장음표시 사용
291쪽
vis r Glis debent. Astingui,quod di
2. Conitu. Secunda conclusio e Fundamentum contra o- & relatio distinguuntur tanquam res a Pin. re Iat. relataque est alia eutaeas,& rcs alias undam eiu uiri, S alia res relatio. IIac coiiclusonem exta unq esse D. Thom*l. p.
Τὸ is .articulo a. ad , . ubi sic dicit, Ad
Gundum diceridiun,quod sicut m reabus creatis tu ilso, quod dicitur telatiue, non soliana est inuenire respectum ad alte tum, sed etiam aliquid absolutum, ita in Deo.sed tamen aliter & alivaria lo- ter. Nam id, quod inuenitur in creatu-Ca D. Tho. ra praeter id, quod continetur sub si-Pro cocl. g0ificatione nominis.relativi est aliares: in Deo autem non est alia res , sed
3 na, & cadem. Quid clarius dici po
Id quod significat nomen relatiuum
in creaturis,u .g. pater est relatio paternitatis in concreto,& .paternitas significat paternitatem in abstracto Et hoc nos' en pater no significat qualitatem: ergo cum patentia genς rativa sit qua litAs,5 non significata nomine paternitatis, est alia res a relatione, significata nomine relativo; ergo realiter disti n ita tanquam res a re. Illud enim relatiuum alia , cst relatiuum diuersitatis, Sc ad duum rei significat realem distinctionem. Praeterea D. Thomas dicit, quod relatiuum & absolutum sunt alia, de alia res; etho dicit , quod sunt realiter dis inista, vi res distinguitur a
I. RO pro re. Praeterea D. Thomas de potentiaq.εOnctu. g. articulo a. ad. i. asserit, nullam substitiam in genere posse esse idem realiter,quod relatio, sed aliqua substantia Rodat relationem, ergo illa substan. tia realiter distinguitur a relatione. Ne c est intelligibiu , quod eadem ressit fabstantia , N accidens sol maliterre liter distincta: quia omnis substanatia est prius natura accidenti,& ita debet esse causa eius vi. 7. dicitur , quapropter debet,csse realiter distincta a substantia tanquam res a re. Omnis enim causa essiciens nam de hac loquimur reat iter, tamquam res a re, distin
guttur a suo effectu. Et quod aliqua relatio fundeturia substantia, supra osteium fuit,& alIerit D. Thomas q. 18. aris ιν li se patet de relatione creati
Dis passiuae, lup sudatur in essetia creaturae. Sed tria relatio creaturae se ipsa refertur ad Deum,& non per alia, ne detur in infinitum abitio Drpterea, iste i. Ratio. relationes creatae sunt accidentia et sentialiter , quia ponuntur in praedica mento relationis luod est praedicamEluua aeci ditium relativorum, sed pso: prim esse accidentium est in esse; ergo haec accidentia relativa in sunt subistanti is; ergo realiter,ia quam res a re, ab talis distinguntur. Probatur consequentia; quia in esse accidentis, seu in existe uisa accidentis realiter distinguitur ab existentia substantiae ; ut patet in sacramento Eucharistiae, ubi manci . - accidentia in sua existentia,& non ma net existentia substantiae ullo modo, ἰnihil enim panis remanet facta consecratione. Nam per esse per se seu per c xiiunt iam substantiae, quae facit existens per se, non possunt habere esse accidentia, quae in haerent, nec realiter nec formaliter,quia esse substantis est adaequatus actus ipsius entis perse , &ita non potest dare esse accidenti. Praeterea D. ThomaS in. . d. 33. q. l. articu- 3. Ratio. lo. i. dicit , quod relationes insunt subiectis,& taciunt compositionem cum illis; ergo realiter tanquam res a redistinguuntur; alias non possent compositionem inhaerendo facere. Praeterea,
essentia relationis est distincta abeia sentia fundamenti, ut in pinna conclusione dictum fuit: ergo inhaerentia a cidentis relati iii est distincta ab in hae rentia actuali accidentis absolut i, quia essentia correspondet existentiae , vepotentia proprio actui,& sicut potentiae sunt distinctae & actus, ergo distinuuntur tanquam res a re , si quidem abent proprias essentias & existentias realiter distinctas. Dices quod di- Solutio. llinguunturbinentiae,& existentiae rea Impugnaliter formaliter, di non realite, ,t aqua res a re. Contramam existentia distinguitur ab estentia , tanquam res a re, quia participans & Participatum rea liter tanquam res a re distingus,tur ergo essentia relationis, di sua inexti n
292쪽
De Praedit. Relati aes . LII L
e exitantiae non habe ut unde identia tio Physica Icrminatur ad ktapra dictu, mutatio ficentur, ergqimanent monino dasti secura dio M rq ut1o u ex .E: O. adue termine sta,sicut alia dcibe uigre dci Nam quod vi e subiecto, siue rita mutatione, Qua tur ad re- fit unum findana uua alterius non primo rc Perse terminetur ad rillatio latio m. facit identitatem quin Potius arguit uem,non quae secundatio. Et citii pro- diuersitatem. qua sulci quidem funda- duxit fundamentum, est causa relatio mentum est causa per resutiantiam re inis, mutatio, perquam fuit productulationis, & causat illam posito exum fundamentum, est causa productionis. - relationis, mitto ter no. Se quod relatio adueniae ex riecessitate cum mutatione. metapnysica Pater . Quia si Deo adueniret extemPore aliqua reis Iatio, procul diibio mutaretur, qui il-Ia telatio , vel est Deus vclaon. Si est Deus , ergo iam Deo advenit ex tempore aliquid quod sit infinitum , quod antea non habebat Sinon est Deus. ergo iam Deo adu epi aliqtiod accident extrinsecum,& sic esset impotentia ad Utrumque; quapropter adueniente hoc compleretur potentia, Se mutaretur.
iis, & rea Iiter distincta principia, & vide altam solutionem in Gaietano Et a. Responcuilibet correspondet eropria poten quand' dicit,quod relatio erat in lun- ex Caiet..tia in substatia,& propria priuariol: er tamento incomplete, non volebat di- eo sunt distina realiteritiaquam res e ere Muod esset pars illius, & pars po- a te. i , stea adueniret,hoe est,qu id esset se ea Ex quo sequitur,quod ea,quae distia dum,io,in subiecto M adue meet posi-guuntur moraliter etiam disi in un- to termino ad, relatiorus. Quia cum relatio sit enthas simplex, non potest se- .cundum partes pr' duci Sed vuti dieere,quod erat rei tio secundum esse iueompirium in .funda metato , hoc est , c. cgyiasi ter,di pstaeta adu epiente ter inino completura dest est secundum actu Esie in causa vocatur esse incoa pletu. . Et exemplum adductum exo. I homa 'deeotentia quaest. . articulo, s. d. 7 de actione hoc conflamat. Nam si sit ignis, re non sit combustibile,non esset actio formaliter: esset tamen cavsaliter: formo infPraeterea. Relatio identitatas
specifica , quae est in hoc pane isto panet qui coasiectatur,vando fit eoose
erati οὐ an vertuntur in corpus Chriae quia solus panis eoauertitur nec similiter est reaIiter tamquam res a Tedistinctum 1 substantia,quia aliata non posseti Melligi,si idem erat,quiui co uerteretur eum sis stantia panis Prae interea, ut dicitur ah Metaphysicae,quod Iibet praedicamentum habet sua principia propria: alia enim principia lat. t substantiae,alia relationis,alia qualita-Corolla riu alternandum' inr realiter:quia modus aliud esse habet proprium & aliam modi rationem quae per illud esse de terminatur.
,.ste sp ' spondetur, quoli duplex cst
Duplex fisos h A, ut pςr alterat ionem, per augmenta
PDΥ ΗΝ - tionem,per moture1,loe alem,& per gei ni alii r vel besset posito combustibi-Mς 'P. y' nerationem. Et haec mutatio non ter- li applicatosquia tim relatio, quam
P/ ς minatur ad relationem, quia alteratio cito compIete, di formaliter tollitur ' μ ad qualitatem, severatio ad substan-
iit V I qi tiam raugmentatio ad quantitarem, ecsublato exutusec . Ad secundum respondetur, nec Im Ad a. arg. latio ad ubi terminatur. A lia est muta- probabiliter , quod posset Deus a I. Solutiotio metaphy sica, quae termὶ natur ad duobus albis tollere relationes sinu li- Curiosa productionem alicuius rei, quae min- xudinis N impedire concursum fun- difficultasque sit illa relatio: ergo aduenit subie damentorum, ne illas producerent, Zecto permutatioueni uictaphylicamino tunc duae albedines o ou essen forma-
293쪽
218 Commentaria Arist. in Logica mi
liter similes , sed fundamentaliter, quia deficit forma faciens simile formaliter . Nam sicut duo alba modo per albedines non sunt sol maliter similes, sed per superadditam relati
nem eodem modo esset tunc. Et idem
de omnibus relationibus dicendum esset. secundo respondetur, quod hic a. Solutioi mutauit sententiam n i p. aduersarii sciant, ultimam D. Thomae voluntatem in summa theologiae esse explica- Ad p. arg. tam,& per hoc patet ad 3. Ad inarg. Ad quartum respondetur: album si . mite formaliter magis compositum esse, quam album solum, quia super additur illi entitas quaedam Metaphysica cum proprio esse distinctum. Et ita ex ista forma, & subiecto resultat esse relativi, quod ante non erat ante adu nium formae relatiuae. Et ex his patet, quam faIta aliae statuuntur sentenis
Vtrum proprietates retitiuorum
Prima proprietas relativoru Ex Caietis an nimirurelativa habeant ContrariuRIMA proprietas relativorum est, quod relativa ha
bent cotrarium: nam viris tuti contrariatur vitium,
de scientia ignorantiae prauae dispositionis, & tamen utrumque est ad aliquid. Haec autem proprietas
non conuenit omnibus re Iatiuis Hanc proprietatem explicat optime Caietanus competere relativis aliquo modo, non ut relativa sunt, sed ratione fundamenti,seu illius, quod supponunt. Nam relatio, quam scientia ad stibi Ie dicit in ratione mensurati non habet contrarium;& idem est de relatione,quae potest fundari in virtute in ordine ad vitium: nam potest ibi sun dari relatio diuersitatis specificae; sed tamen extrema, quae denominantur relativa τt scientia ti virtus contrarietatem habent. Nam illud, cuius totum suu n esse eli ad aliud, oppositu tri habero P teli, non vero contrarium, ut supta dixi praecedenti praedicamento. Duplum autem, &subduplum nec ratione relationis, nec ratione quantitatis contrarium habent Alia explica- Alia explitio est Caietani, quod relativa secun catio. dum dici aliqua possunt habere contrarium, non vero Omnia, relativa vero secundum esse nulla possunt habere contrarium, quia in eodem subiecto, rei tiones spetie differentes compatiun tur. Er voluit Arist. hanc proprietotem ampnare, ut perfectiorem noti- Haberet iam relationum haberemus, quando xontrariuquid eiu cognoscimus etiam proprieta quomodotes eorum fundamentorum, & cxtre- vocetur dymorum, quae ad relationem cognoscen Prietas redam maxime conducunt, vel quia co- latiuorugnita natura relativorum secvuduin cum condici, quorum aliquet habent contra- ueniat et rium, & relativa fecundutu esse nou, qualitati. i erfectiorem notitiam relativorum ecundam esse haberemus 'Nam cognitio proprietatum conducit ad cognitionem, quod quid est. Denique haec est proprietas qualitatis. Et quia relatio fundatur in qualitate ut habet rationem unitatis, ideo h dicitur proprietas relativorum, quia nec Omlu, resoli & semper conuenit: nec convcme soli& non omni, nee conuenit soli de omni, & non semper. Qualitatis au te in est proprietas quarto modo. Vocatur aute in ab Amit ficta Proprietas relativorum, idest,alicuius quod rclationem fundat de illius ult proprietas in quarto modo perseitatis vel dicitur proprietas relativorum , quia suo tempore illa censebantur relativa, de reuera non erant, & Arist. retulit sui temporis sentenciam de non proba- Secundauit. .pprietas.
Secunda proprietas est, quod relatiua magis & minus suscipiunt: suntle enim, quod est relatiuum , magis &minus dicit ur , de inaequale magis&minus, cum utrumque sit relativum. sed non conuenit omnibus:; nam duplum se subduplum non suscipiunt magis Se minus. Sed dubium manet in hac propri tate.
294쪽
De Praedic. Relat. Quaest. LIII. 229
tate, an relatio magis & minus s usei si relatio piat, an veto nudamentum relati Ο- suscipiat nis. Calvianus in hae proprietate dicit magis, de quos isse pere magis & minus conue- minus de nil relativis, ratione fundamenti, sed quomodo hoc contingit dupliciter. Vno modo, merito sui quod ex magis & minus in fundamenis vel meri- to relationum dicatur magis & minus; to funda- ut summo ealido aliquid dicitur magis menti. smile, quatenus est magis calidum. Alio modo quod ex aliqua varieetate, seu alteratione fundamenti relatiuum dicatur magis & minus . Et hoc m do inaequale dicitur magis & minus ex eo, quod quantum variatur secundum magis Se minus. Sed aduertit CaSuscipere letanus, quod suscipere magis & mi magis, ianus, accipitur logiee, idest, praediminus stat catur cum hoc adverbio, magis & mi dupliciter nus a non quod in rei veritate relatiologicae, & magis, aut minus intendatur. Pbysicae. Et ita, sicut fundamentum praedic tur eum magis de minus,ita de relatio. Et si fundamentum Se relatio physice non intendantur proprie, & magis &minus radicentur, semper in subiecto, Vt patet in quantitate. Haec est Caietani explicatio, mihi vero aliud oecuriarit, quod aliquid alteri potest diei simile dupliciter. Vno modo in forma, seu in qualitate. Et haee relatio fundatur in unitate qualitatis, & semper
est eadem: nec ratione ipsius relatio-
Al a expli nis ipsa suscipit magis & minus: quia
cario au. respectus ad terminum consistit in in-ctoris. diuisibili. Si enim respicit terminum,
qui fit idem in qualitate dicitur simile: si vero non respicit, non dicitur simile. Sed si hae relatio dicitur suscipere magis di minus, est ratione sui fundamenti: ita quod fundamentum suscipit magis & minus , & hoc non
se extendit ad relationem. Et dicitur
qualitas magis accedit ad perfectionem alterius, & ad gradus alterius 8e ad radicationem eius in subiecto. Alio
modo aliquid dicitur simile alteri, non in forma qualitatis , sed in gradibus
qualitatisι Et ista relatio non conue- ni albedini, quando non aequat alte rana in gradibus e scut ternarius non est similis quaternario, quia non adae
quat illum in unitatibus. Et haec rei tio non ratione sui,nec ratione fundamenti suscipit magis & minus , quia eius subiectum consistit in indivisibili. sicut numerus in indivisibili consistit. Unde bene potest eadem qualitas esse similis alteri, seu aliquid esse simile alteri in qualitate,& non in graisdibus seu perfectione ipsius qualitatis: Se ita habebit relationem fundatam in
unitate qualitatis, de non relationem fundatam in graduatione numerica,
seu in numero graduum. Sed eontra, oblectio nam ista relatio an ualitatis in gradibus non habet fundamentum reale, ergo non est realis . Probatur antecedens,quia illi gradus i nalbedine secudum D. Thomam non dantur, non Cinnim fit intensio per additionem gradus ad gradum. Respondetur , quod solutio. illa perfectio maior in albedine, qua assimilatur alteri albedini, datur, quae fit per maiorem radicationem in subiecto,& hoe susscit, ut detur ista relatio fundata in aequalitate graduum a nam hanc persectionem gradum appella
Tertia proprietas relativorum est, 3. Proprie quod dicantur ad conuertentiam. No Ias. ta ex Caietano de ex masno Alberto, An relati- quod coniter tentia consistit in mutuo uadicatur
aliquorum respectu , dc ideo est passio ab conuerre latiuorum. Nam relatiuum diei ad tetiam, Se conuertentiam est ipsum ita diei ad quomod aliud, Quod conuertat aliud ad dicen 'dum adra. Dominus dicitur ad eonia
uertentiam serui, quia serunm conuertit,ut dicarur domini seruus , di similia ter est ex parte Ierni. Et differt a con uertibilitate,quia convertibilitas consistit in mutua consequutione terminorum, ut risibile & homo, ut habes
ex ι. Topicorum. Ista autem proprietas conuenit etiam relativis secuniadum diei& non solum secundum eia Dici ad
se, ut patet in ala N alatum. Et eon. conuerteuenit etiam relativis rationis ut pa- tiam quotet in genere N specie, & eonvenit modo sit
reluiuis non mutuis, ut patet in men ,PPrietas, iura Se mensurabili, & relativis se eun relativo- dum dici ex una parte, di quae ex alia rum quarsunt relativa secundum esse, licet ra- to modCtionis, ut scientia & teibile. Nam sei de quomobile formaliter aliquid ratiociis est, fi- do non .
295쪽
a sci commentarij m Arist Logicam ,
- cut esse visum. Est autem proprietas quarto modo, si conuertemia fumatur iecundum formas relativas. -- Ium autem ilhomo, relativa secui
dum esse possunt dici ad conue rxen ii am, ut pater est filii pater, filius est patris filiaia: Et secundum hanc esse
teram relativortim proprietatem Per hanc autem Proprietatςm, horum rela tuorum naeturam cognosciuriis aliqua
.mvΠς. inarta proprietas reIariumui est, eas an re- quod relatim sint simul natura. Etha Iatiua sint tiet ista proprietas magnam dissiculta
simul na- tesu, dc argumentor contra illam. Pritura. mo, Scientia & scibile sunt correlati-ua,de tamen non sunt simul natura, er
contaμι- Maior patet ex Aristotele in hoc capite, minor probatur , quia soliue Prius est,quam scientia Nam quad atura circuli est prior, quam scisati , . 'uia illa modo est scibilis, & non est Solutio. inuenta scientia, quae circulum qu dret,ergo. Dices, quod scibile in actua eli simul cum scientia in actu, & scibile in potentia cum scientia in Potentia, & ita quadratura circuli lcybilis - ιt . ii est, id est, poteth sciri, non tamen elisci i ta , & sie ut potest sciri ita potest esse scientia; Qua propter scientia in pstentia, Et scibile in potentia, sunt si- Impugna mul natura, non vero scientia in actatio. & scibile in potentia. Contra, nam scientia ia acta est priusquam scibile in actu, ergo solucio nulla. Probatur antecedens, quia scibile actu loque do de illo in ratione scibilis , est aliquid rationis,esse enim scibile actu est
habere relationem rationis ex eo,
ruod scientia terminatur ad ipsuin,sed eientia in actu est prior illo, ut sic, ergo. Probatur minor, quia illa relatio est aliquid rationis,& scientia est alio , quid reale, & fundatur illa relatio in . scientia, ergo scientia est prius natu--. ra sicut ens reale prius eth ente ratio.
nis. Si autem sit sermo de re, quae est scibilis, haec posterior est , ut constat . . scientia, quia res , quae est homo prior eit seientia de ipso habita. Augetur Et hoc argumentum fit etiam
dissicultas de sensibili di sensu, de domino de lar
um Teator de creatura. Nam creatura forinaliter, ut relati uum est, est ali lquid reale,& relatio creatoris & d minii, est aliquid rationis, Zenon ha- .
t esse seclusa operatione intelle- .ctus. Et cum relatior Iis habeat Glabii , ι seclusa eadem operatio, &nonret i. tio rationis, prius erit relatio realis, quam rationis, de fic non erunt simul -i i . . natura, mari inri quia relatio dominii . ii fundatur in relλtione ςreatur* ζc tota ad Deum, ergo prius eli fundametrum re fundata & ita non sunt simul. Augetur Et idem argumentum fieri potest de dissicultas relati ae generis & speciei. Quia
quando abstrahitur natura humana ab indiuiduis est species, Sc tune non esi . .... genus, quia non eli abstracta natura a- , ni malis ab speciebus, ec tan sunt, , . correlativa genus do species, & non si , t fui, mul natura,ergolixe propriet M lnλὰ ., o
Secundo,Nam eausa&esiactus sunt a. Argu. relativa,& non sunt fimul natura, cr-go. Probatur minor, quia causa prior
est effectu,&producit illum, di est impossibi Ie, quod causa 5e effectus simul
sint natura. Nam una condata ad hoc, quod aliquid sit simul natura cum alio. τιt,ve non sit causa. Et idem argumen- Augetur sum est de relatione prioris & postea dissicultas rioris,quae non possunt esse sim*l. Tertio, Nam haec proprietas conue- 3. Argum. nit relativis, secundum dici & fecunduess e,ergo non est proprietas illorum. Cosequentia patet, quia quado aliqua proprietas couenit pluribus debet co- petere ratione alicuius inuenti in illis,
de in relati uo secundum dici,& secundum esse nihil potest reperiri commune,quod sit relatiuum,quia alterum illoruin est absolutum. Antecedens primum Probatur,quia scientia est relati. uum iecundum dici, Se Aristoteles asserit illi competere hanc proprietatem. Respondetur, quod Aristoteles I Expliearequitur de relativis formaliter sump- tur mens LIS.&realibus. Arili. quo Et ista si sunt realia relativa,& secu modo reladum esse,&formaliter sumantur non tiua sint si pro rebus relativis,sed ,p relationibus mul natu- certum est quod sunt fimul natura, sia ra&quo uno posito aliud potitur, de interepto modo uo.
296쪽
vno aliud ii. t: rimitur,& neutrum cau non e contra , tunc non sunt simulsa est alternis. Et ita explicata pro- natura: S: hoe modo se habet scien-prietas omni in uniuersum conuenit tia& scibile. relativo reali,etiam infinito. Et hoe Nain scibile dicitur secundum po- verissimum est, nee falsitatem aliquii tentiam , scientia autem secundum includit. Et ut haec explicatio in v- habitum, vel secundum actum. Vnniuersum verum habeat, addendum de scibile secundum modum suae si- est , quod quando illa relativa ex una gnificationis prae existit scientiae; sed parte sunt realia,& ex altera parte ra si accipiatur scibile secundum actum, , dis fotionis , siue sint realia secundum dici, tune est simul cum scientia secundum l . r ut scientia ,siue secundum esse, ut me- actum : nam scitum non est aliquid suratum ad mensuram, intelligendum n Isi sit eius scientia. est, quod sint simul natura, si ex illa Licet igitur Deus sit prior creatu- parte, qua relativa sunt aliquid ratio- ris', quia tamen in significationen istumatur te latiuum non formaliter domini clauditur , quoci habeat ser- sed fundamentaliter proxime. Itaque uum , & e conuerso ista duo rei seclusa omni operatione intellectus ima dominus&seruus sunt simul na-stientia in actu, & scibile in actu , seu tura . scitum, sunt simul natura: quia scien . Unde Deus non fuit dominus an . tia est ad scitum , & scitum refertur tequam haberet creaturas sibi sub- ad scientiam, nec unum potest esse vel iectas. Non loquitur D. I homas de Obserua- prius alio, vel sine illo, sumendo sci- relatione dominii formaliter, nec de tio Authotum pro illo,quod terminat scientia, relatione scibilis formaliter , quia ris notan-
. illo quod ex necessitate est relatiuum fun- ista in mea opinione , quae est etiam da.damentaliter proxime. Nam ex eo, D. Thomae prima Parte quaestione quod scientia terminatur ad ens, ver- 18.articulo I. non est illa relatio for-hi gratia,est proximum funda metum, maliter, usque dum accedat operatio ut ens dicatur scitum,quia esse scitum intelleclus considerantis illam relatio formali ter est aliquid rationis,& sun- ncm inordine ad terminum, sed loquidamentaliter esse scitum, est termina- tur de relatione fundamentaliter pro re respectum transcendentalem scien xiime, si est relationis relatio. Et si elitiae: sicut esse visum in pariete forma- realis loquitur formaliter, quia relaliter est aliquid rationis, de fundamen tio rationis non habet esse formaliter taliter est respectus visionis versari solo proximo fundamento posito de
circa parietem . Eodem modo dicen- realis suum esse formalc actuale ha- dum est de relatione creatoris ad crea bet posito proximo fundamento. Scituram, quia ista relativa sunt simul na bile vero in potentia non includit in tura modo explicato . Nam ex eo, suo significato sor mali nec in sua ra- quod Deus terminat relationem crea- tione formali scientiam in actu, sed in turae est fundamentaliter proxime do potentia, & ita non est correlatiuum minus, Se hoc nec est prius natura, nec scientiae in actu , sed in potentia. Et Regula ge sine relatione creaturae esse potest. Et quoniam hic modus dicendi mihi sa turalis D. quando D Thomas 1. p. q. 1 I. articulo tisfacit, nolo alias adducere opinio- Ih.ad ex- 7. dicit ad considerandum, utrum re- nes. Vide Caietanum in illo loco. plorandu latiua sint simul natura, et non, non Αd argumenta cotra istam proprie t. Argu. quae rela- oportet co siderare ordinem rerum de talem Ad primum patet ex solutione Quid sit uua sint si quibus relativa dicuntur, sed signifi- adducta ex D Th i p q.is .art. g. lus be Di ius sci-Qul natu cationes ipsorum relativorum . Si e- ne est aduertenda pro tota hac mate- bile vela & quae nim unum in sui intellectia claudat a- ria intelligeda. Ad reficam patet et scientia
ro&quo. liud ,' Ne conuerso, tunc sunt simul ex dictis in explicatione huius pro- Ad replia natura sicut dupli ini R dimidium , & prietatis , quod loquimur de scibili cam. pater & filius Fesimilia . Si autem v- pro fundamento proximo, Sede relanum in sui intellectu claudat aliud, di tione scibilis, quatenus hut esse fun- a
297쪽
131 commentari j in Arist. Logi eam
damentaliter proxime, non vero foris est, euius totum situm esse est ad p An reIati- maliter. De simultate autem requisita trem, quia cum relativum termineturva seeud 1 in relationibus rationis, quae sunt seis ad eorrelatiuum formaliter , si nouitrone sint eu udae intentiones supra actum est. dissinite, quid est pater consequenter simul na- Qtantam enim est ex parte h rum re eo gnouit quid est filius.Vbi vides eo-tura. lationum simul resultareat, nisi ex po tra vasque 2 quem supra adduximus Uasquerseerent diuersos actus intellectus , ut Aristotelem tenere uiatiuum termi- COtrarius sint sor maliter. uari ad relatiuum, quia dicit,quod qui Arist. Ad x. arg. Ad secundum respondetur, quod nouit duplum cognoscit subduplum , Quo ea u- eausa & t ffectus dupliciter sumi posis N si non terminaretur ad illud. Non Alia explisa & effe- sunt, uno modo pro materiali pro re, probat Aristoteles.quod cognoscit it catio Cai. ctus sint si quae est causa, alio modo formali ter Iud, ex eo, quod cognoscit duplum. Camul natu pro relatione causae & effectus. si pri- tetanus explicat hanc proprietate nora & quo tuo modo considerentur , causa prior habere verum in relativis se eundu dinon . est essc ctu : nam causa est, ad quam ci, quia bene potest cognosci albedo, liud lequitur. Si vero considerentur ad qua terminatur visio fine cognitio is Pro relatione causae & effectus tunc ne visionis: & caput potest sciri quod sunt simul. quia non potest esse causa fit,ia non sciri in particulaei cuius sieni si sit e Schus,non enim potest refer- eaput. Nam et explicat supra distunri relatione causae, quia effectit ref proprietate, sic quod qui dissinite id-ratur relat Ione effectus: sicut res,quae est,in particulari nouit umim relati uia est pater prior est re, quae est filius in- seeundum esse, dissinite & in partie humanis sor maliter tamen simul sunt. Iari nouit cuius sit relatiuu,quod inca, Et idem dicendum est de relatione pite & inanu no habet verum. De hac Corollari prioris S poster loris; nam res, quae est proprietate superius in hoc praedi ea- prior aute cedit posteriorem: formali- mento egimus, dum de termino & deter vero relatio prioris de posterioris ino dissiniendi relatiuum ageremus. Et
simul sunt natura. ideo no amplius de illo verbii facio. Ad 3. arg. Ad tertium respondetur; quod ista Ex dictis hucusq; constat, quo sit con
ib. re- proprietas non consequitur rationem stitu edum hoc praedicamentu, ut prius latiuis eo relativi, ut abstrahit a transcendent ex generalissimo, & polimodum ex re
ueniat es- li & praedicamentali: ut eatet ex D. Iationibus fundatis super illa tria sunse simul Tho. ubi supra,qui dicit scientiam esse damenta accipi edo reales relationes, natura sinHil natura cum scibili, 3e tamen est Se sic procedere usque ad indiuidua. relatiuum secundum dici, nec etiam Nota in fine huius quaestionis ex D. Doctrina conuenit omnibus relativis laesidum Tho s .in fine lectionis Is .quod tribus pulcra tridici , D ita illius superioris no est pro modis aliqua dicuntur ad aliquid, pro pliciter aprietas quarto modo,quia couenit so- pter hoe,quod sua genera sunt ad ali- liquid di-1i,sed non omni .Caietanum & ΑIberis quid, vi medicina dicitur ad aliquid, ei pol ad tu vide in hac parte pro ampliori ex- quia scientia est ad aliquid. Dicitur e- aliudiplicatione huius proprietatis . nim medicina scientia sani &aegra,: Ne Quinta Quinta proprietas relativorum est, ita scientia refertur ad hoc, quod est proprie--. quod si quis dissinite nouit aliquid em accidens eius, nam accidit scientiam eas. rum, quae sunt ad aliquid,di finite etia reserti ad sanum & aegrum. Secundo Quo rela- nouit & reliquum, ut si quis dissinite modo,quando aliqua abstracta dicunt. ua sint si nouit,quod est duplum,& cuius duplu tur ad aliquid: propter hoc, quod sua mul co- est,mox dissinite novit,alias non dissis concreta ad aliquid dicuntur, sicut ae-gnitione . ni te nouit. Hanc proprietatem expli- qualitas se similitudo ad aliquid dieu Explica cat Albertus & Auertes de cognitio- tur,quia simile & aequale ad aliquid ditio Albem ne quidditativa. si enim quis cogno- cuntur. Qualitas autem & similitudoti Magai. scit quid ditatiue essetiam patris, quae secundum nomen non dicuntur ad a-
est, quod totum suum esse sit ad filis, . liquid , quia significantur per modum quidditatiue nouit filium, quia ilius formae M ut quo alia sunt talia.
298쪽
Tertio modo ad aliquid dicuntur quando subiectum est tale ratione a cidentis: sicut homo vel album dicitur ad aliquid, quia utrique accidit dupluesse. Hoc modo caput'dicitur ad aliis quid eo quod est pars' Circa primum
modum nota,qu ad medicina no intelia
ligitur dici ad aliquid, nisi ratione sui generis: quia si debet diei ad aliquid,
est quia scientia Et vocat Aristoteles sanum At agrum accidens generis seientiae. Et hac ratione vocatur hoc genus relativorum per accidens.
Vtrum relatio reuis Zicat perfe
ctionem aliquam. Ro intelligentia huiusqusstionis vide in D.Τhoma libro s. Metaphysic. leci. 36. quot modis aliis quid dicatur perfectum. Et haec quidem quaestio in materia de Trinitate habet aliquid difficultatis, quam in praesenti dis nutare non licet. Sed solum aduertendum est loqui in
raesenti de relationibus creatis realius. Et respondetur, relationem ess e persectionem. Et probat urinam rei tio est ens reale; quia ens reale diuiditur in decem praedicamenta: sed omne ens reale est bonum , quia bonum est passo entis realis: ergo relatio creata est bonum , bonum autem S: perfectum idem sunt, ergo relatio , si quidem bona est , etiam est perfecta aliqua persectione,& sic dicit perfecti
nem. Praeterea: Nam DI hom. .Τopiis corum capite s dicit bonum conuerticum ente , quod in decem praedicamenta diuiditur, ergo relatio bonum
quoddam est,& sic perfecta. Pr pterear Relationem dici ad aliud non tollit, quin sit vere ens reale , de secundum meam opinionem realiter distinctum a landamentorsed omne ens debet esse bonum, & eonueniens,ergo x perfectum. Praeterea: Re Iationi nihil deest ex his, quae ad suam naturam spectant, ergo est perfecta,probatur consequentiar quia isto modo secundum Aristotelem, ubi supra aliquid dieitur perfectum quia habet ea, quae ad sua naturam spectant, nec ex his aliquid deficie. Praeterear Relatio est quoddam totum metaphysicum constituis tum in recta linea praedicamentali: sed totum de perfectum sunt idem , ut dicitur 3. physicorum te tu ε .eigo . Et huic veritati fauet D. Thom. . P. quaest. 4s. articulo ε. ad x. Sed contra e nam sequitur ,
quod si homo perdat relationem , perdat perfectionem , Se quod aia ueniat perfectio alicui fine sui mutatione , quod est absurdum. Acuisti stimus magister meus Frater Mancius de eorpore Christi dicit relationem creatam non e sse perfectionem rsed respondetur, quod non est inconueniens , quod aliqua persectio mihi adueniat sine mutatione physica , cum metaphy sica mutatione, de quod cum deperditur relatio deperdatur persectio sicut cum deperditur quaelibet alia entitas. In diuinis etiam , relationes dicunt perfectionem; sed sicut sunt idem cum essentia diuina formaliter , de realiter , ita persectio, quam dicunt est idem cum essentiae diuinae perfectione realiter & forma.
Et ita eadem perfectio Se digni-
fas est in omnibus diuinis personis , sicut est e dem essent ia, cuIsit , gloria in
299쪽
In quo consistat ratio qualitatis,
nis tradua. Ristoteles. ita dissinit qualitatem: Qualitas est,s cundum quam quales e Lia dicimui Η sedissinitio seu descriptio nulla est, quia non explicat esse ii am qualitatis: hoe enim erat explicandum quid sit esse quales. Et arsumentor sita omnis de scriptio S dita nitio debet manifestare essentiam rei di finitae,sed ista non inanifestat: ergo est nulla Maior patet; quia datur innotescendi gratia, & eth modus sciendi, ut est Omnino alicuius ignoti mani se at tua Minor probasur, quia quale &qualitas non differunt,nisi sicut abstractum ti concretum , ergo dicendo , quod qualitas cli, secundum quam quales esse dicimur,nullo pacto notificatur qualitas , quia quid fit esse quales, ita ignotum est,sicut est ignotum quid sit esse qualitas. Secundo Hae edi finitio conuenit steri a di finito ergo est nulla. Antecedens probatur , nam differentiae su stantiali, M larmae substantiali eo nue nit haec dissinitio, nam secundum illas aliqui dicuntur qualo, nam quaerenti, quid est homo, respondetur animat: Et quale animal , respondetur rationalerergo secundum rationalitatem homo dicitur qualis,di tamen non sunt differentiae qualitates quia sunt in omni praedicamento reductive, di non ponuntur in hoc praedicamento dire
Tertio: Diffiniendo Aristo. su alit tem , commisit circulum: sed nie est maximus defectus,saltim in absolutis,
ergo haec diffinitio, est nulla. Ma Iorpatet: quia diffiniuit qualitatem per quale,& quale per qualitatem in t cxtu . ubi dicit , quod quale est quod aquali rate denominatur. Minor probatur: quia debet dari diffinitio per notiora in absolutis , Ac hic non datur, alias idem respectu eiusdem esset notius di ignotius , quod est falsissi
Dii arto: Si ratio qualitatis secudum 4. arguta.
portat modum substantiae , sequitur , , quod omne accidens sit qualitas; Hoc autem quis dicet 3 ergo non est eius cuidditas & essentia esse modum latallantiae. Et ita male hoc dixit D. Thonias Maior probatur,quia omne accidens eit modus lubitantiae,quia importat determinationem suhstantiae secundum aliquam determinatam ratio, nem , quia quantitas determinat substantiana in ordine ad extensionem a relatio secundum respectum ad aliud, . actio in ordine ad aliquid, quod prois ducitur,& sic in reliquis pra dicamen
tis, nam omnia lunt determinationes,
di affectiones substantiae. Quinto,si qualitas, ut inquit D Th. s. argum. I. P. qia 8. articulo a. consistit in hoc , quod secundum propriam ratio emeli dispositio substantiae,diuersa es abesse litia qualitatis, nam dispositio semper est quid in serius ad qualitatem; quia una species qualitatis est habitus, uel dispositio , non ergo est eius ratio esse dispositionem. Ratio enim specierum non est ratio generalissimi, sed species illi addunt. Sextos Disserentiae accidentales praedicantiar in 'uale accidentale, de ε. argum. tamen non pertinent ad hoc praedic men tum omnes,& secundum illas quales dicimur,male ergo di finitur ita ab Aristotele in hoc praedicamelo. Quod Impum. si dicas praedicari in quale, non ut ac- Controu.
cidentia, quae consequuntur formam, qualitas autem Praedicatur in quale, ut quid consequutum ad formam, contra , quia actio consequitur ad foris
mam . & quod Petrus sit agens est dif- I. opinio ferentia accidentalis,& praedicatur in innae. quale
300쪽
De Pressi c. qualit. Quaest. LV. as s
quale,&tamen non est qualitas actio, ergo nec bene diffiniuit Aril oteles qualitatem , nec explieari potest in
quo eius ratio consistat. Et ita asserie omnia quod nesciuit Aristoteles, nec nos scimus eius rationem explicare, . . nec v l lus expIicuit. Sed profecto ipse . opin 1o nesciuit. Suare Edisputatione . . secti Su 'δου ne. i. non assentiens explicationi D. ua D. Im Thomae dieit rationem qualitatis cou- sistere in ornando substantiam intriniece,& perficiendo illam,uteonuenienter affecta sit in suo esse, vel in vir. tute agendi. Et in explicatione huius
descriptionis plura lalsa dicit,& prε-
dicamentum habitουs voeauit etiam ornatum quendam lubstantiae. Sed quis non videat haec friuola esse, nec in ali Qua bona ratione aut graui authore fundata Primo,quia rationem genericam qualitatis explicuit per eius species,nam 'ua Iitates,quae afficiunt substantiam in ordine ad suum esse & naturam pertinent ad primam speciem qualitatis, ut patet ex D Thoma.q, 49. articulo x. Nex Aristotele ibidem adducto. Quae autem perficiunt illam, veconuenienter affecta sit ad agendum,
pertinet ad secundam vel tertiam speciem,& qualitates quaris speciei,quq est forma, vel figura sunt dit positiones quantitatis immediate,& non substantiae. Et quantitas in sui ratione nec dicit motum,nec bonum nec malum.vnde substantia per illam , ut est quarta species nec perficitur ut bene sit di sposita in se ad agendum, nec in suo
Item quia multae sunt qualitates, quae perse destruunt subiectu rei,& non serficiunt, ut infirmitas habitualis, caor excessuus, qui est huius subiecti, in quo est qualitas, & habitus vitiorum & reliqua. Et nolo haec latius prosequi,quia statim se prodithre doctrina.
. H i. T Rima conclusio: Optimo ordine A 3, oncn I ristoteles post relationem egit ac qualitate tequam ageret de actione
Be passione. Probatur haec concluso et quia denominatio qualitatis est demo. minatio intrinseca , denominatio vero actionis Se passionis, & eaeterorum Praedicamentorum non semper est denom matio intrinseca, sed serε semper est denominatio extrinseca, se d den minatio intrinsem prius afficit suta stantiam,quam denominatio extrinseca, ergo cum praedicamenta logi ealia considerentur in ordine ad subitantiam,optimo ordine prius egit de qualitate, quam de actione , se passione. Item,quia qualitas aliquando est principium actioius,lergo ex supradicta ratione adiuncta ista, optimo processit Aristoteles ordine. Sed contra conclusionem sunt duo argumenta Primum, nam Aristoteles s. metaphysicae prius egit dequalitate, quam de relat Ione, ergo hic non procedit bene siquidem Jnuertit ordinem. Respondetur,quod ibi considerabat praedicamenta, e partes entis, & quia qualitas est per feeti. or relatione, prius egit de qualitate. Hic vero considerat praedicamenta, ut affectiones substantiae, de quia relatio consequitur quantitatem, quae primo loco ponenda est, egit statim postidisainde relatione . secundum argum graim; Qualitas aliquando est terminus
actionis, & passionis, ergo actio prior est, quam qualitas, & ita prius de illa fuit agendum. Respondetur, quod de qualitate 3e actione possumus loqui dupliciter, uno modo in particulari. alio modo a toto genere & formaliter. Si loquamur de illis in particulari non est inconueniens, quod detur haec actio,siue haee passio,quae sit prior qua haec qualitas. Sed si loquamur de illisa toto genere & formaliter , semper est prior qualitas, quam actio,quia lii, santia non potest immediate per se ipsam sine media qualitate exercere aliquam actioneni. Nam propriu est Dei operari per suam substat iam,& per potentias, q sunt sua esse intia; scd ad hoc, quod creatura excerceat aliqua acti isnem, necessarium est, quod habeat aliquam aptitudinem , inediante qua excerceat talem actionem. Sed huius
Quareδε- mi itatim poli r latione egerit de qualitate potius quam de actio