Io. Fernelii Ambiani de abditis rerum causis libri duo

361쪽

LIBER SECUN Dus. 3s siti & a reliqua plebe segregati degui, nunquam tamen vel sedulo sciscitati accepimus quenquam administroru, etiam si perpetui illis assideat, sola spiratione cdtaminatu. Si quis forte malum hoc

sponte proprio intimoq; Vitio cotraxit, n5 idci co debet a c5tagiosoru censu reiici. N5 enim co-tagiosium morbum ex solo ortu,veruetiam ex inuadedi serpendiq; modo definiuimus. Elephan tiasin autem no ex sola atra bile fieri, demonstrat melancholia morbus & mania:in quibus etiam sibilis atra in cerebro Sc in toto corpore redundet, citra tamen elephantiasin est, quemadmodu& quartana intermittens,& quartana cotinua in

quibus melancholia putrescere fatemur. H qc igitur & instiper eruptio foeda foras in partes extimas & in cutem prosiliens, elephantiasin perniciei cuiusda esse participem declarat. E a primum dura,crassa, aspera & qua redditur, colore subli uido vel pupureo cum sensu quod a stuporis. Pustulae dein extuberant, verrucis initio similes, sed quae postea gradescat durescantque, interdia etiam agna foeditate exulceretur. His notis facies potissimu dc nasius, manuu pedumq; digiti foedantur, oculi rubore pustulisq; suffusi caligant, pili toto corpore decidui stat, maxime in superciliis 3c in mento. Omnia igitur foras erupentia repsiumq;piloru defluuiu, quis malignitatis & latentis ve noni notas esse no agnoscati Multus humor plerunq; in cutem cofertim effunditur iliosus quida in ictero, pituitosus in leucophlegmatia, me-

362쪽

3S8 DE ABDIT. RERvM CAUSIS an clipticus in melancholia, a quo nihil tale fieri cernimus. Itaque in elephantiasi praeter humoris vitium malignum etia virus inest,quod tum ii

mores tum partiti substatiam polluit. Illa quippe non mittis cutis (quod Galenu dixisse miror sed

T. De natura' totius corporis est affectio. Quales in linguae ra-h, Asrumhq d ce verruct extuberarint, tales in Omnia Viscera, in omnes' , partes intimas disseminari coperim'. Cur adi dissicultas morbi malignitate atq; perni ciem docet. Hac idcirco tot seculis vera curatio nem non inuenisse reor, m propria illi antidotus perquisita no sit, quam tamen & esse de inueniri posse lapii dissido. P H. De cotagiosis morbis satis abunde muc recepto traditionis ordine de venenatis morbis trafigendum. No enim hoc loco de phthis de lepra de scabie, de pruritu, deque aliis huicis classis, sermo habendus est, qui quamuis incontagiosis numerari soleant, manifesti tamen sunt, a manifesta pueredine ori neque(quod supra monebas huc quoquam modo referendi.

Tane praeterea exigitis ut de vendinatis morbis sermo habeatur E Si iam plane inter omnes conuenit quamplurima esse venena , quoruvis caeca dc delitescens vario nos symptomatu cruciatu fatigat, nomne evident

363쪽

LIBER sECvNDus. 3s' ne euidens esse debet, ab illis morbos in nobis excitari qui non manifestis qualitatibus , sed totius substatiae dissidio vitae nostrae primordia de moliuntur B R. Neque id ipsi demonstrari volumus, sed dilucidius explicari quot & quas illorum differentias esse putes. E V. Quem Venenatum morbum definiuimus, is nec ducto inspiratoque aere,nec externorum contagione sed una

delitescentis intus veneni pernicie prouenit,sub offenditque. Hoc iam dixi caeteris hebetius, &in crassiore den storeque materia inhqrescere,quq

non nisi interioris caloris eiusque copiosi vi cxcitetur. Venena alias impudentius intro assii muntur, alias intus progignuntur. Quae intro sit muntur, alia quidem in metallorum, alia in sti pium alia in animantiu genere sunt In metallorum genere. arrhenicu, auripigmentushrysocola, calx, aeS ustum, atramentu tutorium, sulphur, adamas,lapis caeruleus Se armenus: itemque hydrargyros,cinnabari,cerusa,plumbum, minium,

gypsum. Haec putant nonulli sola qualitatu exuperantia: priora quide caustica vel septica, id est,

urente vel putrefaciete vi posteriora vero astringente iv praefocante nobis infensia: proinde non simpliciter venena, sed venenata medicam eta appellari At quanquam manifestis omnia qualitatibus vehementer obsunt,totius tamen substatiae dissidio nonnihil etiam veneni recoditu habent. In stirpium ordine sunt aconitum, chamaeleo, taxus, ephemerum, thy melea, laureola, thapsia,

364쪽

3co DE ABDIT. RERUM CAUSIS rhododaphne,ranunculus, dragutium ithymali genera,& quaecunque immodice purgandi vim

obtinent,ut veratrum, scammonium,cyparissias, cyclaminus, colocynthis,& alia eius generis no pauca,omnia vere deleteria. Sunt& quae qualutatum duntaxat exuperantiis infensa putantur, quod genus sunt euphorbium, anacarduS,itemque Opium,mandragora, hyosciamus, cicuta, solanum manicum,fungus: quae tamen malignitatis expertia haudquaquam putamuS. In animan tium genere numeratur cantharides,lepus marinus, salamandra, buprestis, deuorata hirudo, pinorum eruca,felis cerebru,sanguis tauristac corruptum, piscium aut pecudum fulgure vel pes bIentia interemptorum carnes, & quaecunque supra diximus demorsu vel containi enecare. POrtio ex his quaeciique intro si impia sint multo pr*sentius 8c atrocius quam contactu offendunt. Haec igitur omnia non modo qualitatum exuperantiis, veruetiam totius substantiae dissidio exitialia esse Sc deleteria, morbosque inferre Venenatos,tum ex insequetibus symptomatis, tum ex alexiteriis quae veteres ad curationem inuenerui,

facile intelligi potest.Quae porro intus gignuturvenena,non ut superiora primo suae naturae ortu, sed logo ordinis progressu atque mutatione talia tuaserunt. Vt enim ex varia humorum putredine, siue ea ex intemperie, siue aliis ex causis orta sit, diuersi generis febres excitatur: ita sane ex putredine logius progressa,vel alia caeciore ex causa ivenenum

365쪽

venenum in nobis prouenire gignique potest. Galenus ait veteres hanc quaestione disputasse, euidentissimisque rationibus collegisse eos de a sectus fieri & a lethalis veneni potione,& a CO

ruptione quae e corpore scaturire potest. Hanc autem quam appellat corruptionem, re ipsia venenum esse mox canis exemplo demonstrat: in quo tanta plerunque fit humorum corruptio, ut totus in rabiem agatur, quae veneni soboles e t. Atque tum & canem ipsium & omnes illius lit, moreS venenatOS haberi,argumento est quod eius sputum humanum corpus attingens rabiem

excitet. His persuastam vobis esse debet, in nobis similiter corruptionem quandam sponte gigni posse,quae non modo veneni vires aequet, sed re ipsa tota venenum sit. Itaque syncope admodugrauis & periculosa plerunque fit ex cocreto famguinis grumo, maxime si vel in vetriculo, vel ii testinis,deinde si in pectore vel vesica putreficat: fitque ea cum pulsu paruo, respiratione difficili, extremorum frigore, & sudore frigido suborta interdum febre. Rei autem sic persipectae veteres conuenientia remedia, non a manifestis, sed ab occultis qualitatibus Suasi alexireria quaedam a tulerunt.Non admodum dissimilia symptomata tradunt re a concreto putrescenteque lacte gigni,quibus eadem prope succurrunt. Extremum pedem aliquando repente sphacelatum vidimus,

sine causa externa,sine tumore aut rubore comspicuo. Oborto primum dolore immanissimo,

Lib. s. De Iocis assectis.

366쪽

scet DE ABDIT. RERUM CAUSIS mox sensum in eo ac motum periisse,partem retam liuore contabuisse, exulcerationem foedar insequutam quae acerrima causticaque meditamenta sine sensu admitteret. Non multo post asteriam brachrum dextri, deinde etiam sinistri pusare desiisse: ita sensim uniuerso corpore obsessc miserum extingui, sine febre, sine symptomati admodum grauibus. Tot tamque priuenitur maloru quis intemperiem aut simplice aut cur humore ausam esse statuati Quis no potius venenatam qualitatem in partes omnes propagat putet, quae extremam hanc perniciem inferaII uteri porro strangulatu pleruns mulier sine mctu sine sensu quasi extincta, iacet cum pulso obscuro paruoque eatenus ut interdum ne percis quidem possit:cum animi defectione dc dissici spiratione quae non modo pectus opprimit, seide fauces quasi manu prehensas praecludit: hunautem tam immanibus symptomatis comitatun tradit Galenus vel a suppressis mensibus vel a cohibito semine proficisci,quod vitiatum maioren quam menses vim Sc noxam corpori infert. Aquum non ipsa corrupti seminis substantia, se vapor dutaxat in cordis cerebrique sedem sublatus istorum sit ata inor, quis non illum vapore multoque magis vitiatum seme unde is prodiit censeat venenatae qualitatis conditionem ac vinobtinere quaenam obsecro manifesta, siue ex pric. De locis mis,sitie ex secundis sit qualitatibus,haec tam sae- caii, ita possit inueheret Hanc sane causam quae molt

parua.

367쪽

LIBER SECUNDUS.

mrua,maximas solo contactu alterationes indu

rit,recte Galenus & scorpionis de phalangit icti

'uscoparat, quibus exiguo veneno per minimii orame iniecto, totum corpus assicitur, breuique admodum tempore saeuissima symptomata in-aalescunt. Possim opinor ipsa rerum similitudi ne itidem do comitiali morbo ratiocinari. Quuenim a crure vel digito manus, vapor quidam in cerebru conscendere deprehenditur aurae frigidae persimilis,qui ipsissim attingens sensias mentemque turbat de epilepsiam infert quis non fa-Vile credat corruptionem quanda in affecta parte genitam esse,eamque adeo validam ut phalagii scorpionis inui aliarum perniciosarum feraruvenenis queat compararii Equidem id puto verissimum quod apud Galenum Pelops dicebat,

posse praeter naturam in corpore essentiam spo te generari quq mole minima sit, cultate autem quam maxima:& quae quum neruosiam aliquam sedem Q ccupauerit,per continuataS partes usque ad neruor una principium vim filam transmittat , siue id alteratione fiat, siue spirituali essemtia veluti aura ad ipsum elata,ex eaque comiti lem circuitum excitari. a R. Haec facile suadere possint epilepsiam quae uniuscuiusuis partis consensu fit, a venenata malignitate promoueri de qua productus Galeni locus traditus est. Caetexumquq primario cerebri affectu contrahitur,a- h De cIsa liam fortasse causam habet,quam is mihi videa fem-- .

pir ptulo ante sic exposuisse: Constat vilepsiam

Lib. s. De Ita cis afectis.

368쪽

3c DE ABDIT. RERvM CAvs Isin cerebro cosistere,impediente humore animalem spiritum qui in ventriculis eius continetur quo minus possit exire. Hunc deinde humoren ait crassium & viscidu esse,alias pituitosum, alia melancholicum. Et quoniam velox est epilepsi,, discussio,eum ipsiam humorem obstruere meatio spiritus qui in cerebri vetriculis est cerebrumquipsiam concutere, quo excutiat id quod noxiunest. A crasso semper humore sinquit hanc aste ctionem induci argumento est quod & subito fiev soluitur confestim. Nam subitariam meatui obstructionem a crasso viscosoque humore fiet Constat. Hac etiam varietate epilepsiam ab apoplexia disiungit,quod in hac frigidus, crassius duiscosus humor omnes principes cerebri ventriculos affatim impleat obturetque,in epilepsia vero aut non Omnes aut non affatim & usquequaque. E v. Id si illarum solum discrimen est, necesse sit omnem apoplexiam quaedam antecedaepilepsia: non enim possunt omnes vetriculi repente dc affatim impleri, Vin prius modice eleuiter obturentur. At cotra fieri deprehedimus apoplexiam primo & derepente inuadere,quar

nulla praeuenerit epilepsia. Quinetiam si in epilepsia crassus & viscosus humor cerebri ventriculos meatusq; semper obstruit, eo per accessicnem dum neruoru principium sui inquit Galenus j seipsum quatit discussio, non aliis praetere accessionibus fatigabitur . Atqui multae nihilominus recurrunt. Aut si semper alius & alius hu

369쪽

LIBER SECvND Ys, 3 nor per accessiones influat, qui fieri poterit ut tuum aliquis in dies quater aut sexies primario 1ffectu corruit, quales non paucos videre licet,

tam multus tamque crassus humor succrestatEQuaenam ea scaturigo unde toto vitae curriculo dimanet,& in meatus incurrat B R. His rationibus ipse etiam saepe ac multum de epilepsiae, que- admodum sane de apoplexiae causis dubitaui.Quuum enim aliqua lo vidissem virum vitibus integrum,sinisstri oculi ictu vehementiore, repe te attonitu corruisse,moxque sensit ac motu priuari, cum spiritu dissicili ac steriore, & cum aliis fortis apoplexiae indiciis, eumque nec venae sectione nec alia potuisse ratione seruari, quin horis duodecim interiret, mortis causam inuestigatione dignam putaui. Discisso apertoque capite neque Odira, neque meningum neque substantiae cerebri quicquam confractum diuulsum ve, sed

duntaxat interiores oculi venas colusionis vi di ruptas animaduertimus, e quibus sanguis cochlearium duorum ensiura,in cerebri basim procubuerat, qui cocretus arterias eas obstringebat, uae retiformem contextum conficiunt, Sc quae linc in cerebri ventriculos propagatae, choros.dem alterum constituunt. Cerebri autem ventriculi prorsus illaesi inanesque cernebantur. Hinc edoctus,alterum qui citra causam externam apo-plexia extinctus esset, dissecare visum est, in quo humor crassius &viscosus similiter ad cotextum retiformem inuentus est,cerebri ventriculis nec

370쪽

oppleris nec obstructis. Hinc ego ratiocinatuβconsentaneum putaui, iis arteriis vel obstructi vel compressis apoplexiam gigni, quod tum cerebrum nihil spiritus e corde per subicctas arterias recipiat itque necesse illius motum sensumque perire. Quidam haec opinor animaduertens recte dixit heri apoplexiam interceptis viis qui

sunt cerebro cordique communes. At ne videapensi parum meminisse , ad epilepsiam reuersu edissere causam eius quae ipsoniet affecto cerebrfit. E v. Non alia profecto videtur, quam eiu quae per consensum. Vt enim aliquando obses Hau mus e sumino capitis vertice,in quo stib percranio vitiatus venenatusque humor coercebatur, vaporem manifestos su intro subire,qui cpilepsa concitaret,hancque postea caustico pesanatam medicamelo, ita proculdubio existim: ri debet intus,vel circum meninges, vel circuicerebri substantiam vitium contineri veneni amulis cuius ex linteruallis impetu facto, epileps

suscitetur. Aperto epileptici philosophi quid

cesserat capite , qui vehementissimo eoque fel perpetuo dolore vix digitum lato circa sincipitorquebatur, deprehendimus crassiorem inentigem ea sede,caluae ossi adhaerescere, pauculo hi more pulti interiecto In altero cerebri s absta ilia humorem foetidissimum , cumque exiguus

contineri. viritisque tamen ventriculos & me: tus omnis humoris, omnisque obstructionis e

pertes. Multos ipse(scio vidisti inde epiloptici euasiss