장음표시 사용
331쪽
LIBER SECUN Dus. 32et venae sectione , nisi admodum ingens adsit plenitudo , experti eos quibus sanguis siue initio si ue postea esset nussius, aut paulo post obiisse, aut in deterius lapsos esse. Non enim(ut quibusdam videri possit vacuatio hanc perniciem summouet, aut imminuit, aut cohibet,ut quae non est in humoris vitio posita: neque laborantem ulla ratione leuat: sed contra grauius offendit. Etenim
extrinsecus nos circunfundenS pernicieS, Vacuato sanguine & spiritu, in pulmones,in cor & in venas facilius penetrat, ac ferocia maiore inualescit: sanguis etia phlebotomia concitatu S, pro ptius labem contrahit,quemadmodum aqua cui fellis tantulum inieceris, si agitetur,ocytis quam si consistat amarescet. Quinetiam vireS Vacuatione imminutae, insilienti perniciei minus obsistunt. Hae rationes experientia confirmatae, ut a venae sectione, ita magis a val:da purgatione docent abstinendum : clysteribus & leuioribus medicarionibus utendum . Quum igitur in pestilenti febre simplici, tota pernicies a Venenata qualitate impendeat, extremo morbo extrema remedia diligenter adhibenda sunt,non quq vae cuent, sed quae tum frigore dc astrictione leui, spiritus, sanguinem & humores cohibeant reprimantq;, huius odi est mali punici, citrei, mediaci, dc vuq acerbae succus victusque persimilis. tum quae totius substantiae proprietate huius veneni vires aut obterant, aut hebetent, aut foras sudorq*xterminent. Huius ut uniuscuiusque veneni ,
332쪽
318 DE ABDIT. RERUM CAvs Is propria est antidotus, antipathia 3c totius substatiae dissidio aduersa. Huc tamen nonullas etiar antidotos plurimi accomodant aliis venenis comunes, scordium, dictamum, gentianam, vetonicam, theriacen, & mithridatium. Adde & terram lemniam,& bolum armenam de qua modi quaerebas. Haec igitur non exiccando, sed totiusubstatiae proprietate in id vires habet. Cur enin non etiam inediq ad pestem multo maiorem vir Obtinerent, quti & potentius Sc tutius quam bolus corporis uniuersi superfluente humorem absumant dissipentque E Quinetiam bolus siccitate omnibus peraeque putridis febribus neque pestilentiquam illis potius conferret, nisi peculiai quasi priuilegio ornaretur. Sive igitur pestilentium febrium causam, siue ipsam illorum substat
tiam, siue signa, siue curandi rationem animaduertes, ubique proculdubio vim illam agnosce abditiorem, alias quidem mansistius, alias obscurius. B R. Recte tu quidem. At de exanthematis & ecthy matis quod a te in medio positu fuerat persequere. Scio qua his causam Avicenna Neotericorum plurimi designent. Reliquia
quasdam menstrui sanguinis quo foetus in utercalebatur, in pueris & infantibus etiamnum per manere : quae feruidiore coelo vel austrina tempestate, una cum reliquo sanguine effervescetes
naturae vi propulsae foras prosiliant & efforescat in cute. E v. Haec quidem ab illis scio proferri, aiquam c5sentanee, ipse diiudices . Ex ea ipsa causae
333쪽
LIBER SECUN Dus. 32'mulieres quibus suppressi menses in omne corpus redundant,iisdem malis obnoxiae jacerent, quod tamen rarum videas. In pueris & infantibus quod dicebatur menstrui reliquias perina- r. De se tinere , Galeni sententia redarguit, quae asseuerat tuenZfoetum in utero non e foediore illo sanguine meastruo , sed e materni purissima portione alimentum capessere.Neque si quid menstrui statui cedit in alimentum, id tandiu potest post multas
febres,post multos morbos superatos, in annum aetatis trigesimum aut quadragesimum perdurare, qua nOS aetate non paucos vidimus hisce ex anthematis grauissime conflictari, alios occumbere. Adde unumquemque his aliquando in vita necessario conflictari debere,& neminem his posse secundo aut tertio prehendi: quorum v-truque manifessi falsum animaduertimus. Haec Vero mala ex communi quadam causa toti aericonspersa originem habere, luculenter demonstrant, quod non solum feruidiore coelo , sed &hyeme interdum grassiantur.Qu'd annoS complures sileant, dc certis annorum interuallis saeuiant in plebem,alias quidem seorsum exanthemata,vi grauissime anno millesimo quingentesimo trigesimo sexto: alias ecthymata sola , Ut anno millesimo quingentcsimo quadragesimo secundo. Quae qui videt quomodo causam illam superiore non intelligat ac iudicet mundo gras sari)Vt igitur carbunculus & pestilens bubo, ita sani exanthemata & ecthymata causam habenth s
334쪽
no DE ABDIT. RERUM CAvs Isc siiblimi at ea peculiari quada malignitatis spcie aerem contaminat. Aliaq in his existit qua in carbunculo vel in bubone: & alia in exandi mate quam in ecthymate: & horum ouam illrum minor est ferocitas. Causa autem cur infatibus& pueris magis familiaria haec sint, reditotest,quod firmior aetas dc adultior, tatulis nis non lacessitur, nisi quum forte costitutio gluior inualuerit. Ham autem rursiam ex ipsoru morborum descriptione dc figura cos deremi In cute ij quidem efflorescunt, non ex ambiencontactu sed ex inspiratu, quo ut cor affatu clibutumque fuerit ipso statim initio uniuersit corpus, maXime vero caput ingrauescit, hoc e plerunque dolore concutitur,oculi tument &lachrimantur, facies quasi inflammata rubest vox raucescit, spiritus crebrior ac dissicilior eidit, pulsus frequens ac celer febris nuntius. Nio dein ingrauescente venenu ex humoribus, itertio aut quarto foras prosilit,& in cute effoscens mali speciem detegit. Ecthymata pustimultis toto corpore confertim albo colore ex
berant, quae pituitae & bilis permistionem praferunt. Exanthemata vero quasi pulicum mastis fere rubra apparent, interdum purpurea,terdum viridia aut nigra. Tadem compresso lrore, soluta aluus humorum qui colaminati frunt reliquias crisi expurgat. Hic ita apparerbus,nullum tame putredinis indicium (si mo simplices sint morbi cernitur in urinis: argun
335쪽
LIBER SECUN D vs. 33Ium eos Venenata qualitate Virium corporisque nostri totam substantiam demoliri. Hoc & morborum foeditas testatur, tam deformis aliquadoris a vi occaecatis oculis, uniuersa cutis in squamas foetidas & in crustas ingetes solueretur: co pus omne non aliter contabesceret 8c macie nigroreq; torreretur,quam si meses quatuor o fur ca pependisset. Neque vero solius cutis haec viatia,verum etiam omnium interiorum, musculorum, viscerum, solidarumque partium omnes priusquam cutis labefactatae. Saepe etenim deprehensum praegnantes maturos partus edidisse hac lue perfusos,quarum aliae nihil omnino foris,
liae non nisi multis post diebus incommoda senserunt. Et quosdam ab interitu dissiectos, quibus iecur,lien, pulmones omniaque interiora haud secus atque cutis,sordidissimis papulis manantibus scaterent. Quinetiam raucitas spiritusq; di ficilis initio premens, & prima eruptio in faucibus 8c ore,in ano partibus obscoenis appares, planum facit ex intimis partibus haec mala originem habere. In has etiam finiri,argu mentum est quod sanatis & raucitas & spiradi difficultas m net, alias sine tussi, alias cum tussi ad tabem deducta. P H. Isthaec adeo luculenter explicata vi deo, ut fides abrogari non possit. E v. His finiti- quadam similitudine coniunctae sunt febres sudorificae,quae insolentes magno terrore in omnem inferiorem Germaniam, in Galliam Belogicam & in Britanniam,st anno Christi millesta
336쪽
332 DE ABDIT. RERUM CAvs Ismo quingentesimo vigesimo quinto, in annum millesimum quingentesimum trigesimum, auutumno potissimum peruagatae simi. Ut primum lues haec in ciuitatem quandam inuaserat, derepente stupra trecetos aut quingentos indies cor ripiebat , dum hinc alio commigrasset. Perculsmox quasi essent languore dissoluti, animi dese ctione corruebant , decumbentesque perpetuo sudore dissiliebant,cum febre,cum pulsu crebro celeri Sc inaequali,neque sudori modus erat ante morbi solutione. Soluebatur autem uno aut sum mum altero die, quanquam liberati diu poste: languebant. Omnibus cordis palpitatio conquisita,alios quidem duos tres ve annos,aliOS omni vitam comitata.Initio multos sustulit quum nodum illius vis erat percepta: at postea admodun paucos,ubi exercitatione Sc usii deprehensum es eos, qui sudores exciperent prolicerentque micardiacis munirent,omnes restitui. Insolentiunmorborum quum nec vii nec medicatio cognita est, grauis solet esse calamitas. Hoc statu aetenui nec admodum pestilenti veneno perfusus suppar infirmiorque vitali robore, cor ut lacessiuerat in cutem corporis extimam foras propellebatur,nec carbunculo,nec bubone,nec exanthemate nec ecthymate,sed sudore solo prorumpes quod venenum spiritui quam humori potius insideret. Omni quippe ratione haec febris in ephemeraru censu habetur. Eam igitur tempestaten
quis quaeso non pestilente iudicet,quae tam mul
337쪽
os,tam multis sensim mundi regionibus . repene sine sensu oppresserit: cum cordis indesinete dialpitatione,cum animi defectione perpetua,cu eruptione foras ad cutem,quae multorum est pe-bletium morborum communis Illa porro om-ubus decantata grauedo anhelosa,anno Christi millesimo quingentesimo decimo,in omnes fere Dudi regiones debacchatassum febre,cum si im-na capitis grauitate , cum cordis pulmonumque angustia atque tussi, quanquam multo plures attigit quam iugulauit, se suo tamen impetu proprioque ac inaudito veneni genere,pestilentem prodidit. P H. Quos proposueras pestilentes morbos , omnes iam videris exequutus. At quos simplices epidem ios S endemios appellas,siccine putes abditioris illius perniciei quippiam redolere , dc ex tacitis incomprehensisque causis
proficisci EEPIDEM HS MORBIS OCCVL-
tum quiddam inesse, C A P. XIII.
Vto equidem, & cur putem dicam , quanquam non seque eui
dens est in illis demostratio. Dysentenas, lienterias, pleuritides, ophthalmias,febres acutas,huiusque generis morbos vulgareS, teporum mutatione tempestatumque vi suseitati,
338쪽
33 Asini T. OxVM Cius Is perspicuis rationibus suaderi potes in idq, multus est Galen multus & Hippocrates libris dlocis, aere & aquis ibris epidemiorum,de aphcrismorum tertio. Caeterum quum longa obsciuatio tempestates non paucas iis quas Hippocrites c5memorat similes notauerit, casque admcdum salubres,multas vero temperataS de aequcles cum primis insalubres & perniciosas,no possem equidem non suspicari, praeter qualitatur
tempestatumque mutationem, occultius quicdam dc perniciosius in ambiente nos aere tui
volitareti circumferri. Anno Christi millesiim quingetesimo trigesimo octauo , dysenteriae grues uniuersa Europa tanta ferocitate populabitur,vix ut ciuitas ulla immunis euaserit, cum tmen nec exuperans intemperies, nec temporus inaequabilitas,nec valida tempestas ulla aut vigret, aut ante viguissiet. Annus autem ab hoc secdus , qui a Christo nato quadragesimus erat spra sesquimillesimum : omnium quos maiorumemoria notauerat,toto orbe feruetissimus,mxime tamen salubris obtigit. Possum itidem ide lienteria quam meministis circa haec tempoplurimum inualuisse ratiocinari , quemadmotde pleuritide, de febre omnis generis, deque alnon paucis epidem iis,quos Vt noltra, ita maiore las Sc vidit & animaduertit. Hi porro morquum in omnes terrae regiones calidas ac fricdas, Austro & Aquilone perflatas,peraeque intidat id quaeso existimate, num praeter intempel
339쪽
LipER s p C v N D v s. 33saut simplicem putredinem, fit necesse quippiam
in aere contineri, quod omnium causa communis existat. No enim possit calida vel humida in temperies , regionum tam longe lateque distantium communis esse causa: nam quae Australes
offendet, Aquilonios iuvabit. Nec igitur potest
ulla putredo ex intemperie nata,Omnium regionum esse communis. Quocirca praestantioris dc occultioris cuiusdam originis simplicita in epidemiorum caiisa sit oportet. Hippocrates ad explo- randam morbi cuiusque naturam, & ad euentu L F praenoscendum, iubet tum temporis conditionem,tum epidemiorum morborum impetum animaduertere: designas causas duas plane diuersas, temporis conditionem dc latentem tacitumque impetum,morbos quoque ex illis prodeuntes diuersos. Quicunque celebres medici popularis dysentcriae, pleuritidis, aliorum ve morboruqui grassantur in vulgus, naturam & curatione literis mandarunt, eos certe quam eiusdem cognominis disparsos, multo perniciosiores notauertit, quasi tanta tamque commUnis causa, per niciei expers esse non possit. Sidera ut pestilen tes ita Sc alias interdum minus perniciosas, ea oue occultas excitant qualitates, quae fiunt epi-demiorum morborum causae. B R . Rursiim quaeso de febribus vulgaribus paulo attent iis medite mur. Equidem continuas febres non modo in quibus ecthymata erumpunt purpurea, verUm etiam omnes quaecunque grassantur popularitesi
340쪽
33δ DE ABDIT. RERUM CAUSIs non admodum inficiabor praeter peculiare ii moris putredinem, nonnihil etiam publicae comunisque perniciei redolere , cum proxime ad pestilentes accedant. At de intermittentibus etiasi populares sint, maior foret controuersia, quod illam genus uniuersum Hippocrati salutare ha-2Varii. beatur. A v. od morbus quispiam salutaris sit non idcirco possis inficiari pestilentem aut occultum esse. Galenus libro de crisi secundo, singularum febriu iudicia persequutus, post ea quaa symptomatis petuntur, alia ab efficientibus an recedentibusque causis deducit :& praeter primarum aeris qualitatum exuperatiam, aliam ab
ditam re delitescentem causam inuenit. Ne autem in his referendis nimius sim, fatis fuerit di ' quartana sola sententiam proferre. Primum ve a ro inquit hoc ipsiam considera, nunquid autumi nus frigidam de sicca inaequalemque teperatur
acceperit: tunc enim certius sperabis quartano
circuitus in ipso fore frequentiores. Posthaec sregio ipsa talium febrium sit procreatrix: si aegrctantis natura atrae bili sit obnoxia, si ratio victu antecesserit , quae huius odi humorem coacer, at uauit: & si eo tempore quartanae febres populi H riter fiant. Hoc loco Galenum videtis praeter agrotantis, regionis, S victus conditionem, duplcem in ambiente nos aere constituisse causan
una frigida & siccam inaequalemq; teperatur;
alteram nec nomine nec verbo expressam, qutamen causa est cur quartanae febres popularit fian