장음표시 사용
321쪽
x. Senten. In hac re sunt variae opiniones, nec Angelicus doctor in hac re multum aperte loquitur. Aliqui censent possibiles qualitates dici illas, quae proue ni utit a quacunque passione , siue perfectiva siue corruptiua . Vnde omnis qualitas quaecunque illa sit considerata in ordine ad passionem , ita quod sint effectus pallio ius cui ulcunquE ad hanc speciem pertincnt. Et probatur. r. arg facto. a. senten. Secunda sententia eli Domini Ca-
Caiet. i et in hoc cap Dicit passibiles quo litates dici a patri unc, si cundum quod passio accipitur a Pallio albus appetitus
sensitivi, prout a delectatione tristitia, timore , de quibus passionibus D. Tho. i. 1.lougam fucit dii putationem, itaque pallibiles qualitates sunt , quae cautant Passiones in appetitu supra dictas, aut sunseffectus passionum illarum. Et probatur, s. aig. fati .
Seritentia Sapientissimus M. is: stcr Soto dicit soti. passionem , S patii bilem qualitatem
differre accidentaliter Penes magis aut minus diuturnum,&quod ratio earum consistit in lioc , quod sint causa, vel effectus pastionum. Non tamen explicat, quomodo accipiatur passio, sed videtur ind Drenter loqui de passio - . sione primo modo accepta . Itaq ene. Nam aliquando videtur loqui de qualitas quae est producta ex passione siones anima ad res obiectas quodammodo transferatur passione corporali, ut materia subseruiente , quia passiones illae habent corporalem trasmutationem annexam., re etiam quia interdum has passiones inuitus patitur hoino, merito passiones vocantur , de non actiones & operationes. Quarto inodo accipitur hic ab Aristotcle pio qualitate sensibili exiitcnte in transitu per modum passionis, Si quia passio cum sit motus, vel constat in motu ,eia se fuens habet, ideo transfertur , ut accipitur pro ista qualitate tertiae speciei, quae pastio dicitur . Tota ergo di scutras ua hoc cotis illit quomodo accipit passionem, quomodo q talita. tem passibilem , a passione, ut ab esse-ctu, vel ut a causa nominauit, quomodo namque sit accipenda passio quando Aristoteles dixit passibilcm qualitatem esse speciem tertiam, an primo, an secundo, an tertio modo.
P Rima conclusio: Mihi videtur magis probabile in doctrina D. Tho. quod passibilis qualitas dicatura pas
assione sensi is,aliqtiando vero de passione rerum insensibilium.
t undam c- Ro ex phcatione orgo veritatis not Vrro d)-I tandum est,passioneni quadrifaria scutienda sumi. Primo modo, passio accipitur Veritatς. pro omni rcceptione , siue perfectiva tantum, siue corruptiua contrarii, de hoc modo se extendit ad receptioncm caloris,tristitiae,intellectionis , de ita dieitur intelligere quoddam pati. Itaque hoc modo non solum patitur,nΟ-mo, quando recipit calorem , quando tristatur, sed etiam quando intelligit. Passio qua Secundo modo accipitur magis stricte erit plici pro receptione aliculus formae , cum ter dici expulsione sui contraria:&hoc modo potest. dicimus aquam calcfieri & hominem comburi. Tertio modo transsiumpti uepro operatione appetitus sensitivi,
prout ira,gaudium,color,&spes pas- vel causat passionem illo modo dicitur passibilis qualitas , siue illa passiost in sensibus siue non . Et probatur illa conclusio ex D. I h. i. x . quaestion a P. ar. a. in corpore, ubi sic dicit: Modus autem , seu determinatio subiecti secundum actionem de passionem ostenditur in secunda vel tertia specio qua-l: tatis,& ideo in utraque cOsideratur,
quod aliquid facile vel dissicile fiat, vel
quod sit cito transiens aut diuturnum, ubi D. Thomas passionem absolute accipit, & actionem non restringens illas ad passionem sensitivam, gaudiu, iram, dcc. nec ad passionem in potet iis ex rio b causatam. Et magis patet,
quod si iste sen sus D I homs,quod in
prima specie actio accipitur comuniter. quia dispositiones corporales sutin illa specie , se habitus mi ellectu les , & tamen ista non versamur circa actiones appetitus , ergo passio cum accipi dissicultas huius qἴ-nis in quo consistat ri Con Cl.
pud D. I ri. per passi iabile qualitatem Loca D.
322쪽
Conclusionis. v. Ratio. Speeula. tio Caiet.&Soti.
De Praedi c. qualit. Quaest. LX. disp
aecipiatur a D. Thoma eodem modo, quo actio cum dicit in his speciebus reperiri actionem Se passionem eodem modo est aecipienda illimitate ,& primo modo Et probatur ista conclusio septimo argumento a nobis facto : Nam species sensibiles in aere sunt qualitates, & non possunt esse , nisi passiones v cI passibiles qualitares, Si tamen non a passione sens it . ergo a passione primo modo a
Pr terea, ut hanc conclusionem intelbgamus, norandum est,quod qualitas huius speciei in seipsa debet habere rationem generi eam & speeifica , secundum quam constituatur in hac specie, quae debet esse illi intrinseca, licet hanc rationem intrinsecam ex-l licemus per aliquid extrinsecum itii, scilicet per passionem . quam causat, vel a qua causa ur, debet enim species haec isti talis qualitas, fle taliter qualificare subiectum in quoeli Nam ratio qualuatis sumitur per ordinem ad proprium subiectum , in qno est , sed quia haec essentia obscure cognoscitur, cognoscimus nos illam, tu exia plicamus per ea quae sunt sibi annexa, scilicet per passionem antecedentem, a qua causatur , vel subsequentem ,
uam insert. Et Caiet. colligit ei ut e Lentiam per passionem se ii sibilis appetitus , Soto per passionem , quae fit cum abiectione contrarii. Nos autem in hac conclusione collisimus huius speciei essentiam per pasonem Primo modo aceeptam, ii ue sit appetitus,siue sit intellectus, siue sit corruptiua, siue perfectiua , siue sit cum expulsione contrarii, siue non. Nam illa qualitas distinctam essentiam habet ab aliis, quae est cum huiusmodi passione necessario & intrinsecer itaque ex sua natura exposcat haec habere sibi annexa, siue sit propria passio illius, vel aliquid ad modum illius se habens. Et si dicas; quod eadem qualitas ad multas pertinebit species, seu quod omnes qualitates ad hanc pertinebunt speciem , Respondetur , quod
nulla formaliter ad hanc pertinebit: quia haec est ratio propriis huius spe iaciet,licet haec ratio materiali rer cum
aliis speciebus possit coincidere, de
quo dicemus postea . Per hoc paret ad muIta argumenta, quae contra hac conclusionem possent fieri. Secunda conelu fio : Probal, mitis
est opinio Caietani, quod passibilis qualitas dicatur a passione appete itus sensitivi, quia eau sat illam passionem vel quia ex illa causatur passione
Haec conclusio maximum fundamentum habet in textu Aristotelis, a quo dulcedo, amaritudo albedo, calor, di frigus dicuntur qualitates huius speciei, & dicit; Dulcedo enim aliquam passionem secundum gustumeficit, se ea lor secundum tactum, similiter &aliae , tu albedinem, de nigredinem, de alios calores dicit es se qualitates, non quia causent pata sonem in visu, sed quia ex passo ire
Ex quibus sie argumentor . Nam sus radictae sunt verae qualitates passibies, Fc non causant passionem in apis petitu sensitivo , 8e melius respectu visus sunt passibiles qualitates, de nec eausant respectu illius, passionem. nec causantur a passionibus sensitivis:
ergo Haec conclusio etiam confirma tur rationibus praecedentis. Uideatur
D. Tho m. in s. capite de quali r. sp cie, ubi dicit, qualitates corporum pertinere ad s. speciem, ut calidum& frigidum , ergo non solum pastiones animae: ergo magis probabilis est opinio Magistri Soti, quod istae qualitates passibiles dicuntur, quia fiunt cum passione corruptiua, vel illam causant in sensibus, quia illo modo passio magis proprie dieitur . Sed adhuc restat dissicultas circa qualitates spirituales. 8e circa species intelligibiles. Et posset dicere ista opinio, quod illae qualitates spirituales non sunt hu. ius speciei, 3e species visibiles sunt dispositiones, quia heiar disponunt subiectum secundum naturam diaphani. Et idem de luee; 8e maxime, quia ibi sunt in via ad disponendum potentias sensiti uas, de ita dispositio est, quae disponit subiectum, veleth in via
Dissicultas de quali tatibiis spiritualibris 'cspeciebus
323쪽
11 8 Commentarii in Arist. Logicam.
ad disponendum subiectum , quia ibi Ad secundum ex prima conclusione ad a. rg. dicuntur species visibiles , nou quia patet, quomodo fit accipienda passio, aer videat , nee possit illis videre, sed sequanilis sit quid extrinsecum passio quia ibi sunt in via ut visus per alias nem causare, vel ab illa causari per causatas ab illis videat. hoe explicamus diuersam essentiam Tertia conclusio: Passo fle passibiis qualitatis,quae taliter afficit subiectu, qualitas non differunt specie, sed so- per hoc inquam, quod causetur a raulum accidentaliter , & penes modum. sione vel eauset illam. Probatur conclusio ex Alistote . qui Ad tertium resp. quod illa vere est ad 3.arg vocat hanc speciem, tertiam speciem. qualitas secundum essentiam di talis r. Solutio Et quatiuis hoc non sit sussciens arPu- qualitas & non denominatur tale ab-men tu in de se, quia etiam vocavit ha- solute. Sicut qui uni eo actu aequisiuit bitum N dispositionem unam specie, habitum scientiae, vete habet essentia& secundum D. Tho m. specie diffe- habitus,& non dicitur habituatus seu runt, quia loquebatur de specie subal- sciens, propterea quod non habet ille terna, ratio tamen, quae pro hac sen- habitus modum habitus, nee dicitur . tentia fieri potest multum confirmat faeile Sr pron pie dedet cetabiliter ope hanc conclusione in sensisse Aristote- rans. Secundo respondetur, quod Pro 3. So Iuliolem,& eli fere commvn:s inter expo- illo breui tempore d: citur pallidus, si stores. Et ratio est,quia rubor cito ex ira pallescat,& ita dicitur comitati- transiens & diu perseverans eiusdem niter. Tertio resp .quod sufficit, , t sit 3. Solutio speciei sitiat, sicut pallor ex metu pro- vera qualitas , quod si perseueret ho-u en i ens vel ex alia causa, nec diffe- minem denominet pallidum. Nam sirunt, nisi quantum ad modum haben- non denominatur, non est ex defectudi. Praeterea, quia parum vel multum sui, sed ex modo imperfecto quo parti durare in homine & in qualibet alia cipatur a subiecto, quia pallidi dicunre non diuersificat speciem , ergo nec tur, quibus pallor diuturne inest. Ad Ad cofiri in qualitate. strobatur consequentia, cont r. resp. quod Pro illo tempore quia duratio extra essentiam rei est, quando durat pallor in eadem parte ergo inultum , vel parum durare erit non manet rubicundus color nili in raetiam extra essentiam rei, quae est qua- dice, di tras acto pallore redit iterum, litas, & ita non diuersificabit spe- quia in subiecto man sit causa produciem. lvaeterea, durare est essentiam uiua illius. coniungi exilientiae per aliquam men Ad quamim respondetur, quod illa ad 4. art. suram, ergo magi s durare eu magis es viso in trans tu & aeterna, quam modo se sub existe ima, sed hoc est mere acci habent non differunt, nisi penes in dentale qualitati, ergo non diuersifica dum hae bendi ,sed quia de ratione beab it speciem Praeterea: Essentia qualita titudinis est aeternitas,& inamissibili. tis est qtalificare lubiectum , fit esse ias, illa viso in raptu on fuit beata umodum illitis, sὶ cladesse modum lubre do, licet haberet idem obiectum sor-cti accidentaliter se habet, quod paru male;quia non cum illo modo in ami Luci m ilium duret,quia per hoc nonidi s bilitatis N perpetuitati s habuit. Sed uer sistat modos qualificationis,sed in de hac re in materia de fide solet di-tra eundem modum specificum repo sputari. ritur hori ergo. Ad quin tu respondetur,quod propter illud argumentum aliqui opina fur ad s. 2T.
Di luuntur argumenta. palsionem & passibilem qualitat. Specie differre, di pasis hilem qualitate es AD orimum resp. ex hae conela. Ralla cui ex natura suae onuenis mul 'i Isione. Ad confrmationem re- tum durare. Sed falluntur,quia nauatus ro, det tir , quod hic accipitur passio durare, vel parum , non potest esse de error quo Pro qualitate , cit. transeunte , non essentia rei cum durare sit extra essen- ruddam. vcco Pro motu ut recipitur in passo. tiam qualitatis,& ita sicut illi qualit ii eouin
324쪽
De Praedic.qualit. Quaest. LXI. γ 26. 9 c
ra eonveni aecidentaliter habere,esisse, ita mulio tempore habere esse a ciden taliter conuenit.
Ad sextum respondetur ex Prima nostra conchisione, per it Iud enim extrinsecum explicatur essentia qualita- obiectio. iis . Etsi dicas, ergo qualitas quae potest eausare passionem erit potentia &solutio. non tertia speetes qualitatis, Respondetur quod sit in aliqua qualitate seu ipsa qualitas sit potentia ad agendum
aliquid, illa secundum hanc rationem formalem pertinebit ad secundam speciem & non ad tertiam,quia potentia est illa, quae ad actionem ordinatur, ut principium rius, de est secunda qua- Iitatis species. Haec vero tertia species est taliter quali ficans subiectum,quod explicamus per causare passionem, vel causari a palsione.
Utrum forma . vel figura specie
Τ primo videtur non esse speciem qualitλtis , quia qualitas est modus& terminatio subita -tiae, ut aperte asserit Aristote es iii fine huius speciei, sed se ma vel figura non determinant sub stantiam,ergo non sunt qualitates. Probatur minor,quia determinant Si qualificant quantita em, ve sit triangularis,quadragularis ut dicemus statim,
ergo nec susscitidicere , quod quantitas est aliouid substantiae, bc ita qualificando substantiae qualitatem , videtur qualificare substantiam, quia esse triangularem, vel aliquid huiusmodi accidens est quantitatis & non su stantiae, sicut esse par vol impar, ergo quali fieando quantitatem Non quali ficatur substantia. Et confirmatur, quia Confir. i. effecti s formalis qualitatis, s quali fi- eat substantiam debet esse in i pia substantia, sed iste effectus non est ut labia stantia,sed in quantitate, ergo talis effectus non est effectus qualitatis. Eteonfir.x. Nam in Eueharistia maner fi-,Confiti a. gura & quantitas vere qualificata , tamen non est ille essi eluxiu substa tia, ergo figura non est qualitat modus substantiae. Secundo forma peltinet ad omnia x. aergum
praedicamenta, ergo male assignatur species huius praedicamenti. Probatur in antecedens: Nam est forma substantia --
lis, quae reductive pertinet ad praedicamentum substantis .item est forma ac , cidentalis , quae pertinet ad praedicamentum qualitatis, nam qualitas forinma est accidentalis , relatio sintiliter.
imo reliquae huius praedicamenti species sunt formae, ut habitus di dispia
tio, naturalis potent ia , pamio,&c. Tertio. Forma & figura nullo moia 3.argu . do differunt, ergo male Aristot .asserit
esse speciem huius praedicament. Nam si forma accipiatur prout est reis rum artificialium hoc est salsumiqilia
forma rerum naturalium est figura
quia lineis continetur. Si vero acet-piatur Dima. ut est modus quantitatis discretae & figura continuae, nec hoc dici potest,nain etiam figura 'uantitatis discretae est forma Nee ita in comis muni usu accipi consueuit hoc nomε forma. Si autem forma accipiatur proiqualitate , a qua homi ncs dic: tu vformos, etiam falsum est, quia disso mitas pertinet cum pulchritudine ad primam speciem cum sint conuenientia,aut disconuenientia naturae rui. Sa lautem dicatur , quod se Ium differunt
ratione, & quod forma dicitur figurares,in quantum conueniens speciet, figura vero in quantum est terminus
quantitatis, etiam est salsum,quia figura in quantum conuunit speciei perti- onet aa pulchritudinem,quae est primae specie I. In hac quaestione nullum vidi asserentem formam & figuram specie differre, nec satis explicantem, quid
haec essent.nisi Angelicum Doctorem ,. ideoque ex eius doctrina sicut & alia,. haec quarta species explicanda eii. .
Decisio quam ΠιS. PRima conclusio: Forma dicitur,qus I. Conci. dat esse specificuna art ificiato lis cΚ k x conclusio
325쪽
a co Commentarii in Arist. Lbgleam
eone lusio est D. Thom .expressa 7 .physicorum lectione 3.Et pro huius ς Dothr.D. clusionis explicatione: notandi im est, Tho. egre Armam tripliciter sumi. Uno modo
gia. Pro forma subitantiali quae tribuit tDse potentiae substantiae, quae zst materia prima. Alio modo suinitur sorma, pro actu transcendentali, & acciduri. Forma Gi rati, qua ratione , quou libet accidens pliciterae forma dicitur, quia tribuit e lle tran cipi pol. scendentale accidentale subitantiae. Tertio modo sumitur prout est species quarta qualitatis, de de ista dicitur in conclusione, quod eli quae dat
esse specificum artificiato, 'ut domui, turri, de altis huiusmodi Nam Domus specie d. scri ab alia domo secundum diuersam formam, , t domus e plangula specie d. Fcri a domo triangulari, propter diis ursam formam specie. Hrcconclusio non alitur Probatur, quam x communi loquendi modo . Nam formam domus vocamus coniunctionem plurium qualitatum, quatenus per artem introducitur , seu formam quantam introductam per artem. Et prael erea probatur, quia forma rerum
artificialium qualitas et , quia subiectum , in quo est ratione quantitatis denominat quale , & non potest ad aliam speciem quam ad istam P crtine
a. Conet. Secunda conclusio: Figura dieitur, Quid sit 'liae dat terini nationem quantitati . figura . Haec concitatio,eli D. Thom. in eodem
loco, Ne in 3. distinct. 16 quael . .art. .
ad i. Vbi sic dicit, Figura dupliciter dicitur. Vno inodo dicitur qualitas resultans ex terminatione quantitatis,
re illo modo non dicitur Christus Figura du trans figmat us rima eadem lineamenis plie iter ω corporis implo erant. Alio modo accipi po dicitur figura signum alicuius, & istotest apud modo fuit Christus transfiguratus, D. Tho m. quia claritatem sibi veraciter inhrrente in alliιmpsit ad tempus in figuram
futurae claritatis, quae erit in sanctis .
Sed hic cit notandum, quod quantiis Observ. tas dupliciter potest terminari. Uno dupliei modo per ea,quae sunt sui generis, ut ter aligd linea turminatur punctis, re superfi- terminari cies lincis, & corpora superficiebus . pol est. Alio modo per ea, quae sunt alterius generis,quae terminatio ex priori telo.
minatione oritur. Et isto modo figura dicitur terminus quantitati v super ueniens quantitati tel minatae propriis rerminis , tribuens ei qualificationem. Ad modficationem, & faciens ipsam quadrangularum , triangula- LOCI D.
rem vide euntiem D. Thom. I. pari. Th. tu tanquaest. 4s. art. s. ad 3, ubi diei nil figu- dat inseram,quod si quae termino, vel terini- rius dic nis clauditur . Et prima parte quaeli. dis.
7 arti c. t .ad primum, ub1 etiam asserit
Angelicus doctor, quod terminus qu i litatis est sicut forma ipsius , cuius signum est, quod figura, quae consistit intcrminatione quantitatis, est quaedam forma circa quantitatem. Et nota illulocum pro dicendis inferius. Ex his Duob reis locis eoiliges figuram ex necessitate luis neces debere conuenire rebus corporeis fi . sario figunitis, quae terminis clauduutur: nam raconuCeorpus infinitum si daretur,nullam ha niat heret figuram. Tertia conclusio , Forma & figura a. Conc Lnon disserunt specie , sed tantum se- Quo sor. cundum aliquid accidens. Hscco iactu nis d. figasio est D. Thom supradicto loco 7 ra d. M. physicorum lectione quinta, &loco runt. proximo adducto ex prima parte, ubi dicit . quod terminus quantitatis eth sicut forma ipsius . itaque 1 llud ipsum quod est forma fori aliter eli figura . Sed coss. runt,quia Drma dicitur, qu
tenus t Erminat actionem artis sycci ficaudo illam, figura dicitur quatianus consequitur ad terminationem quanisti satis per propria iplius. sed haec di L Disseretia ferentia no est essem talis in tigura Sc inter sor- forma, sed accidit illi ab extim icco, ma&figuergo Et maJ:s h ,e probatur . Nam si ra est accifigura quadrangularis, siue fit a natu- den alis ra, siue per artem,eli eiusdem ipcciei, non essensed' latenus pro emi ex natura qua in Italis. eitatis se terminatae eit figura, quatenus imminat actione artis de dat spe ciem arti ficiato est forma, ergo haec
consideratio , seu hie respectus ad ar
tem non variat rei es nilam. Et cori-
firmatur.Nam Arast. cum dixit,quarta speciem qualitatis esse t guram , non adhibuit diuersa exempla, quorum v- num deseruiret tot niae, fle alterum figurae, sed absolute exempla posuit, ergo
326쪽
go signum cst non differre specie.
4. Concl. inarta coti clusio, Et iam in quanti-At forma late discrcta reperitur forma & figuri: figula ra. Ha c coi clusio contra aliquos ita
eperia: ξ tuitur, qui cicunt solum reperiri in et in qri- quantitate continna. scd est expressa tat edii cre lententia Ari Itotelis s. Metaphysicae 3 capite de quali.& D. i ho m. lectionet..circa secundum modum qualitatis. Vbi Aristoteles sic dicit. Alio modo
quale dicitur, sicut immobilia ipsa &mathematica, quo pacto numeri qua les qui dam esse vidcntur,ut ipsius C - positi L. bltitia, namque cuiusc unque
ellipsi in semel , & qualitas bis vel
tres. In quibus verbis dicit D. ThOm. Dicimus enim superficies esse quales in quantum sunt quadrate, vel triangularcs , D siani liter numeri dicuntur quales in quantum sunt compositi. Dicuntur autem numeri compositi, qui communicant in aliquo numero mensurante eos , sicut senarius numerus mensuratur te ario, incompositi numeri sunt. qui non mensurantur alio numero, id crgo quod in numero suscipit qualitatem e li substantia num Quo Si ri v.g. in senario sex unitates,&qua-q iare nu litas est quod senarius dicat bis tria Semeri voa novenarius ter tria, nam sic resultant
cetur no- numeri quales , sicut ex pribus lineis in inibu s resultat triangulas figura. Et in artih- quadrati metica numeri sorti uutur hac ratione curui &e. varias qualitates, ut dicatur quadrati, curvi, t&c. Et probatur ratione, Nam se ut accidit quantitati,quod componatur sic ex tribus, vel quatuor lineis,& ita quadranguli sorma est qualitas
quantitatis,ita accidit numero, quod habcat numerationem bis vel ter, 'Nhaec cit qualitas eius, scd.quoniam.hscad arithmeticam spectant a non sunt extendenda hic.
Dissolumitur argumenta. ad i. arg. Α D primum respondetur , quod
sunt qualitates, quia in quantia. solutio late determinant aliquid, quod se habet ad modum subitantiae, scilicet Iuneas, vel su perficies, vel senarium num Lium , quod sufficit ut patet ex Ari- . Solutio stotele in loco adducto in ultima conclusione. Secundo respondetur, quod qualificando quantitatem quali fieant subitantiani, quae est subiectum quanisti talis, S qualificatio quantitatis te nisdit , ut quali ficetur substantia , sicut extenso quantitatis ad extensionem substantiae ordinatur. Et per hoc pa- ad primat et ad primam confirmationem. AG x. & 1.cofir.
resp. quod etiam illa quantitas est habens figuram sphericam,& quando Grat subitantia panis qualificabatur per illam figuram,& erat etiam spherica . Et ita die imus caelum esse sphericum, hominem esse rotundum licet illa qualitas quantitatis specierum , non habeat nunc effcctum modo , quia su stantia panis fuit conuersa in verum Christi corpus. Ad secundum respondetur , quod ad a. arg. accipitur forma pro ut dicitur de omisni praedicamento transcendent aliter, haec vero accipitur stricto modo pro quarta specie qualitatis. Ad tertium patet ex coctu sionibus. ad 3. arg. Ex dictis in his speciebus qualitatis, quae secundum commvncm doctrina Peripateticam & Ihonusti eam dicta
Sequitur primo salsum asserere sua Falsitates
rea disputatione 43. sectione 4. num eis quas Su ro s. cum asser i t, calorem & frigus re et co tranon pertinere in elementis N mix- Α rLN D.
iis ad secundam speciem a quia non Th. docci. sunt facultates per se primo institutae ad agendum, sed puris primo sunt quaedam formae formaliter assicientes substantiam, ut conteruent vel inducant illam in materia . Quod inquam falsssimum et , quia ignis vere agit, non per suam esse ni iam, ergo Pcr PO-tentiam superadditam, quia onmis res creata cum agit per potentiam supera
Vnde,quamnis disponat subiectum, ut bene se habeat non sequitur, nisi quod sit in duabus speciebus N in prima & secunda, non vero quod non fit in secunda,& per se primo, ut potetia i . Falsitaset data est ad operandum. Quis negabit hominem bene se habere per potentiam tactis in quantum est animal, sic adeo , ut destructa hae potentia pereat animal, ut asserit Λristoteles s
327쪽
1ci Commet naria Arist. in Logicam.
cundo de anima λ & nihilominus nullus compos mentis πegabit tactum esse potentiam operat i iram. Et idem dicendum est de potentia operativa. Et idem dicendum est de potentia visiva, qtiab eue se habet natura videns, fecit nihilominus potentia. Falsum x Falsitas. etiam censeo , quod asserit numeroto.qualitates sensibia es, quatenus causam speciem intentionalem in se is sibus non habere rationem potentiae, quia etiam ha ic virtutem producti is uam habent. Et haec virtus illarum modo d. stinguatur ab aliis modo non vere est potentia & a natura ordinata ad illum finem. Nec eli necesse ad hoc, quod sit potentia , quod eadem rcf3.Falsitas. non possit aliis usibus deseruire. Falsum etiam censeo,quod asserit numero ri. grauitatem & leuitatem esse potentias activas respectu grauium, quia non sunt datae a natura a generante, licet respectu generantis habeat rationem instrumenti activi. Solum ad uel obserua- te, quomodo dicat grauitatem de leuitio Aucto- tatem cise potentias acti uas, & nolit pulcr. hoc concedere de calore Fe frigore. Quis non videbit sine fundamento in his rebus loqui.quia etiam graui tas data est graui,&uuitas eidem, ut dispositiones,nec illorum forma sine his conseruari potest naturaliter: & nihilominus dicit pertinete ad potentias. Cur
ergo hoc denegat calori & frigiditati, etiam si disponant substantiam, in quibus sunt Ex quibus colliges etiam
falsum dicere numero I .Peius autem
loquitur numero .ubi contra Aristotelis expressain sententiam dieit durum se molle non pertinere ad lacunodam speciem cum Arist. dicat: similiter aut cin his & durum & mo Ile se habet ut patet in specie huius praedicamenti. Et sua ratio nihil valet, quia, inquit,non ordinantur ad aliquem actit, Se ita non sunt potentiae passiuae, sicut sanatiuum,&aegrotativum sunt qualia talis species: nam ita asserit Ariopteles Nec in conuenit, quod reponantur in 3. specie, quin utranque ratio nem habere possunt. Sequitur 1.in nume I .male dicere prius agendum esse
3.Falsitas. de potentia, quam de habitu, quia po
tentia est prior. Hoc enim clarum est contra Aristotelem dici & fiet , N contra angeli curn Doctorem . 2. q. 49 art. a. Nam etiam si potentia sit prior generatione , non perfectione & habitus ordinatur ad disponendum naturam
primo, & per se, & ita prius de illo
est agendum, quam de potentia. Seruitur tertio falsum die Cre nume. 3 Q. f.Falsitasanitatem non esse qualitatem simpliace quia impossibile est, quod una species componatur ex pluribus speeiebus differentibus , cum quaelibet norum sit ens in suo gerere completum, Rianitas expresse ponitur ab Aristotele prima species qualitati β Et peius α.Falsitas loquitur dum dicit, non esse propriam 'rationem primae speciei dii ponere subiectum,ut bene, vel male se habeant in ordine ad suum natura. Et si aliae qualitates hoc habeant etiam erunt dispositiones vel habitus. Falsum etiam s. Falsitas dicit,cum asserit pulchritudinem non esse unam speciem qualitatis, nec in prima collocari specie. De gratia iam diximus Et nota quomodo eludit exeis pia Arist. vi suas contra illum inci
dat opiniones. Videbis etiam Disum y Falsitas. dicere,cum ait modo a se posito facile& clare intelligi species qualitatis: nafalio & obscure ab ipso explicatur &
exponitur contra communem Opini
ne in ,& contra Aristotelem & angelia cum Doctorem.
Vtrum species qaalitatis cmnesiastinguantu ecundum ratio
speciebus. y'Rζη, Rotone q. supra Cotrouer
dictae disputationis Du. . sia a. opipoli quani reiecit opinio nio sua regnem D. Th9m, ut non adi contra D. tam ncc conuenientem Thomam.
ad Metaph, sice distinguendas species
328쪽
De Praedic. qualit. Quaest. LXII. x ,3
serit, sed non probat, non posse Inam, de eandem rem constitui essentialiter in diuersis speciebus eiusdem generis. Nam iden calor, secundum quod est virtus calefaciendi, est etiam dispotario subiecti: ergo non potest esse calor Confir. ut sie in diuersis speciebus. Et confirmatur: quia non posset utraque ill rum rationum esse essentialis illi entitati, sed illa tantum, quae in re non distinguitur ab ipsa forma, Sed adiuuemus hane opinionem aliquibus argumentis,& sit. a. Argum. Secundum argumentum. Nam ea lorvi calor, ut est una primarum qualitatum, non habet , nisi unum genus &vnam differentiam, ergo impossibile eit quod sit in diu et sis speeiebus. Conis sequentia patet, quia plures species, Plures naturas generi eas habent distinctas , R dc terminatas per dii tinctas differentias ,nam alia natura genericare aliteo distincta eli in eqno de alia in homine,& alia disterentiam equo, &alia in homine. Antecedes patet. Nam calor, ut sic siecie differt a frigiditate, siccitate 5: iunniditate, ergo Iolum haConfit. bet unam differentiam. Et confir. Nam calor ut sic , uel est ens per accidens uel per se, non per accidens, quia non dicit diuersas essentias, uel est ens per se,&sic exit in una specie, inquiro in in qua,fi fuerit in prima non erit in secunda se si in secunda non prima, nec
tertia,ergo. αλrgum. Tertio, hoc nome calor uel est equi ' vocum nomen, vel uni vocum, uel analogum respectu caloris tu est in prima uel secunda specie . Si est aequi uo- cum uidetur falsam,quia communiter reputaturuili uocus, si uniuOeus, ergo
unam rationem solum significat,& si e Confit. Trit solum in una specie. Et cor. ir. Calor,ut est simplietissima qualitas, se secundum eandem rationem, est de principi u operandi, & disponit subiectum conformiter, uel difformiter ad suam naturam, ergo secundum eandem rationem erit in pluribus speciehus, quod est impossibile, quia cum illae rationes specificae sint dii inctae secuniadum diuersas rationes, debet esse in itilis tkaonsueundum cadcm.
Decisio quastionis. PRima eonclusio. Aliqua qualitas po x. Opinio
nitur in duabus lpeciebus huius Auctori S. praedicamenti secundum tamen diuer i. Conclu.sas rationes. Haec concluso est Aristo. eotra Sua in hoe praed icamento expressa Nam . reris
in I.specie collocat ealorem Be frigiditatem,& in 3. speeie dicit etiam esse calorem & frigiditatem, nigredinem, albedinem. Est etiam haec eonclusio sere omnium interpretum Aristotelis in eiudem locis , ubi illam habet Caiet tanus exponendo. 3. speeiem qualit iis, s militer de solo. Est etiam haec
conelusio D. Thom I. A qu o. arti c. l. --
ad ut imum, ubi se dicit,Commensu- Loc ratio ipsarum qualitatum passibilium e 'secundam conuenientiam ad natura, Coclutio habet rationem dispositionis .& ideo ης saeta alteratione circa ipsas qualitates passibiles, quae sunt calidum bestigidum, humi dum & sic eum fit ex
consequenti alteratio secundum aegritudinem,&sanitatem. Primo autem peris,non eli alteratio secundum huiusmodi habitus, ubi nota, quomodo calorem vocat dispositionem, &haeratione ad primam speciem pertinet. Vocatur etiam a D. Tbom. passibilis qualitas, quae est tertia species,sed dis politio vocatur secundum commensurationem,& naturam, Sc passibilis quatas absolut e. Et dicit quod non sit primo se per se alteratio cirea frigus ut
est dispositio sed ut est passibilis quali.
tas: ergo distinguuntur saltim formaliis ter. Alias si idem prorsus sunt fieret ex aequo alteratio circa utrunq; Se magis clare q. 4s arti c. 3. ad primum quem vide. Et videbis aperte qualitatςs sensibiles collocari in prima specie a D.Th. Et dicit esse passibiles qualitater, 'uκ collocantur in tertia specie a D. Tho. - ν& a philolopho. Praeterea probatur r3 C - , ' tionibus,primo probo ealorem esse iii .Rης duabus specicbus qualitatis. Nam calor en qualitas dii ponens subiectum
colat miter ad suam naturam, ergo est
dispositio . consequentia probatur, qu iuitigod by Coos e
329쪽
1 δή Continentarij in Ariit. Logicam
quia i sta est dissinitio qualitatis prim pspeciei,quae pst dispositio. Antecedens probatur, nam calor disponit bene ignem in ord ne ad suam naturam , &idem in homine , si habeatur mode- .Ratio. rate. Et praeterea , calor est qualitas causans passionem in sensibus, e reo est
passo vel passibilis qualitas ,& ibi est passibilis qualitas Quin potius ibi est
potentia quae est principium cales ciendi, & ita erit in tribus speciebus. 3.Ratio. Praeterea satis probabile eit relationem & sundamentum non distingui
realiter tanquam res a re, licet ego cescam oppositum, sed quod eadem entitas est albedo& smilitudo, ergo etiaerit probabile eandem entitatem esse
posse dispositionem Se passibilem qu
litatem, quia magis diuersa sunt fundamentum &relatio, quam ea quae sunt eiusdem praedicamenti, licet sit maior ratio ad ponendam distinctionem realem inter fundamentum , & relationem,quia illa sunt absolutum & relatilium, Nistae ambς sunt absoluta Quapropter nostra opinio de relatione &fundamento &haee conclusio sunt D. Thom placita.Maior autem difficultas est inexplicando,quonam modo idemeator sit in pluribus speciebus. x Conelo' Sit secunda conclusio. Calor multi- Quomodo plicem rationem sormalem habet, &sub diuer- ideo si consideretur secundum unamss formali rationem is malem , est in una specie, talibus id e si secundum aliam,est in alia. Et istae racalor per- tiones sormales sunt qualitates diffetineat ad tentes specie,& distinciae actu, seclusa diuersas operatione intellectus Unde absolute spes quali- ealcr non est una species qualitatis,nia ratis. si explicemus in calore aliquam unam
rationem formalem . Calor enim ut conueniens naturae est dispositio, ut
principium calefaciendi potentia, ut serminus passionis passibilis qualitas .Hxe conclusio insertur ex praecedenti Nam istae rationes, secundum quas ponuntur,in diuersis speciebus, sunt rationes reales,quia sunt in praedicamenualitatis, quod est aliquid reale, & di inctae actu, sunt in diuersis speciebusti habent distinctam genericam naturam,sicut homo habet aliam naturam
genericam ab equo,ergo sunt a parte
ret .Verum est , quod aliqna una species debet intelligi prius in esse,quam aliae, N erit illa, quae magis intime eois uenit, ut in ea bore existimo esse dispositionem. Alii explicant hoc, quod ibi
substernit hir quaead entitas, quae induit Expliea illas diuertas rationes formales, sicut tio aliorucontingit in in v. Caieran us dicit inhoe praedicamento, quod calor S: Diagus simplicitet sunt in tertia specie, quia sunt termini passionum , vel cau-iant illas quod est simpliciter conue
nies eis, ut conuenientia vero naturae
vel disconuenientia sunt in prima specie. Et hic est probabilissimus loquen- Modus didi modus ι & est quem nos explicui. cendi C mus. Nam est aliqua ratio specifica, iet. proba quae supra dictis qualitatibus conue- biliter caeuenit principaliter, & aliae , ut talem teris. vel talem rationem illa species principalis habet materialiter & per noe intelliges,quo modo a grauissimis doctoribus qualitates modo in una specie modo in alia collocentur, quia modo unam rationem formalem, modo alia
AD primum respondetur, quod calor secundum eandem rationc mnon potest esse in pluribus speciebu', bene tamen secundum diu erraS.
Vnde ut virtus calefactiva est in secunda specie, ut vero est conueniens naturae subiecti , vel disconueniens in prima, ut veri, dieit ordinem ad passio. nem in tertia &hoc illi conuenit in Ad cofitare. Ad confirmationem respondetur, quod calor principaliter habet unam speciem, & habet etiam adiunctam a liam rationem formalem distinctam,
ut est uidere in bibedine, & similitudine seeundum probabilem opinio
Secundo respodetur, quod calor habet multas species qualitatis, & ita se
Cudum unam rationem est in una & secundum aliam rationem est in alia.
Et per hoc patet Ad secundum aris gumentum . Naai possum us diceret
330쪽
De praedic. qualitatis. LXlII. S LXIIII. 16 1
cere, quod principaliter habet una speciem, Se secundarici alias, vel quod ii h et multas species, sicut motus habet
connexas multas rationes praedicame- tales. Ad cofimaationem respondetur,
quod calor quo ad prineipale speciem est ens per se: si autem accipiatur secudum oes species, quae si ibi coueniunt. est ens per accidens, Se per hoc patet
ad tertium argumentum. Si autem hoc nomen calor accipiatur, ut significat omnes rationes calori conuenientes,
sic est aequivocum. Si autem, accipiatur, ut dicit una speciem, quam principaliter importat, est ens per se . Et per hoc patet ad confirmationem. Alii dicunt quaestioni huic, quod calor, ut scnon dicit aliquam speciem, sed solum quid imperfectum , quia non dicit aliquid determina tum, sed se habet ut motus, sed ut conueniens, aut disconueniens est in prima specie, ut principiuo perandi calorem, in secunda, ut quid dicens ordinem ad passionem in icrtia. Ex dictis hucusque colliges, ubi sit rarum & densum, asperum tene: significat enim qualitate, re sic siit in ic rtia specie, S significat etia quandam positionem parti uin,& sic sunt ξn pra dicamento fitus. Et ex hoc colliges quomodo eadem res secundum diuersas rationes no solum in diuersis speciebus . sed etiam in diuersis est praedicamentis, quale vero qiud sit ex nis constat, O quomodo etiam qualitas realiter distinguatur a re, quae est qualis, quia Potentiae quae ordinantur ad actus accidentia Se habitus realiter a potentiis distinguuntiir, similiter, & qualitates terti ae spe ciei. Et hoc magis pate e deforma vel figura.
& album nigro, & iustum iniusto , rimbro aute aut pallido nihil contrarium est. circa hanc proprietatem nota ex Cale. & Soto 3c alijs commiter Arist. hic sermonem facere de contrarietate smpliciter & non lecundum quid Di pliciter enim aliqua sunt contra ita sim Aliqtia dipliciter, de sc unum uni tantum cotra- cuntur coriatur, quia ista contrarietas est inter traνia duextrema, quae maxime sub eodem gene pheueν , ee distant, di 2b eodem subiecto mutuo Gmρε simis expellunt, Silano possunt esse, nisi ptiem νοduo , ut albedo nigredo in gen re fetundum coloris , & dulcedo & amaritudo in quid. genere saporis: quia extrema minime A ni distantia duo solum possunt esic. Est unum ranetiam contrarietas secundum quid & ι Am tDra se unum pluribus contrariatur: sic n. pratur vel contraria dicuntur media sub aliquo ρωνa quo genere tam inter se quam relata ad cx Mado crati ema , ut pallidum cotra matur rubro, quare & albo,& nigro, sed hac contrarietas, est secundum quid, siqtud cm contra- matur nigredini rubrum ut sapit albedinem di albedini ut sapit nigredinem,S nigredo rubro cotrariatur ut sapit albedinem,& albedo rubro, eidcm Contraria est , ut rubru pari: par aliquid de nigredirae, & vocatur fecundum quid, quia non est ratione sui haec con trarietas; sed ut sapit alterius naturam,& ita cum Aristotcles hic dixit qualitati esse at quid contrarium de Coir rietate simpliciter est contrariar qui 2
mltitia, ut dicitur tertio ethicorum lio est virtus media intcr duo extrema viatra, scut est liberalitas inter prodigaliatatem & auaritiam. Cocreta vcro coim trametatem habent ratione qua itarii, hac autem proprietas non cst quarto 4 . modo, quia non videtur copetere quartae speciei, formae, scilicet, Lel figurae, Dicit ad eomplemctum huius pri P iς isis cratis secundo Aristoteles, quods in si , contrariorum est quale reliquum et in ' ρς ii quale , si iustitia est quale iniust tias est quale, nullum enim aliorum pix di ρηι ετ si camentorum est com rarium qualitati,
N fi virtutis actus est qualitas prima speciei, quia di omio suum contra- . - . Rima ς ius proprietas est, qε quali- rium, scilicet viiij. aruis etiam erit qua I' tas habet cotrarium, ut albedo ni- litas eiusdem speciei,& ita erit alim id RG ςdini conuariatur. iustitia initillitis, posuiuum cotrarietatem habens ad re- 2 ' 'L l cta in