장음표시 사용
201쪽
a 10 Commcntaru in Arist. Logi eam.
quod determinat est reale, modus de- igitur,ad sit ens &determinatum en
terminans debet esse realis, ergo cum & habeat in te rationem entis determiin,sit reale in omnium opinione, mo- natam, necssario debet esse reale, vel radiis determinatiuus illius debet esse tionis. Praeterea, Sicut rationale deter
realis, Quonam modo potest ens rea- minat animal, & irrationale similiter, te determinari per ens rationis λ Si eut Ze non potest animal ad parricularia dei. enim differentia generis realis,non po scendere, nisi determinatum his disse-9. test esse quid rationis, ita etiam deter- rentiis, ita ens ad particulares rationesi miliatiuus modus entis realis non po- descendit mediis his modis realis, vel test esse quid rationis. Praeterea: Nun- rationis, ergo non potest in aliquo en Juam genus determinatur per una dis te determinato reperiri , ratio entis, erentiam realem,& aliam rationis, er quin sit determinatum per modum engo nunqua determinatur ens reale per tis realis, vel rationis. Et ita non potest unum modum realem, & alium ratio- esse quin sit ens reale, vel rationis. Preni sied reliqui modi determinati ut em terea, ad , includit rationem entis,&est eis sui reales, ergo & hic modus huius ens maeis determinatum, qua in silens praedicamenti, sed talis modus est, ad, in communi,ergo determinatur aliquo ergo,ad, non est quia rationis. modo entis, ut sit tale ens, de primimo Conclu. Tertia conclutio: Non datur ad , om di entis deterini natiui , seu constitutii nune cnti reali, & rationis , quod ab- ut diuersorum generum, seu rationum Nδ yotest strahat a reali & rationis, & multo mi entis sunt reale & rationis,nec alia me sun N , nus datur relatio, quae importat unum bra sunt huius primae diuisionis entis ,
d Ommu conceptum relationis communem re- ergo ex necessitate hoc ens nimirum,
ne re υ,o' lationi reali, & rationis. Haec coclusio ad, debet esse reale vel rationis. Vel si ponitur contra Caietanum, qui prima habet aliam rationem entis, ta ens de- parte qii aestione 28 articulo l .dicit ad, buit per tria membra druidit, quod est ut sic seu propria ratio relationis, tesse falsum. Nam omne ens determinatum, aliquid abi trahens ab ente reali, & ra vel habet esse per operationem intellionis,cuius ratio est,qa,ad, ut sic, nec Iechias,vel non.& non est dare mediu , dicit substantia in nec accidens, nec ali quia sunt contradῖctoria. Si habet esse quid reare, vel rationis, sed solum dicit per operationem intellectus est ens raad aliud se habere.Eandem sententiam tionis, si non erit ens reale, si est ens Sesequitur Ferrariensis 4 contra gentes ca non potest dari conceptus abstractus rpite i . in fine. Hanc etiam sequitur So sed ens se habet ad reale & rationis, sicina, & naulti Thom istae moderni, ve- e ut homo vivus & pictus, nam duobus rumtamen conclusio est demonstrata. conceptibus est analogum. Sed etiam Et probatur: Nam prima diuisio entis, si daretur conceptus abstractim argu- ut superius visum fuit ex quarto me menta haec conuincunt Et cofirmatur,taphysicae est per ens reale, de ens ra- quia non potest dari homo, qui non setionis , di ista sunt membra adaequata viuiis, vel pictus, ergo necens, qui non diuisionis,ergo necessum est, quod om streale, vel rationis Nilia eodem in iane,quod participat rationem entis di- do se habent. Certe, si haec argumenta uisi cotineatur in aliquo membrorum non couincunt, modi argue odi a diuid naidentium . Probatur consequentia: so ad membra diuidentia, Re e conuer
Alias si non contineretur ens determi is nihil valent. Aliqui respodent, quod natu in sub aliquo membro diuidenti, isti modi arguendi valent in diuisis uni mala esset diuisio,nana lisc est proprie uocis, non vero in analogis. Sed haectas bonae diuisionis,ut nihil sit sub di- solutio in nulla ratione firmatur Et sic uiso,quod non sit in membris diuiden arguiuentor contra illam: Na diuisum Opi Imrais tibiis Sit exemptu patus: Nam si substa analogum, vel habet membra diuidentia diuiditur per corporea, de incorpo- tia adaequata, et noni Secundum non ea. nihil pol esse subilatia determinate, potest dici, nam etiam si sit analogumqd nos it corporea, vel incorporea Cu determinatus ad rationes particii la-
202쪽
. Do prae ais. Relat. Quaest. XXXV II. iue i
res: ergo per modos , ergo diuiditur Imodos. Tum sic, vel isti modi sunt adaequat i, vel non . certe si sunt adaequati, vel possunt esse, quia omne diuis bile habet adaequata membra diuidentia, ergo valebit a dii: iso ad membra diuid Iia, vel e conuerso, ergos,adest ens determinatum seu habet in se rationementis dc terminatam , ergo per modos primos entis diuisivos,sed isti sunt reale Se rationis, ergo est ens reale, vel rationis. Unde supra dicta solutio est ex ignorantia logicali assignata, ut pater,
Nam ens diuiditur an alligite in substatia in, se accidens,& tamen est bona cosequentia, est ens determinatum, ergo substantia ,. vel accidens . Respondent aliqui quod sunt aliqui modi determi nativi entis, qui sunt ita uniuersales,tacut ens,quod determinatur, de ita namdus determinatiuus entis ad est e,ad estr μγ tvniuersalis, sicut ens. Sed ille modus destruit metaphysicam , & logica
simul. Nam si determinat rationem entis ad aliquem modum, ergo dicit rationem magis limitatam,& determina
tam,ergo no ita uniuersalem, sicut ensi
alias est et impossibile, quod resultaret ex illo modo aliquid magis particulare, ta determinatum. Antecedet S probatur, Nam si dicit idem, quod ens Neo de modo, ergo erit idem, quod cias , ergo dicit ens alio modo magis dete minato, R ita iam non erit ita uniuersalis. Et hoc patet induetiue in omnibus
modis&differenti; s. Et si dicas, quod
ubi eat . modi unius,veri & caetera detei minaeens , Ze tamen manent ita uniuersales passiones entis,sicut ens: patet,quia determinant extrinsece,de quo supra, sicut risibile determinat hominem, ma-υ-ii' xime impugnatur haec solutio. Nam non datur unus conceptus abstratius ab ente reali & rationis, sed duobus conceptibus ens significat ens reale, re ens rationis, ergo nec ad debet abstrahere abente reali & rationis. An . tecedens probatur , quia ens rationis
participat tam diminute rationem en
tis, ut sit ens alterius rationis. Sicut homo pictus eli homo alterius rationis ,
ergci simi liter ad reale , & ad rationis crunt diueris rationis, propterea quod est alterius rationis. Et ista diuersitas in illo quod se habet ad modum superioris,vel se debet habere susscit ad faciendum diuersitatem in inferioribu . Nam quia ens est analogum ad substatiam & accidens, nihil potest substantiae& accidenti dari uni vocum. Sed co DLeΠιν.
tra: Nam non datur unus conceptus en
tis realis,& rationis, ergo non diuiditur ens per reale,&rationis. Responde Salutis r. tur, quod volumus dicere tam diuersa esse ens reale,& rationis, ut ex nece sitate debent habere diuersos conceptus, SI Omnia entia ex necessitate r ducenda e sie ad em reale, Se rationis , sicut omnes homines ad hominem vi- Solutis.
uum &pictum Secundo respondetur, quod etiam si daretur conceptus abstractus ab ente reali,& rationis, quia ista sunt prima membra diuidelia ens , omne en, deberet esse reale,uel ronis. R. Sed contra supra dicta est argumetum sorte : Na sapien tia est iu perior ad ens.
Et tamen nec est creata,nec increata ,
finita, nec infinita,& tamen prima diuisio entis realis per se,ut distinguitur cotra per accidens est per finitum, & infinitum, ergo, sicut non valet sapientia est ens, ergo finitum, vel infinitum, ita non valet ad, seu relatio, est ens: ergo
reale vel rationis. Sed sicut sapientia abstrahit a finito, R infinito ita similiter, adest telatio abstrahensa rcali & Solutio .
rationis. Hoc argumetum varias habet solutiones secundum qu od varie opinatam est de conceptu,analoga omnia non habere unum conceptum praeci
sum, in qua sententia est Caietanus, ut patuit supra facile. n. loluit hoc argu mentum Nam sapientia dicitur de s ientia finita,& infinita analogice duous conceptibus, sicut ens, nain ens dicit ut analogi ce de finito & infinito. si eadeo, quod non datur unus conceptus
piscisus': abstractus entis finiti Se infiniti, sed duo conceptus proPOrtionabiliter se habentes, in qu :bus formaliter saluatur ratio entis & similiter de sapientia dicendum est. Vnde sapientia finita alium conceptum habet, de alia . sapientia infinita, Si sapientia in com-
muni non datur cum unico conceptu , isi
203쪽
ita infinitu ens: e similiter sapiεtia fini eo proxime aducto,qui dicit: Consideta est ens finitum. Et certe hoe argum. randum est, quod in nis, quae dicuntur tum facit probabili mam opinionem ad aliquid, reperiuntur aliqua secunda
Caietani de conceptu entis, &modo rationem tantum,& non secundum re,
non est amplius hoc disputandum. Sed & tamen facit set monem de praedic vide de ente supra : Ze per differen- mento. Nam si non esset sensus, quod in
- tiam inter analoga unius , aut pluia praedicamento ἰrelationis reperiunturrium conceptum soluendae sunt omnes aliqua secundum rem,& aliqua secun-
difficultates . Et per hunc modum so- dum rationem, sed solum diceret,quod tuenda sunt omnia argumenta, quae fie- in aliquo superiori analogo nimirum ri poterant de ratione speciei intelligi in relatione reperi utur relationes reabilis, quae in sua ratione non dicit esse les,& rationis nihil diceret: quia etialubstantiam, vel accidens, finitam vel reperitur quantitas rationis. Ut quando infinitam,&idem de verbo, & caetera. imaginamur chimaeram magnam, sc
. Canet.. Quarta Conclusio: Relatio rationis reperitur priuatio,quae est qu alitas ra- Radam ra. est vera relatio, non tamen constituἱ- tionis Et hoc videtur D.Τhoin .docui Daunis actue tur in praediramento relationis. Haec se multis aliis in locis sutra addunctis, raralarao . vltima pars probatur , quia sola entia ut articulos. eiusde quaestionis&quae- realia directe constituuntur in hoc pre stio: r3. articul. 7. in r. pari.&quo dii dicamento, sed relatio rationis non est beto r. articulo a quodlibeto β. arti. s. ens reale, ergo non constituitur inhoe &quaestion. x de potentia, articulos. Praedicamento. Probatur maior , quia de saepe alibi. Et hoc etiam ante Caieta ens reale est ens diuisum in decem prς num docuit Capreolus in i . distinctio. dicamenta, ut patet ex Aristotele in an 33. articulo i.& Ferrariensis 4. contrae epraedicamentis de diuisione praedica gentes capite 14. & Soncinas . mementorum,dc 4.& 1 metaphylicae. Pri- taphysicae quaestione 16. Et ratio horum pars conclusionis probatur,quia to diicipulorum D. Thomae est, quia diffini eum suum esse talis relationis est ad ali tio relationis rationis, est eadem cum ud , lai quam ad terminum, ut patet in diffinitione relationis realis, in quant si genereitate, specieitate,& caetera, er- est relatio sed respondetur, quod, ut dego .Et ita sentit D.Τhomas i. part .quaeis monstraui, relatio non potest importa
sti P. 18.articulo a. Et praeterea: Nageia re uuam rationem ad relationem re
nereitas,uerbi gratia, vel relatio domi lem,&rationis, nisi analogam,qilia enso ij in Deo est quoddam ens, non abso- analogum est ad ens reale , & rationis. rum,& quod habeat esse ad se,ergo re. Et D Thomas voluit dicere, quod dan- latiuum , & quod habeat totum suum tur relationes rationis, quae sunt verae esse ad aliud ,ergo vere est relatio, sed relati' nes,analogice tamen. Et vult dinon ponitur in praedicamento,quia est cere, quod in hoc an alogo, quod est re ectis. ens rationis. Sed contra, Nam de ratio- latio dantur vere relationes reales, flene verae relationis est, quod sit simul verae relationes rationis , sed anal cum suo termino , sed relatio rationis gicae dicu tur relationes rationis tales, non est huiusmodi, ergo. Nam prius est sicut verum ens est albedo: sed anal generitas quam specieitas, quae est suu gatum in ordine ad ens. Ita vera relatio correlatiuum,quia prius intellectus.co est genereitas, sed analogara in ordine siderat, ut potest co siderare genere ita ad relationem: nee conuenit illi essen- rem,quam specieitatem, ergo habebit tia relationis viri uoce, sed analodice . prius esse, ta tunc si non consideretur Relatio vero,quae ponitur in praeui ca- specieitas, non habebit esse, cum esse mento relationis, eth aliquid reale nec eius sit per operationem intellectus, er datur vera quantitas rationis, quae v OMuctis. go. De hoc iam supra diximus &diee- re extendat partes subiecti,sicut datur εχ D. mus inferius in proprietatibus rela- v era relatio,quia re latio exeo , quod Thoma. tiuorum. Et si arguas, secundo contra est ordo ad aliud, potest reperiri in re- eandem conclusionem. ex D. Thomalo lationibus rationis, quae vere possunt
204쪽
De Praecii c. relationis. Quaest. XXXV. is 3
ordinari ad aliud. Et ad hoc non est necesse,quod relatio inhaereat, nec est necesse,quod detur unus conceptus rei tionis in communi abit ractus a relatione reali & rasonis, sed sat fuerit,quod
detur quoddam ens rationis cuiu, to istum suum esse sit ad aliud Et hoc po test reperiri , quia respectus rationis
exeo,quod respicit aliud. vi term tuu ,
potest hoc habere,quod aliis praedicamentis denegatur, quia omnia praedicamenta habent suum effectum formale in ordine ad subiectram. Et ita non potest iste effectus nec alius similis analogice, qui vere sit talis, reperiri in ente rationis, sed si tale improprie est sicut homo pictus dicitur homo. Bene autem potest reperiri respectus ad aliud , qui si talis analogice & formaliter talis in entibus rationis , quia habet aliud respicet e relatio realis, M ita potest illi assimilari formaliter alia relatio r tionis, licet deficienter & analogice, si ἔ, an m cui accidens est ens formaliter simile limis substantiae,analogice tamen. Et nota,quod cum D Ihomas dicit,
relationem secundum propriam rationem, non ponere aliquid, non vult dicere secundum propriam rationem non
esse aliquid reale, sed vult dicere, quod
secundiam propriam rationem reser
tur ad aliud subiectu,& no facit quod subiectum habeat esse absolutum Et videbis hoc esse verum in 1. distinct io:
iniculo l .m corpore ubi hoc concedit,
de relationibus diuinis Et tamen secudum propriam rationem non sunt ali Iesu, D. Quid rationis, sed aliquid reale .Et qua-
reia inuti re dicit relationem secundum esse eius leti. . inhaeret subiecto, Iecundum vero propriam rationem tantum assistit, loquitur D Thomas ad eundem modum,& significat quod propria relatio rationis est ordo ad terminum , & importatur ac si non inhaeret et in rei veritate, tamen inhaeret,quando est relatio praedicamentalis. Et videbis hoc esse verum, quia in I. dillinci. 33. artic i. in corpore asserit relationem secandum quod est in subiecto , facere compositionem cueo, quia aliud est esse relationis, & subiecti, quod refertur , ergo est aliquid
reale, etiam lacundum propriam ra ionem Et loquor de praedicamentali. Nas esset aliquid rationis non posset facere compositionem cum subiecto, quia ens rationis non facit copositionc cusubiecto, ut patet de relatione domi. de onii in Deo , quae non facit compositis stvem cum Deo. Itaqtie haec est perpetua ister rata differentia inter relationem realem S ιινπὸ re υqualitatem, vel quantitatem, quod qua σtitas & qualitas dant esse formale sub- tem. lecto in ordine ad se, hoc est, non in ordine ad terminum. At vero relatio dat
esse subiecto,non in ordine ad se, sed in ordine ad aliud , faciendo relatum. 8e ad aliquid. Et hoc est relationem noponere aliquid in subiecto, hoc,est. noterminare omnem effectum suum formalem in subiecto, sed illud referre ad
terminum, ut sic. Dissoluuntur a I imenta.
AD argumenta in principio quaest ionis,ad primum respondetur ab aliquibus, relationem prodiaci ab eo , qt Τμε roducit terminum. Vt si ergo sim al. iis,& alius producat alium album, qui producit illud album , producit m me relationem similitudinis, quae conseq. iitur. Sed non possum intelligere, imo nec reputo verum , ut qui producit album existens apud Indos producat re lationem in Hispania, quia nihil op
fatur apud aliud album existens in Hispania Verum est, quod producit ali-Juid necessarium, ut sit relatio similituinis inter illa duo alba, nimirum fundamentum proximum de extremum
relatio ms, scilicet, aliud album Sed secundo respodetur relationem pio duci ε . ab eo, qui produxit fundamentum.Uerbi gratia, sum ego albus,& produci tui postea at ud album, dicimur similes, Zein me est relatio similitudinis ad aliud in
album, di in alio albo etiam est relatio similitudinis ad me, qui produxit mea albedinem, produxit meam similitudinem, quando resultat in actu illa eadeactione, qua produxit albedinem. Et si non resultauit posita actione productiva albedinis ex eo fuit, quia noerat omnia reqiii sita eo sita , nimirum,alia albedo. Sicut dicimus motum grauium
205쪽
is Commentari j in Arist. Logicam.
esse a generante Se eadem actione provect iaa diici, a. a producitur graue,que primoge per se terminatur ad graue,V secudario ad motum, eode in t nodo actio producentis albedinem primo terminatur ad albedinem , de secundario ad similitii dinem. Et ita dixit Aristoteles. s. phusicorum ad relationem non esse eer se motum, buite tamen per aliud , scilicer, perfundamentum. Et illa relatio per resultantiam producitur ab albedine, Se resultat ex actione prodii et tua ipsius albedinis sicut accidentia generantua eadem actione & steneratione, qua generatur substantia, quae primo & per se terminatur ad substatiam, lecundario ad aceidentia quae resultant ex substantia per actionem primam generantis.
Et si dicas, contra. Nam modo non est pro dueens albedinem, quando re sultat similitudo, quia iam tuit corruispia , ergo modo non potest producere similitudiuem, respondetur, quod relisolutio. quit aliquid sui, nimirum suum effectum, ex quo resultat illa similitudo. Et hanc virtutem, vi posset per resultat iam producere, relatione habuit peractionem producetis albedinem, quia statim resultare deberet ab illa albedine similitudo , si esset aliud extremum& fundamentum proximum, Nam ex eo, quod relatio est tam minimae entitatis facile resultat posito termino, Scipsa virtus,secundum quam resultat,
nihil aliud est, quam albedo posita in actu, si tamen ad sine requisita.Ex hac R 'citu solutione patet, quam falsa sit illa sor L lutio asserentium quando fuit produ- . dam. albedo,seu fundamentum, relationem quantum ad in ,& posito termino produci,quantum attinet ad respecis,& ad, quod dicit, quia relatio est quid
simplicissimum.& non potest per partes produci. Ista magis explicabuntur cum sermonem instituemus dedistin-πινι ἐια ctione relationis a fundamento. Aliamia opinio solutio etiam,quae dicit,quod quando producitur fundamentum, producitur relatio quantum ad realitatem,& quado prodicitur terminus , producitur quantum ad formalitatem , etiam est
talia. Nam nihil relationis erat productum antequam,produceretur eius for .
malitas, quia,ut dixit, relatio est quid simplicissimum, S earet partibus, quae possint produci diuersis temporibus , Et si dicas, ergo quando Petrus produeit Ioannem, qui debet producere aliufilium, sequitur,quod tunc causet relationem paternitatis, Megariar sequela, sed tunc solum causat aliquid , ex quo postea virtute eiusdem actionis debeet et ultare relatio postea posita actione generandi id reliquis requisitis. Rel
tio vero quae est in termino producitur a producente fundamentum, ut relatio filiationis a producente Petrum, de a Petro per retultantiam. Ad secundum argumentum respondent aliqui relationem aduenire cum x, is cimutatione subiecti ratione fundamenti. Nam ad hoc,quod adueniat relatio est necessarium adueniat prius landamentum, ut verbi gratia,ad hoc, quod adueniat relatio similitudinis est ne-ccsse prius habere albedinem, in qua acquirenda mutatur homo, Se hoe sufficit ut relatio sit aliquid reale . Sed haec solutio non mihi placet,quia etia ιων
possemus dicere relationem rationis
esse aliquid reale,quia aliquando fundamentum eius mutat subiectu ri , ut esse visum, quod est eos rationis fundatur in videre, quod est aliquid reale,& mutat realiter subiectum, nam viissio facit realiter vidente. Et praeter a.
Nam si loquitur de mutatione physica, eum dieit, quod est aliquid reale,quia
fundamentum est aliquid reale,adu mens cum mutatione, hoc esse non potest,nam relatio mensurati non adu nit eum huiusmodi mutatione, Alii di Mutuat eunt, quod forma absoluta aduenit cu min.
mutatione subiecti, quia est ad se:at vero forma relativa quia est ad aliud , non dat subiecto mutationem.Capreolus I. d. o. respondet quod fi relatio adueniat cum suo fundamento, tunc non
potesta duenires ne subiecti mutatio in ne proprie dicta, si vero adueniat sine
fundamento bene posse accidere fine mutatione, vis alius sit albus de nouo
de ego fiam similis illi. Sed haec solutio e si eadem eum prima. Et ideo respondetur,quod mutatio accipitur dupliciter.
206쪽
De Praedic. Relat. Quaest. XXXVI. 3s s
mnia δε- plicitet .vno modo pro mutatione pro iis aureri prie dicta, quae fit per motum seu mu- Dumae mm ratiunem ph usicam , ut per alter il O g- Φ. nem , augmentationem molnm locale per generationem & corruptionem ,& relatio non cum huiusmodi mutatione producitur, quia ad relationem non e it per se motus, seu mutatio physica. Alio modo accipitur mutatio prohoe,quod est rem habere modo ali jua formam, quam antea no habebat, siue illa forma producatur per motum,seu consequatur ad aliam productam permotum, quς vocatur mutatio metaphysica, & relatio aduenit eum huiusmodi mutatione, quod susscit, ut sit relatio realis, quo e adueniat cum hac mutatione metaphysica . Nam propterea negamu s relationem realem Deo extempore competere, quia alias Deus mutaretur, si quidem ex tempore habere aliquid reale, seu aliquam relationem realem, quam ab aeterno non habebat quod est mutari metaphysice . Nam si lubiectum potest recipere hac
realitatem seu ratione formalem rea- Iem,ergo tentialitatem aliquam habebat ad illam suscipiendam, de sic iaraelitea aliter se habet, si quidem refertur ad id ad quod an re non referebatur realiter,& sic aliquo modo mutatur. Ad confirmationem natet ex dictis ad 3 au. Ad tertium argumentum diximus iadicemus etiam cum tractemus iunda. Diuerso mo menta relationis realis . ommunis so
. stibiis lutio est , quod si scibile e x i stat eli r exsens latio realis & ita refertur ad rem , N fertur una relatio realis non pendet ab alia , os se tantia quia dependentia dicit aliquod genuse' dine Io caulae , & relativa sunt simul natura, mori sciri qua propter unum non est causa respete non e i- ctu alterius Unde nec dependet unumst m. ab alio, quet nauis requirat aliud ut terminum. Si vero scibile non existat, reis Iatio mensurati in scientia est relatio rationis, sicut in Imperatoris imagine relatio mensurati ad Imperatorem mensurantem& non exilientem est relatio rationis, Ad . Het. Ad quartum respondent aliqui noncsia in conueniens, quod in codem continuo sicut sunt infinitae partes actu, vel puncta infinita, ita sint relationes infinitar. Ita suarer disputatione 4 . seetione R. num. s. Sed contra, nam sequi Reifeitintur, quod dentur infinita indiuidua Suaree actu existentia , quoa est impossibile. Et probatur, quia dantur actu infinitae partes,& in quabbet parte est sua relation distinctionis , qua distinguitura toto S qualibet parte: Et haec relatio est distincta ab alia non speci e , er
go numero, ergo dant actu infinita in-
druidua quod est impi stibile Partes
enim infitinae bene possunt dari, non tamen indiuidua infinita cuia omnis partes habent idem esse, illae ve ro r lationes cum sint numero distinctae nopoterunt habere idem esse. Et id o alia solutio adhibetur ab alus, quam ass-gnat Soracinas s .metaph quae it . 1 F. Iinter totum & partes non est distinctio realis , & ideo nec relatio talis. Sed hoc verum est, si loquamur de toto & partibus simul sumptis. Caeterum totum & quaelibet pas per se realiter dili inguntur, quia totum addit aliquid supra part m.
Et ideo respondent alia, quod licet ---ι.
large loquendo , totu quaelibet pars ν η . realiter distinguantur, tamen in rigore loquendo non e It distinctio realis , quoniam pars intcgralis non est res, sed pars , rei, & ideo totius ad partes integrales non est.dili ιιactio realis. Sed haec solutio habet inconueniens non is paruum, quia inter materiam & totum compositum ex illaesi relatio realis caulae & effectus t nam causat totumniateria in genere causae materialis,ergo etiam ibi erit relatio di itinctionis, quia omnis causa realiteridebet esse divineta a suo effectu, si habet lassicietem distinctionem, ut causet & habeat
relationem causae, etiam habebit sunficientcna distinctionem, ut realiter distinguatur & referatur relatione di- 1lmctionis. Et praecipue, quia partes mi egra lex diuisiue componunt di catl- sant tot uin integrale: ergo referunturr latione reali causs ad eflectum,quod est toti in Sed respondetur quod ut sit Vera res ἡrclatio realis debet res esse dillincta sio. V a ab
207쪽
is Commentari j in Arist. Logicam.
ab illo, ad quod refertur, vel tanquam distincta eluitas,vel tanquam diti uicta formalitas saltim. Et in partibus integralibus nihil horum reperitur, quia
nec sunt enti tales distinctae: non enim homo cons .it ex infinitis Entitatibus, nec a toto distingui ur formaliter, quia etiam non constat ex distinctis formalitati b. m finitis, sed dicuntur partes integrales. quia habent idem esse N entitatem actu. Et praeterea possunt esse diuersae,& ita no refertur rotum ad suas partes integrales relatione reali ob dictam causam, sed partes infinitae dicuntur. quia diuisiue pollunt esse separat p. Sed certe argumentum est dissicile,&de i lio infra iterum dieam. Ad illud de relationibus diltantiae, respondetur, quod cum sint minimae entitatis none it in conueniens, quod omnia indiuidua ad illud dicant diuersas relationes distantiae, quae sunt in magno numero
vel potest diei ad argumentum principale,quod omnes partes unica relatione referuntur ad totum, quia habentidem esse, si alitem loquaris de partibus signatis, illae finitae sunt.
. . - Ad confirmationem respondetur ,
ρυ quod relatio dicit peculiarem moduita haerendi r nam inhaeret subiecto veforma,quae t psum ad aliud, ut ad terminum refert,& ille est peculiaris modus inhaerendit, inhaeret enim referedo, & refert inhaerendo. . Ad quintum respondetur ex conetuM δ. g. sionibus. Vocat enim ibi genus analogum in genere relationis duobus conisceptibus, quod est relatio , R in Meanalogo dicitur reperiri re Iationes
reales 3e rationis, non vero datur conceptus unus abstractus communis ad reale,& rationis. . Ad sextum respondetur, conceden-- . HV. do antecedens& negando consequentiam. Nam aliqua accidentia sunt, quorum totum suum elli,eli ad aliud se habere, non ex eo quod non inhaereant, sed ex eo quod inhaerent refer edo ad
aliud, & eaquς sic inhaerent sunt accidentia, quorum ibium suum esse est, ad aliud se habere.Differentia enim accidentis relativi N absoluti l a hoc co- sistu, quod accideas relativum praedicamentale inhaeret reserendo, &accidens absolutum inhaeret non referendo, sed dando esse absolutum a termino, Se accidens quidem incommuni,
ut eli commune ad accidens relat uu,& absolutum dicit inhaerere subiecto abstrahendo ab hoc, quod est dare eia se in ordine ad terminum, vel in ordine ad se, hoc est ab illa hendo ab abs Iuto modo, vel relativo. Ad septimum respondet suarer di Aran a I.
sputatione 47 sectione L. numero x .
relationem non esse aliquid ex natura
rei distinctum ab ablolutis, sed solum ratione,&praescindi ab absolutis, ve aliquid solum ratione ab illis distinctum Unde concedit eis duabus albedinibus, Petrum & Paulum esse simi Iessormaliter quatenus cons deratur albedo in ordine ad aliud. Nam si per se sola consideretur est albedo, si vero consideretur in ordine ad aliud est tam ilitudo. Sed haec solutionissima est, quia, ut videbimus infra, reIatio a suo Impetua fundamento realiter formaliter ex V Maratnatura rei saltim distinguitur cum pertineat ad aliud praedicamentum, & ita habet diuersa genera & differentiaς , unde habet ex necessitate aliam essentiam. Et ita respondetur, quod duo a L. Vera ba non sunt similia formaliter per a I- ιον. dines, sed per quasdam relationes smilitudinis superadditas illis ex natura rei ad minus distinctas. Et Deus dicitur Dominus per relationem rationis superadditam illi, & per hoc pa
tet ad confirmationem. Ad octauum argumentum negatur, quod propria ratio praedicamenti re- - . m.
lationis, scilicet, ipsum , ad sit aliquid
rationis. Et cum dicitur, quod, ad , inquantum,ad, non dicit in , distinguitur hoc ad, in quitum ad , non dicit in , in genere sine aliqua determinatione fatemur, sed dicit tale in , scilicet, inhaerentiae modum, qui determinat rationem accidentis communi ad hoc, ut sit tale accidens referens ad terminum,nec ad, ut sic est oppositum in , in
genere sed includit illud, sed opponitur modix aliorum praedicament iarum, modis quantitatis scilicet, di qualitatis.
208쪽
De Praedic. Retit. Quaest XXXVI I. 1 1
Ad non si respondetur, viod ad reale
conuenit cum, ad , rationis analogice,
di non uni uoce,& analogice quidem duobus cone eptibus, ut dictu est quia ens inclusum in quolibet ad , duobus conceptibus dicitur de ente reali & rationis.
Ad decimum argumentum re On-tudine sit referibilis . Suare a disputatione 47. sectione s. in fine, dicit, rem 1 o. constitui aptam referri per funda- ruarenmentum,& non per relationem, pr prium autem effectum forma Iem rolationis esse actu referre, ubi velit nolit ex natura rei distinguit inter relationem & fundamentum, Nam dicit, detur,quod ad,includit ens reale,vtru alias nec distingueretur secundum raautam dicat perfectionem ad, videbia tionem sermalem a fundamento, cu-mus infra.
QVAESTIO XXXVII. Vtrum essentia retitionis sit
vel aptitudine referri. A E C qu stio subtilis est,
quam etiam solent disputare Theologi prima parte, dum de constituti uia
diuinarum personarum disputant, in qua te Ioannes Maior 4.distinctione i a. qusstionet. Ledesina
Lusitanus prima parte quarti qnaest.
8.ar ticulo a. dubio 4. dicunt, Deum posse eon seruare paternitatem creatam sine proprio subiecto, vel per se
separatam, vel in alio subiecto , puta, in lapide, Ee in hac sententia clarum est, lini seruari relationem, sine pro prio effectu formali, quia lapidi non potest dare esse patrem, &consequenter conseruatur sine eo, quod actu refertur ad aliud,quia non est terminus, ad quem reseratur,& ita essentia relationis non erit actu referri, sed aptitudine solum referri . Et confirmaturhate sententia. Na vulgatissima regula est in summulis, verba in diffinitione non dicere actu, sed aptitudine. Cum enim dicimus,albedinem esse disgregativam visus,no est sensus, quod semper actu disgregat, sed quod possit. Et
cum dicimus essentiam quantitatis esset extendere subitantiam,non intelliginuis actu, lad aptitudine ι ergo cum
dicimus, relationem esse , cuius totum tuum est ad aliud te habere, & referri ad aliud, non est sensus, quod actu reseratur,sed sensus est,qd apti. ius oppositum superius vidimus dixi se,quod non distinguuntur in re, sed per intellectit m 8e ratione,nisi dicat, quod non intelligimus ipsum,& transeat. Hanc quaestionem sic breuiter explico. meidiι- quastis. Q Ieo primo: Ratio formalis & essen I.Can. . tialis relationis praedicamentalis nam de relationibus rationis supra multa diximus est,quod sit Arma quς dam,qua constituitur aliquid inessere sistis rario latiui,sicut albedo est id , quo aliquid rocostituitur in esse albi. Probatur haec Milonis. ConcIuno, Nam omnis Arma accidentalis est id, quo aliquid in esse tali constituitur, ut patet per omnia praedicamenta discurendo, sed relatio est fomma accidetalis, ergo est id,quo aliquid constituitur in esse relatiui. Maior patet, Nam sorma est,quae dat esse formaliter, ergo est id, quo aliquid constituitur in esse. Et minor patet de se. Unde infertur, quod relationis essentia non est referri ad aliud. Et loquimur de praedicametali relatione. na referri ad
aliud,conuenit constituto,per relati ianem, sed relatio non est huiusmodi,ergo eius essentia non est referri ad aliud. Minor probatur, Quia constitutum per relationem est relatiuum, re Iatio
Dico secudo. De essentia relationis 'non est actu constituere aliquid in esse relativi secundu existentiain, ita quod semper faciat aliquid relatiuum . A 'Probati r: Nam si relatio non existat, non habet istum effectum, & tamen
semper verum est dicere, relationem
esse formam relativam, quia haec est propositio aeternae veritatis, ergo sua essentia
209쪽
1, 8 Commentarii in Arist. Logicam.
essentia non est dare actualiter tale esse. ConeIH. Dico tertio: Relatio in potentia est Ω-iam re id,quo aliquid potest esse relatiuum, ia tio in ρε- relatio in actu Et existens est id,quo aliemis. quid est actu relatiuum, & non potest
poni reIatio in rerum natura, quin faciat aliquod esse actu relativum. idest reserti actualiter ad aliud Probatur ista ultima parsi Quia impossibile est poni
relationem in subiecto, quin habeat aliquem esse tum formalemi, sed relatio non habet alium essectum formalem, nisi constituere relatiuum,ergo. Maior probatur,quia ex informatione formae
.se subiecto resultat aliquod esse,& erit hoc,quod est esse relativum, nam aliud fingi non potest. Et si consideretur, ut
potens existere in rerum natura conis
siderabitur, ut potens facere relatiuu. Dissemeias Et si inquiras,an Deus possit conse An Dens uare relationem sine subiicto, respode-co eruara tur, di Per hoc patet, ad argumentum
a relatis in principio impossibile esse,co seruarimm D relationem per se sine eo,quod fit in subiam. biecto, &minus potest poni in alieno subiecto, quia indiuiduatur penes hoc
hoc subiectu .Et ita si binet in alῖo subiecto iam haberet ab illo indiuiduatione,&ita a duobus subiectis totalibus dependeret, quod est impossibile.
Deieulsas Eis in ii iras,quare no poteth relatio 2Maro νιia separari a subiecto & fundamento, reno eδμua spondetur, quia pendet necessario ab il inon pinu lis,nam ex natura sua respicit ternal-
με subi/- num,& non potest illum respicere, nisi reo,issum respiciendo & dando esse prius subie.
amon. cto. Et si arguas, possumus concipere relationem ut asscientem subiectum , &constituentem relatiuum, di non, ut referentem subiectum ad aliud , ergo deessentia relationis non est referri actu ad aliud ut quo etiam . Antecedens probatur,na in diuinis concipimus relatione patris, ut constituentem Patrem, &non ut referentem illum ad filium.
Consectuentia probatur, quia si esset de sua essentia non possemus illam sine
actuali relatione concipere, quia res
non potest concipi sine sua essentia diali incte, vel confuse, si semel concipiatur,& in humanis similiter prius concipio relationem paternitatis, ut constitu Cnto Patre, et vires ei elem ad filium.
Respondetur,quod reIatta unum habet effectum formalem completum,& malis perfectum. Et hoc est constituere relati titis duphuum & referre ad terminum . Et hunc e reme, i effectum impossibile est concipere sine potes M. respectu ad terminum, sicut est impossi Data obile rem sine sua essentia concipere , onari quati quia res & sua essentia idem sunt. Caeterum hunc effectum sormalem si inadae quate concipiam , possum concipere
paternitatem, ut constituentem Patre,& non considerare explicite Ordinem ad filium,quia non concepi paternit
tem expil cire & complete. Et etiam,
Τ uia nostro modo intelligendi effectusormalis paternitatis , verbi gratia ,
prius termina tur ad hoc, quod est con-1ti tuere, quam ad hoc quod est referre
usque dum complete, & perfecte intelligamus relationem paternitatis. Sunteiann gradus nostro modo intelligendi in relationis effectu formali. Et ita est intelligendus D Τho.quaest. 4 o. art.A. in fi- LewQTι. ne corporis articuli, dum dieie, quod dis rati, ιι proprietas personalis patris Potest con νε--. M siderari dupliciter,Vno modo, ut est re retaria..σlatio,& sic iterum secundum intelle- uteo umia cium praelupponit actum notionalem, rima preseuia relatio, in quantum huiusmodi fu na. atur super actum Alio modo inquantum est costitutiva personae,& sic oportet, quod traeintelligatur relatio actui notionali. sicut perlona agens prae intelligitur actioni. Per ista enim verba non intendit D Tho .explicare ordinem inter telationem , & actum notionalem, ut sunt a parte rei, siue ex parte obiecti secundum se,sed solum intendit explicare ordinem, quo haec intel liguntur a nobis secudum nostrum modum in perfectum intelligendi. Quia, videlicet, prius intelligitur imperiecte & COnfuse paternitas diuina sub communi ratione Proprietatis constituentis personam , quam intelligatur distincte,& in particulari sub ratione propria relationis paternitatis consequentis actum generandi. sed ad hoc quod intelligatur a nobis ipsa relatio paternitatis distincte R in particulari, quatenus talis relatio est, necessario debet intelligi actus genera di, tanquam eius fundama iuum. Vide aliam solutionem in
210쪽
AF-νrabea in Caietano quaestione 4o. articulo 4. ii irex supra dicto. & aliam in Ferara 4 .con to l ην. tra gentes,&Capreol. I. distinctionep ol. 16 quaestione l. Sed haec , quae a nobis exhibetur explicatio, melior videtur. Et quia haec ai sputatio attinet ad materiam de Trinitate , non est amplius
discutienda usque illum locum. Et sufficiant haec pro hac quaestione.
Utrum relatio terminetur ad re-iatiuum, et absoluim i. Arrum. α 'm N dissinitione relationis . Eu quam explieamus dici- ita tur,quod totum suum es- se sit ad aliud. Modo, ut
magis explicetur haec reianionis essentia,inquirimus, an illud aliud debeat esse relativum, vel abso-Iutum, vel abstrahens. Et probatur primo, terminum relationis non posse esse aliquid relatiuum , nam relationes tertii ordinis terminantur ad aliquid
absolutu, ergo. Probatur antecedens, Nam relatio ereaturae terminatur ad Deu ante omne operationε intellectus: - ι Be ante omnem ista operationem non
est aliqua relatio in Deo, qu p terminet
relationem creatur φ,ergo relatio creaturae terminatur ad absolutum. Maior Probatur,quia relatio creaturae est rea
i iis,& ita an te operationem intellectus totum suum esse est aliud, & respicit aliud. Minor probatur: Na relatio creatoris deberet terminare relationem creaturae, sed haec est aliauid rationis in Deo, si quide aduenit illian tem p re, & nihil reale potest Deo in tempore aduenire,alias mutaretur Deus, ergo est rationis relatio, sed nulla relatio rationis habet formaliter esse laetust oeeratione intellectus, ergo terminat in Deo ad aliquid absolutu. Elide argumetu fieri pol de relatione scieti ad scibile in ratione me lare,na in scietia est realis , in scibili estrationis . Secundo:Τerminus, ut sie, est finis a. Argum. alterius relativi terminati, sed, finis est prior eo, quod est ad finem, ergo temminus est prior correlativo, ergo non
est relativum. Probatur consequentia, quia relativa sunt simul natura. Maiaior patet, quia terminus & finis idem lunt,quia terminus,& vltimui de laue, sed ultimum & finis sunt idem , ergo Ec terminus & finis. Tertio,Sequitur quod si terminatur 3, Argum. ad aliquid relatiust, sint duo praedicamenta relationis, hoc aute est falsum , ergo. Probatur si quela, na accipio relationcm, secundum quod est generalis-mu praedicamenti relationis illa si terminarii rad aliquid relatiuu, terminus debet isse aequalis illis & distinctus ero iam erit cor telativi, aequale,&di-inctu. AEquale patet, distinctu probatur, quia terminus relationis realis debet esse distinctus realitera relativo terminato ad ipsum,ergo ia erunt duo pdicameta relationis, ql est absurdii. Quarto,probatur,qi nec relatiuum 4. au M. nec absolutum debeat esse, sed aliquid abstrahens, quia qu sdi relatilia termi natur ad absoluta, ut in relativis tertii ordinis, quςda relativa, ut patet terminatur ad filiu, ergo relatiuu in Fenere non terminatur ad absoluto. alias omisne relati usi terminaretur ad absolutu, nec ad relatiuu eade ratione, & sic terminu habebit cui abstrahat a relativo,& absoluto,sed hoe est falsum,quia se
terminus erit prior relativo, quia ab strahens a relativo,&absoluto uniuersalius est,& sic prius.
Et sit quintum argumetu. Na sequi - -
turq reu definitur genus superemum 'relationis,qδ sit cuius totu tuu esse est ad aliud se nabere. Si intelligatur rela-fluu,sequitur,qδ ideponatur in dignitione sui ipsius,ql est absurdii, quia illud aliud non est distinctu a relativo, quia si est distinctu, ergo dantur duo
generalissima relationis: de cu noden
tur debet illud aliud esse ide eugen ratissimo si est relatiuum, & ita idem ponetur in definitione sui ipsius. Et cofirmatur hoc quin tu argumen O p. tu: Na similitudo in comuni no potest reserri ad Hia similitudinε eu sit relatio aequiparantiae, at praeter similitudine in comuni no est alia similitudo, ergo non potest habere terminum relatinum, havet ergo absolutum.