장음표시 사용
221쪽
i o Commentari j in Arist.Logica mo
correlativum conueniant in hoe,quod est habere terminum,rursiis ab istis posset abstrahi conceptus relativi habentis terminum incommuni. Et sic, cum terminus & relatiuum conuenirent in esse relativi, ab his posset abstrahi alius conceptus , unde es set in infinitum processuS- Secunda conclusio. Aliqua re Iatiua particularia dantur, quae non habent terminum , nisi secundum indiuidua, ut videte licet in relatione similitudinis. Hae e conclusio videtur esse Diui Thomae in I .distinctione a . quaestioue r. articulo I. ad secundum. xbi sic dicit: Ad secundum dicendum, quod quidam dixerui, ut Avicen. dicit,quod
eadem numero relatio est in utro Que
extremorum, quod non potest eue, quia idem numero accidens,non est in duobus substantiis. Et ideo dicendum, quod in utroque extremorum est unae relatio differens ab alia in suibusdam secundum speciem , sicut in illis, quae dii tersis nominibus. utraque appetilatur, ut paternitas,& filiatio. Sed in quibusdam non disterunt specie , laednumero tantum, sicut quando utriusque est unum nomen, ut in simiIitudine, ec aequalitate,& tunc relatio, q est in uno sicut in subiecto , est in altero sicut in termino Se contra. Et ideo relatio secundum suum esse, prout in re fundamentum habet, non est medium, sed extremum, sed secundum te spectam est medium . Unde patet, quod realiter distinguantur. Et idem asserit Angeliciis Doctor in . . distin.
23.quaest. .arti c. . quaestiuncula I. ad
varium. Et probatur conclusor Nam duo alba habent relationem smilitudinis in albedine, qiuae relationes iant eiusdem speciei: ergo ab illis non potest abstrahi, nisi una ratio specifica , sed illa non habet terminum in Communi,ergo. Probatur i si a minor, quia ille terminus nec d:ffert umero, ut de se conitat nec specie, quia Iolum est unica ratio specifica similitudinis secundum albedinem , nec etiam differt genere, ut e stat, ergo. Et haec ratio etiam probat relativum in communi ,
mn havere ter auaum, quia ille teruunus vel differt numero , & hoe non, eum sit generalissimum, vel specie, de
nee hoe eadem ratione , quia gener ii Smurn non est species , nec genere, alias essent duo genera relatiuum, ergo non habet terminum . quia non est
alia distinctio possibilis inter gener
linimum,& suum terminum, quia debet esse relativus in nostra sthola. Prgterea Si relatio similitudinis in albe- a. Ratio. dine haberet terminum. ergo est illi aliquo modo oppositus , quia omnis terminus.relationis cum eo , quod ad ipsum terminatur, habet oppositione aliquam , sed nullo modo potest esse oppositus,quia nec numero, nec genere, nec specie,ut dixi supra. Et perhuzmodum reperies multa relativa in prς dicamento relationis, quae non habet terminum,nisi in indiuiduo, dein relativis eiusdem denominationis su Sele quod relatio terminans numero disti guatu r. Per hoc lintelliges falsum dia Error Auxisse Suarez eandem numero relatim rea. nem similitudinis esse in tet duo alba. Nam D.Tho m. demonstrat esse falsum, cum non possit relatio eadem numero esse in duobus subiectis numero distincti QSe quia omnis relatio ad alterum relatiuum debet referri, impossibile est, quod sit alterum relatiuum,si est eadem re Iatio numero. Tertia conclusio Relati ium in communi no habet terminum absolutum, 3 Contii nec quid abstrahes a relativo, S absolu cor. - tu. Haec concIufio ponitur contra SuM N V iqVreae ubi supra adductus est quaestione sim Sc
solutuna, secus in diuinis, ubi dicit lex a minari ad relativum. Et probat , quia Aristotelas s. Metaphvsicae can. II, diacit visum non reserti ad visibile , neet intellectum ad intelligibile, quia coi
initteretur in eorum dissinitionibuxinutilis circulus. Et ad dueit pro se Diuum Thom t. par.quaest. 2 I. ait L. Eeidem in conueniens esset, si pater referretur ad filium. Et isto argumento conuincitur. Sed gratias Deo,quia no multum negatium facessit ipse, nec eiusde
classis alii autores soluentilius sua a
222쪽
gumenta. Et nostra conclusio est coniatra Scotum in l. distin. 3 o. u. l . 'uem ip-s sequuntur, sed non eisdem innitun tur rationibus, & fundamentis :& sn-Pra probata fuit quaestione praecedetiprima conclusione,& probabitur m gis quaestione sequente. Iam enim probauimus terminari ad relationem, ergo nec in communi, nec in particulari terminatur ad absolutum. Et etiam sequenti quaestione solvemus e ins argu menta, quae quaestione praecedenti reis
misimus soluenda in hanc quaestione, quia relativum in communi non habet terminum in communi, sed in particu Iari. Et per relativum in particulari intelligimus illa relativa, quae oppositas
rationes relativas habent aliquo mo do, ut pater ad filium terminatur,& dominus ad seruum,&c. Exercitium aut Erespicendi terminum in re ipsa sempere st in singularibus, scut actiones sunt singularium.
Utrum unum reiatiuum, si diffiniendum in ordinea sumerereti
risum. Tvidetur,quod non, quia definitio datur ad manifestandam, R declarandam
naturam definiti, nam est dissinitio modus sciendi, quae est alicuius ignori manifestativus . Et ita asserit Aristoteles 6.Topicorum, sed unure latiuum positum in dissinitione alterius non est notius, ergo non debet poni in eius definitione, ergo nec debet ad illud diffniri. Probatur minor,quia si esset notius altero sequeretur, quod idem esset notius,& ignotius respectu
eiusdem, sed hoc est impossibile, ergo. Probatur sequela,quia Pater definitur ἱn ordine a a filium, ergo iam filius debet esset notius,quia dissinitur filius in ordine ad patrem, ergo pater est notius illo,ergo iam idem respectu eiusdem erit notius, ει ianogus.
Secundum argumentum . Si unum re a Arg.
Iatiuum di finiret reliquum, sequer tur, quod idem poneretur in desinuione sui ipsius, sed hoc est maximum peccatum in arte definiendi,ergo. Probatur sequela ex Aristotele a. Topicoriuubi dicit, quod loco nominis positi iade finitione alicuius licet ponere eius rationem. Unde, si loco relativi definietis alterum ponatur eius ratio, ita re
sultabit dennitio, pater est, qui habet filium, ponamus loco filii eius rati nem, tu dicemus , pater est qui habet eum, qui habet patrem,quod est ridiculima, uidem sui ipsius definitione' ingrederetur. Et si definiamus specις quod sit,quae sub assignato genere PO nitur & loco de , ly genere, ponatur eius definitio, ita erit dicendum, species est,quae ponitur sub assignato prpdicabili de pluribus differentibus specie in eo,quod quid . ubi apparet speciem in definitione speciei cadere.
Tertium argumentum. Si unum re- 34 Ain.
Iatiuum definitur per reliquum, sequitur, quod unum relatiuum habeat aliis quam causalitatem respectu alterius, 1ed hoc est salium,ergo. Maior patet, quia ly,per, aliquod genus causs,dicitν
ut asser it D Tho in. . par.quaestione 36. articulo .3. in calce, Sc quaestione 3 s. arti e 3 in calce Probatur minor,quIavnum relatiuum nullo nodo habct rationem causae respectu alterius, sed
sunt simul natura. Si dicas, quod nondi finitur per aliud, sed ad aliud supra
dicta ratione sit. Quartum argumentum contrar Na 4 Arg. vnnm relatiuum habet aliquam causalitatem super aliud in creatu ris, creto supra dicta ratio nulla est. Anteceis dens probatur, quia unum relatiuum in creaturis, nam de illis relativis i
quimur dependet ab alio, sed omnis
dependentia est respectu alicuius causae,ergo. Maior probatur ex Diuo Thoma 4 contra gentes cap. I . Minor i
iis patet, quia nihil dependet ab illo, mn quia in aliquo genere causae est ab illo. Et ita non dicimus Filium indiuinis dependere a Patre aeterno.Quintum argumentum. Relativa sui s. Arg. simul natura , ergo simul cognoscunia ae a tura
223쪽
tur: ergo unum non est notius altero :ει Ita non est ponendum in definitione alierius, ut quid magis notum . Ante cedens N pmma consequent a clara unt, S: probatur secunda consequentia: quia ficut unum non potest cogno-iei fine alio, quia sunt simul natura &cognitione: ita unum non potest cognosci magis quam aliud quia ex eo quod unu magis cognoscitur, & aliud bet magis cognosci simul,alias non erunt simul cognitione saltim quantuad magis & minus cognosci, siquidem
unum est notius altero ,ergo unum magis cognosci t,quam aliud, & ita quantum ad hoc non erunt simul cognitione, sed maior cognitio unius erit causa, & ratio maioris cognitionis ait
. Sextum argumentum. si unum relatiuum definitur m ordine ad aliud, er- eo est propter aliud correlatiuuin, sed hoc est falsum, ergo, Minor probatur,
quia tunc unum relatiuum esset alte
rius causa,saltim finalis. Prima consequentia probatur: Nam propterea potentia visiva est propter obiectum , quia diffinitur in ordine ad obiectum, ergo idem erit in relativis, &sic unu
IN hae quaestione, quae de quidditate
relationis est, etiam sunt variae lenientiae His diebus Pater Uarqueri part disputatione 1s.cap 6. dicit relativa non terminari, ni si ad abso Iuta, & ita non esse simul cognitione, nec unum in ordine ad aliud debere definiri; naunum relatiuum Don potest cognosci,nifi,id,ad quod est cognoscatur, quod est verum de absoluto. Et hoc est, quod dixit Aristoteles in prς dicarnento re Iatio nis. Non vero dixit relativa esse fimul cognitione, ut relativa sunt. Vnde infertur, relatiuum non bene dissi-niri in ordine ad aliud , ut pater non bene diffinitur in ordine ad filium, sed pater est, qui genuit sibi similem in natura,exci Pit tamen ab hac doctrina relationes diuinas, quae terminantur ad xelatIua. Vt Pater terminatur ad filium formaliter, quia generatio diuina terminatur ad relationem formaliter Sed iste autor abrasit hanc doctrinam ex Unde accequodam argumento, quod adducit Ca perit Uaa Ietanus contra veritate capi ζς de spe- qui 2 occacie in hoc dubio. quod est secundum fione sen- inordine, quod di luitur ab omni- ti edicon-bus Iogicis,& ex quibusdam, uae reij- tra D. Th. cit Solo eapite de relatione in Iogica
quaest. i. ad octauum argumentum Na.
ut ab Aristotele &D. Tho m. discede.
ret aequum erat, ut maioribus innit retur argumentis, ne suam maximam
libidinem contradicendi D.Tho.ostea deret, praecipue eum sit doctrina communis, quam Ariit.& D. I ho m. sequun x. opinis tur Ut ergo illam explicemus sit. Authoris . Prima conclusio. Unum relatiuum I. ConcI. dissiliendum est fornialiter ἰir ordine contra noad aliud relatiuu formaliter sumpἔu, nuIlos i quod est eius correlativum. Hanc .cou gi eos &elusionem habet Angelicus &sanctiti Uarquer. simus praeceptor a. parte, quaestione 'ΑΟ. articulo 2.ad quartum, ubi se dicit: Cum dicitur, quod relatiui esse est ad aliud se habere, per ly:aliud, intelligitur correlatiuum, quod non est prius, sed simul natura. Ecce aperte docet nostram conclus Eandem habet Caietanus ibidem solutione ad quartum. &quaestione I 3. eiusdem prunae partis articulo. . &in logica capite de specie. Illam habet Soncinas 3. Metaphysica Albertus in praedicamento relationis . in Ioglea & metaphysica . Soto in logica, ubi supra, Se denique omnes Thomiitae praeter paucos logicos quosdam , qui rem hane parum calluerunt. Qui- . λnimo est expressa se tuentia Prophyrii lin capite de specie .Vbi sic dicit, quod si etiam genus assignantes speciet meis minimus dicentes , quod de pluribus& differentibus specie praedicatur: Sespeciem dicimus id quod subest gener i nosse oportet, quoniam genus alicuius est genus, & species aΙicuius est species . Ideo necessum est eisdem rationibus in utrisq; uti. Reddit enim rationem quare genus in ordine ad specie in , & speetes in ordine ad genus diffiniat,quia sunt correla riua, & ideo unum in alterius definitione, debet collocariat certe ut constat, loquitur de
224쪽
dς genere & specie formaliter . Nammat cri liter animal non respicit hominem , nec hoino in dc finitione ani-Krror malis est collocandus. Et ex hoc vide-Vaa quer bis, quam sine fuit laim nito Varque Rubi supra docuerit , quod cum genusti speciem dc finierit Prophyrius, &Communis opinio non accipi ibi speciem quatenus correlativa generis ,
hoc est, quatentis illi stibicibilis , sed quatenus de pluribus ditiarentibus specie praed icatur, quis hoc non videat diam in specie est relatio subi jcibilis , In ip dus N praedicabilis . Et vult ille autor , ut Iela io quod praetermittatur relatio subiicibi' .ὸ ς lis ad genus in specie, Ze quod refera- subri cibi- tur genus ad speciem,quatenus est prplis adgζ- dieadius, cum secundum hanc latio uti μ ncm relati mina, & non correlatiuuPdica ilis oneris. Nam si genus refertur Prose- ad indiui- ad id, quod ad esse refcrtur , debctdu referri, & hoc est species , quatenus subi icibilis , & sic non effugit incor
ueniens. Nam si refertur ad speciem, ut praedicabilem, ut se est relatiuum, ergo iam genus ad relativum resem turn, &in ordine ad relatiuum habet dissiniri. Sed de his egimus supra. Et . '' ι' bene video Logicos hanc Porphyrii de Aristotelis docti mam nullatcnusi desert uros , quia aduersarius dicit, quod non probat. Eandem conclusionem tenet Aristoteles princeps doctri - . nae Peripatericae in logica capite de re
ἡ ' Λ i latione,ubi haec docet,quod omnia reo e Aelu tιua dnr ad conuertentiam, ut se αν ' uus domini seruus , & dominus serui dominus,& duplum,d: mi dij duplum ,
ct maius minore maius, & minus maiore minus. Et ulterius dicit. Dico autem, quoniam neque horum quae conuerat bilia dicuntiar, & nomina eis po
di ne ad relativum, ad quod debent dici, quemcunque enim terminum assi gnaueris domino, nisi assignes correlatiuum , non assignabis id, ad quod per se dicitur,sed id, ad quod per ac ei dens dicitur . Et licet aliquando as- obseruat. sumat Aristoteles aliqua relativa se. Aucto. ineundum dici, ut caput, & capit tum, quaedaver ala, & alatum, hoc non tollit, quin sit ba Arist. verum , relati ita secundum bine terminari,ia diffiniri ad relatiuum , quia supra dicta sumuntur loco relationum, quae fundantur in illis. Et inferius dicit, Ex his ergo manifestum est, Quod si quis aliud eorum, quae sunt ad ali-uid definite sciet, & illud, ad quod
ieitur definite sciturus est. Ex quo sic argumentor. Sed dominus dicitur :ad seruum, ut modo dixit, ergo si aliquis scit quid sit dominus, i et quid sit seruus,eigo seruus,& cognoscitur,& dii finitur in ordine ad dominum Et idem dicit in s Metaphysicae. Nec valet ex-ricatio huius antoris,quod Aristote- es non dixit,nisi quod relatiuum non potest cognosci sine eo,quod dicitur , quod eli unum,sed hoc non est relati uum sed absolutum, quia hoc expresse est contra Aristotelem , dicit enim , quod dominus est ad seruum,& seruus ad dominum,sed illa formaliter sunt relativa. Et praeterea asserit, quod qui definite nouit relativum, nouit definite id, ad qδ dicitur, sed dicitur ad serialium, ergo nouit definite seruum . Sed cur cruciamur in re tam patenti qua do quidem aduersarius nullam affert rationem. Praeterea Probatur conclu. I. Ro prosio varijs rationibus. Relatiuum foris conclus. maliter , verbi gratia, pater, ut pater eli, habet essentiam aliquam constitutam in praedicamento , cuius essentia sita sunt, si ad aliud eorum, quae sunt accidentia assignentur, & non ad ea , quae dicuntur, ut seruus, si domini noa istiuae tur seruus, sed hominis, vel bibpedis,ant alicuius talium,non erit conlieniens assignatio. Ecce igitur dicit haec relativa per se dici ad correlati-u uiri formaliter, nam si ad subiectum vel ad aliud dicantur , dicuntur in ordine ad ea,quae accidunt relatiis
uis sor maliter loquendo, ta non in ore si ad aliud se habere , , et ergo suum esse est se habere ad absolutum, vel ad
relativum. Si ad absolutum, hoc est impossibile, ergo. Probatur minor. Quia absolutum respectu relati ut bene potest habere rationem causae obiecti gefinis,sed terminus relativi non potest habere rationem supradictorum , ergo Maior patet: quia absolutum non .est simul natura cu relativo, scd prius.
Sed minor probatur, quia haec est verare
225쪽
l 4 Commentarii in Arist. Logicam.
& quid ditat tua , differentia assignata
inter relativa praedicamentalia,& quq non sunt praedicamentalia, quod relativa praedica mentalia respiciunt aliu-ud praecise in ratione temini,&aliare Iariua respiciunt aliud , vel in ratione finis, vel obiecti vel alia ratione. Prae
a 4 D. ter ea . In diuinis reperiuntur re latiua
perfectissima, sed illa terminatur ad relationes formaliter secu udum fidemeat holicam, & definiuntur in ordine ad alia relativa, ut pater in ordine ad filium, ergo & relativa ereata idem habebunt, quia rettiua creata sunt vere
relativa. Si conueniunt in ratione relativi cum relativis diuinis, licet analoia Reit mr gice. Assignat. Uaaqne 2 disparitatem, quia gen cratio diuina terminatur ad relationem formaliter , quod non reis
peritur in generatione , quia filius inhumanis generatur. Sed Diuus Tho-e S. R ti . mas non ita asserit quaest .a .art. 3. ad 3 in prima parte,quem vide. Praeterea: Absoluta, quae per additamentum de . finiuntur , ut accidentia v. g potentia visua. & similia , definiuntur per absoluta,& non per relativa, ergo relativa quando formaliter definiuntur,
debent definiri per aliquod relatiuum
4 Rot formaliter. Co nsequentia probatur: qnia habent diuersas rationes. Praet re,Nam sequitur,quod non dentur correlativa, quod est contra omnium sententiam communem. Et plobatur sequela: Quia unu in relativum. formaliis ter non diffinitur nec terminatur ad
aliud relatiuum formaliter, ergo non hao et correlativum: quia ad hoc non si, scit, quod terminetur ad subiectu , si ut undamentum relationis, quia subiectum scu fundamentum non est re loraui m.-ita non est correlativum: sese cnim correlati iii est,quod formaluer ad inuicem rc feratur. Praeterea :Nam Atilioreses s Metapnisicae papi-α-zd aliquid ,cica, quod impossibile cit . t quid intelligi relati ite dici ad
aliud, nisi in te liganius aliud relativeo ci ad ipsum. scd si terminatur ad absolutiim, re diffinitur per absoluturn , . bene poss im cgo intelligere hoc relative dici ad ali id v. g. patre ad illum, si rigena tan cat,ia non intellligere terminum, ut se ad filium,quia ut te Iisnus est, est aliquid absolutu. Absolutii aut non dicit ordine ad relatiuum, er go, 6.-ωὲ Praeterear semper in omni opinione correspondet in altero extremo
aliqua relatio siue realis, siue rationis , ergo in definitione ponenda est illa relatio , ut naturam relativi intelligamus Consequentia probatur: Nam piosecto propterea talis correspondet relatio, non ut sit ibi impertinenter , sed quia est formalis terminus relationis alterius , & alterius essentia
sine ipsa intelligi non potest. Praete r. raris.
rea: Si relativa non terminentur, nec
defini autur in ordine ad relativa, sed ad absoluta,proprietates, quas Aristoteles assignat relati uis essent male assignatae: sed hoc non est dicendum,er
Probatur maior: Quia non essent, simul natura, quia relatiuum & absolutum non sunt simul natura, nec tam ut cognitione, quia prius cognoscibile est,quod est ad se, quam quod est
ad aliud, nec dicerentur ad conuerteutiam, eisdem rationibus ergo. Secunda conclusio. Unum relatiuu 3. C. WLuon diffinitur per reliquum, sed ad relaquum Quam conclusionem ponimus, Unum etavi intelligamus nullam causalitatem ma H Vnum relatiuum habere in ordine ad L. -raia aliud relativum. Hae e coneIusio est Al 'ε - onberti Magni, tetani. Soti,& aliorum in locis citatis. Et ratio est, quia illa particula per , ut visum fuit, denotat aliquod genus causae, sed unum relatu uum respectu alterius nnllum genus causae habet, quia relativa formaliter loquendo sunt simul natura,ergo.Quomodo autem sine simul natura gemus cum proprietates relativorum declarabimus. Praeterea. si unum rei tiuum haberet respectu alterius rati nem causae,ergo alterum iam esset causatum,& loquimur formaliter, ergoesi t posterius natura, & ita non simul
natura, nec cognitione. Unde sequitur unum relatiuum ab alio non dependere, quia ipsa dc pendentia est quaedam osterioritas naturae, seu reperitur in is, quae sunt Posterius natura. Et si dicas:
226쪽
De Prie dic. Relat. Quaest . 17
Instantia. Cas : Natta una relatio formaliter non
potest esse sine alia, & loquamur de relationibus mutuis, ergo pendet ab illa, Se - negatur consequentia,& in statur in diuinis,ubi Pater non potest esse s ne pilio tamen non pendet a Filior ita similiter in humenis,quia requiritur, ut quid simul coexistens illa re Iatio, non vero, ut aliquid ,a quo aliud pendeat. Materiale vero rotationis Ileu subisclum non in conuenit, dependentiam habere a materiali alterius relationi x in creaturis, & quia relatio respectu alterius relativi praecise habet rationem termini, & ratio termini nul Iam dicit causalitatem, ut terminus est , hinc fit unum relativum respectu alterius nullam habere causalitate in. Tertia conclusio . Unum relatiuum Unum rata non est genus, nec differentia alterius,
ν αα ην s lieet sit id in ordine, ad quod sumiturre ras β' ratio alterius correlativi. Explicatur σωι muris haec conelusio: Nam essentia paternita'r--βα in consistit in i es pectu ad filium: essen m tia generica huius relationis consistit
in hoc, quod est respicere aliud; filius
vero non est Tenus huius relationis, quia genus debet esse idem eum recuius eligenns , nec similiter differentia eadem ratione Essentia enim rei idem
est quod res, & illi est intrinseca , de
cum terminus non sit idem eum re, nec illi intrinsecus, seu idem cum re, nee genus nec disserentia, nec essen
tia esse potest. Est tamen aliquid in ordine,ad quod essentia sumitur . Et ita dicitur, quod sit de definitione alterius, quia non potest essentia relativi definiri sine termino, non tamen est de essentia, ut quid intrinsecum , quia non est genus nec differentia. Sed quia hae quaesti de definiendo accidente
per additamentum tractatur in 7. Me taphysseae,& Caietanus capite ultimode ente At essentia, no dico ampliusde 1 Ila, visuc eum infra disputemus ,
utrum relatio sumat speciem a teL
L solusi. Α D primum respondet Caietanux Ga α xx. locis citatis, unum relativum P ni in definitio ne alterius, non quidem
ut magis notum , sed ut aeque notum,
quia ista relativa sunt simul natura, Se
cognitione,& ita aeque nota: de unum
non potest esse magis notum alio. Et si Bbia;. arguas, relatiuum definitur sic, cuiuet totum suu esse est ad aliud, se habere, scut pater est catus tot um suum esse
est se habete ad filium, sed definitio
debet esse notior, quia est inodus sciedi: modus autem sciendi est oratio alicuius ignoti manifestat tua , ergo est magis nota,quam definitum. Rei pon- RUPUD. detur. , quod tota definitio notior est definito , non tamen singulae partes seorsum. Nam ex eo quod explicatius dieit definitio id, quod definitum implieite dicit notior est, non tamen s qui tur, quod correlativum positum indefinitione sit notius definito, nam illae partes ex eo, quod sic coniunguntur reddunt diffinitionem notiorem. Secundo respondetur & eadem solua z. olatiotionem tribuit Cietanus Avicennae R CAE . Alfar bio unum relatiuum esse no. Misennatius altero , ut terminus est alterius, AtDr .is..terminus autem ut sic notior est illo, quod terminatur ad ipsum, quoniam interminatum,ut sic ignotum est,& rta non m conuenit ide esse notius & ignotius secundum diuersas considerario nes,quatenus enim terminatur ad aliud est ignotius, quatenus vero est te minias est notius.Τertio respondetur, 3 S., quod diffinitio relativi est notior ratio Murum.. ne primae partis, non ratione secundae. Nam cum dico, pater est cuius totum
suum esse est ad, haec prima pars dim-nitionis notior est dissinitio, quia dicit expIicius, quod dissinitum dicebat implicius. A ltera vero pars, scilicet, finu, non est notior diffinito, sed aeque nΟ-
Et si contra secundam solutionem Oblictisi. arguas, quia relativa sunt simul cogni Ristoniaraone , algo unum non potest esse notius altero, negatur conseqtietia,quia fimul cognoscuntur , unum ut uotum, aliud utinagis notum . Sicut quando
lumen N eo Ior simul videntur eadem visione ,simni o gnoscuntur,& tamen magas videtur lumen,quia est rSvid
di colore, de modo licet relatiuu M
227쪽
1 6 Commentarii in Arist. Logicam,
Ad terminus simul eos noscant nr, magis
cognoscitur terminus, quia est ratio, seu id iratione cuius cognoscitur quid ditatiue correlativum... Ad secundum argumentum addu-r. Salutis clum a Caietano , quo conuincitur Caio . UaZque , res Met Caietanus,cum Aristoteles asserit loco nominis diffinientis licere ponere eius rationem, intel ligitur quo ad ea, quae ivtrinsece cadunttin illius nominis ratione, non vero quod ad ea, quae ponuntur, ut addi
tum ita non sequitur quod idem diffi aiat seipsum. Et ita cum diffinitur homo quod est animal rationale, loco, ly, animal, potest poni vivens sensibile , quia in tua ratione nihil habet, ut additum,loco vero de ly, rationale, non potest poni sua ratio , quia rationale est gradus vitae talis determinans animalia ita animal poneretur in sui diffinitione, cum differentiae includant ge-r,luit. nu , ut additum. Alii respondent, illud
non esse inconueniens,quia cum pater diffinitur, si iterum repetatur pater in eadem di finitione, hoe est , ut termi nus filis, non ut eth aliquid ad se pertianens. Sed prima solutio est melior,quia cum diffinitio detur innotescendi grat ia, debet perspic ua & clara esse si perspicuitate tollit illa reduplicatio eiuscem in eadem diis nitione . Soto expi cat Aristotelem in absolutis non in relativis.Vide illum ad octauum argumetum quae itione. 'de relatione. Ad tertium patet ex secunda con-ctu sione. Et nota,quod illud, in ordine, ad quod eorrelatiuum diffinitur, non habγrationem causae formalis, quia non he fertur ad aliud tanquam ad re, quae finis rationem habet, sed in ordine ad suum correlatiuum, qui solumes 1 terminus. Ad quartum respondetur ex supradictis, quod virum relatiuum ab alio non dependet, sed in creaturis aliquando contingit,quod a materiali de pedeat. Et quando D.Τhomas & viri graues in creatis dicunt, uniim relatiuum ab alio dependere, intelligunt unum reis latiuum requirere allud, ut existat, non ut a quo dependet, quia se mutuo respiciuiit, de eotum esse unius est ad aliud,& e contra. Quomodo hoc silve. . rum in relativis tertii ordinis, iam volumus dicere. Ad quintum respondetur, quod non ad s. valet cou sequentia. Simul cognosci- r.Solumitur, ergo unum non magis cognoscitur, quam aliud, & supra adducta fuit instantia,&modo in statur, nam eadem cognitione naturali angelus se & Deucognoscit,& magis cognosci a se quam Deum, quia se intuitiue & comprehesiue cognoscit,Deum vero non cognoscit quid ditatiue, nec comprehensive. Secundo respondetur,quod unum, ut a solutio. terminus magis cognoscitur, quia veterminus,est magis notum. Et ita licet simul cognoscantur secundum aliam rationem , unum magis cognoscitur
alio, quia illa ratio termini tunc non militat in alio. Ad sextum respondetur, quod quia ade. diffinitur in ordine ad aliud solum, ut ad terminum, & non ut ad obiectum& caetera, non sequitur unum relatiuufinem esse alterius. Et iam de hoe di ctum est.
Vtrum relatio praedicamentalis requirat terminum realem realiter exicto
N hac quaestione suit is t. m. Milannis opinio sapientis .iar. simi Magistri mei fratris Bartholomaei de Medi ptimarii Salmanticensis,
qui asserebat in quotidianis concert tionibus,relationem realem posse terminari ad non ens,le ad non existens . Et probat hanc sententiam his duobus
argumentis. Primo: Omnis scientia re- t. Aet. fertur realiter in ratione mensurati ad ρνε Mariausuum obiectum existens, ergo etiam referretur realiter ad obiectum non ex iis stens Antecedens ab omnibus conceditur , consequentia probatur. Nam
existe alia nihil facit ad hanc relati
228쪽
nem,quia obiectum mensurans abstra. hit ab existentia quia est quid uniuersale, scientiae enim sunt uniuersalium,& ab illis me niarantur, de ad aequantur praedicatis, seu veritatibus demonstratis de sub .ecto. Si dicas, quod existentia est conditio necessaria . CCntra; nam existentia non est conditio necessaria ad mensurationem, ergo nec ad relationem mensurati. Antecedens probatur, quia obiecto non existente ieientia eth vera & mensuratur, nam existentia non dat veritatem, nec mensurationem , sed menturatur a veritatibus aeternis,& perpetuis, cui iis modi
non est exilientia. Consequentia illa
probatur,quia relatio men surati consequitur ad mensurationem passivam , quae necessario eli posita mensuratio iax. Argu. ne activa. Secundum argum .quod su-Pra q. 7. etiam adduximus. Logi.ca refertur ad suum obiectum relatione reali, de tamen obiectum nullo modo est, ergo. Probatur minor, quia
talens rationis , ens autem rationis
non potest realiter esse. Maior probatur,quia ita mensuratur a suo obiecto, sicut aliae scientiae ; N consequenter ita debet reserri relatione mensurati, nam posito fundamento proximo ponitur relatio.
3 Arg. Tertium argumentum . Sequitur, quod nullo modo scientiae referantur realiter ad suum obiectum & l quor de scientiis, quae agunt de rebus uniuersalibus, consequens est contra Aristotelem in praesenti, ergo & iuuo, ex quo sequitur . Probatur sequela ,
Nam scientia mensuratur a suo obiecto uniuersali, re non ab obiecto particulari , ut metaphysica mensuratur ab ente,& non ab hoc ente saltim primo & per se, scdens in uniuersali non ex illit,i edin particulari, quia existentia est par 'icularium , ergo si existe
ii 'tia est necessaria in ali cro extremo ad relationem realem , nunquam scientia referretur realiter ad tuum
SoIulio obiectum Dices, quod sufficit existentiain competere singularibus, ut reaia
Impugna liter referatur scientia ad uniuertio sale obiectum. Contra, nam scientia non reser retur primo & per se ad hoc articulare, sed ad uniuersale, ergo il-ud debet existere. Antecedens patet, nam illud est, quod dicitur seibιle.
Quarto. Omnis causa refertur rea' 4. Arg.
I iter ad suum effectum; sed aliqua ea usa est non ens aliquando , ut finis nouexistens , .ergo non ens refertur reali ter ad ens, ergo non requiritur ex ille utia extremi ad realitatem retitionis . Maior probatur luia omnis causa rea
liter ordinatur ad effectum causando illum, ergo etiam realiter resertur ad effectum . Consequentia probatur, uia minus requiritur ad hoc secunum, quλm ad primum , cum hoc te-cundum iit minoris entitatis , & fundetur in primo. Sed antecedens primu . t probatur, quia causa est quae influit inc g. ctum ., di ille influxus realis debet esse cum producatur effectus realis , de sit communis influxus ad omnem
caula litate in . Et confirmatur hoc argumentum; Nam imago realiter refertur ad imaginat una, non existens, ergo i metu. Quinto . Relatio habet tota Lina s. Arg. realitatem a fundamento, ergo omniptio circumlcripto adhuc habet reali- -
tatem , & sic potest eius terminus esseno existes. Antecedes probat inferius: Sexto . Etiam termino existente rationis, relatio est realis, ergo intentu. 6. Arg. Antecedens probatur, nam in relati
nibus tertii ordinis terminus eli aliquid rationis formaliter , ergo Dicessat esse, quod sit materiale aliquid exi- Solutiollens.Contra, nam relatio non refertur Impu
ad materiale nec materiale terminat , gnatio ut iam probatu est in superiorib. ergo. Septimo argumentor Relatio secu-du dici terminatur ad iiis ens, ut cognitio chimaerae ad chimaeram,& scientiae
rosae ad rosam uo existente, ergo etiapoterit terminari relatio sim ellu prae .
dicam etalis Probat ne colaquetia,quiano est aliqua ratio quare vina possit terminari ad no ens,& non alia inam relatio secudsi ella specificatur per ordine ad terminu, sicut relatio secudum esse. Dices esse disparitatem , quia relatio
secundum diei specificatur ab obiecto vel fine,& relatio secundum esse a ter Solutiv
229쪽
r g Commentari j in Arist. Logicam.
Impugna mino. Sed contra,quia relatio secuntio. dum esse non pendet a termino,& re- Iat io seeundum diei maxime r ergo si relatio, quae pendet ab obiecto,potest
esse obiecto non existente.multo magis erit relatio, quae non pendet a te mino, ge supra quam terminus nullam Confirm. eausalitate habet. Et confirmatur hoc argumentum ι Nam relatio rationis terminatur ad aliquid existens : ergo relatio realis terminabitur ad non exi stens. Probatur consequentia a commutata proportione. Nam si relatio rationi est vera relatio,& terminatur ad exiliens, quare relatio realis non
terminabitur ad a Iiquid rationis , &non exist ens. 1.Arg. i Octauo. Re Iatio realis non pendet a termino, nec terminus aliquam cauia salitatem habet supra relationemrer go poterine existere termino non existente. Probatur consequentia, qura
nullo modo dependet ab illo. Nam si non potest sine it Io esse, certe aliqua ab illo habet dependentiam:&ita ter. minus habebit aliquod genus causae respectuiIIi .s 'ria Nono. Effinus causae finaIis realiter dependeta causa finest non existenter ergo etiam realiter referretur ad illam.Consequentia paret: quia ubi est dependentia rea Iis potest esse relatio realis. Sed primum antecedens probatur, quia omnia effectus realiter a sua causa dependet, siquidem esse sine
eius causalitate non potest. ' a. I Argis Decimo confirmatur ista sententia aut horitate D. I homae. . par.PIδ.art.
.in corpore ,ubi dicit in haec vetba ,suod inter scietiam, Se scibile est realis relatio, secundum quod ordinatur ad sciendum res. Vbi D.Thomas uni. uersaliter loquitur, nec apponit conis ditionem, si ex istae scibile.Ee ratione huius assignat, quia ordinatur ad sciisendas res: sed etiam si scibi Ie non exi- sat scientia ordinatur ad sciedas res, ita bene , ac fi lci bile ex isteret, ergo
ita bene erit relatio reaIis. ergo in te n
PRima eon elusio. Necessarium est x.Conet
ut relatio realis sit, alterum ex- Cot. Med. tremum esse real iter existes: ita quod si non existat realiter non erit relatio realis ad ipsum. Est ergo necessiaria ectditio ad existentiam r2 lationis realis existentia extremi. H.ec tonclusio est Diui Thomae supradicto articulo,uta in haec verba Ioquitur. Et similiter est omnibus relationibus . curae sum interens Ze non ens, quas forma i ratio i uatum apprehedi e non ens, ut quo am extrema. Et loquitur D. Thomas Loea Dde reIatione rationis,& de causis,qua pi ore aliuna sit rationis re Iatio, Sc una est conia. quando relatio est inter ens& nonem .Et hoc est intelligendum siue nociens dicatur ens non existens, siue diacatur ens rationis. Nam quatit ad hoc paria iudicatur. Ideni asserit Sanetus
Doctor a contra gentes, caP Iz. ratione.3. ubi dicit, Eius t est aitu ad eius, s est in potetialest relatio real s. Et iniret hoc in conuenies: Nasequeretur, quod in binario eiu stente essent infinitae relationes: sed hoc est impossibile: ergo & itIud, ex quo sequitur. Et pr batur sequela Nam binario sunt infiniti numeri in potetia maiorestita Putius est respectu it Iius a dupIo maior, di ad istum unica reIatione refertun& alius, in trip Io , & ad hoc refertur si a relatione specie distincta, quia .sundamentum est diuertum. Et iuxta hanc computationem considerandω numerum in potentia,sunt infiniti excessus: ergo di reIationes infiniis. Et labeet relationes non distingueretur realiter inter se,distinguerentur realiter sermaliter,quod sufficit, ut dicantur infinitae relationes specie distinctae. Et nota, quod quia haec veritas si obserua. veIut aliquod , connexum essen Authoris. tiae relationis,non potest demonstra ti a priori,sed solum per inconueni tia. quia pridi pia indem ostrabidias . Habe t hoc ipsu de poteria,qupsi.3 .ar. 3.ad s. Sequuntur Aagelieu Doctore omnes Th .vas tacepto Medina, qui
230쪽
illum explicabat hoc modo. Quod relatici realis debet esse inter extrem Irealia, vel ita se habentia . ac si essent aliquid reale . Quae cxplicatio nulla
est: nam profecto binarius referretur realiter ad numeros in potentia illo malores, quia euden excelsum in unitatib. importat numerus,non existeri
verbi gratia, millenarius ad binatiu,
quem im Portat existent mam excedit illum tot unitatibus Et tamen secundum D. Thomam non est relatio rea
lis ad illunu ergo non sussicit ita se habere quo ad aliquid, ac si esset existes, ut relatio sit realis, sed debet vere existere & esse ense quia ordo realis existens no potest esse, nisi inter ex ill en
. Proba- tia. Praeterea probatur conclusio lotur conci . quendo de relationibus reali. bus, quae non sunt tertii generis Nam visit relatio paternitatis, debet esse fundamentum remotumi, Sc Proximu& subiectum illius relationis , quia cum sit accidens sine subiecto esse nopotest: Ze cum sit debilissim tim ens reuirit fundamentum & rationem furiandi: sed non potest esse ceneratio seu gela uilla,nisi sit genitum, de ad genitum consequitur relatio statim, erisgo si ponatur paternitas ponetur filiatio. Et idem argumenti m fieri potest . probat. de omnibus aliis relativis. Praetcrea, si est relatio realis, ergo refertur realiis
ter.'u ano potest e sie relatio in exercitio sine actuali relatione, ergo G-bet extremu ad quod referatur actu, ergo & relationem formaliter illius tremi, 'nia relatio illa alterius extremi in his , de quibus loquimur relationibus cosequitur simul cum alia relatione adituum proprium fundamentum , ut relatio filiationis consequitur ad genitum et se, quod est simul
. . cum generasse. Dices,quod modo in-boluti quirimus , cur postquam pater habet hane relationcm paternitatis, etiamsi filius desinat esse non manebit lix C- relatio in patre,& terminabitur ad fi,mpugna qui fuit: hoc im possibile,quia si est pater,ergo eli filii
' pater, sed non est filius , ergo nec pater. Vnde hae e relativa simul se ponue 3. Prob. & interlinunt. Et praetere quia sunt
istae relationes talis naturae, ut una sine alia esse nou postre, quia cum sine respectu, & totum ei se ad ali ud , requirunt ex necessirate aliud esse, in x , ta suam naturam quod non habet locum in relationibus transcendent alibus,quia totum suum esse non habet ad aliud.Vnde mire cruciatur Suari et Inco M. disputatione 47. sectione 3 inquirenia suarex iado discrimen inter relationes praedi- suis dicamentales , & relationes secundi in αει dici,quas ipse vocat relationes secundum esse, cum videat istas terminari ad non ens, non vero illas . Et multa concedit, quae negauerat, & tamen adhuc non reperit rationem ullam quae sibi nec nobis satis faeiat, quare rei tiones, quas ipse vocat secundit in eia se transcendentales, terminentur ad non ens & non praedicamentales. Prae 4. PLobat. t crea probatur conclusios Nam cum
relatio sit purus ordo, impossibile est
quod sit ordinata a d purum non ens. maxime cuin sit velutI medium quod
dam connectens terminu cumr latia
uo,&quia hoc modo ens n6 poterieci necti, non potest ad aliud esse relatio irealis Cum dico, esse medium, intelligo vere in suo subiecto aliquid esse, sed quod aliud respicit. In relationiis bus vero tertii ordinis probatur quia sicut exigit relatio in alijs coemste tram Torinalem alterius relationis formaliter , seclusa operatione intelleiactus , ita exuit in litis coexistentiam
alterius relationis,quantum fuerit pos si i a
sibili seu n sit formalis terminus il- omilius, sed non potest esse seclusa operatione littetimus, nisi ratione fund menti prox tini, bc hoc sine existentia
sibi ecti esse non potest, ergo Probatur, quia Deus non potest esse fand mentaliter proxime Dominus sine potentia coercitiua, quae est aliquiore .le existens. Et in scibili patet e tia, quia inon potest scientia re i picere aliquid proxime rescribile nisi sit fundam et u i. I in illo, sed hoc Iunda inctu esse IIo PO- O. test, sine existetia sub ecti, ergo. Itaq; requirit h relatio tertii ordinis, quia est purus respectus, ut sit aliud correa latiuum, quantum fucrit possibile leis clusa operatione in te Ilectus..LI Itar