium sub- si diuis bilitas esset eius ratio , species: sat Vs. . , , distin Eliergntur penes diuersa in ratio x. Qu. 'Secundum argumenti misi e ten- nem filii si O , et ea tensionis, S: non. o parti una subsantie si cilcntia qua pix diuersam rationem me surae, scur,titatis dcberet conuenire omnibus quia ratio formalis qualitatis est esse in serioribus suis, sed non conuenit quali Matiuam substantiae, species eius quantitati discreti, eigo. Minor pro ' distinguntur penes diuersum modum batur , quia quantitas di lcrcta com-ι quatilicandi, & ita in onasibus alijs, ponitur ex indivis bilibus, & inexten contingit,ergo.ss,ergo eius rati' ncia erit exicndere Et confirmatur hoc argumentum .r ite substantiae Et co firmat,nam est Nam Diuus Ilio m. de natura loci opuIn ex placabile,quo modo ternarius f scuto'. quinquagesimo secundo dicit Cono. clat extensum Hominem enim non propriam rationem quantitatis, ut . . facit .eatcnsum , s si ter rhi S trium,quantitas est , esse rationem mensuishominum , nee tres homines facit rsia ita species quantitatis.di tensos; quia uli tres hominia a Pro singui per diuersum mularare, qua ratione
107쪽
o Commentarij in Arist. Logicam.
tione Ioeum Se super fietem distinguiti non est, quod est album; sed quo est MN in i . sententiarum distinct. i'. arta. ii quid athum; & paternitas non est pari ad I. dicit rationem nuxntitatis eoasiis teri led quo aliquid est pater ι & sie iastere in quadam diuisibilitate , undera reliquis aceidentalibus formis,& ani tio quantitatis per se inuenitur in eis, ma rationalis non est homo, sed id,quo duae per se dividantur 4 Et idem dieit homo,est homo; ergo et Nee etiam est istinct. I . uaest. .art. I. Se s. metaphy id, quo aliquid est diuisibile,uel extenseat capite de quanto; erga seeundum sum,quia impossibile est, quod quanti- Diuum Thom. nullo modo extensio tas faeiae aliquid extensum habens est ratio quantitatis. Et confirmatu e partem extra partem , nisi ipsam priu hoc argumentum. Illa est ratio quantiis habeat partem extra partem mam diuitatis, quae communis est omnibus speis sibilitas seu extensio in substantia pro-eiebus uuantitatis; sed mensurg eatio uenit ex druisibilitate, seu extenuone est huiuimodi, Se non diuisibilitas seu in quantitate I ergo.
extensio; ergo. Probatur minor, quia Iocus non habet aliam rationem diui- γ --uu-deripos in lup. 'sibilitatis, quam habet supersiciesa ha- mouis.
bet tamen aliam rationem mensurae;
N penes hae ponitur di itincta spretes; TN hae quaestione variae sunt meta Cot π.ergo ratio mensurae est ratio Armatis 1 pissi eorum sententiae.Suarer in sua quantitatis. Metaphyllea disputatione o. sectione Quinto actuitur. Divisibilitas dieit 4 praedicatiuo' modo determinat ista l. p. πια potentiam ad diuisionem; sed haec po- satis diffuse. Primo, quia extensio sit ratentia non pertinet ad praedieamentu tio quantitatis. Sed tamen haee extenis quantitatis; ergo diuisibilitas non est so non debet intelligi, uod sit exten- ratio form1lis. Conseauentia patet; sio partium substantiae in propitis paequia latio formalis debet pertinere tialibus entitatibus t sedeon sistit mad idem prσdieamentum,ad quod pet- hoe, quod res habens quantitatem extinet reseonstituta per illam. Maior vi illius nata est habere extensionem patet, quia diuisibile est, quod potest partium in ordine ad Ioeunt: ita ut excitu idi. Minor probatur, quia illa potea vi talis aecidentis oceu pare neeessariotia eum sit ad actum aecidentalem di- debeat extensum locum. Et dicit, quod uisionis debet pertinete ad praedi ea. haee ext8nsio, non est aeeipienda promentum qualitatis, ad speciem natu- extensione actuali in fictae ὀulaliaee estra lis potentiae vel impotentiae. Si diis post ustior quantitate, sed est eius ratio canaeeipi hie diuisibilitatem prout va formalis extensio situalis aptitudine; Iet idem,quod extensio partium idem nam age it taliter substantiam , ut ex argumentum eurrit nam extensio par vi eius affectionis substantia neeessariotium non distingat tut , nee realiter, debeat oceu pare locum extensum. Lenee formaliter ab hac diai sibi litareter propter quoddam argumentum, q uod
go si di eas diltingui, quia diuisibilitas ibi format, dieit ulterius explicando est passio extensionis, ergo hae pa&o rem , hane quantitatem esse formam
est in praedicamento qualitatis, rati quandam dantem rebus corpoream mone iam dicta. lem, vel extensionem, in quo eius ratio lSextum argumentum: Nee extenso formalis consistit , sed nune effectum nee diuisibilitas potest esse ratio qua explieamus, per hoc, quod est habete litatis; ergo. Probatur anteeedens; extensionem partium in ordine ad I nam vel est extensio , ut quoi vel ut eum. Praeterea asserit iste autor,quod quod , vel diuisibilitas ut quo, vel ut materia prima habet suam extensio. quod ι neutrum horum; ergo. Quod nem suarum partium ex seipsa, etiamsi non sit ut quod, probo ; quia omnis fit pura potentia,quae dieitur extensio forma non est quod, sed id, quo ali- entitativa.At iste acutus autor,nnn ne
quid est tale, ut patet in albedine, qua gabit nobis non explicuisse, quid Min
108쪽
De Praedic .Quant. Quaest. XIX. et
se ratio formalis quantitatis a sed hoe solutia explicuit per suum effectum,
quia nimirum non potest tecum compati aliam quantitatem in eodem loco, nec sic attigit quidem, quid in se sit ratio formalis quantitatis. Nam duo corpora penetrative per diuinam potentiam in eodem loco cum suis quantitatibus esse possunt de hanc quantitatem oportet diffinire Fc dicere in quo eius ratio consistat; nee sententiam hane aliquibus, vel autoritatibus vel rationib. probat. Secunda sententia est, qua aliqui moderni sequuntur, cententes mensuram esse rationem formalem quantitatis. Et hanc sententiam D. Τhom. tribuit idem Suarer eadem disputatione sectione 3. Et statim dicit,sententiam contrariam esse D. Tho. & ut faciat vertibilem ad contraria opinionem D.Τho. sibi contrarium recitat. Hare sententia probari potest 4. argumento supra nobis facto in principio quaestionis. Tertia sententia asserit rationem sormalem quantitatis esse diuisibilitatem in partes quantas. Quam sentenriam videtur tenere Aristoteles s .metaphysicae capite i 3. dum dieit quantum esse diuisibile in ea, quae insunt dic. Hanc tenet Capreolus a. distinct 3. quaest. I.
ad D. N distinct. I s. quaest. l. ad 1. Conistra primam conclusonem.Soncinas. s. metaphysicae quaeli. ai. Iaueius quaest. ao. Cuius sententiae potissima ratio est;
quia Aristoteles illam per diuisibilitatem diffinierat, praesertim in metaphysica,ubi rerum quidditates exactissime
per uestigat. Quarta ententia asserit quantitatis essentiam esse habere partes, quod per se primo soli ouantitati conuenit aliis autem quibus trabere partes conuenit ratione quidem quantitatis conuenit. Vt igitur quid in hae parte sit sentiendum secundum D. Thom.& veritatem aperiam,sit. Decisu quanionis.
ΡRima eo ne lusio i Essentia quantitatis non est esse mensuram δε hac esse D. Tho m. do ruina vallia conso
mem in serius ostendam Nune antem Irobo conclusionem loquimur autem ic de quantitate molis, & non de q ialitate virtutis .iὶ nam esse mensuram dupliciter potest aceipi,sue active siue passive. Esse mesuram passive, idem est, quod esse mensurabile; sed haec non est essentia quantitatis a re probo , quia quod quantitas sit mensurabilis quanistitatiue, ex eo prouenit, quod est extensa, & habet partem extra partem , ergo prius nostro modo intelligendi, Se etiam in re conuenit quantitati esse extensam , quam habere rationem mensurae, ergo ratio mensurae non est essentia. Consequentia est euidens.
Juia essentia est quae primum Sc immeis
rate conuenit alicui, seu est ipsum , cui reliqua conueniunt. Antecedens Primo probatur, non enim res mensu rabilis est, nisi habeat extensionem aliquami punctum enim Ee unitas hac ratione non sunt mensurabilia. Quod si mensura acet elatur active,ita, ut sit de ratione quantitatis , quod per illam mensuremus reliqua, & eorum quantitates cognoscamus, nee isto modo est ratio mensurae ratio formalis quantitatis', nam mensura active est id per quod possumus cognoscere quantit
rem, & quod quantitas sit id per quod
possumus rei quantitatem cognoscere, non est eius essentia, ergo. Maior pates ex Aristot. o. metaphysicς capite I. Se 3. Minor probatur, nam in palmo, v. g.
prius intelligimus nos quod habeat extensionem quandam, quam possimus illo aliquid metiri. ergo aptiudo ad mensurandum , quantitatem consequitur. Praeterea, unitas isto modo est maxime mensura, ut asserit Aristoteles Io. metaphysicae cap a, de tamen unitas non habet cssentiam quantitatis, ergo quantitatis essentia non est esse mensuram . Minorem probo,quia si haberet essentiam quantitatis, deberet unitas colimcari directe in praedicamento quantitatis , & tamen constat quod reductive ponitur. Maior patet,quia omnis mensura ad diuisibile ad quod reducitur,veasserit Arist. lo. metaphysicae cap. a. in haec verba Maxime autem mentura esse
cuiusque genetis primum N maxime proprio
109쪽
τα Commentarii in Atinio fram,
proprie quantitatis: hine etenim ad alia aduenit. Mensura enim est id quoquantum cognoscitur,co oscitur autem quantum ut quantum , a uiuun aut numer Nomnis vero num us vis
M . ΠΟ; orgo quod optime explicat Soto in hoc praedicamento. Praeterea;quan- ει darituν titas in finita si daretur laeundum se tostaeantitas tam , esset quantitas, de secundum se eqi ni nou 4 Ma non posset esse mel ura Iergo esses et mam mensuram,non est rat io formalis qua
Iura. titatis Minorem probor quia nihil per illam secundum te totam potes votificarir quia quod notificat aliquid debee esse notissimum a & cum i Ila quantitas deberet notificare quantitatem ale . rius rei, ipsa deberet es cognitaέ Naiotificata secundum suos terminos a quod est impossibile , .cum non habeat illos. Praeterea, Idsquod debet mensissrare res alias debet esse aequale erili quale alteri,sed ist plant passiones qualitatis; ergo mensurano potest est dira Mensurara tio formalis quantitatis. Maior per se in passio nν nota est; punctum enim nullum conti reo forma nuum potest mensurari . 'uia nec est i/ quanti- aequale illi nee inaequale. Minor patet fimiis . ex Arist.in textu huius eapitis. Cons quentia probatur; quia quod presupponit passionem quantitatis , ut habeat suam essentiam, non totest esse essentia illius rei, cuius passio praesupponitur : si enim voluntas praesupponit intel Iectum hominis non pote it volum,tas esse hominis ratio ι ergo sina enώsura piaesupponit aequalitateva, vel in et qualitatem, quae est passio quantitatis, R F. f η- non potest mensura esse ratio Quid ve Φ D. Th. t voluerit D. Tho .dicere cum asseruit mensuram esse rationem quantitatis dicemus in solutionibus argument Cent e tr. Ex dictis videbis,nuam salse dixerit u g μ' v suaret sectione 3.disputatione 4. qu i , titatem non mensurare proprium su- IM hiectum, scilicet, iubilantiam quam ais f μ .eit; quia,inquit, mensura debet esse aliquid extrinsectim, falsum asser. t. Nam V . quod haec subsantia sit tanta habet xx sua quantitate; ergo quod cognoscaturi esse tama habebat existia qua uritate tergo quaptitas proprii subiecti mensis razit,tiana missura est, qua cognoscisinis rei quantitatem:&non est neee semensu iam esse rem extrinsecam, id iest,existentem extra rem, sed iussi cleis quod etia sit in re ipsa et ab illa distina matur realiter formaliter. Nam in 1-tus exti primi mensuratur tempore Ee tamen no est tempus in alio subiector sed in eodem , in quo est motus eaeli Falsum est etiam quod ibidem afferit ιmensurare Per repetitionem esse ro prsum numeri, namhoe est pre,pritim unitatis, ut conflat ex Arist. loco stipea adducto. Et ipsemet statim in eadem lactione sbi est contrarius, nim dirit, v esse mensuram per repetitionem, esseptoprium uni ratis 3 praeter quam', quod illi tetmini per accommoda
xiii, non usitati apud metaphysia
. Secunda eo lusio r Diuisibilitas, 1. Comis prout est quaedam potentia ad dius fio, Φ.uem realena faciendam, vel prout dia Divisibilicit formaIiter id,quod potest fundare με vivisibilitatem per intellectum, laeun m Iucum quem possimus unam partem distinctam abadia signare, Sedistinguere 'per rationem , non est ratio formalis ruantitatis. Probatur eonchisio demorative. Nam prius conuenit quantitatem habere partes extensas,quam esse diuisibilem, ergo esse diuisibilem non est ratio quantitatis. Consequentia est Pr πις κε euidens, N probatur antecede in . Nam uis quantia
ex eo aliquid.est diuisibile quantitati iaue,modo i am dicto,quia hahet exten- ρη ' esionem patetium,ergo divisibilitas eoia 'sequitur ad extensionem partium qua I. si tinre enim punctum inditii si tale est, nisi quia non habet partes λ Item viratas ut
sic quare non est diuisibili, , nisi quia
non habet partes discretas Et peno positum videbis numerum esse diuisi-.bilem, quia habet suas partes , fclineaegdem ratione, ergo ad rationem ex tensionis partium sequitur diu, sibiliatas, non ergo est ratio formalis quantitatis.
Praeterea. Ilud est essentia rei, quod risistia uest radix, Se origo omnium passionum, rarix o eraquae conueniunt tali rei, sed huiusv x D oo mcli non est diuisibilitauergo. Probat in ρ ηι nam uor, quia ad diuisibilitatem non tia subιεαι. quitur
110쪽
De Ptie dic.Quant. Quaest. XIX. 73
quitur extenso, sed contra. Pr aeterea Essentia rei non potest dei nonstrari a priori de re,cuius eli essentia, se patet:
nam essentiam hominis a priori inu monstrabilis est, quia per nihil prius conuenit,sed reliqua conueniunt per illam; sed diuisibilitatem demonstrat Aristoteles de quantitate d. physicorum
cap. l. ergo non est ratio quantitatis.
Satatis. Quod si dicas, demonstrare Aristote lena ciste diuis bilem in semper diuisibilia , de non e si e diuisibilem absolute, Impugnat. Contra Nam si demonstrat esse diuisibile in semper diuisibilias ta loquitur de quantitate continua ) ergo est diuisibilis; ergo iam esse diuisibilem de- alis Iolutio monstratur de quantitate. Si dicas, quod de monitratur hoc de aliqua specie quantitatis , nimirum de continua; unde non tequitur , quod non str tio quantitatis in communi, Contra .
Impossibile eis, quod aliquid sit passio
hominis, & quod sit essentia animalis, quia essentia generis est prior essentia specierum;sed passio est posterior natura speciebus t ergo non potest esse e L sentia generis , quae est prior speciebus . . Et modo non disputamus,utrum
prima passio sit de monit rabilis, sed hoc ut probabile admittimus, de quo in po. sterioribus. Et cum D Τhom dicit esse Hia diuisibile, rationem esse quantilatis ;- - ccipit diuisibilitatem pro radice. Et mu quae sit radix ista dicetur statim, sicut cum asserimus hominis differentiam
esse rationale, non accipitur rationa-
te pro potentia proxima, sed pro Iadice illius potentiae. Et idem dicitur de ente mobili, eum dicitur, quod est obiectum philosophiae; nam accipitur mobilitas pro radice mobilitatis, ta non pro potentia
proxima ad motum. Praeterea, ang
los dicimus esse indivisibiles , quia
non habent partes extentas r ergo ex
opposito quod est diuisibile hine de bet habere diui ubilitatem, quia habet
Ex hac conclusione sequitur diuisi bilitatem physicam non esse essentiam Ceratur. quantitatis, siquidem alicui conuenit
essentia quantitatis, cui nou conuenit
haec passio An uero sit passio, dicemus
poli modum. Tertia conclusio; Ratio constitutiua quantitatis non est relatio rationis; I. Conet. e Haec conclusio ponitur contra Sonci- r a Son; Lnatem , qui s. metaphysicae , quaestione 1 i. dicit quantitarem con notare formaliter quendam respectum rationis ad partes constitutivas ipsius Φuantitatis , hoc esse eius rationemor malem incompletam . Et affere exemplum de substantia,quae sermaliter dicit negationem , per quam eos determinatur ad esse subitantiae; nam subitantia est ens per se . id est , non in alio. Nam ita asserit; Quantitas dicitur ens constitutum ex partibus diuisibilibus eiusdem rationis ipsam quantitatem Constituetatibus, vu- de formaliter importat respectum rationis ad partes constituentes , quae relatio est ens rationis , cum sit inter exfrema non realiter dili incta. Et haee eius sententia magis patet ex tertio eiusdem quaestionis argumento. Sed probatur nostra conclusio primo authoritate D. Thomae , qui 3 parti c. quaest. 18. dicit , quod solum in his , Laeus D. quae dicuntur ad aliquid inueniuntur aliqua secundum rationem tan- compa So tum,& non secundum rem, quod non cinarem.
est in alijs generibus; quia alia generavi quantitas de qualitas secundum propriam rationem significant aliquid alicui inhaerens et ergo secundum D. Thomam propria ratio quantitatis est realis r si quidem sigitificat aliquid
alicui inhaerens. Praeterea probatur ratione; liam modus quantitatis ei ma l. Rῆ pro ιν xima ipsius perfectio , siquidem con- et sius. ἀstituit illam ι sed relatio rationis non potest elle persectio quantitatis , nec cuiusuis alterius rei ; ergo non eit naodus quantitatis. Minor probatu quia est quid extrinsech solum d nominans , & conue mens per Operationem intellectus, unde , quia non dicit persectionem fatemur relationes aliquas rationis conuenire Deo extempore', t relatio doni in ij, tuiti fic loris & caetera. Tertio, modus pdicam et alis determi 1 Ratio. Κ nat