장음표시 사용
351쪽
LIBER SECUN Dus. 3 Trabiem fluuialium cancrorum vi orum cinere, gentiana, & alysso: cuius vires exaequare rubiam experimur. Vacuatio nulla aut admodu rara adhibenda.Hqc igitur optimorum medicorum diligentia atque fide comperta, demonstrant non modo rabidorum canum aut seorpionum,sed &omnium quae aut morsu , aut quouiS contactu enecant, perniciem esse Venenatam eamque cOtagione Vires suas expromere. B R. Equidem de istis nihil dubitem quae sint celeberrimorum mindicorum consensu confirmata: quanquam non
desunt qui putent canem solo ardore & estus vehementia in rabiem agi,ipsiamque illius quod dicimus venensi esse velut caloris exuperantia. P H. Nondu potes veterem pellem exuere. Hac aestate venatores quida in lupum saeuiore irruerunt,tru cidatum in varia obsonioru genera appararui decoxerunt. Omnes quicunque esitarunt non multo post tempore rabie correpti, alij perierunt, alijsociorum morte prudentes sibi prospexerunt.In ea carne tam diligenter apparata,quam tu restare putes ardoris exuperantiam 3 At vis laetifera revenenata permasit, quae vix igne mitescit quemadmonum nec cantharidum vis deleteria ustione tota perit. E v. Qualis es c virulentorum animantium pernicies atque contagio, talem velim existimetis latere ac teneri in lue venerea, nisi Pham fortasse minus praesens ac mortifera sit. B R.
Gaudeo te in huius morbi sermone incidisse, de quo tam multi multa scripserunt, sed quae palato
352쪽
3 8 DE ABDIT. RERUM CAUSIS meo non sapiant: quocirca tuam ea de re sentemtiam magnopere optamus audire. Huius prima
originem alis siderum insolenti costitutioni, ali aquarum inquinamentis, alij cuiusdam scorti impuritati reserui acceptam. Caeterum licet ea lues sensim contagionem omnem Europam, Aphri,cam, Asiam & extremam Indiam defluxerit omnemque orbis partem quamostratium commerciis utitur, impleuerit: quonia tamen deprehensa est ab uno quopia aut admodum paucis Nea, poli originem habuisse, non potuit sane epidemiorum morborum conditione, a certo astrorum influxu derivari. Quamplurimos enim paucis diebus affixisset, tandemque tempore desiisset. Ego proinde exploratiorem duxerim postremam originis rationem . E V. De origine haut magna c5tentione decertem , sed de illius causide vi dc natura, ex qua curandi ratio omnis ducenda. Primum autem occultam & venenatanillius esse naturam,tum ex inuasionis modo,tur ex iis quae mox tradentur perspicuum siet. A tquctim neminem unqua hac lue labefactauerit inquinati aeris inspiratio, non debet ea inter epidemios recenseri. Quum nec alimentorum impuritate nec vitio unquam sit Orta,non numerabitur in simpliciter venenatis . Restat igitur habeatur in contagiosis: Veneni quidem ac perniciei huius vis 3c est cacia tempore delitescit, diempore copiosis signis 3c argumentis se prodiiv tque rabidi canis aut seorpionis ita huius venenum
353쪽
LIBER SECUN D vs. 3 'num , ab ea sede quae sit contagione labefactata,
sensim in omne corpus perreptat atque Leuit , ut plane contagiosorum morborum naturam imitetur. Qua parte contactus de societas est, ab ea maxime prehendit dc initiu ducit. Qui venereo complexu iungitur cum inquinata, a pudendis luem contrahit. Nutrix a qua pollutus infans lac sugit, a mammis: condormiens inquinato sit do re dissi uenti, a cute & a summis corporis parti bus : qui effusiore osculo saliua exceperit, ab ore:
infans vitiata nutrice altus,nunc ab ore, nunc ab
interioribus: obstetrix quae infectae parturienti O pem tulisset, a manu, quae tandem excidit. Huius tamen veneni quia vis est hebetior, non nisi in a- textam nudamque parte invadit. Partium a quius lues exordiu capit, aliae aliis grauius vitae discrimen adferunt, omnium exitiosissima esst, quae ab interioribus & recoditis visceribus, aut a par tibus obscoenis inchoat, caeterae leuiores & minus periculosae. Quanquam autem illius una eademque perpetuo est essentia, Vt tamen corpora quibus insederit, natura, temperamento, affectu& habitudine variat,ita distincta multipliciaque symptomata inducit, alia quidem in bilioso alia in pituitoso, alia in melancholico non enim si biliosus pituitos e concubuerit, eisdem atque illa symptomatis premetur. Non igitur possint ex symptomatum differentia, propriae morbi differentiae constitui. Cuicunque particulae lues primum insederit, illic inhaerescens pustula excitat,
354쪽
3so DE ABDIT. RERUM CAvs Isinterim & ulcusculum. Inde longius prorepens radices figit, sensimque partium continuatione adacta,interiorre stabit, & ad extremum ni meas camentum adhibueris, furore corpus uniuersuta vastat atque depopulatur. Hinc venenum in csubesse intelligitur, non aliter quam scorpii aut rabiosi canis virus, perreptas in omne corpus. Illius signa varia essicit partium natura ad quas pedetentim repit & permanat. Quum viro exem,
pli gratia concubitu a pudendis madore perta sis initium habet, pustulas in his primum & vocuscula euocat contumacia malique moris. Vae
por dein aut spiritus ductu cauo pudendi intrcirrepens neque enim credibile est humoris quicquam eo subire venae cauete sanguine arteri qui maioris spiritum labefactat: tumque bubo prorumpit in inguine. Hinc vasis sipermaticis renibusque affectis, gonorrhoea se promit, qua viruturpissime velut eructancto elicitur. Quum execrandum malum in iecur & in ventriculum inuasit, leuis quida alui fluor suboffendit mox cum iecore sanguis polluitur,quo cuncte corporis venae participes fiunt, eoq; in artus, in musculos de in cutem disseminato, compressum maleficium atque tacitum erumpit: prosiliuntque liuidae rubentesque pus alae, ulcuscula crus Osa dherpeteS, nonullis ulcera caua atque maligna: bitiosis quidem phagedenica & exedentia, melancholicis cancrosia: pituitosis leuiora , sed sordidiora, & humore quodam muccoso foetidoqumanantia
355쪽
L1BER SECvNDus. 3stianantia' sanguineis crebriora & carbunculi e gie. Omnia quidem labris prceduris, tumentius & inuersis, quae exesa carne, ipsa etiam ossa epascunt primum tenella qualia stat nasi de pa-
ti de nde solidiora. quae putria cariosaque temore excidunt. Ab iis, cum malum iam cerebrum immamque corporis arcem obsidet, multa si1- eruacua pro partis conditione pituitosa colligiecesse et quae si interclusa capite teneantur,manum dc acerbum dolorem commouent in is sub cutem capietis promineant,& in articulos et in artus deturbentur, his aut cruciatus excia int immanes ac diuturnos, qui noctu maxime tualescunt, aut tophos praeduros scirrhososque amores haudquaquam tamen doloris expertes. ruon quam enim pituitosa videtur materia,ve eni tamen maleficio perfusa , acrimoniae parti-eps est. Hinc sub ossium membranas se reconens, tum acrimonia, tum distentione dolorem xcitat. In ossium vero substantiam per tenuesuas tubos se inferens , illa diffundit dilatatque
a tumorem, quae tandem carie cola sumpta pu- e ut. Si minus actis & mordax materia cutemon exedri, ad pilorum radices effusa malignita
e aut venenato vapore,efiluuium concitat, quo
letique visi sunt sine capillis sine supercilio sine arba, sine pilis,qui postea tempore repullularui. ruum tam multa ubique sint huius perniciei s-na, nullum tamen cernittar in Vrinis, neque ex
is quisquam aut hoc aut aliud ullum veneni ge-
356쪽
332 DE ABDIT. RERUM CAVSIsnus possit deprehendere. Iam vero haec paucula de venere a lue si adhibito animi iudicio studiose obseruabitis, cui vestrum non perspicua sit eius pernicies i Quis ex vobis eam veneni participem esse inficiabitur E Si in omne corpus disseminata serpit, non aliter quam quae a rabidi canis morsu
infertur, possitne expers esse veneni Neque vero in externas duntaxat qui sub aspectu veniunt
verti etiam in interiores quasq; partes in ipsaquiviscera penetrat, quae(quod de exanthematis afferebatur dissectis mortuis comparent pustuli viceribusque foeda. Plurimi sane hoc in morb(in aliisq; venenatis captiosa eaque admodu inanratione falluntur, quod dum vident symptomata haec omnia cum humoris cuius da vitio insultare, nihil praeter humorem inesse putant, nihimaiuS animo concipiunt,neque actiore illa animi acie perscrutantur num aliud quippiam in limore subsit in quo praecipua assectionis causa cc sistat: quale proculdubio si sensu non cernimus
Oportet certe ratione dc intelligentia comprehcdere, alioquin in maximarum rerum ignoraticne versari. Itaque vis illa veneni, tenuis admcdum ac fere corporis expers , sensusque nostrceffugiens, aut in humore aut in alio quouis colpore inhaerescit, quod subiectum duntaxat qua vehiculum est eius quq nos assicit maleficiosae fcultatis. Qui enim possit corpori nostro vim irferre sola virtus incorporeae B R. Omnem certhac de re dubitationem velut caliginem, dili
357쪽
super mihi aculeos ex animo euellas quos n5nulli in fixertit. Aiunt illi hanc luis venereae c5tagionem, & in dies mutari, & iam prorsus inclinare atque cosenescere, ut sit posthac breui fine habitura. Quid qu*so hac de re statuis γ v. Hanc nisi
sta clementia Deus optimus extinguat, aut effrenem hominum libidiue temperet, nunqua extinctum iri,sed fore humano generi comitem dc immortalem. P H. Circuserunt tamen olim pustulas foedas erupisse coplures, dolores admodum paucos muc contra,pustulas esse nullas, dolores au te atroces cum tuberculis scirrhoiis. E v. Id fortasse
effecerit non tuis coditio, sed praepostera multorum curatio. Adeo enim nunc ea mortalibus est:
formidabilis,ut vel illius minima suspicione confestim ad remedium ex hydrargyro c5cUrratur, quod sane pustularu ardorem extinguit,atdestit.
lationes articulorumq; dolores exagitat. BR. Tune igitur vulgarem illam medendi rationem co- firmas E E v. Nihil equide minus,qiiod ea morbi symptomatis dutaxat saccurratur, radice neglecta. Ad tetrae huius dc immanis beluae oppugna tionem omnes machinas adhibuertit. Al sperat se initio radicem vacuationibu S euulsuros: pur gant valide, dehinc quibus competit sangui nommittunt,mox reliquias idoneis sirupis pr*parant, quas 3c secundo & tertio interdum dc quarto expurgent. E a certe curatio si malum inter initia coiistit,solusque corporis spiritus vel humor inqui-
358쪽
3s DE AB Di T. I RuM C A usi snatur,plerunque liberat, non item si iam partium substatia obsidetur. Alis ratione n5 ad modii dissimili tenui extenuanteque victu, & potu ex hebeno guaiacina vel sancta vel ex Cinarum radice corpus absumut humores deterguit dissipantque in urinas & sudores. Hinc necesse est pustulas dc ulcera cum corpore siccari & sanescere, tophos
pr duros incidi atq; dissolui,ex hises natos dolores mitescere. At symptomata isthqc putato,morbi vero ellentia multo diuersam que illis abeuntibus , ctiamnum tanqua radix solidaru partium
substatiae firmius inhaerescit. Alij unctionibus ex argenti hydrargyro curatione suseipiunt. Cum enim hy- viui. drargyros non ut plerism visiam cst calida sit sed adeo frigida ut vi narcotica dolores quoscunque
sopiat leniat, optima ratione sanguinis eruptiones,bilis ardores exesonesq; retudit:pustulis ulceribusq; malignis opitulatur. Quum eade vehementer humid a sit,praeduros tumores emollit concretosque dissoluit. Et quonia adeo tenuium est partiti ut omnia vel durissima metallorii co pora subeat,penetret atq; dissoluat, multa e corpore per sudores dissipatiquaeda purgatoria vi in
aluum deturbat , multamq; pituitam ex Ore prolicit Quocirca ex accidenti desiccas vacuansque symptomatum materia,illis no parum succurrit. At certe crudelius il guaiacum magno oris taedio, grauiore viriti iactura & imminentiore periculo. Etenim cerebrum tanto frigore ostendit,ut rheumatismis deinceps opportunu maneat: ne
359쪽
uos, articulos eatenus laxat 3c debilitat,ut in omnem fluxione proni evadant, suscitenturque tremores immedicabiles, & recentes cruciatus pri
stanis grauiores. Non ut in simplici arthritide hi repente oboriuntur, neque foras prominent, sed sensim radice altius defixa, penitius fere in ossa tibiae & humeri subeut. Hydrargyrus tanto persculo symptomatis opelia feres mali radice haud quaqua euellit. Quo fit ut tum haec ,tum sis petiores inessicaces sint & parum itit e cu periculo re cidiuae, quti praesertim lues initium praeterlapsa, ipsiim partiti substantia obsedit. Tempore siquis dem revirescit, recur itq, interdu post annu trigesimum tantoq; interuallo mali fomes quas se. pultus delitescit. Et nihilominus qui tum exper tes mali prorsitisq; expeditos se putant, alios cui quibus cAcubuerint,cotaminant, prolemque gignunt ea lue cospersam, indicium profecto turis temporis mali fermen tu in venis in ipsisq, partibus reseruari, Sc ut dicere solet, in ipsis quasi medullis latere. Recidiva raro persimilis est radici, neque iisdem symptomatis sed sere destillatione, arthritide, at tuti dolore, tophis, vel ossium carie molesta neque pari c5tagione, eos cst quibus seocietas est, assicit: quod auxiliis humoris furor Scimpetus repressus sit, etiam nondum mali radice euulsa. B R. Hanc igitur quanam alia ratione putas extirpari prisset E v. propriis antidotis & ais xipharmacis. Neq, enim hydrargyrosmeque hebenus alexipharmacore,aut antidotorii vim ob-
360쪽
DE ABDIT. RERUM CAvs Istinent: sed empiricorti inuenta sunt,que plerique vulgi imitatione inducti tanqua fucum adhibent
malo qui1 certe foret consultius imitatione curationis rabiosoru a veteribus institutae,remedia in id meditari cosentanea. BR. Miror equide saepeq; sum miratus memine hoc toto seculo vera luis curatione attigisse, persuasius fatis vera eam non esse quae circufertur. P H. Omnes quaestui inhiant,&posthabita inuestigatione veri quicquid primum
sors obtulit sequutur. Male nobiscum ageretur si noui saepe morbi emergeret,quado ne unius quidem remedia assequi valemus. E V. Itaq; ut rabiei, ita luis venereae propria quaeda est antidotus, quqetia si neque victum admodu tenuem, neque V cuationes multas premittes, Vna possit labe eluere. Symplomata vero, Vlcera, dolores, tophi, &quaecuque acriter urgenti idoneis nec tam longe
petitis auxiliis, expeditius tutiusq; leniri possunt.
P R. Haec ex te discere Vehementer Optamus. E V.
Vos me rei novitate impulistis, ut nimis multa de tam foeda lue narrarem. Temporis breuitas plurano fert:neque hic abditorti morborti curationes,
sed causas duntaxat ex professis inuestigamus de mos ramusque. B R. Huc falle si quid de elepha- Elephantia- tiasi animo cocepisti, in medium profer. E v. Ele-μ phantiasin in cotagiosorum morboru genere co-tineri,omnes certe vel plebeij persuasum habent, quod no vi pestilens halitu solo,sed ut lues venerea c5cubitu, accubitu, omnique cotactu prehendat. Quanqua ciuitatu legibus Elephantici sepo