Io. Fernelii Ambiani de abditis rerum causis libri duo

171쪽

LIBER PRIMUS.

imium procreationem. Quocirca coelum nul- semine multas profert tum animates tum sti :s: at semen nihil quicquam sine coelo generat. men gignendis rebus materia concinne dun-xat Sc conuenienter apparat & instruit, coelum

apparatam illam speciem summamque perse-ionem immittit vitamque suscitat in omnibus. uod autem eiusmodi praestantissimae coeli vis proxime fluxerint si Deo idcirco vere diuinas ste profitemur : neque profecto aliud coeleste iam diuinum esse, eaque nomina Hippocrati, ristoteli, Platoni, Virgilio id e prorsus designa . Quae Deus olim propriis operibus inchoauit,

dem nunc quasi feriatus coelo tanquam admistro continuanda credidit. Et quaecunque narae legibus existere dicimus,eadem primu pro-sserunt a Deo: qui certe nunc admodum pau-prOXime, nec coelo,nec natura,nec semine in . ueniente ingenerat, sed conditis naturae legials omnia per coetu administrat. Qua autem idtione efficiat, pulchre Aristoteles exemplo de-irat libro de mundo: Quapropter (inquit si e tagnitate regis haudquaquam esset Xerxem funione propria administrare omnia, dc absoluere faecunque facta cuperet, ipsisque operibus fa- Hendis praesentem interesse, longe id nimirum ,, inus Deo couenit. Quare augustius id decen- ,, isque existimandum est, Deum summo in lo- , ita esse collocatum, numinis ut tamen eius

L iiij

172쪽

168 D E A B D IT. RERvM CATIIS Vis,per uniuersum mundu pertinens, tum soler

., JUnamque moueat,tum coelum omne circvaga, , simulq causam praebeat eorum quae in terra sur,. salutis atque incolumitatis. Et paulo post: Ho,, igitur modo natura diuina ab uno eodemq; sin D plici motu primi corporis vim suam immittit iea quae sunt primo continentia, ab illisque sub ,, inde in ea quae longius atq; longius absunt, quc ad permeaverit uniuersa. Quippe alterum ab altero motum , rursiis ipsum quoque aliud moin

cum mundo quum unumquodque interim aget, , conuenienter costitutioni suae nec tamen omnbus eadem sit via, sed diuersa nonnullis etia con, , traria. Quod vero (mox inquit in hisce rebus agi cur,magnopere simile est iis, quae belli tempo,, re inter homines factitantur. Nanque statim rum, , classicum exaudiri in exercitu coeptum est, aliori ipse videas scuta sibi aptantes, loricam alios induentes, alios ocreas vel galeam stimere, vel balteo se cingere festinantes. Rursum alios qui frenatos equoS admittant, alios qui currus conscendant, qui denique tesseram per explicatam acienprodant. Tum manipuli ductor ad manipulum centurio excurrit ad centuriam , postremo equites ad cornu,velites ad statione quisque suam sestinati Cum interim sub uno ductore omnia mo,, ueantur, qui imperia & ipse significanda acce, , pi ab eo apud quem summa est imperi j. Eo den,, nos de ipsos modo censere covenit de uniuerso uti enim ab una vi impultrice cieantur omnia fil

173쪽

TIBER. PRIMUS.I 'it utique quod cuique commodum est & conteniens. Haec igitur ratio esst qua persuasus Ari- oteles censet, Dei maximi vim e coelis per Om-na diffundi. Quo aute dilucidius sit qua ratio e diuinae coelestesque vires ad rerum omniumrocreationem dc conseruationem huc defluat,auat ea de re Aristotelis sententiam epilogo c5- ludere: Deus sempiternus immensus, incorporus, individuus, non in nitido corporeo,sed sura hunc in excelso habitans domicilio, immu

ibilis quidem quum sit , nulli affectioni subie

jus, habeatq; ex seipso vitam optimam Sc sem

iternam: non praeter rationem rerum principiuatuitur,omnisi primum omnia mouens, a quot rerum omnium ortus, omnium vita dc conruatio. Quaecunque mentes infinitatem illam ipra extimam coeli conuersionem incolunt , in eo Vitam agunt,quae tota est illius contempla-O. Deus porro coelos 3c mundu procreans,sin-alos singulis diuinitatis suae seminibus consper- , quae proprias vires insererent Casque naturas, ad naturalem omnium mortalium adminiurationem & coseruationem comparatas. Is de-ium stirpes 8c animantia procreans viribus di-inis insignivit,& suis quaeque seminibus foectb .is impleuit,quorum cotinuatione perpetua se ole sese propagarent. Quaecunque olim Deusim in coelis, tum in terriS progenUit, Omnia v-us tuetur, atque regit,coelestia quidem per se diroxime, animantia vero stirpes aliaque ino

174쪽

iTO DE ABDIT. RERUM CAvs Istalia coelorum ope & interuentu, quibus naturi leges tum procreatrices, tum consservatrices indixit & imposivit. Itaque animantium, stirpium lapidum & metallorum omnium quaecuque S fuerunt & esIe postunt formas una coeli forma potestate comprehendit,& innumerabilibus illa

quasi grauidata formis, omnia gignit & fundit

ex sese:vna illius vis & facultas,prque fert omniucaducorum vires, quae vel olim comparuerunt, vel posthac unquam comparebunt. Has autem vector mundi spiritus,coelo in totam uniuersit tem diffusius, rebus omnibus impertit, simul &speciem & natiuum vitalemque calorem gigne- dis illis atque conseruandis accommodatum.Isomnia continet,omnia calore Vitaque fouet, ut

nihil usquam sit non huius ubertate consertum. Huius vi & ope & inanima quaeque persistunt,& animata siui quaeque generis animam habent,

alia quidem nutriente, alia sentientem,alia mentis rationisque participem. Sic illa sese rebus a comodat, sic unguloru naturis inseruit, ut quatum cuiusque natura & conditio desiderat, qu

tum ipsa subiecti praeparatio ferre potest tantundem illa exhibeat. Sol quanquam abest longissi:-

me, aduersis ramen corporibus lumen sic impar. lit,ut niteant splendeantque illa fulgoribus: sied aliter aqua, aliter lapis, aliter lignum, aliter a gentum. Ita propemodum & vis illa cortitus demissa omnibus quidem est vitalis, sed ita ut aliis raptum hoc largiatur ut sint, aliis ut animam in-

175쪽

LIBER PRIMVS ITIer habeant,idque aut nutrientem, aut sentiet

ab omnibus illa suscipitur. Sed dc hoc velim hemo admonere, ne illam qui de ipsam vim semper similem esse, aut uno se semper mo rebus exhibere: sed alias aliter pro stellarumu multiformi, quarum commixtio implexio' plerunque euariat, tametsi vectoris spiritus est de impermutabilis sistantia. Fieri igitur Themist. i. dea potest quod quidam interpretatur, mundi anima. cap. itum vitam statumque rebus omnibus sic inb hqrtiri, Ut ne minimam quidem astrorum opemideret. Hoc si est,cur quaeso non similia Sc si- iter perpetuo generet,quii semper aeque prae-s rebus adsit 3 R. Non admodum dissimilem In Timo.ndi administiationem Plato meditatus deasim videtur adiecisse, non eas quidem Vt pleae nugatutanter nubes errabudas, sed in mella diuina immortales & immutabiles. Quarim ita se habeant (inquit fateri oportet esse Helem quae semper eade sit,sine ortu atque in- ,, tu, quae nec accipiat aliunde quicquam nec Divi qua ad aliud procedat,'uae nec oculi S, nec Hi sensu ullo percipiatur,quamque intelligetia , , 'itemplandam veluti sorte quadam acceperit. era est eiusdem cum ea nominis, illiusque stais, sed quae & sensibus percipiatur, dc genita& feratur semper & in loco sit unde postea

uti vanescat opinione cum sensu comprehen

lis. Ita quidem uniuersales ideas adhibita deo

176쪽

I 2 DE ABDIT. RERUM C A vsis monstratione constituit,easq; immortales A qibus, etiam si singulorum formae pereant f vel quum musicae aut scarabaei omnes occidunt uae possint sitscitari. aam multa de his arcanrum mysteria Plato adumbratis sententiis inueuerit, ex ea quam ad Dionysiui, dedit episto perspici potest in qua ita scriptum legimus: Dcis non satis esse tibi demonstrata eius quod pi

sola ad ,

, mUm est naturam: dicendum est igitur , sed p, aenigmata, ut si quid huic tabulq vel mari, vel te, ra acciderit,qui eam legerit, non possint in teli gere. Sic autem res habet: Penes omnium rege omnia sint,omnia ipsius gratia, & ipse est on; nium bonorum causa. Secundum vero circa s cunda,& tertium circa tertia. Hoc loco mire: stuant Platonici Iamblicus, Proclus, Plotinis Numenius, Plutarchus aliaque plures,& de veinterpretatione inter se acerrime certacat qualsim a Platonico praeceptore no ita pridem edictus , hic si videtur edisseram: Nisi enim per ii curiam aliquam mihi periere, chartulas scio ccommentariolos mihi esse alicubi repositos , iquibus sententiolas quas ex ore dictantis excepram, memoriae a me mandatas memini. Vir er

ille natu grandis,canitie venerandus,barba horida caque promissa, severitate grauis, sic tarne ut ab inhumanitate plurimum abesset. Comit

batur hinc inde & a tergo,ingens philosophartium turbatum nostratium tum peregrinorun

Breuiter vir erat in quo uno dixisses laudatae i

177쪽

LIBER PRIMUS. I s vetustatis speciem relucere,adeo ut chori il-s venusto ordine & nominis spledore captus, et tum quoq; in eum comitatum dederim. P H. uem vero non alliceret iste ordinis decor BR.d plus poterat summa viri humanitas & mo stla,qua quicquid rogabatur , placide mox re

e stupercilio respondebat. PH. Amabilis ille nicandor. BR. Differebatur frequenter de re s abstrusis & magnis,quas nec ingenij mei inbnitas ferret,nec crassicies penetraret. Quodatem die quum in umbracula concessisset, pos sub platano sedibus, ille quidem media o

pauit,nos partim in caeteris in orbem subsel-,partim in herbescente viriditate consedimus. m quaedam de more praefatus, ad hanc rem qua agimus ita taedem aggressus est: Tria ci regem omnium Plato statuit coaeterna bonusntem,& mundi animam.Bonum appellat re-n omnium patrem & authorem Deum, qui iplex & immobilissupra omnem Omni I na-am & intelligentiam in Parmenide costitub,estque in omnia exuberans bonitas. A patre loque mens procedit,ut ab ingenita Soli lu- lumen splendidum,quae mens intelligetia estima,& optimus boni filius. A mente rursumma mundi defluit,vii splendor alumine,quae omnia spirat, omnia in vita continer. Circa Mum qui pater est omnium,simplex est & in idua bonitatis idea. Ab hac tanquam ab im-nsio de inexhausto fonte, innumerabiles de

178쪽

i DE ABDIT. RERUM CAUSIs fluunt idearum differentiae,haud secus atque ivno simplicique lucis radio,plurimi in coelo rdij distincti cernuntur. Has rerum omniu idediuina metas excipit,vi sint secunda illa circa scudum: illaque mens rerum omnium quae sunqua fuerut quaeque olim erui sempiternas idetanquam sinu suo complectitur. Ab iis vero, d manant idearum rationes animae mundi imms L a rationibus rationum semina in coelos & sdera spargutur. Omnia quae in naudos ure motalia,a sita quaeque idea & exemplari, quae mei illa diuina uniuersia coplectitur, sustinentur. Id per suas rationes amundi animae communicata& hae per rationum semina coelorum corporibindita,huc mundi spiritu deuectae, rerum & ctus & gubernationem procurant. haud secus aque nostri corporis anima spiritibus viribus gide se missis,partium singularum naturaS vireS i opera continet tueturque. Ad eum quem uessicitur quod es h cum in Philebo, tum in ah

plerisque locis, ut existat omnis rerum ortUS i administratio a coelorum seminibus, ab ani

mundi rationibus, ab ideis quae sunt in druii mente, Vt omnia tandem ad simplex illud uncumque principium referantur: quo posito colstituantur omnia, blato intereant. Id quoq; ligo Sc accurato examine in Parmenide perpetium est mam id si tarte virtutis suae inflexione

retraxerit, deficiente vita in morte corruent Vrxtersi Hoec enim Dei vita,hic illius actio,rem moti

179쪽

otiones pro sua quamq; natura ciere, vitamq; inibus insipirare. Et immortalitatis quidem se.

inibus coelum conserit, terra vero miarationia.

ua aute ratione anima spiritusque mundi i fiora haec caducaque omnia & gignant Sc a Linistrent,liorumque proxima causa habeatur, quide exquisiitius Platonicus praeceptor inter-erabatur, in idus qui quatuor naturit principi ta,vno coeli ambira coercet,vnti quodda cor s est cuius partes ut animaliti inter se cohaeret, ius spiritus & mundi animae beneficio. Nam: Principio coetum ac terras camposive liquesstes, . , tacentemqueglobum Lunae itaniaque astra 'spiritus intus alit totamque infusa per artur Mens Vitat Via ose corpore miscet. uunt quidem animalium Corpora sua quaeque ima,mundus autem longe omnibus dicinit praecellens,multo nobilissima animam est co-luutus.Quae enim obsiecro vestania,quq deme, lir,parte vivere fateri, negare totu i & mutilo hoaroq; corpori anima esse, qua integrum dc summatu careat Quae peruersitas,immo veroas furor,Vniuerso vita eripere,in quo & cuius neficio siumus ipsit,vivimus,movemur a na

hac in parte diligentia Platonis,& fiunt asseo uecta in Epinornide,in Timaeo in libro de imbus decimo,argumenta & multa & valida, asellium amplitudine, a moruS cum perenni me tum cos antra,a diuinitate & pres aeria vita

bivius & caloris,quem illa nobis largiuntur.

180쪽

i s DE ABDIT. RERUM CAvs Is Atque ut in terris viventium,sic & in coelis stet larum corpora, animalia esse omnia confirmat, eaque ex corpore pulcherrimo , dc anima cum optima tum beatissima costare. Vt autem in no. bis eam quae ossis est formam, & eam quae carnis,& eam quae nerui, & quae alterius cuiuscu. que similaris particulae , guoernat ea quae totius cst,omnibus quidem particulis se comuniter im pertiens,nullius Vero peculiariter propria, totius corporis communis sic & quae totiti, mundi est anima, omnium coelorum, syderum, elemento. rum, omnium denique quoru ex illis ortus existit,animas fouet ac gubernat. Haec est mundi a nima dati ix formarum , cuius potestate Sc viribus singula continentur, Bd quam Vere interpretatur naturam esse illam uniuersalem quae cadu, cis rebus prima est origo, cultis vim admirata esseoru turba, qui se phy sicos appellauerunt,ne mi nimiam quidem eius limites praetergressa. Cme xtim quo pacto haec se suasque vires rebus inge. neret, retpetito aliunde principio sita est interpretatus: Mundi corpus cocretum tractabile quum sit, dc coprehensibile sensibus, illius vero anima putissima,simplicissima, omnis corporeae molli expers, haec duo in qua quum maxime dissideandc longissimo seiuncta sint interuallo,no alia ratione coniungi potuere,nisi mediae cuiusda na-tUrse interuentu : ea autem est ipstitus aethereuSac diuinus,communis utriusque & amboruceti quidam nexus & vinculum. Vt enim animanti-