장음표시 사용
331쪽
Coimnen tarq in Arist. Logicam
se excedentes sunt in essentia, ita pr prie res similes sunt per qualitatem desii secundum modum similas dicunturdi duo homines dicuntur sinules in esissentia ex eo est, quia consideratureia sentia per modum qnalitatis modaliter, proprie tamen duae substantiae habent relationem identitatis. Elam rationem , & ad actum virtutis.1Τomi secundam proprietatem qualitatis, quod est, suscipere magis &minus, nam album magis di minus album dieitur, & iustum magis & minus iustum & respectu sui & respectu aliorum. Dicit praeterea quod dubium est an qualitates in seipsis suscipianti magis & minus, cu tamen certum sit quod an participatione earum in subiectis, magis aut minus suscipiant. Sed hic nota quod non solum participatio qualitatis in subiecto au3ctur , sed etiam qualitas augetur , si album intenditur etiam ipsa qualitas in se intenditur &eius essentia, non tamen dicitur una iustitia magis iustitia, quam alia, quia cusignificetur in abstracto imitatur su stantias in modo praedicandi, quae non Praedicatur cum magis & minus. Quid sit suscipere magis aut minus in praediis camento substantiae diximus, & hanc proprietatem exacte tractar E pertinet ad secundum de generatione de qua etiam vide sanctum doctore I. R. η a.
nam quod aliqui taciunt hic in genere disputationem de habitibus, & de intensone Se remissione cum habeant proprias sedes, Se sit phy sica tractatio,
ridiculum est. Haec autem proprietas non conuenit omni qualitati, quia noConuenit quartae speciei. Tertia proprietas qualitatis est, quod similia Si dissimilia solum dicuntur secundum qualitates, nam simile non crucitur alteri simile, nisi secundum qualitatem et non vero secundum substantiam , nec secundum quantitatem, &circa hanc proprietatem nota: quod si similitudo accipiatur forma liter relatio est, de ita non dicuntur formaliter res similas rati ,no quantitatis, scd fun-mentaliter solum, est enim fundamentum similitudinis proprie dictae unitas in qualitate, rc sicut propriu est quantitatis, quod ocream res proprie dicatur aequales fundamentaliter, S: si aliqua aequalia dicuntur a qualia seeum dum modum est, quia induunt modum quantitatis, & ita duae substantia dicuntur aquale tron proprie, sed secundum modum quatenus substantiae induunt rationem quantitatis, id est, non
Utrum vera siret qua dicit AriRot liliu fine bulis
capitis . ΕΤ videtur,quod non: Nam Arist teles dicit, quod genus dicitur ad
aliquid, non vero spι cies, ut diic plina ad aliud dicitur, gramatica vcro, quae est species non dicitur ad aliquid Hoc falsui ne simam si species est absoluta, genus non potest esse relatiuuin, quia genus & species sunt in eodem praedicamento; & impossibile est rem aliquam essentialiter componi ex relativo & absoluto ἀRespondetur Aristo. verum dicere, CFcIU& mc minisse oportet ex praecedenti Pra dicamento rutationis diuision timin rclatiuum, secundum dici, & secundum csse, & quid sit Quod libet corum.
Cum dipo Ai istotcles dic it gr-m axi κὰ, ἰὸcam sce Lodum is cci cm non dici ad , . . e . aliud neci iia r clari cum secundam e - .ὰ a Vnus maximu li,quitur de . rutationibus .. Τsecundum dici. Non cnim grammatica - . . rexplicat ordini in tramccndcnialem in V . ra. ione grammatica, S ut tali nomine ' - ' significatur in ordic ad obiectum , &disciplina seu scicintia , quae est tu ut ngenus, dicit explicite istum oldinc in secundum nomen Mdc cst rc latiuum secundum dici, e grammatica non item; qua prol ter ne potcs secti dum genus esse relat ulmi lecundum dici, & non secundum speciem , & tacut econuerso potcntia vi suac si rcla-tiunm secundi . indit i , t sic idcil.significatur cum ordine ad alii di non vς toest tale in ratione cntis, itaque a clatiuum secundum uici lumi tui hic ab
332쪽
De praedic. Actionis: Quaest. LXV. 26
Aristotele p relativo quod dicitur ad aliud secundum nomemnon vero suinitur pro relativo secudum esse, quia sic oportet praedicamenta esse impermixta: nec sumitur ε relativo, quod in rei veritate dicit respectum transccnden talena ad obiectum, quia sic grammati Ca .relatiuum dicitur secundum dici, quia in sua ratione dicit ordinem ad obiectum scitum, quia in nomine grammatica non importatur iste ordo , non a stu dicitur relatiuuin secundum dici.Videllio Cato. aliam solutionem in Caietano.
AD 3rgum e tum respondetur,quod
quia praedicamenta debent esse impermixta, ut primo posterioru tex. a I . dicitur, non potest genus qualitatis m. esse relatiuum secundum eta , bene t ς--ta tu nien secundum dici: quia relatiuum s Fut 3mper cudum dici res absoluta est: de tale est, non quia sit rc latiuum , sed quia dicatur: nam inter alias rationes relativa secundum dici una est ista, ut supra vi sum fuit, ut dicatur non quomodocu-que , sed explicando respectum alique transcendentalem, vel habedo relationem, secundum csse adiunctam, quia talis res sinu illa relatione no explicatur.
De praedicamento actionis. QVAESTIO LXV.
. In quo consit ratio actionis.
T N explicanda essentia actionis v a Controuεν riae sunt discrepantesque sentcti κ. Scotus subtilis Doctor asse. . Scotus lubtilis Doctor asserit esse rei I. Opto O tionem extrinsecus aduenientem, Ut Scorι δε est videre apud ipsum in 3. d. .q. . M in 3. q. i.&quolib. a i . esset enim ἰώιMn. - oinrua sex vltima praedicamen ν εο ς-δ, esse relationes exta insecus aduenien-χ tes:-ita actione debet ex necessi se με M.' late dicere , quod est talis relatio e -
ine. trinsecus aduentcns. Vocat aeutem rutationem extrmsecus aduemcntum, quia
non consequatur aliquod sundame tum intrinsecum, vel quia non necessa .rio consequitur ambo uus fundamenistis positis , ut relatio unionis, & , biruam me posito, de loco posito,non se- , quitur me esse in illo Idem dicit de relatione dexteritatis. Et hanc sententia I. MDAE optime de sendit pater Ioannes Ouan ova.. 3. do supra 3. d. r. lio. 39. Et dicit consi-sent. expiastere in hoc , quod relata sint simul, de φώρ, ct non sit relati O , quia in nullo extremo fudit Opi. est extrinseca cntitas, quae dicat habi- ScMε. tudinem ad aliud : sed relatio consur-
Uit cx nouo modo, quo res nunc se habet, qui modus no erat ante: Be ita ista relatio consurgit cum no eadem actione; sed una. a1lione producitur res , de alia actione consurgit relatio, ut patet in exemplis adductis. Secunda sententia est Suarer,dispu- S.eundatatione 48. sectione. I. num Cro. I S. Se m maria.
deinceps e qui dicit, quod actio nihil sω , .rha aliud est in re,quam specialis illa depe bis duas dentia, quain effectu, habet a sua cau- a Masmaria essicienti. Et probat, quia actio non est res faciens,nec res facta, seu terminus causalitatis effective , nec in illae duae res simul sumptae, nec denominata ν. - llo orta ex cocxis Entia illarum ι sed I m. est aliquid aliud medium inter illas. , Hoc autem nihil aliud est nec fingi po , test, nisi dependentia unins ab alio: ergo. Probatur minor: Quia sine illa dependentia , non potest intelligi in uno ratio effectus, de in alio ratio causae agentis: posita vero hac dependentia
saluatur ratio causae, de effectus seclu- , sa omni alia re rei go. Et confirmatur: Nam omnis effectus pendet a sua causa, per causalitatem ipsius causae: ergo effectus causae e scientis dependet ab illa per causalitate ossicientis: sed causalitas huius causae, non est alia quam actio r ergo dc pcndentia specialis est actio.Dicit secundo,actionem vi sic dicere intrinsece, de ciscntialiter res re x. Me ctum transcendentalem ad agens, scu D . ad principium agines, Se per litum rei pectum pincise sumptuin non referri agens, ut sic, ad aliud Dicit tame actionem vi sic dici posse ultimum actum potentiae activae, 8c exercitium eius, siue inforruci potentiam agentis, siue
333쪽
3. Senten Soncinas s. Metaphvsicae q. 16. IO-tia Sane iis quem de actionibus physicis , ut com- natu ran. burere, & secare , & utere, asserit. I.
rmo reia quod actio non est potentia agentis , dicta. quia Potentia agentis, est prior actione : si quidem est principium agendi in
aliud. Secundo dicit: actionem no esse relatione a pentis ad Passum: quia actio posterior est hac relatione cum consequatur relatio ad actionem, & etiam quia relatio pertinet ad praedicamenis sentoria man ad aliquid: actio vero est praedicasMinaii, mentum distinctitari. Dicit tertio actio πιν i. εκ nem esse soninam factam in passo.Qua pluaιωνα conclusionein, ut refert ibidem Sonci Capis.l. nas diuersi inode explicant Capreo- θ M B., llis , δἰ Ηervaeus. Nam Heruaeus quod ti . libeto I.q. 9.& Iauctus s. Metaphysicae q. II. asserunt, nihil aliud esse actione , Capraelus quam calorem productum ab igne, a Frrmotelm quo ignis agens denominatur : quia depugnatur nominatio non cosistit in respectu: sed is Suare . in quadam informatione extrinseca, . ad quam potest consequi respectus. ari σε preolux vero in 1. d. a.q I .art. .& 3. dicit actionem dicere principalitar for- mam abso latam,calorem v .g.& ln ob με Ψ liquo importare relationenr; nam de- fl bet esse ea lor. ut ab agente , ad hoc
n m quod actio. Nec est in conueniens, sp ' quod aliquod generalissimum inclu-
νε m lae in sua ratione formali rem altς- η rius generis , in obliquo tamen. Et istim autores a Graiat formam in fieri, ut d
'. nominat agens esse actionem non infa
ctoisse sed in fieri, prout est ab hoc .Vt videas quam friuole impugnentur a s. Suarer v si supra , qui censui loqui do
ε' φ, ρ forma etiani in facto, vel no Pro ut ab hoc. Sed noster angeliciis Doctor in D p- hae parte esarissime docet, quid sit te-
nendum. Et ideo ut eius sententiam de iis νε- quid ditate actionis explicemus, paulo εκ sl-m altius raperendum est . Et qui de in haca. α' o parte non inquirimus modo quid se n. pr actio Dei,& an sit in hoc praedicamen ηm t ' to. o stat enim ex varijs locis D. Tho. D e etia Dei actionem suam esse essentiam ,εc sit potentiam . Ita asserit Anselicus Do-
iμ πιι actionem intelligendi esse suam essen- δερ Dym ' tiam, Se q. 34. in eadem prima par. peri totam quaestion .Et si de actione Deisductiva aliquid ad extra sermo fiat,
etiam est sua diuina essentia Nam D. Tho .prima parte q. 44.ari .3. ad primulta dicit. Ad primum ergo dicendum , quod creatio actiue significata fignificat actionum diuinam, quae ςst eius eia sentia cum relatione ad creatura: sed relatio in Deo ad creaturam, non est
realis, sed sucundum rationem tantii: de istis ergo actionibus in praesenta noest agendum . Nam accipiendo actionem secundum quod est quid commune ad actionem creaturae, & ad actionem Dei, non potest esse viai uoca: sed
ex necessitate ciebut cita analoga duobus conceptibus, ut asserit D. Τho. in a.d. 7.q. I .arti c. ad 4. Ibi adducit eo mentatorem dice utem, actionem aequiuo dici de actione Dei, & de actione naturali.Accipit, ibi aequi uoce pro analogice duobus conceptibus. Qui1 cum analogia sit quoddam medium intcr uni uoca SI aequivoca, aliquado nominatur nominibus extremorum: &quia analogia duorum conce Diuum accedit ad aequi uocationem, dicitur aequivocatio . Et nolo distratare etiam
in praesenti,an actio Dei sit in praedicamento mali ex dictis constat Dei initanem non esse in Praedicamento , cum
sit eius substaiΗia, & asserit P. Tho. in
.d 8.q. 4. art.3.ad.3. sed in praesenti disputamus de actione Iraedicamentali , quae fit cum motu, Nde ista inqu4rimus,quae sit eius essentia, Sc ratio. Decisio quastionis.
formalitas,qua agenS dicitur agς- eant a suis
re & producere suum effectum . Haec radictas conclusio satis patet: Nam esse agens est aliquid in entibus habens suam propriam essentiam distinctam ab omniabus ali js: ergo habet formam,seeudum quam in tali csse constituatur. Impochbile est enim , aliquod esse constitutu most Iin aliqua essentia, & quod non habeat sentia ' thoc per formam aliquam : sed agentis rario se actio est formarergo esse formam qua- malis mdam constitutivam agetis est esse actio ctionis pranem: N haec est eius Armalitas. Et ut dicam nishoc magis cxplicumus dico,actionem talis .
334쪽
In hoc consistere, S: hane esse eius est sentiam,esse quandam formam, secum duin quam actu agens influat i si esse. ctum, da do illi per influxum esse, quod
habet. Quemadmodum enim Iatio albedinis consistit in hoc , quod est esse
formam quanda iniqua constituitur album in cile disgregati ut visus, eo m do vise actionem nihil est aliud , quam esse formam constitutivam agentis,s cundum quam habet producere esteiactum, S innuere in illuni dando illi esse per in Buxum. Et in hoc distinguitur ab alis causalitatibus aliarum caularum qitae no innuunt: sed materialis determinat, & ita habct suum, essectum: formalis informat: finalis est id , cuius gratia aliquid fit; efiiciens vero habet agere innuendo. Et ita hoc est insepa-ribile ab actione, ut eius ro forma Iis, sit costituere ages innuedo in effectit a C. ,etis Secunda conclusio: Illa forma, qua ιiis a sis. gςns in esse talis constituitur, est iderealiter cum motu, in maliter tamen ' distincta actu, seclusa operatione intellectus. Haec conclusio est D.Τho. I. parte q. s. art. a. ad 1. Vbi dicit, quod actio,&passio conueniunt in subitaniatia motus , & differunt solum secunduhabitudines diuersas, ut dicitur. 3. Physicorum. Idem videtur dicere a. a. q. PO.arti c. 3. Sc libro II . Metaphysicae lectione s. ubi dicit, quod unus motus secundum substantiam est actio; Sc passio . Est etiam expressa sententia Aristotelis 3. phys corum cap.3. ubi illam
expresse docet. Et est communis senteria fere omnium, uno aut altero exce-
Exaliem plo, quo dicemus rursus. Ad intelia...hri. c. ligondam Orgo conclusionem notan .is., D dum'ς D. Tho. supra dicta conelii l. ' fione s. quod motivum est in potentia' ad mouendum,& mobile est in potentia, ut moueatur, & quia motivum fit in actu ex eo, quod mouetur, dc mobile ex eo quod movet idem modus erit actus, 3c mobilis, di motiui,moti ut, inquantum facit motum, & mobilis in Ver ba D. quantum in eo fit motus Ni en Immo Tho. tus recipitur in passo est actus ipsius ν Ἀβ ρη. mobilis, ut vero est a movete est actus σε rum motivi, & quatenus motus est mouen-- . tis, ut a quo dicitur actio,quatenus V
io est actus mobilis dieitur passio. Hee
sui verba D.Th. ubi aperte docet actionem, Qua agens dicitur agere, esse motum illum, ut est a mouente, seu a mo-tiuo: dc per motum ut est ab hoc iubiecto constituitur formalitur in esse assetis. Nam calefaciens v .g. ignis, non dicitur ealefacere usque dum causat calorem in subiccto: erso per calore in fi ri , ut in ab igne cicitur ignis calefacere: nam secluso calore, ut est ab hoc, non dicitur ignis calefacere S agere et ergo calor, ut est ab hoc ,est ratio se malis igni agendi in actu; dc idem calor, ut est in fieri, dicitur motus: at vero consideratus ut actuans passurri dicitur passio et est erso idem motus realiter, actio, formaliter tamen diuersa est ratio utriusque ; quia quod constiis ituit in ratione calcfacientis est actio& hoc est calor, ut ab igne . Praeterea , per hoc agit ignis,quia calefacit,&ca . . lafacere nihil cst aliud, quam calorem ex se immittere:ergo calefactio est illa liniarissio caloris rimmisso vero caloris est ipse calor, ut est ab igne : ergo lite est actio. Sed contra cocusonem est argumentum: Nam ignis causat calorem effectu . .ue:ergo non est calor, ut ab agente , actio, alias idem calor, ut ab agenti,
esset ratio causandi eundem calorem, quod est impossibile. Nam effectus causae essicientis realiter debet distingui hcausa effectiva, & a ratione causandi, seu costitutiva ipsius causae in actu .Respondetur:quod effectus causae ess cienis s. is iis debet realiter distingui a eausa esse ctiva, non verb eli necesse, quod realiter distinguatur a ratione causa di,qup ι,
est actio,ied susticit formalis distinctio
inter actionem,& morum,& ut sit veraca effectiva sume it, qd effeci' fit distinctus realiter a ea essicieti, no verb est necesse qJ realiter distinguat ab actione effectus : quin potius ipsa actio prouenit per quandam resultantiam ess ctive ab agente. Itaque ignis effective per actionem causat calorem, & actio non est formaliter calor, sed realiter , formaliter vero est ratio agendi igni ruae ratio identificatur cum calore in
eri . di du est calor in esse quieto iam
335쪽
Commentarij in Arist. Logicam.
non est actio, Rd manet calor. Et pro
maiori huius conclusionis intelligentia , vide D.Tho. 3. Physicoru Iuctione. N. . vi β s. 3: in reliquis causis hoc vidcb:s ctia. ἡ proco Nam effectus causae filialis non distin- ,sione. guitur realiter a ratione causa di ipsius seu a causalitate ipsius finis:nana motio metaphysica est in effectu causae fina
iis,& informatio similiter i effectu caae formalis , & determinatio materiae inessiectu causae materialis.Sed de hoc la-Co οἰ- tius secundo Physicorum Deo conce-rmm . de te. Ex hac ratione sequitur, satis probabiliter loquutum fuisse acutissimum Soncinam ubi supra. - COMI. Tertia conclusio: In actione non in-osi. m. tu, cluditur so imaliter motus, sicut praedi,MMda catum supcrius. Et idem est dicendu de ιών in νa passione. Haec coclusio est D.Th. supra
alba. s. dicta luctione s. 3. physicorum. Et pro- m. m. batur Nam motus distinguitur formalivis. tur ab actione: erso non includitur in illa, vi quid superius. Consequentia patet: nam animal no distinguitur formaliter ab liote: quia ho in tua ratione includit animat: sed solum rone ratiocinata distinguitur. Et antecedens probatur: Nam motus est post praedicamelu:
Sed post pr*dicamenta formaliter distingulitur a pridicamentis, quale est
actio: ergo. Praeterea: Actio, ut sic, nonen actus existentis in potetia secundu quod in potentia:ergo actio no est mo
us formaliter, conseq. patet , dcans Prob.Nam agem ex eo, quod agit non mouetur, sed mouet, & ita no est in potentia, sed actuat, de est in actu ultimo de completo per illam in ratione agen
- . Quarta concluso Ridiculum est diceru, quod actio cu dependentiaciscia' cius a causa, re uti contra Aristotelem in , . Physicorum ubi supra, & contra omnes Philosophos Nam Aristoteles, M omnes Phylosophi di xcrunt actio
inem esse motu, pro ut procedit ab aliquo: ergo non est dependentia caecitas: nam motus, prout procedit ab alio nos proba depcndvntia. Et probatur hoc. Nam ων. Nim intelligimus no S prius effectum .p- cedς re a causa in ostro modo intelligendi, quam intelligamus dedendentiam:
cricino conitituatur causaeiluctiva inesse talis, per dependentiam. Ans plob.
Nam effectus ex eo, si habet esse a causa dependet ab illa rurgo prius inicilligitur esse eiscetus susceptum,seu sucipi a
causa, qu m intelligamus dc pedentiae& tunc intelligimus ratione causae co- pictae,& perscctae:tamen non intelligitimus depcndentiam:ergo Haec aute de pendentia est modus quidam ctactus: nam CX eo, quod causatur habet istum modum, quod dependeat. Item: Nam sς 3. queretur processus in infinitum: quia i r . actio vere dependul a causa effectivae,
uia dimanat ab illa: ergo per depenentiam : & haec dependentia cum sit quid factum,etia dependebit a sua causa: ergo. Et videbis hominem omnia celarae subiicientem, quomodo sit iudicandus ab omnib': ipse cnim irridet re- Reprehentiquas opiniones , quia non cxplicant dii r Sm bene, quid sit agere, seu actio: & minus
hoc ille ex plicat, quia dicit rationem actionis esse peculiarem dependentia.
Cum enim videret omnes etactus ali
rum causarum depedere ab illis, dicit, ut distinguat peculiare Iationum causae esscctius, quod eius ratio cit peculiaris dependentia , ia hoc dcberct explicare, quid est peculiaris dependentia ,
de cum non explicci nihil dixit. Nos autem dicimus, actionem esse formam ex xrinsecam , qua agens in offectum influit, qua effectus dimanat ab efficia enti : in fluxus autem realis solum est in causa e scienti. Quinta conclusio: Actio dicit abse- s. Cane Is.lutum secundum csse , & relatiuum se- An actisci dum dici; dc hoc absolutum expli- Inqaidcatur optime, P relationes adiunctas, solis istiuquae sunt secundum csic. Et Suarez nu- rist/mua mero I 3 imponit D.Τho. quod non dixit. Certum est enim actionem esse aliquid absolutuin, & relatiuum secundudici, quia eius estentia respicit agens, β quem costituit in esse tali, S effectum , quςm producit, seu obiectu a quo spe ε. D cificatur: ia ita est relatium secundum I
dici. Et hanc abloIutam essentiam explicamus nos per relationes adiunctas
a Sentis, etiam si si actio prior illis relationibus: quia relativa secundum dici
per relationcs adiunctas explicamus.
5icut actionem Dei, quae est tua cum
336쪽
tia explicamus per relationem ad creaturas, & similiter attributum omnip ia tentiae. Ex dictis sequitur, inionem dicere ens eum tali modo, qui consit - tvit illud in esse actionis, & in ratione constituentis illud, ut habens influxum in effectum,& motionem, quod possumus dicere eue influxum, ut Quo, seu motio,vt quo: & agens per illam mo- uel de influit, ut quod . in duobus locis . adductis superius ex prima parte videa πρ0 tur D Tho. asterere actione dicere relast M. ε tionem secundum esse: sed est intellige
st dux, ut patet ex 3 Physicorum leci. .de relatione consequuta, quae destruit ad explicandam naturam actionis. Ex dictis sequitur etiam actionem non esse relationem extrinsecus aduenientem, si relatio extrinsecus adueniens collocatur in praedicamento relationis. Eteontra istas relationes vide Sotum in hoc praedicamento , 8 Physic.q. 2.
optime contra Scorum rem hanc tractantem. Dissoluntur argumenta.
Reo d. a D argumenta Suarea patet ex di-
aQu- A ctis Actio est id, quo agens in esse
meta Sua ctum influit,& eli motus, ut ab agente, Od ut decantant pueri. Dependentia auteest modus ipsius effectus dum durat actio. Ad confirmationem responde- Adtisfῖν. tiir , quod potius est contra illum muta ' s effectus pendet a causa per causa sita rCm causae, alia e 1h causalitas,& at a dependentia ; de dicit quod realiter sunt idcin causalitas, & depedentia sed hoc quid ad nos Nam de formalitate loquimur no de realitate. Nam etia est actioidi in realiter passioni ta motui, formaliter non es passo,nec motus; ita licet caula litas si realiter id e , quod dependentia, sed non formaliter . Unde videbis , quomodo hane explicuit formalitatem, quia discessit a communi . Sed est argumentum logicum con- D sc L tra hane rationem actionis . Nam si v νβδ g tum est,quod causalitas causς proprie 3 . effectiue est aetio Sc influere per vera actionem in effectum nam nolo modo disputare, utrum resultantia seu in si
xus, siue per actionem siue per resultantiam sit causalitas essicientis costituat num Praedicamentum reale ab alijs quatuor distinctum, sequitur qJ etiam causalitas formalis causae, quae est informare , & causalitas causae materialis, quae est determinare,seu con Zon re,& causalitas finis quae eis motio metaphysica constituant alia tria praedicamenta, consequens est falsum: ergo. Probatur sequela: Nam quae est maior - . ratio, quare actio confluuat unum prae . dicamentum, quam ut informatio, Mdeterminatio, & finali ratio constituat alia praedicam simia , cum sint entis deis terminationes , & habeant proprias species differentes formaliter . Huic argumento respondetur quod amo Solutio
est quid completum , M ita cum sit diuersa ratio primo diuersa ab alijs costituit unum praedicamentum Caetersi D, Asiua causalitates reliquarum caularum sunt LisIιjaquid imperfectum, Sc incompletum: M tita est post prsdicamentum, de reducit
tur ad postpraedicamentum prius. Itaque non est ratio quare conitituatur praedicamentum; quia est causalitas e fiaficientis, sed quia est quid completum,& perfectum in suo et enere, & reliquae causalitates non; scJ vagantur per multa genera, seu consequiistiir ad multa genera, Nam acitio etiam est forma agetis, de ita habet hunc modum,quod est informare ; & ide de passione ,1 dem de qualitate, S c. Quod est argumentum,uod sint quid imperfectu, Si postprae
icamentum, nec faciunt rationes priMmo diuersas cum alijs praedicamentis. Et si dicas eoira definitionem actionis, , ..s. quod actio est forma secundum quam V agimus in subiectani materiam, sed calor ignis est forma huiusmodi: ergo vit s.lutis actio;Respondetur, quod est forma in actu secundo,& calor ignis non est foema in actu secundo, & ita no est actio. Quapropter,quando D.Τho. lupra ηi- Expliea, cto loco di sat actionem importare nio tur ιν ultum, loquitur de eo, quod est materiale D. Tών. in iactione , importatur enim motus in actione realiter, & materialiter , non ero ut quid formaliter uici usum in
337쪽
272. Commentari j in Arist. Logicam.
Vtrum actio subiectetur in passo ,
in agente. C trauem I N decidenda hae quaestione variant πιυῖα. L Doctores. Quidam tenet actionem
omnem essu in agete. Hanc opinionem 1. Opinio habet Diis Caietanus I. parte qu. as. Da. art. I. Fladria lib. s. Metaphysicae q. 1 a. aliorum . artic. 1.& 3. & illam multi moderni sequuntnr,& censent esse D. Tho. sententiam. Sequitur supra dictos Hispalen. I .distinct. 27.q.i . notatione 3. & illam tenet Scotus, in A. distinct. I 3. qu. l. &Antonius Andreas capite de actione,& Α uicenam in eandem citant sententiam, quan uis Scotistae non eodem modo accipiant actionem, sicut de nos. Albertus 3. Physicorum text. l. capite I. Bergonasin fis tabula aurea, dubio 3 . &3s. . AU. Hanc sententiam probo I. ex Diuo Thoma qui 2. contra gentes capite
s. dicit. Actio, quς non est substantia agentis inest ei, scut accides subiecto,& ideo inter noue praedicamenta Coinputatur, tu q. 7.de potentia art. 9. ad 7. dicit; Aetio, ut actio cosideratur, ut ab agente, in quantum vero est accidens considcratur ut in subiecto agente . st a. lent. dist. o. quael . h. ata. 4. ita asserit: Ad primum dicendum, quod cum actio sit in agente S: passo in patiente non potest esse idem numero accidus, non possit esse in diuersis subiectis.
2. a P. Secundo. Esse agens est quid reale: ergo actio inhaeret agenti. Prob. con- seq. alias esse agens erit aliquid rationis, quia denominatio extrinseca seu esse tala a forma extrinseca est aliquid rationis, sicut esse visum aliquid rationis est,quia est a visione, quae est extrinseca rei vis,e ut igitur fit aliquid reale debet esse denominante forma intrin
3. Aetu. Tertio a Actio est realis perfectio agentis, ut sic, qua reducitur de potentia ad actum: ergo ea in ipso agente subiective. Probatur consequentiar quia forma no perficit, nisi subiectum, in quo est, quia perficit dando esse Senon dat esse . nisi ubi habet esse & hoe est eius subiectum. Antecedens est D.
Thom quaest 7.de potentia art. . ad 3. Et ratio est, quia unumquodq. est propter suam operationem: ergo Oper
tio est eius perfectio. Quarto. Agens dum agit aliter habet se, quam antea quam ageret,se habere te ergo aliqnod recipit in se, quod antea non habebat, ratione cuius alia ter se habeat realiter, quam antea: hoc autem nihil aliud est, quam actio:ergo
actio eis aliquid reale susceptum in
agente. Et confirmatur hoc argumentum. Nam Aristoteles 8. Physicorum dicit, quod si Deus de nouo ageret, mutaretur, hoc autem esset, quia de nouo in se susciperet actionem: actio e go est in agente. Quinto. Actio est ratio landandi re 1. D in. lationem agentis: ergo subiectatur in agente. Antecedens patuit praedicameto relationi 1: consequentia probatur: quia ubi est relatio debet esse ratio fundandi & fundamentum. Sexto.Agens agit per actionem, sed non agit per formam, quae eit in passor ergo per actionem, quae est in ipso. Maior probatur: quia ignis per calcfactionein calefacit effectiue, sicut homo intelligit per intellectionem. Minor probatur: quia forma, quae est measto est esseCtus agentis, & etiam si formaliter distinguatur cali factio a calore non potest producere effective eandem realitatum, quae est calor. Diisces, quod actio non producit calore, sed agens per actionem Producit c lorem . Contra, quia aditio in genere causae estcctiuae producit calorem: sed ad veram essicientiam requiritur Ie lis distinctio: ergo actio realiter a e
lore distinguitur. & ita debet essem
Septimo. Achio est accidens: ergo ne r. aro. cessario debee inhaerere agenti & non passo . Antecedens est perte notum, cosequentia probatur. quia si in heret passum denominatur egens. Probatur c
sc quentia:quia impossibile est formam aliquam
338쪽
aliquam esse in aliquo subiecto, S: non
denominare illud secundum propriam ratione formae : nam formam denominare subieetii, nihil aliud est, qua communicari subiecto, vel saltim ex hoc oritur denominatio, sicut albedinem denominare corpus album, est albedinem communicari subiecto vel oritur saltim ex hoc, qε communicetur sit biecto, ut sit subiectum album. Et confir. Nam causalitas causae formalis est informatio : sed acuo informat passum, quia est in illo: ergo dabit ibi litum formalem effetium . Confirmatur secundo: nam si actio est in passo vi in subi Mo: ergo habet esse in illo: ergo subiectum habet esse ipsius actionis, quia eL se actionis in subiecto est: ergo illud esse, quod habet, est esse actionis in conia
creto rergo est agens:nam esse agens nihil aliud est, quam habere esse actionis
in cocreto,ia sibi inhaerens. Etsi dicas, quod tribuit aliam denominationem, assigna illam. Praecipue, quia forma nopotest aliam denominationem conferis re, quam illam, quae est iuxtapropriam
- Octavo. Quando unus ignis simul' - ' plura I gna calefacit, ibi est unica tantum arctio, cum tamen sint plura, quae
patiuntur , & plures passiones: sed uni cum accidens non potest esse in pluribus subiectis: ergo actio est in agente. Maior probatur: quia ab unico agente
eo dcm tempore unica tantum adito e L
se potest: ab illo enim sumit suam unitatem .Et cofirmatu in quia quando duo agentia unum producunt esse tum, sui duae actiones, ut quando duo ignes calefaciut lignum unum in eadem parte, quia sunt duo agetia: ergo no est actio
in passo, sed in agente. quia in passo nopotest esse, nisi unica actio, cuin subieetum sit unum, & agentia eodem tempore agant & sint duo ,
. a j. Nono; Actio est causa passioni, se
' Cundum. D. I ho. de Gilbertum de prior
natura illa: ergo est in subiccto separato a subiecto actionis de extrinseco illi .Consequentia probatur; quia causa semper est distilleta ab esseetu, praeci-Iue efficiens cau a Confirmatur: Quiae querctur, quod actiones Dei, & An-
gelorum non essent in illis, quod est cotra eorum dignitatem : ergo sicut illae sunt in agente, ita Si istae. Decimo: Generatio substantialis est .int. actio 3e non est in passo: ergo eli in a
gente:ergo,&c. Probatur minor; quia est prius natura re genita, ergo no pG
test esse in re genita, & loquimur de generatione non pro alteratione, sed substantiali introductione formae Nec potest dici quod subiectetur in mater a prima quia in via. D. Thom nullum accidens est in illa. Hanc opinionem aliis ui explicant in huc in ocium, quod situ plex actio altera, quae est in agenter altera id eliscata cum motu,& ilia producere hanc; & de illa loqui Aristotelem; cum dicit actionem esse in age te. Aliqui vero explicant, quod sit sed una actio una in agente, quae motu, SI Pausionem causet, St effectum producat,ia dicunt motum prout ab agente pro gr editur, non esse actionemr sed actio est forma existens in agente, qua CD o. elum producit. Suarc 2 disputatione ia48.sectione 4. annotatione ici. mirabilia dicit, declarando sententiam illam, quae asserit actionem esse in passo. Et dicit primo, vere esse actionem aliquam transeuntem realem, quae si accidens,
di quae nnllum habeat subiectu ut creatio trasiens,& trans substatiatio. Et infert, quod actiones Dei immanetes no si int proprie actiones, quia non habet originem realem, qua eossint a ctiones
vocari, de etiam actus illi, quatenu3 Peos procedunt duae personae ad intra, non dicuntur actiones, qi Da actio dicit iii sua ratione quod emanet a princisio realitcr, i ci quod dicat de penis detiam, quam illae actiones non dicut. Dicit secundo , quod non est de ratione actionis creatae: nam de illa loquitur, quod habeat subiectum proprium in hasionis: sed hoc conuen t ei ratione sui formalis termini. Et probat, quia
transsubstantiatio, creatio non habent subicctum: ergo non e li de rat o- ne actionis, ut se, habere subicctum inhaesionis : alia omnis actio hoc h iberet. Ex quo instri de ratione aedi nis n
339쪽
ab effieiente: ille enim respectus ad terminum non est sicut ad iuoiectum, nec illa intima coniunctio est propria i haesio , aut insormatio, sed peculiaris
modus constituenda ipsum terminum in rerum natura dependentem,& fluentem a suo principio .Et qua uis res, quae est actio requirat subiectu actio vero, ut sic, non requirit, nisi ratione termini, nec hoc explicat, nec nisi ratione. termini labiectu postulat. Et num. I s. dicit: Dico quarto nulla actio, ut actiodi praecise concepta sub ea rone,qua Rpassione distinguitur, habet subiectum
inhaesionis , sed denominationis tantu: Ud e quae est in subiecto solii in haret mediate passione. Et probat hoc: quia actio , ut actio in lum disscrt a passioneratione formali cocepta sed in hoc ta- tum disserunt, quia passio dicit motu , vel mutationem inhaerentem passo, de efficietem illu:er o actio, ut a tio praescindit ab hac habitudine: non e reo in
Cludit formalister esse in , sed esse ad
agens, Sc ideo valde analogice est accidςns .Et confir. fortissimo argumento ;ruia actio infert passionem: crgo no ascit passum secundum ratio iam suam. Quinimo aserit esse dic dum acti
ne . immanentem, , t sic non inha rore agenti, ut agens est . Sed tam actio im mancnS,qua in transiens inest passo, ut passum est,& cst differentia inter actionein immancnte,& transcuntem, quod in actione immanente agens & paticias coincidunt in id cm, non in transeunte. Et haec omnia confirmat in solationibus argumcntorum, & ista solum addacuntur, & non probantur Decisio qua monis
VT ergo veritatem Ilio misticam,& Peripatet iram expliccinus sit. Prima cones usio: Actio cgred Itur ab agente, no pcr aliam actionem,sed persiinplicum c manationcm. Haec conciu-so habet trcs partes probandas , scit cet,quod egrediatur ab agcnte. Et prohatur : Nam agens creatum agcru dicitur, pet hoc,ψuod habet actioncm a se productam : nam si non haberet actionem non ageret,& si non cffcta suproducta, non agerct, non enlir ago ego pactioncm, qua petrus Producit. Quod
vero no producatur ista actio per alia actione,probatar, quia alias esset pro cessus in infinitum in actionibus, nam illa actio, per quam producitur actio produceretur Per aliam actionem, idem de illa esset escendum. Quod vero per simplicem emanationem, probatur ani non rcitat alius modus productionis ab agente , & iste reducitur ad agens causae etscientis. Haec conelusio colligitur ex D. Thom. undecimo
Metaphysicae, N locu in serius citadis.
Secunda conelusio: Actio transiens β. Cona
est inhaesiue, de subiective in passo , N CH AE CAEnullo modo inhaeret agenti. Haec con-
clusio est Arist.expressa supra 3 . 'hy si- est με
cor uin cap.3. ubi dicit, eundem motu ct e raesse actionem dc passionem,& i i. meta p, lyhy sicae lictione si .apud D. Tho. & idesanctus Doctor, hoc ipsum docet ibi
se explicando Aristotelem, docet id e
I. part .q. .ar.3. & lib. 3.dc anima lectione i. ria primo contra gentes capite ioo. N I. scoten. distinct.9.quast . . art. 3. ad 3.est communis sentcntia ommum Thom istarum uno aut alicro dc-pto. Et probatur rationibus: Nam actio cit motus prout procedit ab adente,
sed ille motus, prout procedit ab ago- te est in mobili :& iii passo: ergo Nactio est in iratio .Et ita dixit D. ho m. supradicta lectione s. quod unus motus secundum substantiam est actus triusque,ta mouenti si& molle mouetis, i a quo dc mobilis ut in quo. Pra terca:Stiana si ponamus forma in agente, no intelligendo motum, & loquor de actionibus transeuntibus non inistelligitur aliquid agere: ergo illa forama non esi actio. Consequentia est euidens : quia si punitur actio impossibile est , quoil non sit agens: est miincilectus tormalis actionis agerc. Sed munor probatur Nam ignis calefacit perpositionem cali ris in ligno: ergo etias ego intciligam formam in igne, Nnon intelligam calorem in ligno: non intclligam ignem calefacere: crgo non intelligo actionem , quando intelligo
illam formam, quam tu ponis: sed qua
340쪽
do intestisto calorem procedentem ab
igne .Explicatur hoc, Se declaratur amplius intellccto calore in ligno , prout ab igne, intestigo ignem agere, de reuera ita est intellecta illa forma, quam tu dicis esse actionem reducentem ignem ad actum, & non intellecto calore ab igne , non intes ligo ignem caletae ere; ergo non habet aetionem in se. Antecedens probatur , quia impossibile est igne calefacere: & non habere adti nem .Antecedes prohatur, quia impos-sbile est ignem calefacere sine cales citione , de calefactio est calor procedens ab igne, vel si non est calor ab igne: ergo intes ligam ignem caleface-οι .m, rς sine calore ab i ne .Dices, quod tu cintelligo wnem ca1efacere in illo priori,quia habet calefactionem, sed inqui To, quid calefacit, vel se, vel passum :ImpηV a- non se,nec passum, qua in illo priorie o. nihil intes ligo esse in passo. ergo actio est motus ille, sini forma in fieri prout
ab agente. Praeterea: Illa forma ,prout est in fieri ab agente tribuit aliquam denominationem e nnia aliam nisi aetetis: ergo vere illa est actio,& in pasto tergo ex eo solium, quod ignis calcfacit lignum dicitur agere in lignum,&producere calorem omni alio circunt cri-Pto : ergo per solam illam prodi hionem omnis alia forma circunscripta dicitur ignis agere,& ita illa erit actio. Praeterea: actio , ut aetio, non dicitur
quod sit in agente , sed quod sit aetentis:ergo illa forma, quae est in pasis ab
agente erit actio . Praeter ea sequitur, quod agens dum agit physice moueatur : hoc autem est fallum di ergo actio non est in agente . sequela probatur :
nienti g tio in homine dealbanic: ergo dum da
sequia ur telae it calefiet S dum dealbat dealba- ex orare' bitur , quia calafactio impossibila est, a Ca3 - quod in subiecto non habeat secum t ui eatorem , R dealbatio albedin enuhoe autem falsum est, quia agens ut sic non habet recipere, sed dare passo aliquid.
Praetcrea: Haec est differentia Ex s. --
tephysi. loco adducto inter aetionem immanentem , & transeuntem quod actio immanens. manet in agente , &transiens actio est in passo. ergo cal
factio & aliae actiones huiusnodi intin passo, & de immanentibus postmodum dicemus Probatur consequentia: quia si essent in agente essent immanentes actiones,cum C mni pro Practate . Dices volari actiones transeuntes ,
quia eius virtute resut at iii pasto alius qeffectus, im a1nentes vero, quia viri te illarum nullus resultat effccius . Sed contra: Nam actio intellectus diui ei ,& voluntatis,sua voluit ab aetemo i I IMr'a- in tempore L stcnt isti effectus, est actio ite . immanens,& tamen habet es clum ad
extra: erko Maior patet, quia manent in suo intelleotu, di voluntate. Et confirmaria, quia si Deus conferrct vi: tutem meo actui intellactus, ut per illum ignas ad extra produceretur, vere esset actio immanes ex eo solun 1. quod in tuo manet principio ,ergo eti i si actio existuns in igne calorem producat in passo immanens actio diceretur, quia in suo principio manet, est ergo ag creactione transeunte, quod aliquid pac , ab agente proueniat,& non est ne-ccsse, quod maneat aliqua forma in agente ad hoc, quod ag cre dieatur Est tam patens haec lententia D Ihom. di Aristotelis, ut illam amplius probare sit luperfluum. e qa ertia conclusici , impossibile est, 1 .m elu. quod detur at otia actio Creata , quae Actist re non habeat stibi eoum , cui inhaereat.' φ' Haec conclusio est demonstrata. Et probatur, quia omnis actio creata, set est νε substantia, vel accidens, substanti a eL cto. se non potest, quia nullius creaturae actio est substantia, cum nulla creati ra agat per suam essentia in, ergo est accidens, thd dectantia accidentis Est
quod possit in harere, se fine miraculo non potest esse s ne subiectorergo omnis actio est substanti a ergo vel est prima vel secunda: neutrum horum,ut de se patet: ergo non potest a tio creata esse nibstantia:ergo erit acci d n z. Vnia de sequitur, quod ex necessitate debeat inhaerere . Nec dieitur generati
actio substantialis, quia sit substantia, sed quia terminus, eli substantia tamevere inhaeret subiecto mediante fomma; 8c creatio activa est in Deo'. ia est eius substantia, in creatura non est ali