장음표시 사용
111쪽
Comin entari j in Arist. Logicam.
2 . Ratio. nat eas ad eertum esse seclusa operatione intellectus: ergo debet esse aliquid reale , & non potest esse aliquid rationis. Λntecedens probatur, quia seclusa operatione intellectus est
praedicamentum quantitatis , & reliqua omnia , ergo habent suas rationes formales seclusa operatione intellectus:& tamen si modus esset quid rationis hoc non haberent , operatio 3.Raιio. ne intollectus seclusa. Praeterea quantitas realiter assicit subitantiam , non solum in ratione communi accidentis . sed secundum propriam rationem eius , ergo non potest eius ratio esse aliquid rationis, quia sic non realiter assceret . Probatur antecedens, quia realiter quantificat, & hahet hunc effectum independete ab intellectu nostro . Eius autem argu mcnta,quibus probat suam conchisio-OLactio. nem non militant cuntra nos. Et si dicas,contra, quia enti nihil reale potest addu ergo quantitas non addit supra ens aliquid reale, M addit aliquid, Solutio. ergo rationis. Respondetur , quod additur modus entis, non per conceptum entis,sed magis contracte & li-ε mitate tanquam id , quo aliquid habet rationem quantitatis, ut patet in ultimis different ijs, quae omnia entia
sunt , sed quia una dicit eus aliter , quam alia, di sub alio conceptu &modo , ideo una dat esse hominis & alia equi. Eodem modo hic, licet ille modus sit ens nihilominus dicit sob alia
ratione, di modo magis e tracto, ita, vi illud sic det esse quantitatis, & deis terminet ens ad rationem quantitatis. 4. φησι cri Quarta conclusio, Ratio quant sta-ν quarιa tis non est habere partes utcunque. Probatur, quia, si fiat sermo de Partibus quomodocunque , substantia Prius natura , quam sit quanta, habet partes substantiales, nimirum mae
riam & formam c& loquimur de suh- stantia composita, ) ergo iste effectus
non prouenit a quantitate, ergo eius ratio non est esse id, quo, aliquid habet partes,nec est habere partes utcunde , si quidem conuenit substantiaene ordine ad quantitatem . Praete-xea,habere partes substantiales, deessentiales est quid essentiale in substantia composita, ergo non pol est es.se quantitas, nec prouenire a quantiate. Probatur consequentia , quia tam quantitas,quam eius formalis etfectus sunt accidentia . Et haee conclusio no tissima est, sed voluerunt aliqui contra illam errare. 'Quinta concluso; Non est ratio for s. nel. σε malis quantitatis extensio sit ualis apti ινa Tuarent udine, nee eius ratio formalis bene
explicatur per hoc , quod est dare
rebus corpoream molem , vel ex .
tensionem . Haec conclusio ponitur contra Suarem . Probatur prima pane-- pars , nam quod quantitas extendat et proba. substantiam in ordine additum ratio- - primΦ. ne euius extensionis aliam substantia non compatiatur secum in eodem loco , i etiam si fiat sermo de extensione aptitudinati,consequitur ad rationem formalem quantitatis , ergo non est eius ratio formalis . Consequentia est eludens , & probatur antecedens. Na prius habet in se quantitas suas partes ex telas fit prius in se extendit subis stantiam , seu prius eli apta nata extendere suas partes , de partes su stantiae in se, quam fit apta nata extemdere in ordine ad locum, ergo non est
eius ratio extensio sit ualis aptitudi- ,- .ne. Probatur antecedens , nam illa
duo facit quantitas, &est apta illa facere, scilicet extendere suas partus e partes substantiae ia in se de in oris dine ad locum , & haec habent se oris dine quodam, de prius conuenit aptit udo, ut extendat se & partes substantiae in se , quam ut extendati las in ordine ad locum, ergo hoc consequitur ad illud,ergo haee iecunda aptitudo non est eius ratio formalis. Praeterea, nam Prob4ων Isi explieat rationem formalem quantitatis per istum effectum, cur no dixit diuisibilitatem esse rationem for malem quantitatis . nam est eius propria passio , quae consequitur ad quantitatis essentiam, sicut aptitudo situ alis. Sicut igitur illi,qui dixerui di uisibilitatem esse rationem formalem,
si de diuis litate formaliter loquuti sunt , oihil dixerunt , quia est eius passio . Et si de diuisibilitate raducalitea Diuilige
112쪽
ealiter intellexerunt, non explicuerunt rationem sor malem qiranti ratis in se, sed in suo esse iii . di arcte non explicat rationcm formalem quantutatis nisi inestectu, Se tamen dixit explicare rationem formalem quantita rebatur 3 tis in se . Praeterea risibilitas non est hominis ratio is alis etiam si essentia hominis faciat risibile, quia ei tid, ad quod consequitur tali bilitas, erogo etiam si quantitas faciat aptitudinem Qualem , non eli eius ratio formalis, quia consequitur ad suam ratio reb in nem larmalem. Praeterea, diuisibilitas immediatius sequitur ad rationem formalem quantitatis, quam extensio .stualis aptitudine, ergo melius per illam explicuisset. rationem
lem qirantitatis. Consequentia est clara . quia est magis intima passio , de magis accedens ad eius essentiam. Antecedens probo,quia illa passio conuenit quantitati in ordine ad se&suas partes , haec passio in ordine ad ali-Prob tur vis, scilicet, locum Praeterea, essentia uantitatis potest optime intelligi sine hac extensione aptitudinali situ li,ergo non est de eius essentia. Consequentia Patet , quia res sine suae entia, de sine his,quae sunt de lua eL sentia intelligi non potest . Antec dens probatur, nam si intelligatur quantitas cti cxtensione quantitatiua in se, etiam si non intelligatur illa extensio stualis itis eius essentia intel- ligitur sermaliter: 8e radicaliter, in- ρορ μ' si tes liquiitur eius passiones . Praeterea, nam haec extensio sit ualis non potest competere numςro, ut sic, or maliter. Secundam pallein conclusionis sic. probo. Nam hoc est,quod inquirimus, quid sit quantitas , de quid sit quan νος ιμ-- tum , ergo ridie ut una est explicaruquantitatis rationem. rinalem per hoc,quod est facere quantum materiale, nam hoc erat explicandum, quid est sacere quantum . Vt igitur hanc
quantitatis caepi icemus rationem, sit. Sexta concluso. Ratio formalist. Centr.eδ quantitatis est esse sermam quan-lma pelatas ciam accidentalem perquam & ipsa Uin. quantitas, & substantia habeat partes cxtensas. Itaque exicillio partum sub-
stantiae est effectus sermalis quantita- Duplex. tis , tu extensio partium ipsius quan- se Ius θη-titatis est etiam eius χrmalis esse. malis qua-ctus. Et iste cit unus totalis effectus ιitatu. suantitatis. Esse autem parte sextet as est unam non esse aliam , & unam esse extra aliam, nec hocmagis notificari potest.Haec conclusio satis patet Probatur i. ex conclusionibus praedictis, no enim habet quantitas aliud , quod in ipsa possit intelligi, ut ratio eius formalis exclusis supradictis modis dicendi , nisi hoc ,ergo. Praeterea, illud , quod Probaruo 1 est radix & principium , unde caetera oriuntur & conueniunt quantitati , eli ratio formalis quantitatis, sed esse Drmam, qua subitantia & quantitas habent partes extensas, eli radix Beprincipium eorum, quae quantitatis conueniunt, ergo illud est eius ratio formalis. Maior patet: quia illud est essentia rei quod est radix de principiucaeterorum,& ipsum a nullo prouenit ingenere causae sermalis . Sed minor probatur,quia prius in quantitate intelligitur esse rationem Extendendi,
quam esse diuisibilem in se,& inordine ad locum, se quam intelligamus illam esse mensuram . Et confirmatur , COUrinam id est deessentia rei, quod sumitur ut medium ad demonstrandas a priori reliquas illius rei proprietates, ted huiusmo di est extensio & non aliud: ergo extensio est eius ratio formalis Maior patet, Minor probatur. Nam i x eo,quod quantitas habet partes extensas diuisibilis est & mensura, &alias habet proprietates. Praeterea: na Probas u 3esseatia qualitatis eli qualificativam esse iubilantiae,ergo essenti a quantitatis erit quati ficativam esse stibilantiae,
sed nihil est aliud quanti sicare substantiam , quam saccre illam extensam. ergo est haec eius ratio λrmalis. Diximus in conclusione quantitatem duos partiales habere Drmales effectus, nimirum extensionem partium subitantiae, & ipsius quantitatis , de principaliter respicit extensione iubstantiae seu esse id, quo subflatia habet
pertes cxtentas,quia cu si accidens ex
natura lua habet esse aliquid subflautiae, ni nitru quantiscatio ipsius Caete-
113쪽
ς Commentarij in Arist. Logicam
rum, quia non potest quanti fieare &extendere substantiam, nisi quantam& extensam se reddat: habet etiam s ipsam quantam & extensam reddere . Sicut enim de luce dicimus, quod est ratio,quare ipsa & reliqua sint visibilia, ita de quantitate dicendum est , quod est ratio, quare ipsa & reliqua
Prob. sint quanta . Praeterea probatur concluso quantum ad id, quod asserit rationem quantitatis esse id, quod substantia&ipsa sunt extensa. Nam omnis forma habet ex sua ratione esse id , quo reliqua sunt talia . Humanitas enim est id quo homo est homo et albe do id, quo album est album, &sie in reliquis. Et loquimur modo in rebus
materiali bus,ergo quantitas ex natura sua habet esse id , quo aliquid est quantum N extensum & diuisibile . Corellis. Ex dictis in hac concisione sequitur
hanc esse rationem formalem, etiam. s. quantitatis discretae .Et probatur, quia est ratio λrmalis quantitatis, quae est generalissimum: ergo etiam est ratiolam alis omnium specierum illius praedicamenti, qua rope sunt 'uantitates. Nam etiam quantitas discreta est diuisibilis in suas partes, ut terna in rius in tres unitates, ut patet ex Aris mel e r. metaphysicae capit et s.&dicemus postea. Et ita dixit quantitatem discretam esse id , quod in non continua diuisibile est. P. C elu. Septima conclusio, substantia sine
αδιν a sua quantitate nullam habet partium ex-μbssa tensionem etiam emitatium. Haec coriasin. ηὐa clusio ponituτ contra suareχ supra , tiraia nulla & alios eiusdem classis, qui subflanis hasar exin tiae tribuunt distinctionem partium em taν- 8e extensionem substantialem . sine tum etiam quantitate. Itaque dicunt, materiam , MUitarma. quae est in capite sub quantitate eam-tis, & est res partialis distincta a materia,quae est in pede, & situ distat ab illa de silualidistinctione inquiunt , non esse dubium quin proueniat aqualitate radicat item sed de entitativa distinctione censet impossibile di falsum dicere, quod proueniat a quanti tate .Hanc tenet Ocham, ut videre poteris in Capreol infra citando. Prois
li in x .distinctione 3. quaestio I. ari Icit. lo 3. ad ultimum Seoti contra lacu dam conclusionem, & distinctione is. quaest. I.&s Ocinas s .metaphyse . quaestione. is & Fertarensis i. Physieorum q. 3. Nam quantitas ordinatur ad exintendendam substantiam ,ergo substantia de se non est extensa, alias super flueret extensio quantitatis. Item,materia prima de se est pura potentia , non habens actum , ergo non habens distinctionem de se, ergo illa distinctio de extenso ab alio prouenit,& non potest prouenire ab anima, verbi gratia, rationali, quae est in extesa;eTo prouenit a quantitate. Prima consequentia probatur,quia extensio,
ut quod , & distiinctio ut quod ab
extensione,ut quo, debet prouenire, sed nihil est extenso ut quo, nisi quantitas, ergo haec sola facit illam extensionem. Et confirmatur se expliea
tur,nam in homine anima non est extensa, ergo illa entitatiua extensio solum est materiae , sed materia de secufit pura potentia, non potest habe
re extensionem . nam una pars exten
sa distincta est ab alia extensa, sed distinctio ab aliqua forma prouenit,er go nona materia secundum se, & ut
est pura potentia , sed prouenit illa nia,
extenso a quantitate. Praeterea, ratio ι partis integralis formaliter per quantitatem constituitur, ergo sine illa linia possibile est, quod sit pars integralis. Antecedens probatur, nam pars in te gratis materialis, quae est suo manu , non habet esse manus sine quantit terPer quantitatem enim habet illam formam & figuram manus, si enim habet esse manus fine quantitate est radica iter& non formaliter, ergo. Et ExHiratis ita est intelligendus, Diuus Thom. 1. 3 I.e a
quaest. I. .art. 4. loquitur enim male
rialiter de partibus integralibus cum dicit esse substantiam. praeterea, Om ni spars vel est essentialis, vel subiectiva ves potestativa, vel integralis , Pro I. seu quantitativa, sed partes materiae non sunt essentiales nec potestativae, nee subiectivae, ut satis constat ex e rnm diffinitionibus, ergo sunt quantitati , di Per consequens remota
114쪽
De praedic. Quant. Quaest XIX. 7
quantitate non habent rationem partis ; quia remota forma denominante remouetur effectus formalis , di denominatio , quae erat per talem se mam. Quomodo haec sit D. I homae lententia vide Capreolum v bi supra . Et
hanc rem itolo ampli D, e X tenderC ,
quia ad physicam attinci considerationem. Sed contra est argumentumi obi. N. CNam & sequacium eius. Materia Uliam per se ipsam est ens ι ergo per seipsam est distinctae ergo partes eius cum per se ipsas sint ens , per se ipsas erunt lusio. distinctae . Respondetur, quod partes per se non sunt ens ; quia per se non sunt partes, sed per quantitatem. Illa
enim negatiua , partes per te non suntcns , est vera et quia est de subiecto
non supponente, quia partes non sunt sine quantitate . Sicut enim quamnis Petrus per se sirens , non per se est albus, sed per albedinem : ita materia licet sit ens per se , non habet per se partes,si ne qtia alitate,& sicut additur realitas, ut sit albus Petrus, ita additur realitas ut partes materiae sint distin-Di Plauti. ctae . Reliqua argumenta , quae affert nul Suare a pro hoc piobando , nihiltius momen probant . Secundum argumentumat. Oham est'; nam materia prius natura a. te o. creatur , & est quam quantitas; ergo prius natura habet partes formaliter, sesurio. quam quantitas M. Negatur consequentia s quia formaliter habet par tes per quantitatem; radicaliter aut habet id unde possit habere partes adueniente forma & quantitate. Sicut non valet , pilus naturacst aurum , quam figura annuli ; ergo habet esse annullam ante figuram. bolum se 'uitur, quod est potentiaIitas , ut Iode educatur annuli figura. Et cum dicitur , quod partes sunt substantia, ir- maliter non sunt subflantia , sed id , uod suscipit talem effectum , sub.
antla est, nimirum materia. Sicut esse
album formaliter est accidens , licet id, quod suscipit talem effectum si lubstantia,nimirum corpus. Tertium ar
3 ob eam gumentum est etiam dissolutum aca--m D. preolo ubi supra. Nam si Deus con- se ruaret substantiam sine quantitate,
Iuc maneret parier integrate1 sine qualitate , ergo ex se haberent extensionem. Hoc argumentum dupliciter soluitur. Primo dicendo, quod non ina. Prios sols. nerent partes integrales,sed substantiales solun ,scilicet,materia & sorma:& nihil aliud est de csi cntia substantiae materialis , quia partes integra. les formaliter fiunt a quantitate. Secu Psokrdo respondetur, quod partes illa ma- Solui. nerent,etiana si non fierent formaliter in ratione partis integralis a quantitate , non tamen distincta perextensioneiu substantialem et itaque mane
rent manus, caput, cor, non tamen ex
tensae, sed sine extensione et eo quod extensio P a quantitate, nec maneret
illa substantia in loco .iEtsi diceres , dictanti
manerct in rerum natura, ergo in ali. missi. quo loco; Respondetur,qiiod maneret in rerum natura ut pars uniuersi , in nullo tamen loco a quia ratio forin
lis existendi in loco est quantitas, sicut de angelo dici solet. Quod si nul- tibi suam applicaret virtutem , nulli essi t; quia ratio formalis exis edi in loco angelo est applicatio virtutis , cum nultibi suam habeat applicatam virtutem, nullabi erit, licet si pars v- niuersi .Etsi adducas argumentum Molinae: nam si Deus re produceret quan obi a. M litatem illius substantia; esset re pro ona μνις ducenda in illo loco, unde illam Deus I . abstulerat e ut si ab aqua exissente
in vase Deus auferret quantitatem ,& reproduceret rursus illam quantitatem , esset re producenda in vase , ergo iam ante aqua erat in vale, etiam dum non habebat quantitatem, er
go ibi habebat extersonem partium,& sine quantitate, ergo per suam subsantiam habet partes substantialiter extensas. Respondetur , quod aqua nullibi erat,di poterit Deus quantitatem reproducere , ubi sibi placuerit;& ibi erit substantia por reproductionem illius quantitatis , nec Illae partes confluerent ad puncium; quia ille confluxus motus est , qui sine
quantitate fieri nequit. Itaque nec mo stus nec existentia in loco, nec extensio
partium sne quantitate fieri possunt, magis , quam album sne albedine,
115쪽
8 Commentati j in Arist. Logica Ti.
Unde valeat Oham in suo logi ea cum suis sequacibus , & antiquis, & moderni L. 1. Conclu. Octaua concluso : Ex tensio par Comr ees tium in ordine ad locum elt effectus
secundarius quantitatis , qui separa- sertim Sua ii potest ab ipsa quantitate. Itaque potest esse quantitas & non tribuere huc effectum per diuinam potentiam . Et haec conclusio modo breuiter PrΟ
quod hoc habet ratione quantitatis ι& ita extensio & diuisibilitas conueniunt substantiae ratione quantitatis . Infertur 'praeterea Aristotelem CoνεEaria
hic non loquutum fuisse de vera & rea Obseruandali diuisione in actu secundo : ita ut sit necessarium ad hoc , ut aliquid fit quantum posse in actu secundo physice diuidi, ut patet in minimo naturali & in caelo, quae ver c sunt quanta,
batur. Qitia in materia de Euchari- & phvscam diuisionem secuin non si a latissime disputatur. Nam quanti- compatiuntur, de quo dicemus statim. Io quo fallitur Suare a d Esputatione. O .sectione l.
Extindire tas Christi Domini est iii sacramento; m. & tamen ibi non extendit Christum coes Ufe:i in ordine ad locum' nam cst Chri- f pH . t stus Dominus vete & re aluer cum sua quantitate etiam in qualibet hostiae I μ' particula. Sicut de existentia dici- Α D primum argumentum respon . Ad r. 1 olet . p. quod est effectus secunda. ri detur , quod accipitur extensior ius iarmae , & potest ab illa separa- pro hoc,quod est esse rationem , quari ut patet iu mylterio Incarnationis, quantitas & substantia suas habeant, bi humanitas Christi non habet pro- partes extensas. Et hic eli unus totalis Rua ηἐοι atrii; ν priain existentiam , sed existit per effectus formalis dimanans a quantita rinsis ρο- .. .,' ' Verbi diuini existentiam . Ex his pa- te. Et ipsa de se est ratio ad hunc tota. tiu f fπ-
dedit Amilo. s. metaphysicae capi in tendere substantiam. Ut fi Deus crea. a q- ι
te 3 . Quantum cst, quod cit diuisi- ret illam sine actuali subiecto, quod ra bile in ea, quae insunt, quorum vir un- sit ratio , secundum quam substantia musi β' que , vel unumquodque unum quid possit habere partes extensas, nunquaaptum est esse . Quantum est diuisi- eli separabile a quantitate, nec etiam bile. Ponitur particula illa pio diui- per tutellectuna. Et per hoc etiam pa- sibilitate radicati;quae est ex tensio. Et tet ad confirmationem. Si vero dicas,
si accipiatur pro potentia ad diui- quid est ii quod quantitas principalius Di ΝΗ i
sionem, quae est passio, explicatur essen facit respondetur, qu bd quantum est tia quantitatis per o cassione. Et per ex parte sua Frincipalius nostro mo-4ianc particulam cxclunduntur a ra- do intelligendi conuenit illi cxtendetione quanti res indivisibilis ι seu re, seu esse rat onem extendendi par in extensae. Per illam parti culam, in tes subitantiae,quam esse rationem ex ς ea,quae in sunt excluditur diuisio mi- tendendi suas partes, licet in exercitioni in elementa,quae non sunt in millo prius no Itro modo intelligendi suas formaliter, sed virtualiter Partes ve- cxtendat partes. Sicut lux prius noli roris, inquas diuiditur quantum, sunt lar modo intelligedi est ipsa visibilis,qua maliter in quanto,quorum utrumque colores per ipsam sint visibiles. Quod vel unum quodque via una quid aptum ver b ipsa sit extensa est in leparabile est esse. Hoc est , quod partes , in ab illa, etiam ut quod, sicut est insepara quas fit diuisio , manere possunt, ut bile a luce esse visibilem. Ve I potest 1 .ma δaliquid unum. Per quod excluditur dici secundis, quod quantitas primo & cendi. diuisio totius in materiam & sermam, per se habet extendere partes subitan- quae non possunt manere , ut aliqvird tiae nostro modo intelligendi, & conexiliens , & ut hoc aliquid quaelibet sequenter se ite omnia accidentia, &pei se . Et si dicas,quod substant aest hoc habet ex natura sua . Quod si allia
diuisibilis in suas partes: respondetur, quando sit sine substantia, quia deficit subiectum.
116쪽
De Prodic. quant. Quaest. XIX. 7s
subiectum, quod debebat primo exten
re, extundit seipiam; tamen ex nat ra sua erat ratio ad primo extendenis
dum iubstantiam , qtDa pro instarri, quo extendit substantiam debet exiit cis r se ita debet existere in labiecto e xenω. Vnde prius habet facere nostro modo intelligendi extensionem is his stantis, ut ipsa lascipiatur in labstantia
te quo mo extensa. Itaque prius nostro modo in-ias ιεβιων telligendi habet extendere substantia, ινρbabatis quam se. Utraque lalutio est prob is ricto e. bilis . ad i. Ad secundum argumentum respon-ι. exransio detur, duplicem esse extensonem spe- artium eo cificam, alteram continuam, N altera anua ervi discretam. Extensio continua est exten.61 . so in partes divisibiles , & extensas in se sor maliter . Exten sio vero discreta est extentio in partes , quarum una sit extra aliam,& istae partes non sunt diuisibiles, ut partes sunt, sed sunt numerabiles. Illa vero prima extensio λ- tum datur in quantitate continua; haec selum in quantitate discreta. Cum ergo dicimus, extensionem esse rationei formalem quantitatis , loquimur de extensione, prout abstrahit ab utraque id est facere , quod res illa habeat partes, quarum una non sit alia. Et hoc utrique quantitati conuenit; quia partes numeri una non est alia,& habet quandam extensionem in numarabilitate , &de quantitate continua satis patet . ad eo r. Ad confirmationem resnodetur , quod Deit extetnsionem substantiae in rati ne multitudinis : nam facit numerum, qui plures habet unitates: di sine forma numeri non est haec ex tesio in multitudine quantitativa. I. Ad tertium respondetur ex conclusione septima. Et quanuis verum sit, quod substantia sit prius natura, quam quantitas; non tamen est prius, extemsa,quam sit quanti as: quia istum effectum habet a quantitate. Sicut quan uis angelus sit prius natura,quam applica - elo virtutis eius ad locum, quia est esse
eius angeli a sed non prius est in loco
quam habeat suam applicatam virtutem; quia esis in loco est effectus formalis illius applicationis. Sicut homo Prius est, qua albedo: sed non est prius
albus , quam habeat albedinem. Et, ita soluitur argumentum OKam &suorum. Ad quartum argumentum , quod Ad . est dissicile respondetur negando antecedens Ad probationem dicitur, mensuram esse passionein quantitatis , ut post modum dicemus;non vero rati nem sol malo. Vnde quando Arist p ο- Mensera νε bauit,orationcm esse quantitat cm per ev pusians hoc, quod i si mensura, probauit a po- νatio Iermasteriori per sua passione. Sicut si proba lis uanitarc mus. De trum esse hominem, quiae est μιιι.ris bilis. Quando velo dixit,eorpus Sciu perficiem esse diuersas species quantitatis penes rationem intrinsecae, vel
extrinsecae mensurae intelligitur squod in praedicamento 'uantitatis sunt species quantitatis in duplici differentia . Quaedam sunt species in recta linea constituta: & tales species distinguntur per rationem diuersa diuisibilitatis, di non per ratione me iurae , & istae lant species persectae complet g. Aliae vero sunt species im- Σκ θεHisb.
persectae, quae reducuntur ad praedica- qtianai raras mentum, ut quid incompletum. Et si--,sia cui ratio mensurae , quia est modus d ctὸ inuidam imperfectus, reducitur ad prε ρπdieammsi camentum quantitatis; ita species, seu, ut melius dicam , diuersitas in ra- νe Biae. tione mensurae reducitur ad praedicamentum 'uantitatis, hi quid imperfectum. Et ita quando assignantur diuersae species in ratione mensurae, assignatur, ut quid incompletum N imperfectam in illo genere. Si vero per rationem diuers am mensurae diuerss sp cies in recta linea assignarentur , erat
euidens argumentum, quod ratio mensurae erat ratio quantitatis. Itaque locus est species quantitatis imperfecta,& secundum quid reducta ad praedi- - camentum quantitatis. Sicut substare est modus labi antiae reductus ad praedicamentum substantiet, de substare primo fe secundo etiam si formaliter differant. Et etiam si esset uni vocum substare ad substare primo & secundo nosequeretur, quod essent species in reiacta linea consti tutae, sed ad latus ut modi quidam imperfecti substantiae. Sicut dicimus, quod anima homInis , u
117쪽
to Commentar1j in Arist. Logicam. '
equi specie differunt, & non conitu gnitudinis;magnum autem&paruum tuuntur in recta linea quia quid imper non sunt species quantitatis. Alii diis adis stur. quae lumuntur a ratione mensurae prici se sunt secudum quid species,& i
perfectum quid reductiim ad praedi ea
mentum quantitatis. Et si dicas, cotracnam ut dicit D. Tho m. in locis infra ad obiectis. ducendis, logicus considerat quantitatem in ratione mensurae I ergo est ratio formalis quantitatis. Respondetur, strurist. negando consequentiam. Et ad antecedens dicitur, quod logicus praesupponit praedicamentum a naeta physica costitutum, secundum quidditates rerii,
uae in illo collocantur ι & illas quiditates considerant in ordine ad praedicationes,quae sunt de ipsa subitantia . Et quia quantitas praedicatur de substatia, ut in ensura eius,hinc fit, quod c siderat quantitatem secundum quod praedicatur de substantia,quatenu, est eius mensura.Haec autem ratio considerandi non est ratio constituet di prς. dicamentum; sicut considerat substan tiam quatenus substat accideatibus, S tamen ratio substandi noa est ratio eostitutiva substantiae secundum quod est generalissimum quia est quidam
modus ut vidimus iam. Si dicas, quod iniri etiam eonsiderat logicus quantitate, ut faciat praedicationes respectu su
stantiae, quae non sumuntur a ratione
. . mensurae, ut quod substantia sit diuisi. M t . bili, , sit longa & caetera Respondetur, quod principaliter considerat rationem mensurae. Et si diuisibilitatem cos derat & praedicationes, quae ab illa sumuntur est in ordine ad mensuram,R quatenus eis radix mensurae. Et si di
P ad a. dicit iti cubitum & bi cubitumi esse species quantitatis ι sed istae species non sumuntur in ratione diuisibilitatis; sed in ratione mensurae; ergo ratio mensurae est essentia quantitatis; & ponit magnitudinem rationem s. A. d. genericam quantitatis. Respondetur,. M M s quod D. Thom. loquitur ibi de specie bus imperfectis, quae conueniunt qualitati ratione alicuius proprietatis, ut dictum est. Et magis hoc probatur ex dietis verbisιna dicit esse species manem & ita idem esse dicere rationem quantitatis diuisibi Iitatem esse ac dieere esse mensuram. Sed prima solutio est,suam censeo veram. Et hoc est una
de dissi eillimis punctis huius praedicamenti. Ad confirmationem respondetur, ut dictum eis, quod accipitur ibi mensura pro radice,quae est extensio, vel quod dicit propriam rationem
quantitatis esse mensuram , propriam rationem,secundum quam constderatur a logico; non propriam rationem quantitatis constitutivam . Nam iam
l aepe diximus praedicamenta unam solam rationem habere constitutivam illorum , & solum esse decem praedicamenta tu ita apud logicum & metaphysicum esse eandem rationem constitutivam praedicamenti, licet non eande Us rationem considerandi. Nam cum ha- ς ηιεμι albeant diuersos fines,& obiecta, habet
diuersas rationes considerandi eadem praedicat nenia. Cum vero D Thom .dicit diuisibilitatem esse rationem foris malem quantitatis, accipit diuisiHIita u tem non pro potentia ad diuisionem
proxima, sed pro extensione, quae est radix illius potentiae. Unde non est si bi contrarius; Sc maximo intellectu,&tenacissima memoria D. Thom. erat praeditus. Unde uunquam sibi contrarius ell, ut quidam Theologi de excelsissimo viro iudicant, non percipientes profunditatem doctrinae eius. Ad quintum bene responsum est ibi. a.
Et si inquiras , in quo praediramento e , haec diuisibilis ponitur, vel quid est li.,
respouetur,quod si accipiatur pro extensione est in praedicamento quanti- m.
tatis.Si autem accipiatur pro potentia ad diuisionem realem, vere est In Prre dicamento qualitat s. Nec nouum est, essenti am in uno esse praedicamento ,
& passionem in alio; ut vidimus in substantia & eius passionibus. Et si dicas, quod haec proprietas non eo uenit omni quantitari i quia non conuenit caelo nec minimo, respondetur dupliciter .
Primo,quia quantum est ex Parte qua ivitatis,potentiam habet ad diuisione.
118쪽
SI autem repugnet actualis diuisio prouenit in caelo de in minimo ratione formae. Secundo respodetur, quod caelum est diuisibile per diuinam potentiam,nam actus diuisionis bene potest illi per hinc potentiam com tere. Minimum autem secundum quantitates diuiditur, licet forma noti maneat facta diuisione,multae enim potentiae sunt adactus aliquos, qui ab extrinseco impediuntur ab illis, ut Adam in
statu innocentiae corruptibilis erat , etiam si perseueuaret in innocentia,& in eadem perseuerante non corrumperetur . Et beati ex natura sua corruptibiles sunt, tamen ex statu vitae e ternae non corruna penturat hec quoniam dissicilia sui it lupersedeo ab illis.
Ad ultimum iam patet ex dicti nconclusionibus. Elt enim ratio foris malis quantitatis esse rationem extendendi se ipsum & substantiam. Esse vem extensam, ut quod,&substantiam csse extensam, ut quod , sunt effectus formales: & non sunt de eius ratione, quia bene potest quantitas intelligi, ut ratio extendendi se & alia sine eo,
quod ipsa, vel substantia in te illigantur
T videtur, quod non sit generis in species. Primo, una species non potest fieri ex alia r sed di Dcreta quantitas fit ex qualitate continui, ergo quantitas conti. nua &discreta non differunt specie . Maior patet inductive in omnibus speciebus,tam substantiae quam accidentis . Non enim homo neri potest ex equo. Item albedo non fit ex nigredine, & ratione probatur. Nam species
ex aequo participant rationem gene. ris, ergo una non fit,ex alia. Antecedens probatur. Na si cx alia fieret illa primo ratione generica participaret,
ergo Sed minor probatuti Na si continuum diuidatur in plures partes resultat numerus: & ita communiter dicitur, quod numerus fit ex diuisione continui. Item, nam ex quantitatibus quatuor hominum fit quaternarius , sed illae quantitates sunt continuae, ergo Et Confir. hoc argumentum. Nain Con'. species non prςdicarur de alia specie etiam denominatius: sed numerus pr*decatur de continuo: nam continuum est numeratums ergo. Secundo. Numerus est ens per acci a. armdens, ergo no est species quantitatis. Consequentia est euidens, quia quantitas est ens per se. Sed antecedetas probatur, quia numerus e simultae unitates, qua non possunt facere ens per se, nam duo homines sunt binarias : qui non magis possunt iacere , quasn duoentia in acta.
Tei tio diuisibilitas pro potentia est 3 Arg. propria passio quantitλtis, sed ista n
conuenit quacilitati discretaei ergo qualitas discreta non habet essentiam qualitatis. Minor & c sequentia patent. Minor γ' baturs Quia numerus, v. K. ternarius talia est diuisus in suas par res,ergo non est diuisibilis. Et confirmatur,nam si est diuisibilis reducatur illa potentia ad actum, & fiat actua
lis diuisio , non poterit profecto magis diutis F, quam modo sit diuisus. artum argumentum. Propria pas 4. Argum. lio quantitatis. quae est esse mensuram analogice conuenit quantitati discrutae,it con thnuae,ergo & est cutia. ergo non est diuisio gencris in species. An- tecedens priino probatur, nam continuum habet rationem certificatiui '. di mensuratis in ordine ad quantita- tem discretain, de maxime in ordine ad unitatem. Consequelma probatur, nam si essentia conueniret secundum eandem rationem, etiam εἰ passio , ut patet iii hominibus, qui quia sunt uni uoce homines, de sinu liter sim: inteulectuales, S risibi Ius uni uoee. Pνrambula ad quasionem.
IN hae quaestione aliqui censent , CUt eueν.
tativam de discretam , ut nus in με. L suas
119쪽
Commentarii in Arist. Logicam.
di ut analogum in tua analogata. Nam quantitas continua est simpliciter qualitas,discreta vero minimῆ. Et est diuisio ad modum illius,in qua diuiditurens in unum,& multat quia multa non sunt simpliciterens. Et quan uis Arist. numerauerit ea. 13. lib. s. metaphys-cae species quantitatis & inter illas numerauerit discretas quantitates , hoc fecit, ut analogam vocem in sua significata distribueret. Et si in praedicamento quantitatis in logica posuerit spe cies quanti talis numeri, hoc fecit se-4uendo vulgares opiniones non vero e termina do aliquid ex propria sentelia. Hae Diam sequitur Fonseca lib. s.
metaph. c. 7.q . sect. a. id e repetit c. l3.
q. . Et no displicet Suarea disp. 4 r. s cito . 4. qui dicit non sortassis discrepere a veritate: sed ne recedat a communi modo loquendi,tenet numerum esse speciem quantitatis in recta linea constitutum Illud non patiar, quod velint hanc sententiam D Thom. tribuere opus. I.de praedicamento quantitatis ca . . cum oppositum doceat, ut patet ca . . ubi dicit. Quia enim num eis
rus qui est species quantitatis,&c. μισι questionis.
SIt ergo conclusio. Diuisio quantitatis in continuam & discretam est diuisio generis in suas species . Haee coclusio est communis intes omnes metaphy. de logicos; Si expressa sententia Arithoi Nam postquam numerauit speetes quantitatis continuae & discretae dixit: Proprie autem Tantitates hae sunt , quas diximus sia vero omnia secundum accidens sunt. Idem dicit s .metaphysicae loeis itatis,& ita omnes expositores illius in istis locis expresse docent cum suo Magist Aristo t. idem tenet Angelicus Doctor supra dicti, opusculo & i. p.
preol. in .d 24 q. l. concluis ubi citat varia sancti Doctoris tast moma sonet. to M ap quaest. 7 hanc lebet
Caiet. N Soto in logica , de Scot s. Metaph qs.& multi alijs quos superfluum recensere in te tam lueida iudico. Et probatur ratione. Nam illae sunt Prob. i.
species quanti triis, quae rationem generieamqnantitatis includunt, & illa determ mant, & contrahunt per varios gradus in essentia quantitatis radicatos: ut patet de animali & eius speciebus; sed hoc reperiturim quantitate discreta;ergo. Probatur minor ἔquia quantitas discreta est quantitas, quia habet partes extensas, & omnes proprietates quantitatis, ut de se patet; quia est diuisibilis mensura, de caetera. Et determinatur ratio quantitatis per varias differentias; nam aliam rMimnem quantitatis talis habet numerus, quam Continua quantitas; ergo . Praeterea, nam extensio est ratio foro P malis quantitatis; sed alia extensio auterius rationis est in numela , &inquantitate continua; ergo ratio quantitatis alterius speciei est in continua,& alterius in discreta. Minor promtur; nam in continua sunt extensae partes continuae, in discreta discretae; ergo sunt alterius rationis. Praeterea, ilista est diuisio seneris in species, qns fit per duas perse differentias; sed haec divi sio est huiusmodi;ergo est generis in species. Minor probatur ; quia hoc quod est habere partes in communi diuiditur in continuum &discretu perhoe,quod est habς re partes copulatas uno termino communi,vel non hab re , quae sunt differentiae essentiales huius, quod est habere partes in comis muni. Haec concluso magis probabi. tur in larius,eum agemus de speciebus quantitatis continuae,& discre τε .
AD primim argumentum in con- ad i.AU. tratium respondetur,quod qua- uis una I scies non possit fieri ex alia ooeis, frisormaliter,& lubratione speciei, non 3 εβι εκ tamen repugnat, quod ex indiuiduis M. unius speciei fiat individuum alterius speciei, maxime destructo priori: sicut ex hoe indiuiduo ignis, fit aqua igne destructo & e contra, ita similiter ex hoe binario fit ternarius , non tamen manente hoc binario in ratione his
120쪽
De praedic. quant. Quaest. XIX. 83
si,quatenus alium constituit. Et aliis talis cornmunis discretae, & eontinua quando destruitur ipse binarius,si fiat bene conuenit numeros Nam numerus RTota treper diuisionem eius; sicut etiam ex co habet partes quantas, seu attinentes numeri a illiinuo fit discretum destructo eotinuo ad genus ouantitatis reductive, de in f p. et er& partito in δuo continua, & non sub illas poteli numerus diuidi ; nam ter- qsionemoMaio. ratione continui. Hoc autem non est narius in tres unitates diuiditur. Et cuin conueniens. Et si fiat argumentum, nam quantum per prius dicitur de continuo,quam de discreto, siquidem discretum fit ex diuisione continui , ut patet internario trium hominum, &ita dicitur quantum per prius de continuo, quam de discreto. Respondetur solutio. quod quamuis quoad existentia,quanis tum discretum , dependeret a continuo, nun tamen sequitur, quod esset analogia, sicut patet de corpore caele- sti, & in seriori. Nam corpus dependet in suo esse existentiae a superiori , in fieri,& tamen univoce dieitur de illis corpus, quia in ordine ad habenda rationem de dissinitionem corporis nodependet, 1 cd ex aequo, & sine dependentia , utrunque rationem corporis Ad eis'. participat.Ad confirmationem respo-2δε una detur, quod quan uis una species non
θει ρεσι possit praedicari de alia essentialiter , p ditari de bene tamen denominative. Nam intellectus est in praedicamento qualitatis , & intellectus dicitur sciens &cognoscens ab habitu scientiae & a cognitione , quae sunt etiam in praedicamento qualitatis;ita non e siet
in Conueniens, quod quantum dicerentur numeratum a numero; sed con diiscitur uni im quantum a numero,qui est
in prmicamento quanti tat is, sed multa
Ad secundum respondetur, quod nuad . merus non est ens per accidens, sed estens per se a forma,quae est aliquid per
Numeru/ se in genere quantitatis, m mirum a nu- non in m meritate,ut ita dicam; sicut ternarius apor ἀις ἐσε ter nereitate. De quo adhuc infra multa dicemus .Et unitates, ex quibus constat numerus sunt partiales partes numeri,licet subitantiae,quae sustentantillas unitates sint entia per se, Sc ut is stantiae sunt non constituunt nume
Ad tertium respondetur,quod diu iasibilitas, quatenus est passio quantita, dicitur, sunt partes separatae, distinis guendum est . sunt separatae quantum ad proprium esse,quod habent; ut suntentia subitantialia, sateor. Vt vero h bent esse ternarii, v. g. uon habent proprium esse , nec separata sunt, feci habent hoc esse a forma ternarii, Sc insorma ternar j communicant, Et ab illa illae partes habent esse ternarii; flectuatenus sunt sub hoc esse diuisibiles sunt illae partes. Αἐ 4. Ad quartum argumentum respon de 3 RespM
tur primo , quod conseqaentia nihil qἔσσε is valet; Passio conuenit analogicae; ergo p Heuuν8e essentia. Supra denominum analo- iustopasgia instantias attulimus. Et modo pro M uero e batur in hoc exemplo. Nam substare sntig a accidentibus secundum aliquos analo tui co .gice dicitur de prima & secunda subiallantia posita in recta Iinea, & tamen esse ens,perse, quod est essentia substatiae primae & secundae quatenus ponuntur in praedicamento non dicitur analogic E. Secundo responde tur,quod Capreo. in I. dist. 31. ad quintum D Η-ran. contra tertiam conclusionem, & t. Reo. Flandria f. Metaphysicae dicunt, quod M urara quantitas in ratione mensurae dicitur cor uis uavni uoce de continua & discreta, quia ni εω , qua 'titas continua in ratione mensu- qu 'litarirae subilantiae secundum se non depen .minuadet ab unitate nec a numero, sed solu disrus. quoad nos; nam secundum se excludit quantitas continuae unitatum multia plicationem; &soluin hoc habet quoad nos, quia nos intelligimus ibi ratio nem mensurae per unitatum multipIicationem quo ad nos. Praeterea, quia ratio mensurae substantiae aequaliter reperitur in illis letudum se, & si maior vel minor perfectio reperitur eil quoad nos. Ex hoc patet quae diuisio sit
quantitatis in continuam Si discretam in ratione mensurae subflanti τ;na non eli analoga, sed subiecti in accidentia. Obsessio. Et si dicas, contra, nam mensurare est