장음표시 사용
271쪽
1o 6 Commentar', in Arist. Logicam.
Ia indiuisio formaliter existat se elusa operatione intellectus , sed sussi ei equod existat fundamentaliter. De hocl. ConeI. ergo est nostraqusitio. Et respondetur, quod unitas specifica & generi ea modo dicto, fundat relationem rea
tem identitatis speciscae & generieae.
Hanc conclusionem habet D. Τnomas' expresse I P. quaest. 18. I lculo r. ad i. cuius verba uperins adduximus . Ethre conclusio ex dictis superius elata manet, habet enim omnia necessaria d fundandam talem telationem asi extrema es illant.
x. Concl. secundo dico eadem relatione simili tu danis, leuidentitatis specificς, qa a An eadem resertur Petrus ad Paulum , refera urrelatione ad Br ineluin in ratione animalissimilitudi quia sunt eiusdem generis, x ad plannis petriis tam in ratione viventis, Se ad lapidem dieatur si in ratiore corporis, & ad angilum in mili spatia ratione substantiae. Dc analogia dice lo in spe. mus statim. Probatur quia omnes isti
ei e B tu secundum hanc rationem sunt velu-nello in t ι unus terminus totalis. & ad aquam se Euere illius similitudinis,& unitatis specifi. plante in cae, quae Omnia illa praesuppoliat is sublatione ui tecto & refertur ad omissi a talia , quaa uentie an tenus sunt simi lia suo subiecto . item stelo in ea perrus ad omnia illa refertur relatio. tione subatie similitudinis , quia omnibus is his stantiae. est similis , & non refertur distinctis B c. I lationibus , quia subiecta non sunt realiter distincta, scilicet , Petrus &homo & animal & caetera , ergo ma& eadem similitudine completa . Sed obiectio eontra, nam unitas generi ea dillincta est ab unitate specifica, ergo similitu do tandata supra unitatem generi eam est diltincta a similitudine funda
ta supra unitatem specificam. Anteceadens probo , nam unitas specifica est
in diuisibilis per principia speeifica, at unitas generica non est huius modi, sed cit diuisibilis per e serentias spei Solutio cificas, ut patet in animali , quod ellex Caiet. diuisibile per rationale, Sc irrationale,
uod non nabet homo, ergo. Responis eiur, quod illae unitates quo ad p sitiuum, quod important, non distina guuntur ι Gisi ratione , licet quoad priuationes distinguantur specie, ut asserit Caietanu cap. 4. de tuta & nos
supra diximus. Et ita qui, sola ratione
distinguuntur eadem relatione reseris
tur unum ad omnia sibi similia, siue ianatura generiea, siue in spe ei fia. Poterat secundo diei , quod in Petro sunt duae, seu multae relationes , quibus resertur. Nais alia relatione refertur Petrus ad Paulum , ut sibi simi- leni in natura specifiea, Se alia relati ne refertur ad aequum , ut similem in natura generica . Et differunt specie istae relationes , propter diuersitatem completam unitatum Nam sicut album duabus relationibus resertur ad album in ratione similis, de ad nigrum inratione dissimi lineodem mod Ioa an es refertur una relatione ad Paulum ve smilem specifice se alia relati ne refertur ad equum , ut similem generi ce,& alia ad equum, ut dissimilem specifice. Et hoc videtur assere
re D. Thomas supra dicto loco, dum soluitur dieit, quod unitas generiea fundat dissicultas
relationem realem . Et si dicas , quod homo & animal in Petro non distinguuntur realiter, ergo non referuntur diuersis relationibus, negatur sonsequentia nam album ut relatum ad
aliud album noli differt specie a se ipso, ut relatum ad nigrum, & tamen refertur diuersis speciebus rc lationum.
Dico tectio; Vnitas a Ialogica fun- . . Cones dae etiam et lationem , sed desii iactam An unitata lupradictis relationis. probatur conin auallogie clusim,quia hoc ens quod est accidens, suu se rete hoe e iis,qui1d est substantia, quando lationem
in rerum natura exiliunt, habent uni- realem.
tatem similitudinis 'analogicae , ergo Obiectio possimi referri relatione reali si in in ilitudinis,quia fundamentum pii migeneris,qui perit quantitatem de unitatem pro latione scindandi, non dieit , quod sit unitas unitio eorum, sed
quod ea quae res ei untur ad inuicem hoc genere relation uin sint unum.
Sed hane conditionem hab ni supra dicto analogata, ergo. Quod vero illa relatio sit distincta a relatione distinctionis specificae , &generitae paviet , quia unitas analogica eis secunis dum quid unitas , At unitas generi ca& speeifiea sunt simpliciter v mtates , ergo diuersam relationem sundant.
272쪽
sed contra , nam etiam si unitas acetis dentis, verbi gratia , albedinis non sit simpliciter unitas. sed secundum quid quia accidens est secundum quid ens, tamen in duabus albedinibus sund tur relatio similitudinis simpliciter, ergo idem in propost to erit dicendum. solutio Respondetur , quod unitas accidentis' comparata ad unitatem substantiae est secundum, quid unitas. Caeterum com paratum unum accidens ad alterum
eiusdem specieiisunt eiusdem rati ni Filia duo accidentia, & ita visit M sor malis illorum, in quibus sundatur relatio similitudinis, est eiusdem rationis,
te ita dantur species in accidentibu de
Utrum ma relatio possis dari se
pra aliam. i. Argu. T videtur,quod non a quia si si una relatio super aliamra fundaretur, daretur in enm tibus realibus processus in infinitum, sed non est admittendom,ergo. Maior probatur, quia super has duas relationes si funis datur relatio similitudinis, ergo cum - duae ills relationes fundatae sne simioles,supta illas fundabuntur alis duae,& super istas duas,aliae,& sic in infini
Con M. Et confirmatur,nam de facto darentur infinita indiuidua,hoc non est concedendum, ergo Probatur antecedens, . quia istae relationes cum sint reales resultant sine noua operatione , si duae primae relationes eiusdem speciei sunt in rerum natura super illas fundabuntur aliae duae relationes fimiIitudinis,& he habent esse seclusa operationei mellictus, Si consequuntur iit prelationes posito fundamento. ergo infinitae relationes consequentur , scutconsequuntur duae prima,quia eadem est ratio. Areu. Secundo, nam D. Thomas 1. contra' ' gentes capite. 3.&I.P.q. δ articulo A. expresse hoe dieit, Argo ita tenendum est Et idem de potentiaq. 7. articulo I l . Sc in i d. r. q r. articulo a. haec Ioca adducit Suarer disp. 47.sech.ιI nu. 3. Tertio , Relationes diuinae sunt di- 3. Areu .stinctae Se i,ppositae,& non aliis relationibus, sed seipsis, alias si illa oppositio de distinctio esset relatio realis, cssent in diuinis plus quam quatuor relationes reales, quod est plus quam falium,& etiam , quia illa relatio realis superaddita fundaret supra se aliam &ita in infinitum essent relationes reales in diuinis,quod est absurdissimum, ergo etiam alis relationes se ipsis opponuntur & distinguuntur. Consequentia probatur, quia est eadem re minor ratio. Quarto D.Thomas expresset. p. q.Α2 4. Argu. articulo i. ad 4 dicit in haec verba: Nec iterum una relatio refertur ad aliam per aliquam aliam relationem Cum enim dicimus, quod pateznitas opponitur filiationi,oppositio non est re I tio media inter paternitatem & filia. tionem . quia utroque modo relatio multiplicaretur in infinitum. Ecce ubi hanc partem tenet Angelleus Doctor de tansit rationem primi arSument1 .erso.
IN hae quς stione ut a certis incipia- i. Concl.
mus sit i conclusio oppositio, quae An oppo-eli interduas relationes oppositas, ut sitici rela. inter paternitatem Se filiationem, non tiua quς
est alia ratio distincta, nec fit per di- est interstinctam relationem , ut verbi gratia paternit 1- paternitas opponitur filiationi per se te & filia ipsam,& no b alia relatione distincta. tionem sie spe conchino est expressa sententia relatio din Thomς loco proxime adducto. Il- stincta ab
tam tenet Soncinas. s. metaphysics q. ei. .s . in solutionibus argumentorum , &Dominus Caietanus r. p. q. . articulo. , N est communis sententia inter thois missas,& probatur ratione D. Thoinqeuidentissima Nam si relatio paternit a Ratio eistis opponitur filiationi per aliam res a cax D.Th. tionem . sequitur erocessus in infinitum in actu in relationibu5 ν han nullul
273쪽
Ius eoneedet, exgo nee illud ,ex quo sequitur. Probatur sequela,quia etiam illae duae relationes ibi fundatae habent
veram ineat iam relationum & ad in-- uicem terminantur, ergo sunt oppositae relatine, ergo per aliquas alias relationes,& ficiat infinitum,ergo. Haec est demonstratio, & conuinci t de omnibus relationibus , quae terminantur
ad alias, di de relationibus terminanti Quid si bus illas. Praeterea, oppositio relativa oppositio est post praedicamentum , ut patet ex relativa. Ari Ilotele capite de eppositis, in poli- praedi ea mentis, sed post praeclicamen tum non e it i Hario, ergo . Probatur minor, quia si esset relatio , non esse post pra dicamentum, qaia relatio ad Quid sit pra dicamentum pertinet, εἰ non ad post praedi postpraedicamentum. Praeterea, imst camentiti praedicamentum est quidam 'mod Mientis imperfectus, qui vagatur permulita genera, cuius modi est pri oritas, si-umitas,motus cst opposirio, er o noti potest esse retario, quia resatio quid perfectum est pertinens, ad praedicamentum relationis Praeterea, contra
rie opposita ut albedo Sc nigredo, fristiditas & ealiditas se ipsis, &non aliis qualitatibus superadditis opponuntur&, idem est de contradictorie oppositis , Sc priuatiue oppositis,ergo idem est dicendum de relative προ- sitis. ' a. Conci. Secunda conclusio: ReIatiua oppo-deeisiva stio formaliter loquendo, non eli re-cotrouer. Iatio rationis. Haec ponitur contra MoAn oppo- linam I .p.q. a. articulor disputatione sitio relati x.qui censet oppositionem relativam, uasi rela formaliter loquendo , esse relati tio ronis nem rationis. Probatur haec conelusior contraMO quia considerando paternitatem de fi- linam. liationem secundum eorum proprias rationes, quocunque alio semoto sunt
incomposibiles in eodem subiectore- spectu euisdem seclusa omni operatione intellectus,& seclusa omni relatio. ne rationis, seo haec est oppositio resativa, ergo seclusa operatione intellectus de relatione rationis illae sunt i oppositae deformaliter,quia incon P tibi lias relationum respectu eiusdem
est formatissima opposito relativa.
. Praeterea,albedo dc aigredo formalissime opponuntur secIusa omni opα
ratione intellectus. de relatione ratio rus,ridie ulum enim essct dicere, quod albedo Se nigredo non opponuntur, nisi existente operatione intellectus, ergo etiam relationes, quia sicli toppo sitio contraria habet elle secti in operatione intellectus, ita oppositio rPlativa. Praeterea, quod duae relationes sine oppositς non potest esse relatio,ergo non potest esse relatio rationis. Probatur antecedens, quia relati nis toiat nil, suom eiIh est id aliud se habere; totum esse oppositionis non est ad aliud se habere, quia non respicit ter in iniuri,sed est qua dam incom6arit, lilitas aliquorum in eodem si biecto. Praeterea , Oppositio in comi mini est incompatibilitas : ergo talis oppositioeli talis incompatibilitas, ergo non istre latio , sed sp ccles incompatibilita
Tertia concausto: Aliquae relationes 3. Conclupossunt sun dare a has relatione, δl - Quadou quando, verbi Sratia, paternita= &fi- ni relaticliatio possunt fundare relationesti dis nudare similitudinis specificae, & filiationes possit a lia duae relationem similitudinis speci- resationeficae. laee eoncluso probatur: Nam si te alem. extrema existant sunt realia& rasilli Lter existentia, de realiter distincta , fefundamentum est distinctum impsist extremis, deest unitas in quolibet extremo diuersae rationis , ira quod sunt duae unitates transcenderi tales , seu modales, ergo fundabunt paterianitas & filiatio relationem dissi ait litudinis seu diuersitatis specificae. Praeterea, duae species cuiuscunque praedicamenti distinctae existentes fundant relationam realem , ergo de duae species relationis, quia quod sint species relationi, hoc non tollit. Et confirmatur haec ratio , reIa tiones rationis possunt fundare aliam relationem rationis , ut in relatione
indiuidui abstracta sun datur relatio speciei. & similiter in relatione generis , ergo & in relationibus realibus poterit fundari alia relatio realis,quia est eadem ratio.
Quarta conchisio ι Η se conclusio 4. Conclusis est intelligenda , quod relationes posis
274쪽
Regula possunt iandare alias relationes, quangeneralis do ipsae relationes non sunt rationes ad expis referendi ad seipsas, ut contingit in paradu qua ternitate Se tillatione: quando autem do una re sunt lationes reserendi etiam ad sei in Iatio fun- fas non fundant aliam relationem, sed det aliam sistitur ibi: ut duae relationes similitu- relatione danis non fundant alias relationes simirealem & litudinis, quae sunt rationes reserendiqn non. subiecta ad terminos tunt etiam rationes, quare ipsae referant etiam ad inui' cem te ipsas: sicut existentia est ratio, quare subiectum existat, & ipsa sibi est aatio existendi. Secunda pars eo clusonis probat: quia alias sequeretur pro- uus in infinitum. Et hanc p3rte probant argumenta facta in principio. Primam parte M sic probo, nam si essent rationes referendi etiam ad se, viduae relationes similitudinis, vel duae relationes dissimilitudinis,lv adhuc fundaret alias relationes,posset ide diei de at i is,& sc esset processus in infinitum, ut si
existentia ad hoc,quod existeret aliam . existentia,requirere esset in infinitum Gl. ad ola abitio. Et ita est intelligendus D.Th. in loca D. loco adducto in quarto argumeto. Et Tho. in c. etiam loquitur D. Thomas iuxta pri-trarium, mam conclusionem a de oppositione uae est inter ipsas relationes,nasei Ps opponuntur & non aliis.
extremum est,ia subiectum&relatio, Et idem in relatione dissimilitudinis: quia referunt subiecta quatenus similia specifice, quod etiam ipsa relatio- . ,
nes habenν,8e ita se referunt etiam. Aa secundum argumentum aduersa Ad Maroriorum respondetur, quod omniat
ea adducta falsa sunt. Et quidem non satis fideliter citant Ioca, sed quando homo censet se attigisse locum manet in deserto. Astertium respondetur,quod oppo Ad 3. arg. stio relati Q non est relatio, sed post- praedicamentum: & ita nec in diuinis, nee in humanis est relatio,sed modus quidam relationis;de quo dicemus ippost praedicamentis. Ad quartum D. Tho. iam eius mentem explicui per conclusiones. Nec est mens D.Τho. dicere, quod supra rei tionem nulla potest fundari relatio, quia relatio paternitatis bene potest referri ad aliam paternitatem relatione similitudinis, & hoc non habet per seipsam: ergo per aliam relationem super ipsam fundatam. Unde malesua- Quare iacer explicat D. Tho. disputatione 67. male quod teneat nullam relationem super ririri; se
Dissoluuntur argumenta.. Λ D primum arssumentum in prini cipio responcietur, quod tandem n uetur deueniendum est ad telationes, quae se proce itus ipsis reseruntur: ut si supra paternitate in innmtu B- filiationem fundo relationcm diueria relatio fitatis, illae relationes fundatae se ipsis
sid- reseruntur , nam sicut referunt suoi cta,& se; psas reserunt. Paternitas vero & filiatici non se te ferunt ad inuice: quia cu altera respectit alterius nullo i modo habeat ratione patris 3c loquor increaturis millo modo a clinuicer feruntur, scd referunt subiecta. At vero relatio similitudinis, quia adimi icere ferunt subrecta, quatcnus similia,&ipsae sunt similes, ut quo etiam ad inuicem rcferuntur. Ita quod unum totale
Vtrum relatis aliqua postfundarim
actione, Τ videtur,quod non, quia re -
transita ergo non potest esse fundamentum relationis. Probatur consequentia : quia relatio habet suam realitatem a iundamento: iergo si est te latio realis & e xistens debet esse fundamentum existens et nam quod non est non potest realitatem tri
Secundo: Relatio paternitatis est relatio secundi gentris , &non sum argutu datur in actione, ve i passione, ergo fal. sciri asserat Aristotcl dum dic si, has relata Oius fundari in actione & pastione.
275쪽
xio commentarii in Arist. Logicam
Solutio. Si di eas, quod iundantur in potentia generat tua , & quod generatio est roImpugna fundadi. tra remota generativa ab tio. homine habente filium, & adhue manet pater, ergo manet relatio paternitatis, et non sun data in actione, nee inpotentia generat tua , quia non habet illam, ergo relationes secundi gen ris in aliquo alio fundantur, quod fuit praetermissum ab Arist. Probatur primum antecedens quia pater est , qui
habet filium, sed ille homo habet fi
lium, ergo est pater. 3. Argu. Tertio, Relatio agentis est in agente, quia refertur per illam ad effect imnealiter , sed haec relatio non fundatur in actione ,etiam fi sit secundi generis,ergo falsum asserit Aristoteles, relationes secundi generis fundari in actione . Probatur minor, quia actio Ne loquimur de actioniblis transeuntibus e li in passio secundum probabiliorem opinionem.
s o cotra L . tur, actionem & passionem esse Aureolu. rationes fundandi relationes, ut superius visum sitit, non vero fundamen ista,q ridquid dicat Aureolus. Et in hae quaestione potius est tractandum de difficultatibus, quas argumenta insi
Ad ι. arg. Primum enim argumentum conuineir nostram conclusionem.
Ad 1. arg. Secundum vero tangit illam diffi-KOtrouer taliatem, quod nam ω t sundamentum si QVod paternitatis. Aliqu dicunt, quod pa-
a sitiun ternit ac fundat nr supra patris essen-MMςcum tiam eapaeem ad generandum. Vnde P Lςroita non potest Deus tollere fundamen-xi'. tum lina eo quod tollat relationem .
Et ad hoc asserendum conuincuntur
1 opinio. isti argumento secundo . Alii di eunt, 3. Opinio. quod fundatur in potentia generati-ua. & actio generationis est ratio funsatis fit ar dandi, Si utraque opinio est probabi-gumet. se Iis. Itaque qui dicunt fundari supra escundo tu 1 sentiam capacem generationis de-ta prim in bent di cere, quod potentia generati ἀοPlatone. ua de actio generandi sunt una ratio
fundandi totaIis &neeessario requisiista, vireIatio inhaereat subiecto. Et potest hoc probari ex paritate Nam filiatio fundatur in substantia filii praesut-
posita, ut ratione fundandi .generatione passiua, seu genitum esse. Nam in illo nulla potentia est proxima, vi possit generari praeter substantiam ipsust sicut nec ira re creabili est Potentia alia inia realis, secundum quam creari possit. Alias potentia realis rei creabilis .esset prior re creabili , quod est falsum. Omne enim accidens substantiam praesupponit. Et haec opinio non habet diis cultatem ; nam ctiam requirit actionem , ut rationem fundandi, Nest relatio lectandi generis. Illa vero opinio, quae dicit fundari supra potentiam generativam, ut supra iandamentum principale, & supra generatione ut supra rationem fundandi, probabilis est etiam. Et ad argumentum rein satis fit respondetur, quod sublata potentiasse, iuxta secunerativa, quae secundum aliquos λukr dam opin. m potest naturaliter,quia potentia est
in organo, 8e ablato organo aufertur potentia, siue auferatur miraculose,
ille homo erit pater,quia statim inesia sentia resultabit alia relatio propter suam minimam entitatem, & propterpositionem termini, a qua pater denominabitur: sicut si destiueretur primum obile statim rem Itaret ratio temporis in secundo mobili , quia ille motus
esset regularissimus motus omnium: Et illa essentia tunc haberet rationem fundamenti sublato primo fundamento. Itaque, naturaliter loquendo , potentia generativa est fundamentum,
sed hoc sublato erit essentia fundamentum, Se in illo resultabit relatio, seu ex illo virtute praecedentis generationis. Et si dicas, contra : nam ille obiecthiam non erit idem pater , quia ad pulcra. identitatem patris requiritur quod sit eadem forma , sed non est eadem foriama: ergo non erit idem pater, Respon- I solutio. detur , quod relatio dicit brdinem ad Quid reqsubiectum quod constitui t in tali esse ratur adi
relativo Si ad terminum. Vt ergo non dentitate maneret idem relatiuum , non solum numerica debet et mutari i elatio subiectum pro relativa ximum, sed N terminus,unde cum noumutetur
276쪽
De Praedic. stetit. Quaest. X LIX. 1 r
mutetur manet idem relatiuum & lis in actione, sed in potella actin actio AttreIatisdem Pater numero. Sed contra, ergo vero est ratio fundandi,t alio vero fit. agetis sunnon manet tam idem numero, sicut an dandi non est necesse, quod si in eo, detur suptea, quia manet eadem relatio. Respon in quo est relatio, bene tamen pote n. actione, detur, quod manet eadem relatio sor. tia, supra quam fundatur actio quia vel super mali ter, licet non maneati eadem ma- relatio realis debet esse intrinseea potentiaterialiter. Si eut solemus dicere de Ioa relativo Quia ut asserit D. I hornas. i. activa/ suco, quod est idem locus numero, e- eontra gentes, cap. is licet in alis; for sit funda tiam si mutentur superficies male mis inueniantur extrinsece denomina mentum ,rialiter , quia manent in eadem di- tiones, in relatione non inuenitur alti quid rationantia, formaliter , ita hic , quia quid denominari,& loquitur formalia fundandi. illa relatio manet respectu eiusdem ter quasi exterius existente, sed tu heia itermini, dc manet idem subiectum renter quia ordo formalis . seu formali principaIe,manet id m relatiuum nu- ter ordinari & realiter ad aliud, quod . mero . . . est effectus relatio uis, debet esse intrina solutio Secundo respondetur,quod in pratia secum illi,quod refertur & ordinatur: ablata pa- dicto casu ille homo esset rea litet pa alias non erit realiter & formaliter reternitate, ter, etiam si tolloretur relatio &po- latum Et ratio est, quia relati obest ide&potetia tentia generatiua,non quia resultaret seu in est fψndamento,quod in relatio generati - alia relatio, sed diceretur pater a rela ni b. realibus debet esse intrinsecu rei ua a patre tione et ij,tanquam a fundamento, si- relatae. Ratio vero fundandi non incon inarentiquoren a cui Deus dicitur .realiter Dominus a uenit,quod inhaereat alterii quam rela da metum neret pa- relatione epeaturae,3 Christus Dom- imo, ut patet in actione, est tamen ne- relationister. nus realiter pilius sacratissimae Virgi- cessarium, 'uod profluata relativo, debeat in nis Mariae Dominae nostrae a rς latione quod denominat , de quod ipsum ages haerere su' maternitatis eiusde ni Virginis reali- oenon lirat, toto reperitur in acti biectore . ter terminatae ad ipsum , sicut asserit ne respectu agenti S. Lu vero dicimus, Iato ro ueD. Thomas i. pari. quaest.3 3.articulo s. 'uod hoc genu S relationum fundatur rofundanFoi maliter vero diceretur patet a re- in Passione ,est sens s quod fudatur in dino item latione ratio pix, quam ei tribueret in potentia passiua,ti passio est ratio funtes lectus, ex icrminatione relationis fi dandi: sed nee requiritur, quod si ve-:.Solutio lii ad eum. Tertio respondetur, quod ra potentia passii , quia retario fili no maneret pater nec filius in illoca. rionis fundatur in potentia passiua, desu , quia relationes sunt talis naturae, non est vera Potentia passiua, qua ha- quod una sublata alia remanere non beti et rus, ut g neratur, sed accipitur potest. Et ita, quia ablata potentia ge- improprie pro essentia quatenus gene. Iuratiua aufestur rela io paternua- rabilis est, re ratio fundandi est gen
iis,desinit csse relatio filiationis,& ita ratio pastiua seu genitum esse, & genenon manet pater & filius,nisi materia ratio passio Itaque esseti a generabilis, iter, id est, ille qui fuit pater &ille, quatenus stat sub hac passione, est sun. . qui fuit filius. Et si dicas, contra: nam damentum filiationis. Nam nulla vera solui. diis pater est,qua geni it alium:led ille ge- potentia realis,quae sit in Praedicame- Controucultas. nuit alium: ergo est pater, ted filius est to qualitatia est in Petro,antequa gene An in pa
genitus ab alio,ille est genitus ab alior retur,sed omnis talis cosequi ut gene treeu rae ergo est filius, Responuetur, quod li- ratone. Et si inquiras, an cii pater gene neret filiucut non valet, mortuo patre iste ho- rat filiu co surgat duplex reIatio, alte- eo nisi saemo est genitus ab alios ergo est filius, ra,qua dica ur Pater, altera qua dica- duplex re quia non est cori elaturum,ita non va- tur ages,de prssiti res podet bitarer di latio altelet in nostro casu , quia non est cor- sputatione 47. n. s.fectionei ι. dices ea ra qua dire latiuum sermaliter , dei hac bene dem esse relatione, qus in ipso met in- catur pa nota. stati,quo generat co surgit,&P manet ter,altera Ad tertium argumentum responde quandiu talis pater cu filio durat Quo qua dica-Λd 3. arg. tur, quod relatio agenris ac fundatur circa Paternitas nec includit denonn- tur agenspDd a natio
277쪽
nodissolis uens difficultate &
Commentarii in Aristi Logicam.
tionem de praeterito,nec depraesenti, sed absolute refert ad eum, qui habet effet ab illo , qui pater denominatur . Sed tetigit dimeultatem nec explicuit 1liam, & suo more , ut discederet a D. Thoma, ita hanc resoluit dissicultate.
Ad quam D. Thomas s Metaphysicae
lectione i s. ita respondet: sciendum etiam est, quod eorum relatauorum , quae dicuntur secundum potentiam activam, & passivam attenditur diueriastas secundum diuersa tempora. Quaedam enim horum dicuntur relativa secundum tempus Draeteritum , sicut
quod fecit ad illud quod factum est, ut pater ad filium, quia illud genuerit,illud genitus est, quae differunt secundum feci sis,& passum esse, quae divero secundum tempus futurum ,sicut facturus refertur ad faciendum. Et ad hoc genus relationum reducuntur illae relationes, quae dic nntur secundum
priuationem potentiae, ut impossibile,& inuisibile , & superius dixerat, ut calefaciens ad calefactum, quod eit secundum tempus praesens. Unde patet, quod relatio paternitatis, & loquimur modo in humanis, ubi est praeteritum,& futurum non fundatur in generatione per modum praesentis, sed per modum praeteriri, scilicet in potelia, quae genuit, & fiἐiatio in illo, quo filius genitus est. Nam generatio, quae est alteratio praecedens, non fundat relationem paternitatis quia potest contingere, quod aliquis hoc modo generetur per alterationem antecedetem
introductionem formae, de non sit pater, quia non sequitur introductio foronae eiusdem rationis eum forma generantis.Vnde sequitur euidenter, quod est diuersa relatio qua aliquis dicitur generans per alterationem antecedentem,ab illa,qua dicitur pater, quae est fundata in genuisse . Si autem detur vera actio, ut aliqui existimant, secundum quam agens dicatur generans, Naliquid dicatur genitum, ita quod sit fimul generare di genitum esse, tunc ubi fundabitur relatio paternitatis , quatenus illa actio importatur per modum praeteriti, quatenus, scilicet, est
Oenuisse . Et id i dicendum est de igne,quando generat Ignem,& a Iter passum ad ignis generationem , quia non est idem alteratio & generatio ignis, sed potest esse , quod ignis alte-
ret introducendo calorem, & non generet ignem . Vnde alia est relatio producentis calorem , & generant Isignem, si quidem una sine alia reperiari potest. Quod si considerassit iste author , non discederet a D, Thoma Unde su- suppresso angeli ei Doctoris nomine. menda di Secundum ergo Grerstatem actio- uersitas num relationum sumendam esse , rc lationa non solum in ratione actionis , sed per ordinem diuersum , quo ipsa actio sumi potest, cuin etiam dicimus fundari in potentia activa relationem , aeci pienda est potentia activa large , ut se extendit proprie ad potentiam , vel ad aliquid per modum
potentiae. Et haec dicta sint de secundo genere relationum . Per haece Annim omnia alia facile diiudicat i po- nitas in terunt, ne si singilla expresse prose equis.& iquimur opus crescat in infinitum . . homini b. Hic poterat disputari, an omnes pa Heius
ternitates sint eiusdem speciei, vipta dem spe- ternitas equi & hominis. Sed pro cisi.cto videtur differre specie, quia generationes specie disserunt.
Utrum AriRoteles recte agisn uerit tertium genus Iundamenti relaιω-
E hoc tertio fundamenisto in communi non- Contr- nulla diximus in m pG ueis a. rioribus et modo in particulari agendum est de illo . Suarc 2 si pradicta disputatione sectione 3 numero vigesimo primo, d scit, relationes ic Nili generis non fundari in ratione men Suare z. surae. Sed inter alia exempla , quibus hune modum explicat dicit esse unum men urabilis ad mensuram .
278쪽
. De Praedic Res a Quaest. XXXXVII. 213
verba enim ipsius AristoteIis sunt: tur. Quomodo latentia comparatur Alia enim, ut mensurabiIis ad menia ad remui bilen . Unde haec commenia
suram, Se scibile ad scientiam, Besensi suratio nihil rei est praeter habitudibile ad sensum. nem transcendentale talium rerum ad
ubi nullum fundamentum harum suis obiecta, viae est suffciens funda- relationum declarat, sed solum ad hi mentum relationis praedicam et alis. Et -bitis illis tribus exemplis declarat haec sentetia si pro primo argii meto hoc genus relationum ,&friuolis ra- secundum argumentum e Relatioi. argum. tion=bus hoe probat: Quia Aristote- creator ad Creaturam,& relatio do. 1. Argupro Sua . les dixit', ut mensurabile ad mensu- minii sunt relationes terti j seneris,serea. ram,& scibile ad scientiam . Et si in L tamen non fundantur in ratione menia ser fundamentum relationis mensu- surae,&mensurabilis, ergo falsum estrabile ad men suram , non deberet asserere hoe esse tertium genus rei subiungere copulative scibile ad scien tionum.' ' - tiam sed dieere ut scibile ad scien- Probatur maior, quia habent con Confit. tiara. ditiones omnes harum relationum . Vnde satis explieuit non esse uno m Nam solu ex parte unius extremi est genus relationiam, quod fundat nr suia relatio realis & fundamentum realepra mensurabile ad mensuram . Et solum est ex parte unius extremi. Edconfirmatur, quia fi adduxisset exemia ita dici D. Tho. I.p. q. 3 art. 7. Mincirpium supra dicti fundamenti, non de probatur, quia creatura non refertur heret dicere , & scibile ad seientiam, ad creatorem, ut creatura est, u ia fusi
sed ut seientia ad seibile, quia selenia esse est adaequatu esse diuino, sed quia
ei a mensuratur perseitate , di non e producitur a Deo, & conseruatur. Et contra . confirmaturmam relationes tertii ge Coa M. Et ita Aristoteles hie solum expo- neris non fundantur in actione, sed insuit tertium genus relationum , quae adaequatione ad mensuram , sed supra sunt illa , seeuudum quas aliquid re- dios relationes fundantur in actione, fertur ad aliud ,quia aliud refertur ad ergo non sunt huius generis. Maior
ipsum,euiusmodi est stibilis ad scien- Probatur,quia scienti a dieitur vera fletiam . . mensurata a suo obiecto, non per ali- Et tandem dieit relationem scien- quam actionem, sed per suam essentiae ad scibile, fundari in ratione cau- tiam. Sicut imago dicitur mensurata , sa&effectus , quae reducitur ad se- non per aliquam actionem, nam ex eo eundum genus relationum . Et eum quod Producitur ab agente sine alia
videret absurda sequi ex hae senten- actione est mensurata obiecto suo per' ti dicit solum haec ab ipso asserta es seipsam. se di sputationis gratia , licet censeat Tertio, Relatio dexteritatis,est re- 3 Argo
fundari maxima cum ratione in Ari- latio te ilia generis in animali,& tamestotelis litera, di nullatenus esse im- non est relatio mensurae, ergo. Maior probabilia. Pistet, quia semper ex parte alterius Sed ne diseedata doctrina eo minuis cxtremi est relatio ration f, ergo sini dicit , tertium genus relationum gnum est,quod est relatio tertii geneis esse mensuram 8e mensurabile. ubi ris,quia relationes tertii generis summensura non accipitur, ut dicit habi- persunt non mutuae. tudinem ad nostram cognitionem, Q arto, Obie ctum realiter causat h. Meu quatenus, scilicet est medium , quo scieriam aliquado producedo species 'nos uti possumus ad cognoscendum necessarias ad habenda scientia, ergo alterius quantitatem , aut molis, aut tunc illa relatio erit relatio mutua,&persectionis Sed sumtur me sura pro non tertii generis. Cosequentia patet reali termino . vel obiecto , ad quod ex dictis, quia istae relationes non sutres aliqua dieit habitudinem, secundu mutuae Sed antecedes probaturi obiequam illi coaptat urs seu commensura clis sensi bilibus, quae emiti ut species,
279쪽
x r Commentari, in Arist. Logicam.
di causant scientia per emissionem illarum specierum. Et confirmatur:qui sensibile realiter immutat organum seonfit. Orgo reuiter ordinatur ad semum, er ' go.non solum, quua se usus refertur adsensibile, Be sic erit relatio realis in se sibili ad lenium. Plobatur coni eque utia, nam quando aliquod extremu rea later Ordinatur ad aliud, bene potest, imo fundalare lationem realem.
. Armi. Quint eo non solum est stibile in
' ' actu, quia sitientia termina ui ad ipbii, 1ed quia habet naturam realem di r nem formalem, ad quam consoquutur. aliqua pi OPracta sis, qμα per illam rat ionem socinalem demonstrata pol
sunt. & houunem esse volitiuum, elii cibile, ex eo quod habet rationem ,&causam, per quam demonstretur scilicet,quia est intellecturus, di non solu, quia lcientia terminatur ad ipsMa; ergo relatio scibilis Git realis. Pr b tur consequendia, quia prae luppomi λ- liquid reale in scibili, conue triclis illi ex natu I arei, scilicin tuam ratiove furmalem, quae si exiliae poterit refoti realiter ad scientiam sicut duae qua u litates realiter reseruiatur,quia iundamentum est reala in utraquc. ε Areu . s. cos Relatio mensurati ad mensu ' tam est aliquando relatiorAtium S, --go non sunt ius relatio nes tertii ordinis non mutuae Coniequentia cu euiis
dens,& prQbatur autecedens. Nam si
mensurans non existat. r latio mcniurati ad mensuram erit etiam relatio rationis, & ita non erunt mutuae , quia ex neutra Parte eli relatio realis. ConConfir. firmatur, Nam relatio scibilia ad licientiam non e it praedicamentalis, male ergo enum crat in praedicamento celationis relationes tertιj ordinis. Antecedens probo,quia est relatio rationis .
. Argu. Septimo, .ici entia in sua essentia de ratione eit mensuratum, & ut sic non . est relatiuum sed est absolutum M in praedicamen ib qualitatis exiliens, erisgo mensuratum , ut sic , non est relatiuum, bc ua non erit relativum tertii
λ metaphy sicis dicuntur tertii ge- - neris , distincta fundamenta habent a s reliquis duobus gener ibus,& ruat relationes, nullo mo reducibiles ad duo dicta dinera. Et hoc apet ii Isim e collat in Ariitotele.unde nullam probabili- . tuum habet sentcntia relata a Suare z, quod habuant dii tincta fundament a .
Probatur, quia istae relationes nunquai sunt mutuae,idost, reales ex utroq. tar i- RQ o, uno; relationes vero ptanti & secum concivi. da generas, saepissime sunt mutuae, imo semper si axis ante xtrema; ergo Iunt
alterius rationis,&consequimen habent distincta fundamenta. Probat 'rconsequentia, quia si eadem undameta haberet tuitae essent, sicut illae. Secundo a illae relae iones hisent sim damenta realia in utroque e xtremo, ita quod ad truncem o inantur funda- . Ratio. incnt aliter, ex quo consurgit forin iis Ordo, scd hoc non reperitur in rela Illanibus tertia ordinas, quia de si unum extIemuin i taliter ordinetur ad aliud. de pri ficiatur in ordine ad illud, non
tamen hoe cotingit in alio extremo, ergo. Tertio phobatur; Quia relati 3. Rat Io.nes primi gen cras tundantur in unitam , seu , ii sititate relationes secudi in
actione ,seditis relationes, formalit loqucda, te proprio fundam et o in nullo illorum fundantur,nam scientit relatio tu ratione mensurati, de magiia nis relatio in eadem ratione in nulla quantitate nec actione fundatur, ergo . Ultimo probatur ex Amitotele, qui capite de ad aliquid in s. expresse Α Ratio. numerat haec tria fundamenta, ergo sicut prianum fundam tum non re inducitur ad secundum, nec contra , ita neque hoe te ducetur ad alia duo, nec e contra. Antecedens patet; nam ita dicit, postquam numerauerat Priami de secundi, generis relativa, ergo secundum numerum & potentia oleta ad aliquid , sic omnia ad aliquid , eo quod ipsum quod est alterius dicitur id quod est , sed non eo quod
aliud ad aliud. Mensurabile vero de
280쪽
De praedis. Relat. Quaest. XYXXVL 1 e
stibile & intellectuale, eo q uod aliud
dieitur ad ipsum ad aliquid dicuntur, sed non eo quod illa ad aliud. ubi aApertam assignat differentiam, & mmifeste distinguit inter relativa huius N 'aliorum generum;nam alia dicuntue
ad aliud ,quia in se habent unde die a- eur, ut patet in patre M filio, quia pater dicitur quia genuit, & filius, quia
genitus. Et numerus quaternarius ad Dinarium relatione dupli refertur ratione quantitatis, quam habet in se; at vero scibile non refertur ad scientia, quia in se habeat aliquod fundamen istum, ratione cuius referatur , sed quia scientia refertur ad ipsum , ipsum refertur ad scientiam Unde D Thomas in commenso ita dixit, prosequitur
de tertio modo relationum. Et ita est communis sensus totius metaphysi eae
se holae,qui plurimum momet i h s reis bus affert tenendis. unde non quilibet suo arbitratu debet etiam nouas indueere opiniones seu imaginationes. 1. Conet. Setunda conclusor Tota ratio di
In quo di stinctionis in hoc genere relationum
stinguania ab aliis eonsiderata ex parte fundatur relaia menti in hoc consistit, quod in his r tiones, latiuis tota ratio fundamentalis reIaia tertii ge- tionis pendet ex alteris extremo, ex neris re- eo nimirum, quod refertur ad aliud,
Iationibν di in se non habet aliquam fundandi
aliorum , rationem. In aliis verti fundandi rei
generam. tionem ratio est in utroque extremo.
Haec tonelusio est expressa angeli ei Doctoris in fila lectione is . ubi sie dieit, postquam numerauerat relativa tertii ordinis In omnibus autem his tota ratio referendi in duobus extremis pendet eat alter , di ideo omnia noctrina ista, quodammodo se habent ut men-αΤho. iurabile & mensura, nam ab eo quaeli- gregia Ix bet res mensuratur, a quo ipsa depen-eonclusio det. Et probatur rationibus ιν nam aline. quid dicitur scibile quia potest dei fo haberi seientia,& sensibile,quia potest de ipso haberi sensust ergo non dicuntur talia, nisi ab altero e xtremo dinon ex eo, od aliquidis .in ipso stia cui enim aliquid dicitur ereabile, a potentia ereatoris & non ab aliqua potentia, quae si in creatura. Eodem
modo dicitur aliquid scibile, scis eia, & non ab aliqua potentia, quae sit I
in re sed in his rationibus videtur l6ui D. Thomas de relativis transcenis en talibus. Erita verum est quod etiaaliquH scibile denominatur a seientiai quae est relativum transcendetale ,& secundum diei. Vide pro huius m tori intestigentia.D. Thomam 4 Physicorum lectione 13. Sed ex his fit argumentum:si res dieitur seibilis,& sensibilis praecise a seientia , quae est in seiente, quia hoc nihil ponit in re scitar ergo etiam dicetur mensurans, ex
eo quod scientia mensuratur,& depe det a scibili, quia esse menserans Iei etiam nihil reale est in scibili,per quod
ordinetur ad scientiam.Unde aduerte, obseru quod ex eo, quod se lentia terminatur lio autho ad obiectum suum, verbi gratia, ex eo ris. quod metaphysica terminatur ad ens dicitur scitum Esse autem scitum relatio est, quia est aIi quid rationis in sel-bili. ficut esse visum est qui e rationi gin parte te. Er haec relatio ex parte scibilis est relatio rationis tertii ordinis: scientia autem,quae terminatur ad stibile. est reIatio transcendentalis,& secundiam diei non relatio praedi eamentalis.Sed super hanc seientiam termi- Quo repenatam ad obiectum& illi consor mem riatur refundatur relatio quaedam mensurati, Iatio menquia scientia dependet in fila verita. surae inter
te &esse ab obiecto;& eonsurgit alia stibile &relatio mensurantis in obiecto, ex eo scientiam quod seienti, refertur d i uvid in ratione mensurae . Quae quidem relatio in obiecto est aliqv Id rationis: quia in ipso nullum ordinem fundamentalem ad scientiam praesupponit, sed prpeiseresertur ad seientiam, quia scientia refertur ad ipsum & dependet ab illo. scibile autem nullo modo defendet a scientia vide D. Thomam
prima parte Quaestione , decimater. tia, articulo se primo,& de potentia quaestione septima,articulo io.elegan Concl. tissime ista tractantem. Quot upli Tertia concluso. Mensurabile N eae reo n- mensura dupliciter aceipiuntur qu3. tineat alitenus ad praesens attinet. Vno modo quid menproprie alio modo large. Proprie ac- furati recipitur mensurabile timensura,quan esse me