장음표시 사용
281쪽
sunt,quia proportionantur alieni, Se turi diad quod peruenit actio,ad ages ad uti a Mut illi, ut patet in scientia. Ruia iam per illam actionem perficere quae talis eit:quia adaequatur suo obie tur, de esset ibi aliquis ordo laudamencto. Et sicut in obiecto sunt veritates talis ad agens. Ex quo sequitur, quod ad hunc sensum, qued verum, est diee amatum, si est creatum, refertur ςiλ- Corolafisi re de illo, v bi gratia , de ente,quod ei ove reali ad amorem , quia causat 3- obseruanest bonum,uerum, unum decsterautoc morem,& Perficitur in hac causalita- dum ipsum asserit,& dicri scietitia,&ad il- te. quod de Deo dici non potest. Ex lud ipsum inclinat &obiectum nullo quo uipra diximus, unitatem analogi
modo ordisatur ex sua natura ad inen eandum sui dare relationem similitu-suradam rem talem. Hoc modo etiam dinis , intelligitur inter .les creatas, esse rerum mensuratur per esse Dei, quae ad inuicem ordinantur. Quo ill
alio modo large accipitur mensis rab- do autem iundamentum prum & Ἀ-le etiam quantum ad praesens spectat cundi Seneris ordinem ad inuice in hapro quacunque dependentia rei ab ali beant supra dictum est, dum ageremusquo, quod non ordinatur ad dependes de conditionibus requisitis ad relatio nec mensura dicit ordinem ad depen. nem realem mutuam: Et docet D. I hodens ab ipso. Et haec conclusio eth D. masiae potentia quaeli. 7. articulo io.
Thomae supra dicta lectione in s. Vbi in hunc modum; Nam si loquamur dc osio telis ita dicit: Et simile eli in omnibus aliis, rei tιonibus primi genem fundatis in beant ad in quibus relative aliquid dicitur pro qu ntix te,quia una quantit . abio lu- inui eε re pter relationem alterius ad ipsum: si . te consider Ma habet ordinem ad δ' litione, cui dextrum & sinistrum incolumna, ii m secundum ratioa pM mcusii M sc phimi, leCum enim dextrum ti sinistrum desi- mensurati,ia secundum nomen. Q uβ seelidi tegnent principia motuum in rebus ani. N partis N aliorum huiusmodi, quae ne
malis, olumnae autem, aut alicui in is quantitatem consequuntur, quia Om animato attribui non possunt, nisi se nes quantitate1 sunt eiusdem rationiscundum quod animata aliquo modo Scita possunt ad inuicem ordinem iu- se habent ad iplam; sic in columna di pradictum habere. Quia sicut una ha-citur dextra, quia homo est ei sinister. Det ordinem ad aliam & loquitur de Et simile est de imagine respectu ex ordine fundamentali ita alia habebit plaris,& denario , quando fit pretium ordinem ad ipsam, quia sunt eiusdem zmptionis. In omnibus autem his to rationis:& non est maior r tio, quareta ratio reserendi in duobus extreia una ordinetur ad aliam, quam e uinmis pendet ex altero. Et ideo omnia uerso.Qus vero sundantur in actione, huiusmodi quodam modo se habent &passione reseruntur ad inuicem relavi mensura & mensurabile. Nam ab tione reali, in quantum in ipso effectu eo quaelibet res mensuratur, a quo idi vel passionen ductis attenditur quod-sa dependet. Et debet in te Iligi D. Ilio dam bonum ipsius agentis, veIna Oueumas de mensuratione largo modo. Et tis. Et in agentibus uni uocis pater quae adhuc debet intelligi dummodo men peractionem suae speciei similitudine , surans non ordinetur ad mensuratum, Inducunt, le per consequens esse Persecundum quod mensurans est. Nam si petuum suae speciei, secundum quod ordinetur in aliud genus relationum est possibile, conseruata Et hoc etiam ingrederetur. Nam, ut ipse ait, supradi probat in aliis,quae mota mouent, velcta quaestione de potetia art. . hoc ge agut vel causant. Nam ex IPIO suo monus relation usolum debet fundari in tu ordinantur ad effectus producensundamen in ex una parte: quia selenia dos Et ita est sua perfectio producercitia ad scibile,&sensus adsens bile reia alias non mouerentur ad producen- feruntur hoc genere relationum .Q ita dum.Intelligibile vero est ςxtra r istae actiones non perueniunt ad res cionem intellectionis, quia non attin- scitas & ad res sentitas,sicut actio age gitur per intes lectionem realiter, nectis actione transcunte: tunc ordinare- est motus perungens ad illum i & ita
282쪽
De Praedic.Relat. Quaest. L. III
non est sua natura , quod sit intelle- tiones mensurati omnes illae, quae sunt genus mectum, & quod realiter attingatur ab rerum quae abali 1s dependent. Et nota tineat. intelligente , sed sua natura est talis est mutua dependentia ex alio extre- obiectio essentia. Et si dicas, Deus agi t prodii mo , quia omnis dependentia quodam
cendo creaturas , ergo perficitur per modo dicit mensuratum et ex eo quod hanc actionem & refertur realiter ad res dependens ab alia , ab illamentu-
creaturas : negatur consequentia, ratur , dum modo mensurans non de
Solutio. quia Deus non agit per actionem, qiis pendeat: quia esse mensuram , ut hie ut in creatura , quia sua actio est subia loquimur eit habere esse tale respectu stantia sua, unde non perficitur agen alterius vr nullatenus ad illud ordine-
do. tur. Et in creatura est rursus alia re-
Et quod est in sua actione est omnino latio mensurati proprie , secundum
extra genus Hine creati: nec ex asione quam creatura refertur ad Deum, qua dyuina accrescit aliquod bonum Deo, tenus creatura imitatur creatorem, li- unde est maxime liberalis , qui facit cet haec persectiori inodo reperiatur bonum N perfectum non expectatis in homine , & tu angelo ubi reperia bonum de perfectionem a creat, tur ratio imaginis. Etl ita relatio estra . . . etiam terti3 generis. Ad confirmationem respondetur, quod relationes, Adluae sunt proprie mensurati non sun Relat Io- antur in actione , sed in adaequatim ni esuratine transcendentali: quae vero sunt men mensusurλti , quatenus mensuratum dicit ra in quo Adt .arg. A D primum argumentum in oppo quomodocunque dependentiam, beta una ur. Explica- situm respondetur, quod Amito- ne pollunt fundari in actione , ut patur dictu telas cum dixit mensura ui & mensura tet in relatione dexteritatis in antia Arith. bile esse tertium genus relationum, is mali, quando dicitur dextrum columcit velut propositionem uniuersalem, nae, quae fundatur in virtute motiva ae si dixistet, omnis mensura Ze mensu applicata columnae. Sed creaturae reia irabile est relativum tertii generis: Et latio non fundatur in actione diuina,
, m subiungit , & scibile I scientia, quae est eius substantia, sed fundaturdi sensus & sensibile , resoluit illam in creatione passiua, seu in producto , O . propositionem uniuertatem per copia esse. latiuam & ottendit per species , quod Et hoc non inconvenit r actio ea
in geuere dixerata qui modus arguen- nim Dei non est fundamentum huius di vocatur a Summulistis descensus. relata On s : quia non est etiam funis . , Ut si dixisset, omnis homo elt animal, da mentaliter : alias Deus ordinareiati Petrus e it animal, & Paulus est ani tur ad seipsum per illam actionem,mal , explicat per partes quod in ge- quod est impossibile . . ,Αlia expli ne te .dixerat. Praeturquain , quod ver- Sed solum illa actio est causa effecticatio Ad so Aristotelis non est tam latina & e- ua totius eqtitatis. 6ζ accidentium omconfir. xacta, ut cum tanto sit xigore accipien mutn,quae sunt in creatura. Et per hoc da. Maxime quia ita ab omnibus comis Patet. muniter explicatur logicis. Confir- Ad tertium argumentum : nain Ad 3. rg. matio est ridicula. Et certe si in ordia non potest animal esse clextrum , ni- no verborum.Arilio clis tot latent i ny si columna sit ei posita in tali positioiasteria, miror cur ipsum non rc Iigiosisti ne: Et tamen hoc nihil eli in co- me sequantur aliqui aut hores. Iumna. Αda. arg. Ad lecundum argumentum respon- Et hac ratione vocatur illa relatio detur , quod increatura eli relatio, certi j generis , quia pundet etae Relatio quia xx fertur ad cieatorem. Et haec dextrum columnae ab ipsa e &creaturae relatio est relatio tertii generis: quia quod ipsa se dextra nihil est in ad quod ut dixit D. Thomas, etiam sunt rela- illa.
283쪽
21 8. Commentari j in Arist. Logicam
Ra 4 arg. Ad quartum respondetur , quod Quomo obiectum solum habet aliquando effido obie- cientiam respectu emissionis speciectum ha- rum: sed eius causalitas ibi sistit: quia beat efἀ- postquam intellectus est factus in actu cientiam, scientifico nulla est efficientia obiecti, respςctu qua propter non ea usat effective scienscietiae & tiam nec actum scientiae, sed scientia
quomodo efficii ue caiisatur ab intellectu. Vnde uom non iealiter dieit ordinem ad scien tiam. Scientia xero maxime dieit istuordinem, quia a proprio mensuratur Ad eo fir, o ecto. Ad confirmationem respondet D. Thomas supra dicta quaestione Quomo- de potentia articulo io. Et potest etiado sensibi esse solutio quarti argumenti, quod I e habeat licet sensibi te immutet organum sen- activitate sus in sua actione, di propter hoc ha- res ectu beat relationem ad ipsum, ut alia agensentatio- tia naturalia ad ea, quae patiuntur abnis & quo eis: alteratio tamen organi non perfi- modo iam cit sensum in actu, sed perficitur peractum virtutis 'ensitivae, cuius sensibile, quod est extra animam omnino est expers: quia scilicet non causat illam. actionem, ubi vides nostram solutio
Nam ut inquit Aristoteles 3 de
Doctrina anima, intellectus factus in actu non Arist. ob- eget motore. Sentus enim & intelle. seruanda clus habent se scut caetera viventia, pro deci- quia vivens dependet quidem a genesone fa- rante quantum ad produci, sed post-cta. qu.m productum est se movet per propriam formam. Eodem modo intellectus & sensus, etiam si egeant motore quantum ad habendam formam viis talem,quae est species , sed postquam Corolla habent illam ipsi se mouent. Et hinc
rium. scies pro nostris cocertationibus, qua
re non datur significare effective,quia ad hoc erat necessarium, ut obiectum effective causaret cognitionem, quod cum non faciat et am si effective producat species ,& actu et intellectum, ruta intellectus effecti ue producituam eognitionem, non datur signifi-Αd 3.arg. care effective. Ad quintum respondetur , quod ita est,quod seibile obiectum praesupponit naturam,quae habeat pmprietates aliquas demonstrabiles,sed i ita natura di proprietates no ordinatur ad scientiam,quia sunt extra genus scientiae, nisi ex eo solum, quod scientia ordinatur ad ipsum, sicut creatura praesupponit Deum, tamen Deus non ordinatur ad creaturam.
Ad sextum respondetur, quod illa Ad 6. arg.
relatio rationis,quae correspondet ex
parte sei bilis ad scientiam non est pigdieamentalis, nisi reduetiue, sicut terminus formalis alterius relationis. Relationes vero tertii ordinis ex parte unius extremi, qui realiter refertur sunt praedicamentales, quando aliud coexistit extremum. - Ad .arg. Ad ultimum respondetur . quod Mensura- mensurabile accipitur dupliciter uno bile dupli modo pro fundamento relationis & citer foe- mensurabile hoc modo est ipsa eL maliter&sentia scientiae adaequata suo obiecto fundam & imago suo prototypo,& creatura tali ter. I. suo creatori u Alio modo accipitur mensurabile pro ut formaliter dicit relationem consequutam ad talem mensurationem,quae dieitur mensur bi litas fornet alis. Et ista est te ditio posita in praedica. mento. Et eodem modo potest aecipi mensura & pro re,quae mensuratur: vel pro mensuratione somali, quae est relatio rationis.
Ex determinatis in hae quςstione se Corolla
quuntur illa eonsectaria necessario rium. . scienda, nimirum relationes mutuas diei i uas, quae reales sunt ex pro Drio enere in utroque extremo, cuiusmo- Quaere Iaisi sunt relationes primi di te eundi ge tiones di-neris. Nani primae fundantur in quan catur mutitate,quae ratio reserendi est realis in tuae. utroque extremo. Vbi nota,quod relatio unionis materiae ad formam, vel
aliquid huiusmodi, non est fundata itiquantitate,sed in actione unitiva. Et relationes seeundi geheris, quae fundantur in potentia activa, vel passiua,
ut reducuntur ad actum per actionem Ee passionem etiam sunt mutuae, quia agens se patiens ex proprio genere inueniuntur adinvicem ordinari. Quod si aliquando contingat , quod agens non existat,& tunc non reseratur realiter, quia in se non manet, sed in sua virtute. Ut quando generatur proles per virtutem seminis decisi mortua anu
284쪽
De Praedic. Relat. Quaest. LI. M s
animali, hoe est, per accidens: quia quantum erat ex parte actionis agentis creati ordinabatut realiter ad effectum. Et ad hoc genus reducuntur omnes relationes fundatae in omni genere causalitatis, etiam materiali ormalis, di finalis quia quamuis non sint actio. nes habet te ad modum actionum. Reletiones vero tertii ordinis non sunt
mutuae, quia ex Parte unius e Ttremi
ut sic formaliter fumpti non est fundamentum retie ordinatum ad aliud, vepatet in exemplis iupra positis. Quod si aliquando mensurans est eauraeficiens, ut si artifex depingat ad sui similitudinem imaginem, non
refertur ad illam relatione reali, ut est mensuris, sed ut est causa efficiens. Vnde relationes Dei ad creaturas nul- Io modo sunt reales hac ratione,quidquid nominales dicant. De quo latius disputatur I. pari.quaest 3.art.7. Corola- Sequitur etiam , quod male dixeritrium. 1. suare Edisputatione 4τ. sectioneis . in Contro- fine, relationem dexteritatis in animati et sta An si non esse realem. relatio de- Quia ut ait D. Thomas de potentia
xteritatis 'uaeitione, . articulo Io .homo compa in anima- ratur ad columnam, ut dexter ratioli sit realis ne potentiae motiuae reductae ad actu vel ratio- per actionem,uel per aliquid per in nis. dum actionis. Nec est relatio sundata in operatione intellectus; nam non est in mera cogitatio ite intellectus positum, ut ego sim dexter columnae: sed quia reuera Per motum N actionem fio illi in tali approximatione, & distantia r ex quo Deei di- in the sequitur relatio realis, & in cotur cotra lumna rationis . Ex eo enim, quod ii Suare r. li approximor, referor relatione dexteri. Approximor, inquam, taliter. Sequitur praeterea relationes alias esse pquiparantiae, quq habent eandem denominationem in utroque extremo,
ut similis simili simile dicitur, dissimile dissimili. Et relationes disquiparanisti g, quae diuersam habent denominaiationem, ut pater,& filius, simile & dissimile. Et quia haec non habent aliquam difficultatem sunt omittendae. Sequitur etiam alia diuisio relatio- Rum in realem & rationis. Realis est, quae habet esse secluso opere intellectus, rationis quae praecise esse habet formale pex intellectum, dum i ntellectus urru ad aliud refert . & facit quod unum aliud respiciat , siue illasne in re distincta, . ut quando refert Deum ad creaturam, siue non sint distincta, ut quando refert idem ad se ipsum , genus ad speciem,& caetera, de quibus iupra Iatissime egimus,dum tractaremus de uniuersalibus, & intentionibus. Vide Iocum eIegantissimum D.Thomae de potentia quae stio 7. arti Loeus inculo is .in Corpore, ubi differentiam , Thomae Be quidditatem harum relationum exis legans. plicata
Utrum in relationibus terti, g
realiter sormatiter re feratur. ROBATin pars assirmati I. Argum.
Ma, quia relativa sint simul natura, sed si non referatur utrumque extremum realiter formaliter non erunt simul natura, ergo. Maior est Aristotelis,minor probatur. Quia cum reIatio habeat esse per opera tionem intellectus,non est. nisi contaderante intellectu, sed ante consider tionem intellectus est alia relatio, ergo nisi realiter formaliter referantur non erunt simul natura. Secundo Terminus relationis debet x Argum. esse relativum , sed si non reseratur realiter formaliter no erit relatiuum, ergo refertur. Probatur minor; quia ante operationem intellectus non est aliud e relatiuum formaliter tale, si sit aliquid rationis,quia relatio rati nis non habet esse, nisi per operati nem intellectus, & creatura termis tur ante operationem intellectus ad Deum.ut ergo sit formaliter terminus debet esse aliquid reale,& reserti realiter. Re 2 Ter
285쪽
Qo Commentarij in Arist. Logica in.
. Tertio : In hoc differunt relativa 3. Argu. tertii ordinis ab aliis: quod relativa tertii ordinis dicuntur talia ex parte, unius extremi, non quia ipsa referantur ad alia,sed quia allia referuntur ad ipsa, sed alia referuntur ad ipsa realii ter, ergo eadem relatione ipsa referutur ad alia. Verbi gratia, scit, uete fertur ad scientiani, quia scietia refertur ad ipsum,&ita eadem relatione scientiae scibile refertur, sed illa relatio est realis, ergo scibile realiter refertur , di per relationem realem, ergo realiter formaliter, quia illa relatio formaliter dabit suum effectum, & re se. ret realiter formaliter.
4. Argu- ita dicit, is ec est in conueniens, quod a relationibus realiter existentibus in re Deus denominetur, tamen seci indu quod cointelliguntur pet intellectum nostrum oppositae relationes in Deo, ut sic Deus dicatur relative ad cre turam, quia creatura refertur ad ipsa,
sicut philosophus dicit s. Metaphvsicae , quod scibile dicitur relative ad scientiam, quia scie talia refertur ad ip
. quit ' quod quamuis relatio dominii non sit rcaliter in Deo, dicitur tamen realiter dominus ex re ii subiectio 3 ne creaturs ad ipsum. Et similiter Chrii itus dicit ut rcaliter filius virginis mas trifiex relatione reali maternitatis ad
Christum in i bus in locis aperte D. Thomas insinuat Deum dici Dominum realiter referri ad creaturam per relationem dominii, Sc sic erit realis di formalis denominatio in Deo ab ilReii ei 'reali rςlatione. Nec valet dicere, δ vh D-Tb. loquitur fundamentaliter. scilio uor uda ςς , fundamentum reale resa'. itionis rationis, quae correspondet in Deo, & ab isto funda meto reali Deus dicitur Dominus realirer fundamentaliter. Non, inquam, valet hae e sola . ' tio,quia fundamentum unius extremi non refert aliud, nec potest aliud ex item una realiter fundamentaliter de-Momi nare relativum k quia referre est proprium formae relativae,& non fundamenti .
s. Argu. Quinto, Quia Λristoteles inter ea, quae sunt simplieiter ad aIiquid, nisinetat scibile,ut refertur ad scientiam,&sensibile ad sensum, sed mon suntώmpliciter ad aliud, nisi quae realiter Te- feruntur di formaliter,ergo. Probatur minor relativa t attonis secundu quid fiant ad aliud. Sexto suta ista tria genera relatio ε Argu. num per se pertinent ad praedicamentum relationis,& per se considerantura metaphysico, sed non per se sunt in praedicamento, nisi quae sunt aliquid reale, ergo illa tria genera sui aliquid reale : Si ita denominantur reλliter sormaliter ab aliquo. a
P. sambula ad quellionem 'Dominus Caietantas ubi supra ci. Controu.
33 l. partis, dicit relativa tertii 1.opi .ini. generis, quae sunt non mutua, realiter formaliter referri ad aliud,sed per re- , t lationem alterius extroni , sic adeo quod Deus dicitur te iter ωrmali erDominus a relation creaturae, extrin -; Φsecae tamen,& creatura eadem relati ν ne intrinsece dicitur serua. Epost din i ferentia inter relativa tertii ordinis ,- & reliqua, luod reliqua dicuntur. foris maliter talia a relationibus existem. λ.tibus in ip s extremis,haec autem a relatione alterius ea trema. Hanc opinionem aliqui Thomistae sequuntur. . . a
tertii generis non denominantur thoris. tormaliter realiter ex parte alterIus i. Concl. extremi a relatione in existente in at cotra C tero . Uerbi gratia , Deus non deis iet.
nominatur Dominus . formaliter a relatione creaturae , nec aliquid dicitur scibile formaliter a scientia, nec mensurabile a mensura . Haec ccnclusio est ea prcssa D. Thomae multis Dupliei in locis a. contra gentes capite 3. ter aliudvbi in L. ratione ita dicit , Duplex denomi in modus, quo aliquid denominative natur ex praedicatur. De nominatur enim ali- alio.
quid ab eo,quod est extra ipsum,sicut
286쪽
Dei Praedic. Relat. Quaest. XXXXVI. 11 I
a loco dicitur aliquid esse alicubi, Si a
tempore aliquando. Aliquid vero denominatur ab eo , quod inest, sicut ab albedine albus. Arelatione vero non inuenitur aliquid denominari, quasi exterius exiliente , sed inhaerente . Non enim denominatur aliquid pa- , ter, nisi a paternitate, quae ei in eit . Non enim potest esse, quod relationes, quibus Deus ad creaturam refer. Ratio D..tur sint res aliquae extra ipsum. Cum
Th. expli- igitur ostensum sit , quod non sint ineata a fer ipso realiter , & tamen dicuntur de te. Deo,relinquitur, quod ei solo mattribuantur secundum intelligentiae modum,ex eo, quod alia referuntur ad ipsum. Intellectus enim noster intelligedo aliquid referri ad alterum, eo intelligit relationem illi ux ad ipsum , qua-
uis secundum rem quandoque non referatur. Et Ferrariensis super isti m locum optime explicat rationem D. I h. An ea de Probatur conclusio: Impossibile est v- forina nam formam dare duos effectus for-
possit da- males distinctos, oppositos, sed sciere duas tia & scibile dorninus Se seruus, crea- effectus tor & creatura dicunt r. tiones sor maformales ies distinctas & oppositas , ergo non distinctos possunt formaliter ab eadem proueni& opposi re forma. Maior pater, quia cum lar-tOS. ma habeat unam lolum essentiam, solii unum effectum formalem potest dare,& non plures oppositos. Maxime, quiae tactus formalis non est aliud. quam forma communicata subiecto, igitur non potest Musare opposita. Sed minor p1tet, quia alia est ratio creatoris
Impugna di creaturae, scienti; Si scibilis Dices,
tur ivlu- quod est in scientia duplex retario, v-ti quoru na, qua scientia dicitur, Nalia,qua de . dam. nominatur extrinsece scibile tale. Sodhoe est falsum , quia illa relatio, qua scibile dicitur tale existens in scietia , a quo fuit causata, vel quod habuit fundamentum,profecto nullum, & ita est
imaginaria Et praeterea,quia eum debeat esse terminus formalis alterius relationis non potest esse in eode subiecto, ubi est sua opposita relatio, sed debet esse in alio. Praeterea, esse relatiuum est ordinari ad aliud,ergo in ipso qui ordinatur,debet esse talis ordo,
sed ille oldo ςst relatio, ergo in illo
relatio esse debet, Impossibile enim est , quod aliquid ordinetur ad aliud , ni fi habeat in se ordinem, & cum scibile ordinetur ad aliud, ut ad oppositum debet habere in se oppositum ordinem. Praeterea , impossibile est, quae a pater denominetur a filiatione, aut filiatio a paternitate, quia specie differunt istae relationes , sed scibile& scietia plus quam specie differunt,& idem de creatore & creatura, demensura & mensurabili, ergo imponsibile est , quod unum denominetur a forma alterius formaliter , & re
secunda conclusio , Relatio unius a. Concl. relativi tertii guneris bene potest e 1 se fundamentum & eausa , ut aliud dieatur tale fundamentaliter, Vt reis latio creaturae potest esse fundamentum,quare Deus dicatur Dominus, & An rela-selatio scientiae,quare dicatur aliquid tio unius scibile. Hanc conci usionem habet D. relativi Tho. in locis ad ductis in . argumeto. possit ella Nam quando dicit, Nec est in conue- fundameniens, quod a relationabias realiter lxi tum& c. flentibus in re dominus denominetur ut aliud intelligitur sundamentakter. Et cum relativis diciis Tamen secundum quod cointei denomi-liguntur per intellectum nostrum op- netur talupositae relationes in Deo, loquitur de uel tale, forma, secundum quam Deus dicitur dominus, quae est relatio rationis umminii. Et cum subdit, Ut sic Deus dicatur relative ad creaturam , quia creatura resertur ad ipsum,explicat funda metum . itaque sundamentaliter Deus dicitur dominus ex eo,quod creatura
ibi labiecta est, & Deus habet potentiam gubernatiuam ipsius, sor maliter
vero ex relatione dominii. Sicut dicimus, quod paries dicitur visus funda
mentaliter ex visione, formaliter ex relatione visi, quae consurgit ex visione, tanqua ex fundamento. Vide Ferrarie sem supradicto ci3. lib. a.cotra rates, qui optime hoc explicat Et probatur coclusio prsterea: Ni exeo,quod creatura referatur ad creatore intellectus pol eoncipere Deum, ut id ad quod dicitur creatura , & referre Deum ad creaturam,ergo tunc fundat hii tui modi relationem in respectu , iurem dia
287쪽
1 in Commentaris Arist.1n Logicam.
Quo sun- eit creatura ad iplum. Sicut enim ex detur sci eo quod paries videtur,resertur ad pobilis rela- tentiam per intellectium, ut aliquid vitio ad scie sum ab illa:& iΙlud esse visum fundatia, & in tur in respectu transcendentali visi Deo rela. nis ad parietem , eodem modo fundatio creato tur respectus ille rationis in Deo in reris ad Ge spectu, reati creaturae ad Deum ip-aturam. sum.
Et nυnsissiceret quodcunque aliud fundamentum, ut Deus diceretur Dominus nisi creatura respiceret Deum. Et ratione huius dicitur realiter dominus seclusa operatione intellectus, no quidem a forma reali, sed a fundamento reali :ldest, eli reale tandamentum dominii in creatura, quod lassicit, ut Deus dicatur realiter Dominus seclusa operatione intellectus, licet alij explicent hoc alio modo, quod Deus dicitur realiter dominus,id est, denomina tur 1 relatione dominii, seclusa operatione intellectus,que eit reali erin suo fundamento & caula. Non autem alaetior opinioni illorum, qui dicunt relationem domini j esse formaliter , quia est fundamentum. De quo satis dictum est supra. Ld r. arg. Aa primum dicemus statim eum tractabimus de proprietatibus relatiis
Ad a. arg. Ad secundum iam dix Imus supra, quod usque dum fit relatio illa formaliter per operationem intelle tus,creatura non terminatur formaliter, nec habet terminum Armalem, sed materialem tantum.
Adb. 1m. Ad tertium respondetur, quod illa
differentia attenditur penes fundameta. Itaque in reliquis relativis est ex utraque parte aliquod fundamentum, ratione cuius unum ordinatur ad aliis ud per relationes tandatas in illis. In relativis vero terti i ordinis nihil rea.. Ie est ex parte alterius extremi. Et ita tandamentum ut reseratur Deus ad creaturam,&seeundum quod ordin tur ad illam , nullo modo est in Deo, sed in ereaturauu qua est relati O,sicut ut paries dicatur visus nullo modo est
fundamentum in ipso, sed in potentia
Ad 4.arg. Λd quartu respondetur ex secunda cocIusione,quod potius est pro nobis Ad quintum res pondetur , quod al- Ad s. arc.
terum relativum in relativis tertii generis, non est telativum reale formali terr & ita non numeratur, ut aliquid pertinens simpliciter ad genus relationis,sed numeratur, ut terminus pertinentis simpliciter ad hoc genus, culus modi est relatici scientiae in ratione mensurati & caetera A d sextum respondetur, quod ista Ad Marn. tria genera relationnm pertinent ad
praedicamentum relationis,&eonside Quo telarantur a meraphvsco Perse quantum tiones raad relationes reales, quas includunt. nis consi-Quando verbex altero extremo est deretur arationis relatio, non consideratur per metaph.
se metaphy si eo sed in ordine ad ens
reale,& non pertinet ad hoc praedicamentum, nisi reductive ut terminus relationis realis.
tamento. Τ probo , relationem non l. Argo distingui a fundamento ,
Relatio aduenit alicui sine tui mutatiorae,ergo relatio non est entitas realiter a suo fund mento distincta. Antecedens patet; Nam me existente albo Hispaniae , si alius homo fiat albus apud Indos , dieor illi similis per no e solum , quod alius est albusergo non mutor. Consequentia patet ; nam si relatio est entitas realiter distincta a landamento, ex necessitate mutaretur, quia noua entitas ex necessitate aduenit
cum mutatione subiecti, eui inest. Secundo sequitur , quod si relatio 1. Arg. realiter distinguitur a sundamento , quod existentibus Petro & Ioanne aliabis,possit Deus tollere ab illis similitudinem manentibus albis, hoc autem
est falsum,ergo di illud, ex quo sequis
288쪽
De Praedic. Relat. Quaest. LIII. ine
tur. Probatur maior;Nam Omnem entitatem realiter distinctam ab alia, &N quae non est de essentia alterius potest Deus separare ab i lla : ut patet inalbedine, quam potest Deus lipararea quantitate & in propria passione , Iam itidem potest separare a subi O. Minor probatur et quia tunc illa duo alba essent simi lia non minus qua modo,&sine simili indine,quod est imossibile:quia si mi Ies esse, est effectus militudinis. 3. argv. Tertior Nam D. Thomas opusculo 48.de praedicamentis capite 2 expresse dicit, relationem non distingui re liter a fundamento in haec verba; Cuautem dico,quod similitudo sortis habet albedinem eius ut fundamentum, non est intelligendum . quod similitudo Sortis sit aliqua res in Sorte alia ab ipsa' albedine;sed solum est ipsa albedo, ut se habet ad albedinem Platonis, ut ad terminum t ergo ex sententia D. Thomae non est ponenda res alia diastincta a fundamento, quae sit relatio, sed eadem res,quae est albedo,est rela
4 3rm. Quarto a Album simile alteri non est magis compositum, quam soIum aIbum , ergo similitudo non est entitas realiter distincta ab albedine. Cons quentia patet; quia si esset noua entitas faceret composition M. Antecedens patet, nam idem est esse album altero existente albo, quod esse similes non igitur est magis compositum.
Controu. π N hae te suns variae sententiae meta
φδα uo a.d.3o.q .&d.3I q, . Gregorius d. 8. MMa q. x .articulo a. citatur etiam AEgydius in eandem sententiam d. 1 f. q. 4. sed id non dicit, & Sylvester in conflato M. 28. dubio a. Herueus etiam distincti nem realem ponit, quare non bene citatur pro hae opinione in a.d 3o.articulo & quolibeto. . q. Is haec sententia asserit relationem nullo modo divistingui in te aliqua distinctione actualia suo fundamento. Et probatur ista
sentenua a quia lassicit ista distinctio
rationis ad affirmandum & negandum omnia, quae de relativis N absolutis dicuntur, ergo. Et conuincuntur, etiam
illi authores rationibus in principio factis. Huie sententiae subscribit Suarer, Suare rim& sine causa illam Thomistis & Div. ponit fal- Thomae imponit. Itaque inquit rela- sum D. tionem esse rem absolutam ι ut, verbi Tho. gratia , similitudinem esse albedinem non absolute sumptam, sed in ordine ad aliud. Albedo enim dicitur illa 'formalitas, ut qualificat subiectum, Se eademmet formalitas relatio diciatur , ut resvicit terminum , hoc est, aliam albedinem a & inter albedinem& similitudinem nulla est in re actualis distinctio, sed omnis prouenit a ratione
Alia sententia est grauium meta- a.dpi. SO. physicorum,qui dicunt relationem di de Iaue I. fundamentum distingui seeIusa omni operatione intellectus actualiter, foris maliter, realiter , non vero tanquam res are. Ita que sunt dus formali tates, relatio & sundamentum , aut distinctae, non ,ut duae res,vi albedo & nipredo, ut Petrus di PauIus; sed ficut ouae essentiae distinguuntur , quarum una non est alia in re, & sunt duae formalitates,liret non sui diraeentitates. Ita asserit Soto q. vltima in praedicamelo a. aliquid conclusione a. Et ad tertium argumentum Vbi dicit; Decem genera rerum sunt decem rationes di itinctaeentis seclusa operatione intellectus primo diuersae, quia habent distinctas quidditati uas diffinitiones,ratione quarum nullus de alio affirmatur in sensu formali. Et conuincitur ad hoe proba dum argum et is factis in principio Eadem sentent iam sequi videtur Iauellus s. Metaphysicaeq ra Tertia opinio est Fonsecae. F. MG 3.opi. Fontaphysicae, qui capite i s quaest. R. d secae cet relationem praedicamentalem distingui a fundamento formali distinis ctione,ita ut habeat proprium esse e sentiae,& existentiae distinctum abeia dise fiandamenti . negat tamen illam distin ctionem esse realem, sed nec rationis , sed mediam quandam distinctionem. Et meo iudicio nihi1 aliud vult
289쪽
1 14 commentari j in Arist. Logicam.
Suare rina vult dicere, quam Scito, licet Suare Ele impu- illum male intelligat,& sine cassis im-gnat So- pugnet, ut nouam docentem opinio-tum. nem. Quia ipse existimat existentiam accidentis esse realiter eandem cum existentia fundamenti, se essentiam si- . militer, sed formaliter dii ingui, qui ac alia ratio formalis est utriusque, & in opi. Sco. essentia N in existentia . Scorns autem suam ponit opinionem in a. s. t. quaest. 3 de 3 d 8.q i. ubi dicit relationes esse' in duplici differentia . Aliae sunt quae nullo modo separari possunt a suis fundamentis, ut relatio creaturae, N' aliae hii iusmodi . Aliae sunt quae separari possutar, ut relatio similitudinis, rei tio paterni laetis . Et istas asserit rexit ter distingui a suis fundamentis , exuo, quod separari possunt. Alias dicit non distingui , quia inseparabiles sunt : nam ii distin citae essent separari possent.
i. Conclia. D Rima eonclusio: Igi rorantia est macontra ι. I xima,&quae totam praedicamento opinione. rum artem subuertit,asserere, relationem fe fundamentum Se tandem omnia praedicamenta non essedi Itincta a parte rei aliqua distinctione actuali sed solum per operationem intellectu, ita ut albedo, quatenus qualificat subiectum dicatur albedos quatenus consideratur in ordine ad terminum dicat. Ro pro tu e sinu litudo. Primn: certum eli esse conclus. decem reru genera, seclusa omni operatione intellectus: ergo sunt de emformalitates,& essentiae, se elusa omni operatione intellectus, ergo una for malitas non est atra', alias silium essee
dicere;quod sunt Io. rerum genera. ita lud enim verbum,numerale Ο. numerat ea, quae distincta sunt in re, si qui
Confir. dem in re dicimus esse decem. Et confirmatur haec ratio. Nam praedicameniata sunt primo diuersa; itaque haec propositio:quantitas non est relatio,qualitas non est relatio, est immediata propositio , N per se nota 1 ergo quid ditas Fe essentia substantiae non est quidditas de essentia quaatitatis seclusa operatione intellectus, sed diuersa; 8e siein reliquis praedicamentis. Si ergo se clusa operatione intellectus sunt lv. quid ditates primo diuersae; ergo 8e dis lineis actu,quia actu siit primo diuerissa Maior enim separatio est in primo
diuersis , quam in distinetis; cuia illa sunt primo diuersa, quae in nullo vni uoco conueniunt,& distincta conueniunt in aliquo uni uoco Praeterea. FON 2. Ratio.
malitas relationis est actu seclusa optaratione intellectus; nam non fit P operationem intellectus,& formalitas fu-dainenti eodῆ modo; de formalitas una non est alia formalitas actu; ergo actu sui distinctς formalitates Probatur minor; quia distinguutur essentialiter, esunt primo diuersa,& in diuersis prae dicat netis existentia; ergo una sortia litas actu non est actu alia formalitas; alias essent actu in eodem praedicamento. Consequentia est euidens; nam sic uel st a e si bon a cose tu et i ab Pe trus est acti iens,& Paulus est actu ens,& Petrus noest entitaue, seu ens,quod eli Paulus; emeto distinguitur entitatiue a Paulo: eo dem modo valet, haec formalitas rei tionis est actu, ia haec formalitas nidamenti est actu , & hae e formalitas actu non est actu alia; quia habet distinctas dis nitiones, ergo actu est distincta. Et loquimur irrhis. omnibus seclusa ope ratione intellectus,tam in antecedo isti, quani in con sequenti, quia est sinit-lis formae, utraque coia seqtientia, Forsitan negabu n t conseq uen ii am , quia disputandi artem paru callent. Sed quid faciemus illisλPraeterea stultum est a L 3. Ratio. serere, albedinem esse nigredinem formaliter, & non diltingui formaliter. Nec potest ali vis dicere eandem qualitatem, ut congregat visum esse nigredinem, ut vero disgregat esse albedinem,& quod a parte rei seclusa operatione intellectus sunt ea de formalias;
ergo. Et dicere fornaalitatem relationia esse formalitatem fundamenti: quia magis differunt fundamentum, Se rela itio , quam albedo & nigredo , quia sunt in diuersis praedicamentis . Et idem argumentum fieri potest de quantitate & colore . Praetcreas Alio 4. Ratio.
genere distinctionis distinguuntur
290쪽
s .Ratio. 6. Ro derimo stratiis ua apud Authore. praedicamenta, quam attributa diuina, quia propter suam infinitati m attributa diuina sunt idein formaliter, hoc non concedimus in creaturis, quod ustitia sit sapientia, quia sunt sormae Iimitatae. δ diuisae: ergo: nec est concedendum sormalitatem relationis &formalitatem fundamenti seclusa operatione intellectus actu esse eandem formalitatem ι quia etiam sunt formae limitatae & iii diuersis exiit entes praedicamentis. Praeterea. Diuersorum g
nerum Senon subalternatim positorum, diuersae sunt ditarentiae,& consequenter, si non sint subalternatim poma, diuersa sunt etiam genera: & hoc actu & seclusa operatione intellectus: ergo essentiae sunt diuertae actu,& se clusa operatione intellectus , ergo elidis inciae actu. Praeterea inquiro,an alisbedo quatenus talis , & relatio, ut sic
habeant eandein differentiam cum reis
latione Et si dicas,quod sic, e It contra Aristotelem di veritatem , quia cum non sint subalternatim posita, sed in diuersis praedicamentis, debent habere diuersas differentias, di cum sint primo diueris,diuersa genera debent habere, de hoc totum actu, ergo actu sui diuersae essentiae, ergo plures essentiae:
ergo di itinctae essentiae actu. Et hec est mιhi de monil ratio. Nam quid est actu esse essentias de formas distinctas seclusa operatione intellectus, ni sit seclusa operatione intellectus actu differentias & genera unius distincta esse,a differentiis & generibus alteriust Et iste ellcomunis sensus grauium logicoru, de metaphysicorum . Et ni fi unus aut alter non sentit oppositum. Praeterea ad albedinem seclusa operatione intellectus est per se motus, non vero ad relationem seclusa operatione intellectus, ergo dulincia formalitas est una ab alia lectula operatione intellectus. Probatur consequentia et alias motus physicus eodem modo ad albedinem
s. Ratio. & relationem.tzrminaretur. Praeterea,haec consequentia est bona,intenditur albedo: ergo Fntenditur qualitas. Et haec consequentia est mala, intenditur albedo e ergo intenditur simili tu
do, εἰ variatur appellatio: ergos gna . Rati . est, quod distinctio realis est inter alabedinem & similitudinem e quae non
est inter albedinem, & qualitatem. Praetere aiens dicitur analogice de d. Rat praedicamentis . decem distinetis conceptibus, non solum forma
libus , sed obiecti uis , quae inter se
proportionalitatem habent: ergo impossibile est, quod sit eadem tormalitas a parte rei actu fundamenti lerelationis : alias non essent analoga proportionalitatis a quia ista ex necessitate consistit inter duo, quae habent proportionem adinvicem , ut ficut se habet hoc ad hoe ita illud. Et analogia illa est seclusa operatione intellectus ; ergo analogata sunt seclusa operatione intellectus, & sunt distincta de proportionata ; quia nisi distincta sint, proportionata esse non
possunt. Praeterea decem sunt modi toui uisivi entis, ergo faciunt decem rationes diuersas, & illi modi'sunt distincti actu secluso intellectu , quia
sunt &unus non est alius, ergo res
constitutae per illos etiam sunt distinctae actu seelusa intellectus operatione. Uide D. Thomain lib. s. Metaphysicae lectione io. Praeterea , ratio formalis relationis Se fundamenti sun eopposita: ergo dillincta; quia impositabile est aliqua esse opposita, sine distinctione; & cum oppositionem habeat a parte rei, habet a parte rei distincti nem . Quod sint opposta sor maliter, probatur,quia to unius & diis nitio noest alterius, nec esse pol. Vltimo ipse
rit dari distinctionem actualem in reb.
ex natura rei, Sc ante operationem intellectiis,quae non sit tanta, quanta fit inter duas entitates omnino disticias.
Sed profecto magis disterunt de distinguuntur praedicamenta, qua res Si modus rei, ergo si inter rem re modii rei est realis distinctio secundu ipsum ibi de ponenda erit realis distinctio inter
rationes formales praedicam et ales, de
non solii perrone actualiter det fieri. Ex liis rationibus sequitur sal-Corollartim debere esse distincta realiter formaliter fundamentum N relatio,quiae: stinguuntur a parte rei actualiter,