장음표시 사용
241쪽
Commentaria Arist. In Logicam.
' virtute o litatis procedunt, qui solo numero differunt, &sunt in eodem subiecto. Et loquitur quando dist inctis abibus Deus & proximus diliguntur,no quado uno actu . Nihilominus P D. Tho. Se veritate defendenda.
SIt conclusio; omnia in uniuersum accidentia habent distinctionem
numericatri ex ordine ad subiectum parti culare. Vnde duo accidentia siue respectiva sint iecundum isse , siue sc-cundum dici, sui ea bioluta , non pot- sunt esse in eod em subiccto, si solo numero differant Haec conclusio est ex presta sententia Diu Thom. I. P. q. 39. articu . I. in corpore, ibi sic di cit . Accidentia autem sicut isse habent in subiecto, ita ex lubiccto suscipiunt unitatem , vel multitudinem .
Et pq. 33 articu in corpore ita dicit ; Et quia plures formae eiusdem speciei non pol Iunt simul inesse ei-d: m subiecto,non est possibilet, quod
sint plui es paternitates in eo , qui est parci plurium fit: orum. Hoc Lxpresse etiam docet in i d. 8,q. I. articu . a. inccrpore. Et possem innumera loca ex D u. Ihon. pro hac sententia adducere,sed dicta sufficiant . Et proba tui conclusio rationibas. Primo ; Nam omnis cillii cito accidentis est penes maturiam, vel penes formam,si est penes formam , est disiictio formalis de specifica si penes materiam, est, distinctio uumerabs, de indiuidualis & accipimus materiam largo modo prosubiecto accidentium ergo si ponantur duae paternitates in eodcm subiecto N dil inciat, vel distinguuntur penes aliquid qucid est sormale in ipsis, di scerit dillinctio specifica, vel pe nes aliquid, quod est materiale , S ne erit diltinctio materialis & indiuidualis. Dicos haec duo accidentia respectiva, scilicet, duo paternitates,distin
qui penes aliquid materiale, scilicet, penes duos filios, qui si ut aliquid materiale .Contra'. Nam materia in acci-d cntibus est illud, quod concurrit adesse indiuiduale in genere causae m terialis sustentans eorum esse, sed te
mini dicti non hoc modo concurrunt, ergo non sunt causae materiales disti-guentes materialiter' Praeterea ; Nam accidentia ista, scilicet,duae paternitates luam indiuiduationem in se habere dicent, & illam debent desumere in x. Ratio. ordine ad aliquid extrinsecum. Tunc sic argumentor, A quo esse habent paternitates debent habere distinctio nem,sed esse habent numeri cuna a subiecto, ergo & a subiecto debent habere distinctionem , sed esse habent numeri cum a subiecto, ergo & subiecto debent habere distinctionem numerica, re nullo modo habent esse indiuiduale ii terminis , quia i crmini non causant esse relationum in nullo genere cause, ergo nec indiuiduationem po se sunt in aliquo genere causae producere. Prietereas Nam videmus hanc albedinem esse unam numero , quia est inhoe subiecto , & illa esse alteram nu . . mero quia est in alio subiecto, ergo si- 3. Rati militer hoc dicendum est de paternitatibus. Sed vide sapientissimum Masistrum Ba fies libro primo degeneratione latissime hanc quaestionem tractantem Praeterea; nam si quodlibet extremum materiale exigit suam materi Iem relationem, sequitur quod in uno albo sint sere infinitae relationes similitudinis,quia multiplicantur alia simi 4.Ratiotlia materialiter fere in infinitum , &quis hoc credet Praeterea, una relatio numero non potest esse in duobus su irectis totalibus, & isti maxime hoc affirmant, sed si suam unitatem numeralem acciperet a termino, bene posset s.Itatio. esse, ergo si non potest ex eo eli,quod unitatem numeralem sumit a subiecto& ita unum accidens, qnia habet unam unitate unu lubiectum debet habere.
Dissoluuntur argumenta. AD prunum rei pondetur, quod de
sumptum est ex Scoto , sicut Zereliquae confirmationes , & dicitur, quod non sunt duae paternitates in eodem subiecto,quod habet plures filios, N ita non est effectu, formalis uniusti alterius. Ad primam confirmati
242쪽
. neu respoi detur , quod una St eadem relatione pater ad plures filios refertur, 3cita non additur noua relatio,
nec respectris adueniente laeundo filio led primus respectus, ve eprima relatiose extendit ad lecundum filium . quia est eiusdem rationis euin filio in ratione filii, de ab eodem homine genitus,& se extendit nihil de nouo adquirendo,sed per hoc solum se extendit, quod Pater alium genuit filium, nec intendix μ λ Π δι gutur per additionem noui respectus,haec enim omnia sunt puerinoblectri iςd φούς na respectu exiliente pre sita generatione ab eodem subiecto respicitur ille nouus filius . Et fi d eas quod relatio debet esse simul natura cum suo terminon, sed cum secundo fi
detur,quod debet intelligi debere eLIe simul natura eum termino suo siue --μparte materiali illius, ita quod sit se δεῖ veru dicere, pater est lilii pater, & fi Lus est patris filius,
, necesse ut sit simul natura, cuΛd L. eon. / et Parte i adpquata illius term mi.
Ad see iii Idana confirmationem reis
f8''qς Wr, quod prunus filius non est
terminus adaequatus huius rutationis Paternitatis , sed terminus adaeqiratus
est filius productiis ab isto homine, siue unus siue plures, Ad paternitas Produ Lia per generationem primi filii est sufficiens forma referendi subietatim ad Adprob. Innςm filium , quod si non refert ad plures filios , e si quia non sunt producit ab isto homine.Et a i probationem, quod generatio primi filis sit ad aeuuata
generatio illius filii, de nullo modo alterius verum est, sed produxit relationem , quae iam sena et producta omnem huius nominis filium respicit. D. Dii . dicit supradicto articu s.quod rc quirit, aliam causam, scilice generationem alterius filii ut referatur, intelligitur ut in actu secundo dicatur ad omnem filium , quia iam erat respectus positus, secundum quem hic pater omnem fi-Λd, a st in Vm - se gootrum respicere potest.
E Et per hoc patet ad secundum argumentum. Ad hoc enim, quod referetur
ad primum fi uim egebat forma, sed iam producta Pateruitate , u0n eget
De Praedic. Relat. Quae se XXXXIlI.
alla paternitate, ut referatur ad secundum filium, sed eadem paternitate re. fertur, requirit tamen nouam causam', hoc est nouam generationem,ut sit terminus secundus, scilicet. filius secundus, quo posito respici rura b eadem relatione.Et sicut, Q Uando pater eademn umero generar ione duos, vel tres pr. GucIt titios, una dumtaxat relatione re Tertur. Quia solum est una generatio ,
eo dom modo quando plures filios suc
ut e genuit unica solu relatione reis fertur ad illos. Ad ι. argAd tertiu resp6detur,lli mortuo primo filio no respicitur filius in. actu 1 ecudo, hoc est,no terminatur paternitas ad illo, tam ei de respectus manet qua- tu est ex part e sua potens referre ad il u, si sit. Ad co firmatione respondetur,2 no sunt duo re spectus, quo primus fi Ad cofir. lius rospicit & secitdus,sed unus met , qui non terminatur in actu secundo adhtiu mortuu, licet de se sit sulficiens il- Ium respicere,f:sit. Ad 4. arg. Ad quartu argunt et u respOdetur, illa reproductio relationu est ridicula di suae causa dubia. Na pruna Si secuda relatio si ab istis ponit ur no habet op positione,&ua no se deliruerent,maxin ga lassiciens est una relatio ad refer edii subiectu ad omnes,quos produxex x. 0 . . Ad F. arg. Ad quintu respodetur, st quatiuis in specie Zc genere differat,no in differ ut in modo indiuiduationis, Q a cu omnia habeat esse in subiecto ab illo debet habere indiuiduatione. Ad cofirmatione Ad cofir. negatur coli quentia, ga enim totii suuesse est ad terminu in ordine ad illis sumit speciem. In diuiduatio vero est uni- ta, materialis,& ira de bet sumi a subiecto, quod est quid materiale respectu ilIius,& a qu .liabet esse. Respectus vero ad terminum est quid formale in relatione, ta est diuersa utriusque ratio. Ad s. ara. Ad sextu argu met u variae sum solutiones. Modo respondctur, quod que madmodum cognitio Pitri & Pauli specie Doctrinadam rut, quia Petrus Se Paulus in ratio pulcra ne obiecti spici ed flar ut, licet n6 in ra 'tione hominis, ita et ni species visibiles Petri & Pauli, seu huius & illius albeia
cini specie differsit, quia repraesentant obiecta ailigo orale
243쪽
Is r. Commentari j in Aris . Logicam.
obiecta saltim virtute, quae in ratione cogniti specie differunt, Se in rationec biecti ,licet non in gem reret . fili. quid enim aliud eognoscitur per vinnam speciem quod non cognoscitur Per aliam , quia conditiones indiui Ad argu duantes sunt diuersae , 8e ita obiectum mentu Α- in ratione obiecti differt ab alio spe.
Ad argumentum Vincentii opinantis contra D. Thom.rcspondetur, quod illi duo actus non differunt lotum n uis . . mero, sed etiam in genere moris sunt diuersi,quia unus est liber & alter ne is cessarius. E t dilectio Dei 8e proximi, licet in ordine ad charitatem sint v nius speciei etiam habent aliam di L ferentiam, quia obiecta materialiter, differunt plusquam specie , scilicet Deus de proximus. Et ita illi actus non solo numero differunt . Secundore. spondetur , quod quando diligitur Deus,& proximus ita, quod Deus expresse est ratio diligendi proximum, non sunt duo actus, sed unus actus solum, sicut quando videtur color propter lumen . Sed de his se. in materia de charitate. Et quando proximus salus diligitur , dc virtualiter propter Deum, est alius actus numero, quia fit in alio tempore.
conditiones requirantur, ut alia qua relatiost ri a r.
lectrix , vere refertur relatione reali ad sitim fit ram, quia est vere Dei genitrix, tamen Cnristus ut filius Virginis, non dicit realem relationem ad Virginem beatissimam, licet realiter filius Vir i iis sanctissimae: t.Con esu Secundo dico a Ad relationem rea- siolem non mutuam requ ritur depenis dentia unius extremi ab alio ,&non e conuerso , ut patet in relatione dominii, nam creaturae dependent a Deoia non e eontra, Se in relatione se lenistia a d scibile, ubi scientia dependet ascibili de non e conuerso. 3. ConcluDic 3 tertio 3 Requiritur ut relatio uorealis non mutua detur, quod extrema snt aliquid reale exiliens , ut patet ex dictis superius , quia inter ens Zenon ens non potest esse relatio realis. Et haec realitas in non mutuis relatio. nibus requiritur saltim in re, quae deis nominari debet relatiuum, ut in Deo,& in se ibili, licet formalis relatio dominij sit aliquid rationis . Quantum
attinet ad relationem realem mutuam, requiruntur omnes istae conditiones, Priina est, quod stradamentum
in ipsis extremis sit aliquid reale , & Quot e 6
extrema existentia, defectu cuius Α. ditiones dani S: Antichristus non referuntur requirata n i s relatione rationis, quia non sunt tur ad reexistentia. lationem Nam si relatio est, ergo omnia re- realem qui sita sunt, ergo terminus est,quia est mutiua . unum ex requisitis ad relationem re I. Conclutem,lnaxime, quia relatio realis est ota sodo realis, sed inter non entia non Potest esse realis ordo. Hanc condition εponit D. Tho m. i. sententiarum d. 3o. T primo agemus de e n- quaeli. i. articulo I. in corpore&d. 26:ditio cibus necessariis ad quaest. .articu l. de veritate quaest. 3. relationem non imi tuain, articu ad as. Quod utro requiran- postmodum de his, quae . tur fundamenta realiter existere, pro . - 1M requirutur ad mutua in re batur, quia relatio Se fundamentum fio lationem realem . Vnde dico primum, sunt idem realiter in una opinione, em quod ut sit relatio realis non mutua, go ut sit relatio realis fundamentum non requiritur , quod extremum ad debet esse reale . quia non potest ensquod dicitur sit aliquid reale pro for- reale identificari cum ente rationis . mali, Probatur m relatione ci casurae Et praeterea; Quia in omni opinione
ad dominum quae est relatio realis, & relatio inhaeret lubiecto mediante suntamen esse dominum forma iter est ali damento , sed si nandam e tum non sit quid rationi s Et beatissima Virgo Ma reale,non potest illo nudiante inhγria nostri ordinis singularitana pro- rere,imo necessario debet esse aliquid
244쪽
ctio, ita patiens sterficiatur patiendo. vel reeipiendo esse aliquid Unde quando relativa non sunt hoc modo eiu L
rationis , quia relatio non potest esse maioris et i atis quam suum fundamentum. A ctio vero, tuae est ratio fundandi seu passio non requiritur, ut semper existat, sed sat fuerit, quod deduxerit fundamentum ad actum secundum , ut patet in relatione paternitatis, ubi potentia generativa est funadamen. tum, generatio est ratio fundandi, seu conditio, & non perseuerat cum rei tione,sed deducit ad actu secundu p tentia generativa. Et de hoc postmodudicemus. scssa conditio el ,qδ fundamenta sint realia,& realiter distincta, di non est necesse quod sint realiter distincta tamquam res a re, sed sat suerit, quod sint realiter formaliter diis stincta ver bi gratia in specicbus qualitatis , quae non distinguuntur reali iater , tanquam duae res realiter distinctae , ut Petrus & Paulus , sed distinguntur actu formaliter, ut duae forma litates, ut sunt passio & passibilis qualitas, est relatio realis diu ei sitat is, quia sectula operatione intellectus sunt duo extrema,scilicet, illae duae species realiter distincta & sundamentum est diuersum , scilicet diuersae unitatest pecificae in utraque. Abi ponunt exisemplum inter albedinem de similit dinem, inter quas est relatio diuersita- az tis In natura ipsarum.Αhi dicunt, haec dithdi a trema debere esse distincta tan quam res a re, quia si est relatio reDiio M' , ergo est in 'r duo entia , sed illa
non sunt duo entia, ergo . Respondetur nihilominus, quod ibi sunt duonntia formaliter distincta, quod sufficit ad veram relationem realem. , Condia Requiritur tertio , quod sint extrematio eiusdem ordinis, idest, ad inuicem omdinabilia,sine hoc enim non potest e L se relatio realis mutua. Sed in relati. vis fundatis in quantitate intelligitur hoc, quia sunt vel eiusdem rationis specificae qualitates, vel quantitates, vel genericae; in relativis secundi oris dinis , quae fundantur in actione &passione, intelligitur hoc, hoc modo, quia ficut ageti, perficitur agendo ve Iintroducendo aliquam formam in
qua conseruat suam naturam, vel tribuendo aliquod esse, quod est persedem Ordinis , non est relatio mutua ex utraque parte .Et ita, quia creatura perficitur per creationem Se recipit esse,& Deus non perficitur, nec reci. pit esse aliquod creando, creatura re. fertur relatione reali ad Deum . &Deus non refertur relatione reali ad creaturam . Hanc conditionem ponte
Vbi sie dicit, quod quando aliquae res secundum suam naturam sunt ad inuicem ordinatae, & in inuleem ineliis
nationem habent, huiusmodi relationes, oportet esse reales, sicut in coris
ore graui , est inclinatio & ordo adocum,medium, Nita respectus quidam est in ipso graui respectu loci medii Ex elicat Caret. hunc ordinem non de ordine formali, sed fundamentali,
alias nihil probaret D. Thom. Itaquercs,quae secundum fundamenta ad inuicem ordinatae sunt habent interse formalem ,& mutuum ordinem relaistiuum . Et dicit fundamenta esse ad inuicem ordinata quando est eadem causa in utroque extremo referenda
unum ad lalterum. Est autem eademeausa, quia in relatiuis primi modi est identitas specifica in causa. In r latiuis secundi modi pertinentium adactionem N passionem est identitas quasi specifica seu formalis, quia ut inrue causa idest fundamentum est perectio propria, quavis in age te, ut ha beatur an patiete vicoseruetur. Hanc eade coditione ponit D. Tho Pq. t. ar. 7 ubi etia ponit coditione praecedete. Alia explicatione adhibet alii hui'coditionis dicetes, P relationes realesia lationis differ ut ex natura rei penes hoc: θ relationes reales cosequutue ex natui a rei extrema realiter distincta , tu inuice ordinata suapte natura fima lighabitudine couenientiae, aut di sco uenientiae causae & causati, aut alia simile inde pedet er ab operatione intellectus. Relationes aut e rationis no seis quunt funda meta ex natura rei ordinata ad inuice, sed tantu ex apprehensi ne intellect' Et relationes no mutus
245쪽
t 1194 . Commentari j in Arist Logi eam,
sunt quando ex altero extremo tan- suarer disput 47. sectione s. in fine - .... tum ei thuiusmodi independentia. quod Petrus & Paulus tune essent ε. Coditio ina arta conditio est , quod funda- similes similitudine reali , qua cile ementa distinguantur realiter in ip- relatio , quia quamuis in fundamensis extremis,desectu euius conditionis to non fit si in litudo reali inalbedire lacio similitudinis in diti ins per- ne,cum sit eadem , esset tamen sit talia 1 i sonis est relatio rationis , quia funda- tudo realis in unione ad albedinem, metatum similitudinis quod est unitas quia sicut Petrus via itur albedini ei diuinae essentiae est idem in illis , quia dem, ita Paulus unitur eidem albcdi- eadem diuina essentia singularissima ni , & in hac unione est similitudo , est in omnibus tribus personis,& nulis quae est relatio realis . Caeterum non Reiicitur Iomodo di itincta realiter nee formaa hoc mihi placet, quia ibi uon sunt duo Quare r. liter Vnde si duo homines per impos- extrema, & in quibus fundamentum
ti bile haberent eandem albedinem,l sit dii tinctum. Maxim . quia etiam P
noli essent similes in albedine ratione neret inter Spiritum factum. N Filium realis similitudinis. Et relatio aequalia relationem realem similitudinis, quod talis in diuinis est etiam relatio ra- est contra omnes Theologos . Nam intionis, quia est eadem essentia in illa. genere scut Pilius habet essentiam Itaque Filius similis est Patri,& a qua- abalio, ita Spiritus sanctus , sicet Fi- Iis Patri & eeonuerso, sed relatio si- lius habeat illam pex. geherationem, militudinis, est aliquid rationis . Hanc & Spiritus sanctus per spirationem. conditionem ponte Diuus Thom , Et exemplum : quod adducit dς Uer-q.41. articulo s. in prima parte & q. bo si assumeret duas humanitates , 28. articulo . ad 4. argumentum ex quod illae humanitates si militer hab ma , . . runt unionem hypostati eam , id enicuae eoii Ad relationem rationis requirun- prorsus est dicendum, quod in praesen ditiones tur aliqua, quae ex desectu supradicta- ti casu illud est. Quod si consideremus requirenarum conditionum colliguntur . Nam passones duas, quas habet Petrus &tur ad re. II extrema non existant et it relatio ra Paulus in susceptione albedinis , illae lationes tionis. Vnde Adam & Antichristus reis referuntur relatione similitudinis , rationis. seruntur telatione rationis prioris quia sunt similes in natura specifica .& posterioris:& ego & Antichistus ea sequitur secundd, quod Petrias non CoroI dem ratione reserimur relatione ratio refertur relatione similitudinis qua nis, odia per intellectum debent sup- tum est homo alteri homini distincta pleri extrema, vel alterum illorum, ab illa relatione smilitudinis,qua ro& fi non sine realiter distincto erit sertur alteri animali in quantum est etiam relatio rationis. Et ita Petrus, animal, & qua resertur altri viventi, etia si existat, ad se ipsim refertur re quatenus vivens est, Δ alteri corpori, latione rationis , quia non existit di- quateus corpus est.& ita tot no sunt restinctus a seipso , & scibile ad seienia lationes similitudinis in Petro, quottia refertur relatione rationis, quia in sunt praedicata superiora. Nisi tenea- scibili non est fundamentum reale. mus illa praedicata cum praecisone Haec multum notanda sunt pro natu- distingui sor maliter , quia non suntra relationum intelligenda, quae ma- extrema illa realiter distincta seclusagis in subsequentibus examinabunis operatione intellectus: quia relationes tura distinctae seclusa operatione intelle-Corola- Ex his sequItur primo, quod inter cius exposcunt pxtrema distincta attumi. Petrum & Paulum , etiam si haberent parte rei, sed Petrus refertur ad Pau eandem albedinem in ratione simi- tum relatione sitnilitudinis specificae, iis in albedine non esset realis rein quae includit similitudinein in praeditio , ut dictum est, sed nee etiam esset ciis omnibus praedicatis, &refertur realis relatio in ratione similium in ad equum relaim ne dissimilitudinis
unione ad albedinem. Dicit enim specificae Etsi dicas,contra . nam Pe- oblectio.
246쪽
De Praedic .Relat. Qinest. XXXXV.
res,& equus laut similes in ratione animalis , ergo habent relationem similitudinis realem in ratione anima- Iis, seu similitudinem genericam I re spondetur, quod referuntur relationeu militudinis genericae , quae est relatio rationis , quia a parte rei anima I& equus idem sunt, nec distinguuntur nisi per operationem intellectus. Quid vero sit dicendum de relatione to eius&partium, iam supra dictum est. Quoniam Aristo. posuit tria fundamenta relationum, scilicet, quantitatem, actionem, Se passionem, rationem
mensurae& mensurati , agendum est modo de ista diuisione,& de omnibus
his fundamentis, quoniam cum relatio fit tam minimae entitatis, eius perfecta cognitio multum pendet ex cognitione sundamenti.
QVAESTIO XLV. Vtrum supradicta diuisio sit I
riens. Ars negativa videtur Veis ra .Primo. Est. aliud fundamentum praetermissum
ab Aristotele, ergo supradicta diuisio est in-
lassiciens. Probatur antecedens, nam
quae sunt similia per relationem simi.
litudinis , habent relationes non funia datas in quantitat ergo. Probatur antecedens,quia per quantitatem res di cuntur aequales 3e non similes, ut asserit Aristoteles in praedicamento quantitatis. Et in praedictinento qualitatis alserit, proprium csse qualitatis , ut per eam res dicantur similes , ergo dicuntur similes per aliquid aliud distinctum a quantitare , de ita est aliud fundamentum quartum, quod e st qualitas . Et confirmater hoc argumen istum: Nam ea dicuntur eadem, quae habent eandem subitantiam , ergo iam etiam ab Arist. line fundamentum est prat ei missum, scilicet, secudum quod
Secundo: Relatio appetitus ad appetibile,amotis ad amabile, desiderii ad
desiderabile non eo prehendimis r sub aliquo illorum gelis rum,ergo est mala
diuisio. Probatur antecedens, quia erurum suu damentum nec est actio, nec passio, nee unitas, nec mensera. Et con conis firmatur, nam relatio causae fundatur
in actione, sed etiam effectus mensuratur per causam , ergo coincidunt ista fundamenta Pcobatur minor , quia ille effectus est perfectus, quia adaequat suam causam,& illi conformatur, emgo mensuratur per causiun. Tertio, Agens vere producit actio- 3 Argu.
nem, siue immanentem, siue transeun
tem, & habet relationem ad seam actioncm, si quidem est causa illius, &haec relatio non est fundata in actione
quia relatio terminatur ad actione,terminus autem non est fundamentum re
Iationis, ergo est dand uni aliud funda
nentum . Et idem argumentum fieri potast de omnibus rebus, quae ab alio per resultantiam procedunt, quia re. stillantia non est actio, cuiusmodi sunt Omnes passiones , quae realiter distin guutur a subiecto,motus grauium .etc. Et confirmatur hoc argumentum, quia Confit.
relatio calefacti ad calefactibile in nullo horuu fundatur, ergo est aliud
fundamentum ponendum. Antecedens probatur,quia non fundatur inactione, sed in potentia, potet. tia autem diis stinctum fundamentum est aba ctione. Quarto,Relatio Dei ad creaturas, 4 Ar . . de scibilis ad scientiam, fundatur in relatione opposita , ut patet ex D. Tho. 1 p. q. 3. ar.7:&3. p q 3 s. articu. . 8ctamen relatio sub nullo praedictorum
fundamentorum c ntinetur, ergo. Et Confici confirmatur hoc algumentum , nam etiam relationes consequuntur ali rerum genera , erbo etiam dicendum est illa esse etiam fundamentum rei tionis, non ergo ponenda sunt solum tria genera fundamentorum. s.Αrgu.
Quinto: vel Arist . loquitur hie defundamentis , quae manent cum relatione, vel de fundamentis,quae traseunt,neutrum horum, ergo male assignauit fundamenta. Non de fundamentis, quae transeunt, quia unitas in quantitate manet cum relatione aequalit lis. Non de his,quae manent, quia genen b a ratio. Dii
247쪽
Commentari j in Arist. Logicam
ratio, in qua sindatur filiatio, transi .uit, nec manet cum relatione , ergo. Alia argumenta, quae contra hanc lusisfieientiam adduci poterant,inserius inteculiaribus adducemus quaestion Lus, dum de speciebus fundamen ii instituemus sermonem.
ΡRima eone tu fio. Haec fundamenta relationum lassicientissime sunt ab Arist assignata, te adaequata est eorum Quarensi diuisio& enumeratio. Hanc tussiete dentur tiam colligit D.Tho m. s. metaphysicae plusquam eapite de ad aliquid in hunc modum :tria funda Nam relatio, quae est in rebus consistit menta re- in ordine quodam unius rei ad aliam ,
lationem, unde oportet tot modis relationes etiti, Quot modis contingit unam rem
ad aliam ordinari, sed non contingit unam rem ad aliam ordinari, nisi tripliciter,ergo non erunt nisi tria gen ra relationum , & tria genera fund mentorum. Probatur rila minor; Quia una res ordinatur ad aliam, vel secundum esse Se loquitur D. Thom .de or dine fundamentali , ex quo consurgit
formatis ordo, aut est relatio ) prout esse unius dependet ab alia , di sic est
tertius modns relationum mensurae demensurata. Nam esse mensurati dependet amensura , vel secundum viri
cem activam, & passivam, secundum quod una res ab alia recipit, vel ateri confert aliquid: & se est se eundus modifficultas clus, vel secundum , quod quantitas Solutio ex unius rei potest mensurari per aliam,
D. Thorn. est primus modus. Et si di eas, quare ergo non sundae qualitas alio quam relationem,respondet D.Thom.
ibi, quod qualitas rei in quantum huiusmodi non respicit ni fi subiectum. Vnde secundum ipsam una res non ordi
natur ad aliain nisi secundum quod qualitas accipitur secundum rationem potentiae activae, vel passiuae, prout est prinei pium actionis, vel passionix, vel secundum rationem quantit tis, vel alicuius ad quantitatem pertinentis, secundum quod, sciliret induit rationem unius vel pluriumιSie ut
dicitur aliquid fimile alteri, quia ha-bςt unam qualitatem. Sed unus Suare
impugnat hanc rationem D. Thom. disputat. r. lectione '. primo . Nam habitudo ad aliud secundum depe dentiam in esse , pertinet magis ad se- suarer eundem genus, eum effectus depem impugn. deat in esse a sua causa. Si vero suma- D. Tnom. tur secundum peculiarem modum de triplici at pendendi, sic tot essent distinguendi tumenta modi re Iationum, quot sunt modi deo 'pendentiarum , nam cur ille modus dependentiae coiistituit peculiare genus relationus.1ζ non alius. Secundo',
quia quantitas, ut habet rationem mensurae non sun dat primum modum; erisgo. Prohatur antecedens, quia Arist. non dicit , fundamentum esse ratio nem mensura , sed dicit esse unitatem vel numerum, nam quando duae quantitates dicuntur aequales, una non est rnensura alterius, nec in eis hoc attenditur,sed ratio vnitatis. Et idem est de similitudine re identitate . Tertio duia ratio mensurae non est apta ad funandam relationem praedicamentalem , quia solum est extrinseca denominatio rationis, ergo. Sed iste religiosus pater D. I hom. non intelligit Unde ad primum eius argumentum respondetur, quod esse cuiuscunquς Adt. arorei mensuratae pendet a mensuraate , sua ter 'veluti in genere causae formalis , &exempla ris. Nam esse scientiae consistit in esse veram,suae quidem veritas dependet ex obiecto,nam tunc latentia veraeli,nusi adaequatur suo obi cto,& haee adaequatio est in sua esseniatia seu su a essentia adaequata. Nec potest esse scientia nisi adaequata suo obiecto, quia esse scientiae est sua veritas
habitualis, s sit sermo de scientia habituali,actualis, si sit sermo de scientia
actuali. Et ista dependet ex obiecto mε surate, sicut ueritas, di essentia imaginis consurgit ex adaequatione ad suum prototypum. Et esse creaturae & essentiae ex adaequatione ad suum exemplar quod e li Deus. At vero in suo esse in genere causae essicienti x, cffectus dependet a sua causa. Et hoc non tollit quin causa secundum aliam rationem mensuret effectum, ut patet in Deo, qui est
causa effciens nostra & cxemplaris. Et ita in viroque genere dependemus a
Deo non inconuenit,quod spe c i fice distin
248쪽
De praedie. Relati Quaest XXXXV. ij
. Concl. distinguantur modi dependentiae in particularibus mensuratis , quin imo est necessariu, quia alia relatione sp ei e distincta refertur imago in ratione mensurae ad sutim prototypum &alia relatione refertur scietia. Ad secudum respondetur,quod D. Tho. expli-euit Arist. quia intellexit illu. Et Arist. dicere posset D. rho. quod Christus veritas infalibi lis illi dixit, bene seripsisti de me Thoma .Et si attente legis set Arist. egisset gratias D.Tho. Na Aristoteles ita dieit Ad aliquid dicuntur, ut duplum ad dimidi si, triplu ad tertia parte,& totaliter multiplicatu ad multiplicati parte,& continens ad contentu. Et hoc magis explicae in sequen iliabus Arist. Unde ouantitas non quomodo eu que est fundamentum relationis,
s ed quatenus ipsa aliquomodo est me
sura alterius quatitatis, Sc id, per quod cognoscit tir altera quantitas. Nam quaternarius refertur ad binari si relatione dupli . Et quomodo ego cognseo hoc esse duplum,nisi quia per numerubinariu bis sumptum reddo quaternariu Et in re qualitas binarii habet hoc quod est melatare quaternariu , Se siein alijs numeris. Et cu dur quatitates aequales sumutue,et iii aliquo modo habent ratione mensurae ad inulee loquedo de mesura quantitativa, quia ex eo cognoseo hac esse aequat 2 alteri, quia illa non excedit: Et in re ex eo fundatur relatio aequalitatis in illis, quia non se ex tedunt. Et tacit D. Tho demostratione huius in textu sequeti, quae quia tagunt Arithmetica scientia, qua optime calluit omni scius D.Tho. nolo hic ad dueere , sed te ad sanetissimu remitto doctore. Ad tertiit respondetur, quod
quantitas cui comenit ratio mensurae
apta est ad me iurandu, de si illi no posfiteopetere ratio mesurae non posset fundare relationes primi generis. Vide quae supra diximus in pe aedicamento quatitatis de mesura. Praeterea probatur coclusio nostra inductive in omnibus relationibus , quae in aliquo hors funda metor u ex necessitate fundant. Hoc ide affirmat D. Tho. I .P.q. I .articulo T. Secuda coclusio, Aliquando a meta
physi eis fundadi ratio fundam etsi dieitur,sed in eopletu funda metu, ex illis duobus resultat ex fundam et o &ratione sun d ad i. Verbi gratia, rundamen in id i tu paternitatis in nobis est potetia ge- tersit in-nerativa,& ravo funda di est actio, ga ter funda ad hoc qε resultet relatio illa duo re mentu Acquiruntur, scilicet,& potent i a genera rationem tiua, Nactio generationis. Na, ut asse- fundandi.
ratione fundameti est,qr sit primm de qε sit ali is partibus aedificii connex si ,
No enim esset funda metu in actu secundo, nisi ei aliae partes aedifici j cohaererent. Et ita potentia generatiua noti esset fundametu in actu secti do respectu paternitatis, nisi esse prior illa, &sustentaret illa Ee illi conecteretur. Et quia ad hoc,qa conectatur illi requiritur actio, hinc fit ql potentiae generativae, ut stat sub actione eo uenit ratio fundam euti actualiter & ita totu hoc censetur unu fundam etsi . Nec requiritur,qε illud contem enth sit semper curelatione, sed suffieit,ql eonexuerit illa potentis generatiuae in qua subiecta tui. Et si dicas, in quo distinguutur fundametu & ratio fundadi, rete etur,
uou fundametu de se est illlud,quod
ustentat relationem, ratio vero suu
dandi non sultentat relationem , sed applicat fulidamentum ad sustenta Quando stentandam relationem . Et quando intellige metaphysici di ni, rationem fundan- dum dictudi eue fundamentum , volunt dicere , metaphy- idest,est id,quolandamentum appli- eorum. catur, ut axerceat rationem sustentandi relationem. Et hoc patet In enem plo adducto de potentia generatiua .ia de generatione. Hoc autem expli-
eare in aliis landamentis est magis di fficile.Vt, verbi grat ia, explicare, quae sit ratio fundandi in quantitate , &quod fit fundamentum;& similiter inmensura Si mensurabili. 3. Coneli Sed nihilominus sit tertia conclusio etiam in istis duobus generibus est assignabile sundamentum , de ratio fundandi. U. g. in quantitate in duplo, di subduplo binarius refertur ad quaternariu,quod est duplum,& talis quatitas est relatiuum, di fundamentia huius est unitas vel diuersitas, di ratio
249쪽
19 2 Commentarii in Arist. Logicam.
fundandi est ratio mensurae . Totum D quoli- ergo suum esse dupli, est ad supdubet gene-plum , quatenus est est diuersa ratioris rela- numeri in uno atqne in alio . Et ra
tionu est tio, sub qua haec relatio fundatur est assignare ratio mensurae, quia taliter mensur fundam eis tur quaternarius a binario , di duae tu D r quantitates sunt aequales , & fundatione sun mentum est unitas , &ratio fundandi dandi di- est mersurabilitas . Itaque umiaqsubstinctam. ratione naensurabilitatis quantitatiue est completum fundamentum, &pOstea conlurgit relatio dupli &subdupli aequalis . Vide angelicum Doctorem tex.1 . . Metaphysicae, ubi haec demonstrat: Et idem explicat D. Τh mas, de relatione similitudinis iden litatis ibidem. Idem est dicendii inde relationibus ter tu generis ; scilicet , nae ii surae& mensurabilis. Nam scientia est relatiuum , & ratio fundandi& fundamentum , est adaequabditas sub ratione dependentiae, scii dependentia sub ratione adaequabilitatis. Nam ut D. Thomas dicit in eodem Quomo- textu. ab eo quaelibet res mensuratur, do in rela a quo ipsa dependet ubi videbis remtionibus in esse dependere a sua mensura. Haec rationis omnia fundamenta applicanda sunt reperiant proportionabiliter relationibus ra-sundame- tionis. Nam relatio speciei de omnes, tu et ratio quae fiant secundae intentionis fundansan dandi. tur in esse cogn ito , quod fgnificatur per modum passionis, & esse cognitum , quod est relatio rationis fundatur in cog uitione . Relatio rationis , quae potest fundari, in duobus entibus rationis si initibus in specie, quae eri r relatio similitii dinis, fundatur in unitate: Et relatio diuersitatis fundabitur in pluralitate unitatum forma. Iium Et relatio, quam dicit ens rati nis ad id, quod mensuratur , scilicet ad sium conceptum erit rc latio mensurati, de sic proportionabiliter in alijs. Modo ad argumenta tu principio respondendum,
Disolantur argumcnta. Adi. Λ D primum respondetur ex D ThoLIL ma supradusto loco in s. Metaph Escae, quod landatur supra dicta rei
tio non per comparationem numeri ad unum, vel ad numerum, sed secundum unitatem, nam eadem sunt, quo rum subitantia est una, similia, quo rum qualitas est una, aequalia, quorum quantitas est una . Cum autem unum sit principium numeri,&mensura,P tet cliain , quod haec dicuntur ad alia uia secunduminum ruta , idest, secunum aliquid adgenus numeri pertitinens, non tamen eodem modo sicut duplum ad subduplum de caetera . Nam primae resolutiones erant secundum numerum ad numerum, quiadu pluin continet bis subduplum, vel f cundum numerum ad unum , ut duplum ad unitatem. Haec autem secundum numerum absolute, id est, secundum aliquid ad numerum pertinens a quod est unitas . Et per haec patet ad Adco R.
confirmationem . Nota tamen ex D. Tlion a I. p. q εδ . articulo l ad. . quod ubi attenditur aequalitas secundum quantitatem virtualem aequalitas includit in se simili tu darem , & aliquid plus , quia ex cludit excessum. Quaecunque enim communicant in una forina pollunt dici similia, etiam J inaequaliter illam sormam participant: sicut si dicatur aer esse similis igni in calore, sed non possunt dici aequalia, si unum altero persectius formam illam participet. Et ita indiuinis , quia non solum est una natura Patris de Fili 1 , sed etiam aeque perfecte est ita utroque, ideo non solum di cimus Fi lium esse si lian Patri , sed etiam L a . aequalem. Ad, Ad secundum respondet D Th
mas i. sentent. d 3O.' ι articulo I. ad TeioIex . methaec verba: Dicendum, quod rela oenus t intuorum inuenitur triplex diuer- tationi, sitas. Quaedam sunt quorum Vtrum eum exque importat relationem Inon in re plieatio existente, sed in ratione tantum, sicut nibus sin- quando ens refertur ad non ens , Vel gulorum relatio ad relationem, vel aliquid hu--D. holus modi Quadam vero, quorum ut runque relationem rcalem importat, sicut Pater At filius. Qusdam vero quo 'rum alterum importat relationem rearilem,& aluerunt ratipnis tantum, sicut scien-
250쪽
De Praedic. Relat.Quaest. XXXXV. 19s
seientia Se scibile. Et huiusmodi diuerstatis ratio est , quia illud , super quod fundatur relatio, quandoque inuenitur in altero tantum , 8cquando lue in utroque. Ut patet,quia relati cientiae ad scibile fundatur supra aptio sit in- prehensionem secundum esse spirituater aman- le, quod est tantum in sciente. & non
ter & ama in scibili r quia ibi est tantum formatum & cu secundum esse naturale, & ideo rei ius ordi- tio realis est tantum in scientia , Nnis vel non inscibili. E contra est de amante& amato , quia relatio amoris fundatur super appetritum boni , bonum autem non . est aliquid existens tantum in anima, sed etiam in rebus Vnde dιcit; Philosophus s. Metaphysicae , quod bonum & malum sunt in rebus, verum & falsum in anima . Et ideo dicit Avicenna , quod in amaute Scamato in utroque relatiuorum est inuenire dimositionem, per quam rese Tatur ad alterum , non in sciente &scibili , & ideo viro diique est relatio realis , sicut etiam & aequalitas quae immediate fundatur supra quantita tem, in utroque est. Quia ergo inter
amans,&amatum est vera causalitas ex utroque extremo est relatio realis .
suando bonum ςxistit a parte rei, Et illa relativa rc ducuntur ad relativa seeundi modi, quia fundantur supers actionem proprie, vel Iarge sumptam, quia illa motio habet rationem actio nis N esse motam rationem passionis. Et bene considera hanc profundiss- . . niam sanctissimi praeceptoris author iis Requirit talem: Dieit Suarer disputatione 4s uarea scictione 3.quod etiam amor mensurat 1r eae obiecto , R ita quod est relatio tertii generis, hic tamen loquamur dementuratione metaphisica,& non morali , de quoad mensuram vetitati S. Et ratio est, quoniam ex doctrina Aristotelis lib. 3 mctaphysic AE capite de ad aliquid ζ' haec est res e parabilis proinprietas res atauonam tert i ge neris , quod unum semper refertur ad aliud relatione rationis .QEt hoc dicitur ad
aliud,nisi quia aliud dicitur ad ipsum, ut patet in scientia Si scibili. 4ensu&sensibili, sed amor refertur realiter adamat una, dc amat una ad amorem, ut talia sunt & loquimur de amato creato ergo ut sic, ton sunt relativa illius tertii generis.
Probatur inor,quia amor, ut sic,
est caulatu ab appetibili, se includit in sua propria ratione , quod propter aliud fiat, & appetibile est cuius gratia aliquid fit Cum emo dicimus, esse
relationem tertii gen cris relationem mensurae Sir mensurati , loquimur demensuratione veritatis rei.
Ad tertium respondetur, quod ages Ad 3.arg. potest considerari in ordine ad effectum,quem producit. Ut, verbi gratia, patδr in ordine ad filium, & tunc re- I. Solutio fertur ad effectum relatione paterni- naoenda. tatis fundata in actione , tanquam in ratione fundandi . Et idem est si consideretur ignis in ordine ad alium ignum generandum; nam refertur relatione reali fundata in vera actione. Potest rursus agens considerari in oris dine ad suam actionem , & quia illam actionem non producit per veram actionem alias csset processiis in infi- nitum , ad illam actionem dicunt aliqui refertur per idistinctam relatio. nem fundatam in simplici emanatio iane,quae se habet ad modum actionis , Et ita reducitur ista relatio ad secuniadum genus relationum. Alijdicum , quod agens eadem rela 2. Soluti tione refertur ad actionem &ad terminum , ad actionem ut ad rationem fundandi, ad terminum , ut ad quod ordinatur ratio laudandi, Et hoc intelligitur, quando simul terminus &ratio fundandi existunt Sed prima solucio est melior , nam pater refertur 'cad filium relatione paternitatas i ad generationem vero non refertur relatione paternitatis. Maxime, quia antequam exiliat lilius in humanis est
actio generationis anteccdens, secundum quod tendit ad introductionem smilis format, ut decilio seminis de caetera Et tunc ad illam non refcr- ltur relatione filii, quia non existit λ litus,nec ulla modo illa actio potest hahere rationem fili j uo
Ad confirmationem re ponitetur , Ad con.
quod illa radatio fundatur ii Potentia calamienda,& in potentia , ut cal fiat