장음표시 사용
131쪽
LIBER PRIMUS. IaTilus qui nunc inest motus essiciens, ut aedificato aedium. Igitur aliquid esse quod essiciat, sed ,,aon ita ut hoc aut illud, neque ita inesse ut iit pri- a num illud agens,aperrum iam est. Qiaemadmo- ,γlum autem unaquodque fiat,accipiendum hinc Hist hoc initio: Omnia quaecunque aut natura eo di, iciuntur aut arte, ab eo quod actu est fiunt, ex i,
o q)od potentia tale est. Semen igitur tale est Gnotumque habet & principium tale, ut motu Hieracto pars existat quaeque, eademq; sit anima- Πa. Et mox: Ratio qua iam caro aut os est,a motu
dicitur, proficiscente ab eo quod genui quodl Diue actu est id,quod potetia est id ex quo ginni- Dur. Ars principium formaque eius quod essicia ,,ur est, sed in alio: motus autem naturae in ipse ta ', ab altera profectus natura, quae actu obtinet Dormam. Hactenus Aristoteles, qui res sic pro- ,, reari aperto ostendit,ut semini sitiam omne vim plumque generandi principium insit, quo de-nde principio tametsi pater absit, semen gen at tamen, filiumq; procreat An non id tibi sentre videtur AristotelesZ E V. MaXime. B R Hoetero, quod in semine latet principium, cum se rimum detexerit, actus utique fiet, & rias cenis anima quod indicio est id ipsum anime essien-lam habere. Sed & in omnibus rebus principiuc confiummatio , nonne eadem fiunt essientia3 v. Erras & quidem toto coelo, si hoc princiliam in substantiae participem forma adolescere uias: neque enim id est ceu quaedam inchoatio
132쪽
ras DE ABDIT. RERUM CAUSIs formae accessurae,sed ut ante dixi,vis quaedam dipotentia in semine, per qua id se adornat ipsum, is ruitque rebus ad excipiendam formam Comoadis. B R. Sed patere obsecro,ut ego te sigillatim quaedam interrogem. E V. Placet. B R. Quisquis alium de se geniturus est, nihil illi amplius conferre videtur,quam semen. Atqui in hoc semine, solam potentiam haberi commemora , quae facultas quaedam sit dia taxat praeparatoria. an non ita habet ' E v. Ita plane. B R. Quid sequituri vitaceam: conclusio enim satis loquitur ipsa, qui quid tacundum semen emisit, potentiam illam
duntaxat emisisse,non etiam genitae rei formam. E V. Necesse est omnino B R. Itanei Quomodo
igitur defendes, quod inquit Aristoteles, qui quid fit, ab eo quod actu est i erit nisi semini ipsam actus essentiam tribuasE E v. Quidni B R. Tritici granti e terrae succo intumescens, & mediocriter incalescens aliud de se triticu profert, tametsi nullum adstet triticu actu. E V. Verum. B R. In animantium genere,si forte marem contingat emisso tacundo semine in v terti item ta-cundum, e viuiS excedere, aget tamen ipsum per se semen,& animans nihilominus quam si ille in vivis esset, procreabit. E V. Videtur plane. B R. Dum fornacis tepore ex ouo pullus excluditur, ubi tum gallum esse dicas e cuius semine natum
est ouum p v, Nusqua fortassis, sed iam pridem extinctus. B R. Et rei gignend* aliquid impartiri possit, quod nec usquam nec quicquam sit E v.
133쪽
LIBER PRIMvs s Lihil omnino. B R. Neque igitur quod de vita
im ipsum habeat, rei quae gignitur largiri pos
t. E v. Necesse est. B R. Id vero si olim dum vi-eret, semini sermae essentiam non immisit, sed bientiam tantum quq qualitas sit,qui fiet ut ipsa irma actum: postea accedat aut undenam ad
labit Z quis illam introducet Z nisi illam putasui posse de potentia. Quod si est, vides quid
insequi necesse sit eam in semine ab ipso statimordio fuisse, sed prius velut in tenebras me M, tum demum collecto robore emersisse, Ma se essicientia in lucem promouisse. Quaero im per deos immortales, illam cuius nihil pu- semini prius insedisse, quis ita repende totam lut inspirauiti E v. Sol,inquit Aristoteles, de id
od est omnium primum,Omnia mouen S. B R.
ua nam aut unde recondita ista philosophia ir. Ne mirare. Sed Aristotelem scito tibi totume diligenter & accurate legendii, pertractan-m, excutiendum, si quidem illius sententiam ne velis & pure consequi: neque enim uno seo totum ac simpliciter aperuit, neque in re tu ca & praecipiti conceptionem animi sui, canniis aut reprehensionibus obnoxiam esse o- r. B R. Profer igitur in medium, si quid habes hanc rem momenti. E v. Accipe id primum oci 'M--- - qiuri scriptum reliquit his e verbis, Post haec sciri conuenit neque maten neque formam generari: id autem dico de
Solutio explicat foramarum substantialiu verum origine , ex Aristotele. Lib. Ir cap. ,
134쪽
13o DE ABDIT. RERUMAE CAVs Issiimmis. Omnis enim mutatio alicuius est, S
ab aliquo, dc in aliquid . ab aliquo quidem pri
mum mouente: alicuius nempe materiae: in a.
liquid, ipsam utique speciem . In infinitum igi tur abibit, si non solum aes sit rotundu,sed ipsenetiam rotundu (id est ipsa rotunditas aut ipsun
tes. stetur igitur necesse est. Deinde sciendunsubstantiam quaque generari ab alia,quq eoden cum ipsa nomine appelletur. Viden Aristotelen palam dicere, neque rei speciem neq; materian procreationis aut ortus vllam subire rationem Senim genita putetur, & e subiecto quodam si prodiisse, ut cum eius nonnihil retinuerit, quocad integritatem decst, aliunde ipsa conquisierite multis iam illa, ut caeterae res naturales, consta bit: neque simplex & unius modi tota erit, verum ex partibus coposita se simplicioribus dc antiquioribus. Sed Sc illarum partium si quem or tum item esse putabis, in intini tu res abitura est neqUe Vllum unquain exitum inueniet disquistio: quod quoniam Aristoteles in primis refugi& horret,eandem propemodum sententia compluribus locis inculcat. Dico aute aes rotundunfacere,no esse idem atque rotunda dc sphaericanformam, sed aliud quidpiam, nempe huiusmodforma alij imprimere. Si enim facit, ex alio quo dam facit: hoc enim ponebatur, ut aeream sphaeram facere. Id enim ita dicitur, ut ex hoc illuc fiat, ex aere, sphaera. Ergo si facit etia illud ipsum clarum est profecto, eadem facturum ration it
135쪽
LIBER P RIM v S. in infinitum abibunt procreationes. Patet ictitur '
neque speciem (aut si quod est aliud , eius quae
est in corpore formae, nomen) generari, neque ,, ullam esse eius procreationem meque in hoc po-
sitam esse ipsus substantiam. Et moxe Patet igitur ex hisce quae dicta sunt, id quidem non fieri quod ut forma aut ut substantia dicitur Ad eum 'tantum concursium qui ad ipsam refertur. His V quanquam Aristoteles rei cuiusque speciem,ne- 'iue gigni neque fieri contendit, hanc tamen renis immitti non negabit: idque vel a coelo, vel sempiterno illo & primo rerum omnium mo- ore. Sic enim ait, Homo generat hominem a lue sol. & rursum: Hominem quoque generatiomo, praeter haec autem id quod est omnium rimum omnia mouens. B R. Finem his facito.atis enim multa citasse videris: explica nuc si1-ula. Si consentaneum est,unaquamque sibstari tam ab eiusdem nominis dc rationis substantiaenerari, velut hominem ab homine, equum ab quo, fi uticem a frutice: nonne par est sermam uoque a forma, & a materia materiam essici uaecunque in equo sint, ab equo genitore de tuarii Si enim ille , quem progenitorem fate is, equus, neque materiam neque formam eius
ueni gignit, facit quid illi ad ortum conferti
V D. Concursum, inquit, facit. Dum enim im suam semini indidit,quae id concinne prae- aratum dc ad formam recipiendam aptum reseret, simul effecit ut illi forma conciliaretur,
136쪽
i3r DE ABDIT. RERvM CAvs Is&in subiectum ita praeparatum incurreret . qui incursus Sc formae cum subiecta materia cocentus, quoniam est ipsa rei constitutio & ortus, quisquis hanc essicit societatem re connexum, is
utique procreationem facit. Quod ipsum sic plenius Aristoteles patefecit: Id quod generat satis
magna certe est causa ut in materia sit ipsa species. Iterum & alio loco: Demonstratum autem est in aliis declaratumve,neminem facere generareque formam, sed id essicitur atque fit quod ex iis constat. Vt ergo disputationem hanc semel cocludam: Quicquid fit,ex subiecto in quo potentia inest, essici affero ab eo quod actu iam est & vere subsistit, non quod essiciens illi actum formamque impertiat sed quod cum semine potentiam conferat quae suopte impetu ad persectionem adoIescens,idonea fit subiecti praepar tio ,quae speciem extrinsecus deinde excipiat, vel alliciat in materiam in eaque conseruet. Proinde quisquis citat potentiam, qua haec velut in unum committant; congredianturque, ille iure opibano procreationis causa censeri debet. B R. Quas nobis declinationes comminiscitur E PH. Quo te proripis, optime Brute B R. Sine a vobis tantisper absim, dum se mens a caliginosa ista vetaligine recollegerit, quo clarius & acrius videat quid sit in re controuersa simul & obscura, veri-umillimu. P H.Ne quam temporis iacturam sibinutili silentio faciamus, liceat mihi disputationem hanc in epilogii colligere , dum noster Bru
137쪽
LIBER PRIMUS tus ungues suos corrodens, in opaco illo vire Eque loco solus obabulat. E v. ut voles. P H. R Vrum omnium quaS parens natura progenuit,co- ita Se stitutio prima, e substrara materia & specie fieri dissimi u. intelligitur: e quibus cum longe maxime pra stet species, naturae nomine multo saepius quam materies appellatur. Vt autem quod genitum sit stabile nihil aut permanens cernimus, sed occidere aliquando & evanescere: sic ea species perquam res vigebat, non potuit perpetuo materiae inhaerere. Immigrauit illa quondam, Idque r oente admodum,& uno temporis puncto,quemllius ortum appellamus emigrabit item aliquanto, & quidem uno etiam momento, isque eritilius interitus. sed priusquam illuc appellerer,ODaatum quendam & praeparationem materiae dehaderabat,per quam & sine qua eo appellere non osset. Haec praeparatio potentia dicitur,quae noluidem portio,non minimum quicquam est adsientantis formae, sed, ut dixi illam tantum prae- urrens instructio. Quisquis rem aliquam ge-iuit,potentiam hanc contulisse putatur alias pere & solitariam, alias cum semine aut quodam eminario illi respodente. Itaque cum multiplexlla sit & varia corporis praeparatio, tum ex quam uor illis rerum initiis haudquaquam corruptis,ed minutissime & ex toto inter se confusis res
lita temperatio, tum concinna corporiS conse
' o , re partium apta secum coniunctio, tum ero ingeniti spiritus omnis commoderatio: to-
138쪽
I3 DE ABDIT. ORVM CAvs Istus hic potentiarum ordo,a facultato & vi semianis, & ab eo qui semen iecit dependet. Vbi vero iam omnis ad plenum absoluta est praeparatio ,
quo tempore cosummatam potentiam dicimus, tu extrinsecus accedit ipsa sipecies, naturali quadam & quasi dicas ineuitabili necessitate. Ea simplex est quidem omnino , nullam ex subiecto rum formis compositionem sortita sed quq multa tamen pro variis quas habeat facultatibus,g rere & moliri possit. Qui sensibus omnia metiu-tur proximamque causam duntaxat animadue tunt, illam de materiae potentia educi exustit rique contendunt, qude sententia multis est & eo
scacibus argumentis proscissit. Non enim ess- Ciens ac genitor,dum per se, aut seminis semin riiue interuentu, aliud quiddam sui nominis ac generis gignit, illius speciem vel facit vel immittit: sed is huius unius concursus causa est , ut
nempe in materia sit species. Atque id est quod geniti causa esse, ipsumque genuisse perhibetur: sed est certe supra illum,sublinitor & pr stantior
opifex , extrinsecus formam ceu quodam affatu inspirans. E v. Pulchre tu & memoriter omnia , nulla temporis iactura. P H. Superest igitur ut si extrinsecus, unde ipsam prodiisse putes, exponas. E V D. Id iam nunc plene , ubi ad nos redierit Brutus, sed quem cedo hominem mihi, qui cum cominitterer dedisti P H. Qualem v ro ipsum arbitraret EvD. Dispeream si unquam
alias in virum inciderim, qui mihi plus nego-
139쪽
LIBER PRIMUS. issiij facessiverit. Tenet ille mordicus suam opinationem, meditata omnia multumque ac diu in omnem partem agitata. Versutus iuxta atque
acutus, ut si quid vel falsum probare velit jubtiliter tamen id dc probabiliter faciat. neque vero ullo rubore unquam sust inditur : ut quae ad acrem disputationem Plato desiderat, ea praeseserat omnia, scientiam, prudentiam & audaciam . P H. Magnam is certe diligentiam impendit, euoluendis non tantum veterum, sed & huius seculi, si quorum aliqua celebritate nomen percrebuit , philosophorum monimentis et hos adiit, audiuit, coluit, saltem quos tali honore dignos comperit , bona orbis parte hac una de causa peragrata. Nunc vero, his vinculis sic via detur impeditus Sc obstrictus, vix ut illi sese ex plicandi, spes vlla relicta steti EvD. St, St. Lupus est in fabula. A R. Egone abiecta scientia
quam teneo certissimam, fallaces atque incertasiliorum opiniones consecter aut aucupere Egoneam causam uno momento victus deseram E'go quae tot vigiliis, tot sudoribus didici, ad ex
Temum Vno omnia verbo improbabo i ego tot Ic tantoS authores, tot iam annos inter se conentientes, istiusne unius authoritate adduci po- ero Vt contemnam , ut crassae ignorationis in
amulem l Patiarne mihi illud ex animo excu- i , quod tot annorum approbatione iam con innatum est , formam de materiae potentian lucem proferri , ut contrarium plane nunc
140쪽
vs DE ABDIT. RERUM CAvs Is demum veluti nouus tyro docear, ipsam extrin, secus in materiam illabi i Durum id profecto, durum de sententia decedere,de authoritate deiici. Sed quoniam rerum naturalium veritas in occulto latet, & natura veritatem in profundo(ut ait Democritus) penitus abstrusit, hanc timquirere , inuestigare, rimari conuenit: id enim cum maiori aequitate & modestia coniunctum, quam sententia quam temere adamauerim petauicaciter defendere. Et harum quidem, de quibus est inter nos controuersia, opinionum utravera sit,solus opinor nouit Deus: neq; nos quid
verum , sed quid sit verisimillimum inuestigamus. Vtrinqne fautores sunt & causarum patrocinia. Sed,ut hoc vere & ingenue fatear,mollior est & infirmior mea opinio, proindeque rationibus pressa cedit . Experiar itaque quanto sit ad
uersarij firmior, & e quibus locis illa sibi fidem
veritatis adstruat, quam clara, quam liquida faciat omnia. Iam actuoS redeo viri optimi. E v P.
Video: sed talisve cedo, qualis abiistit B R. Qui sim vix ipse scio,adeo mihi dubius animi videor,& in lubrico positus. Proinde age, si quid adferre potest tua industria, in quo tanquam in potatu, ab ista huc & illuc impellentium opinionum
iactatione, mens conquiescat, ne pigeat tant Ium laboris suscipere. Scio equidem opinion, bus omnia teneri, desperatam esse cognitionem certi, id tamen sequi lubet quodcunque verisimile videatur: quocircae expecto quem extrum