장음표시 사용
341쪽
LIBER SECUN Dus. 33 Sant. Haec tametsi adeo obscura est & naturae
1rcanis inuoluta,ut nec propria essentia, nec nomine comprehendi possit,eam tamen de esse costat & aliam ab intemperie. Iam vero si quartanarum popularium causa obscura & delitescens est, necesse fuerit ipsas quoque quartanas,essentia obscuras Sc occultas haberi. BR. At nihilominus
uno omnes Ore quartanarum caeterarumque intermittentium essentiam in humoris putredine,& ex huius differentiis, illarum differentias constituunt. Ev. In illis fateor putrescit humor ali. quispiam Taeterum neque is , neque calor illius soboles , tota febris est essentia. Grauis Lepe humorum putredo & coercetur in nobis & expellitur,quam nec febris antecessit, nec comitatur, nec consequitur.In elephantiast, in lue venerea, tanta plerunque putredine corporis tum interiores tum externae partes Obsidentur ut exesae quasi laceratae excidant, idque nullo febris indicio. 3 R. Haec duntaxat mihi persia adent no ex qua-uis sine delectu putredine,etiam si grauissima sit,
febrem enasei. Ev. Edissere quaenam putredo febrem, Sc quae nullam accendet. BR. Hoc si verbis explicare coner, frustra laborem. E v. Id igi tur fatendum est unum quippiam ex eorum numero esse quae nos fugiunt, tacitum & obscuru . Ne quid autem sit spiceris aut metUaS, non magnopere contendo, idipsum de quo nostra est disputatio a coelo ne prodierit , an intus sit in corpore genitu,Vti & venena no pauca. Satis sit
342쪽
338 DE ABDIT. RERUM CAvs Isin re controuersa demonstrare id quicquid est occultum nec solius intemperiei sobolem esse Aine igitur graui ille putredine scateat sine febre hic vero cum febre.Hic praeter simplicem putredinis rotionem, aliud quippiam circupasserit ;quo febris incitatur quod accedes febrem inducit,decedens abducit. Id quocunque nominappelles,1 putredine diuersium quiddam est, ii
quo consistit febris essentia. Hoc autem ut constet luculentius,paucis referam quae obseruationibus olim animaduerti, quorum & vos limili videre potuistis. Misellus quidam quartana febr simplici,& lue venerea sordidis ulceribus deformi, duobus sane quam contumacisshnis malico flictatus,opem medicam exposcit. Conuenicter praepurgato, ligni guaiaci decoctum imperatur cum victu tenui admodum exquisito. I crum perseueratia,uniuersi corporis putridus humor partim absorptus partim dissipatus est in fidores. Omnisque partium intemperies sic abactest , ut maligna quaeque Ac sorstidissima vice
quibus tum nasi extremum exciderar,tum reliquum corpus omne scatebat,ad cicatricem preducta sint. At nihilominus cum a lue venerea irte re vindicatum corpus videretur, omnisque ihus obstructio soluta, omnisque exhausta putrido,quartana tamen contumaciter in tempus icgissimia producta est. Ex quo intelligi potest pr
ximam illius causam non in obstructione, nothumorum putredine , sed in affectione quadai
343쪽
LIsER SECvNDus. 33ysecretiore statui , quae partibus ipsis inhaerescit Hanc Galenus iam senek agnouit, de febribus intermittentibus ita sentiens: Harum circuitus repetere minime desinit,quoad dispositio in parte
generante excrementa seruetur. Quin& eo loci
paulo altius quam libris methodi, & primo artis
ad Glauconem,febrium curationem instituens, praecipuum sanationis scopum este ait dispositionis huius correctionem. E a autem febrilis dispositio e ab intemperie longe diuersa. Hoc ipsi unex euentu siperiori contrario aestimemuS. Saepenumero quartana febre soluta,corpus etiamnum permanet impurum, alias quidem aliis febribus, ias cruditati,asias lienis scirrho, alias cach extae vel hydropi,alias aliis ex putredine malis obnoxium. Hoc non modo in pestilentibus & contagiosis, verum etiam in venenatis morbis omnisus Dioscorides accidere tradit, ut quum tCpOre vis illa venenata & presentanea perdita fuerit , vitiosa quaedam affectio diuturna relinquatur, qUae comunia aliorum morborum remedia coniuri emque medendi rationem effagitet. Sae pe etiam ex impuro corpore & putredine cono
ferto,vidimus quartanam febrem non simplice modo Ad & duplicem ti triplicem propriis antidotis abigi,nulla purgatione praemissa Sc stabili impuritate. No praeter rationem propria quae dam febrium remedia invulgantur , quibus vel
aniculae optimis medicis calumniam texunt illo-iumque artem insimulat. B R. Multa in peregri 2. De dis
344쪽
33o DE ABDIT. RERUM CAYSIS natione vidi hac de re incredibilia, quae tanquomnino ridicula sum asipernatus. E v. Itaque sputredo profligari potest manente febris essentiae, rursumque essentia dissolui manente puta: line,perspicuum esse debet illa variis diuersis
tum naturis tum essentiis teneri. Quoniam aut
de quartana febre exempli gratia sermo habiti
est,reddat vestrum aliquis manifestam causian cur ea licet interdum annos quatuor perseuere nunquam aut rarissime eunde hominem bis tita vita preliedat. Equidem hactenus unicum bprensum audiui. Aut cur quartanae febris stat& quae errabunda non sit, circuitus pomeridinis duntaxat horis inuadat Haec qui S ram occita & inuoluta esse credat , si non etiam occulplaneque obscura quartanae sit essentia BR. Nua audio. E V. Immo peruetera, licet nondufortasse animaduersia. Adde etiam quartanam icontumaciorem fore, quo meridiei propius iuaserit. B R. Ea fortasse causa sit, cur medicadmodum prudens , in ciuem aliquando incit ad earum febrium omniumque populariti miborum curationem, selectas antidotos diliges siderum obseruatione adhiberet, nosque freqiter magna operUm suorUm teneret admiratne. M a na etiam probabilitate id suadebat quest ad finem libri de natura humana, siue I pociatis,siue Polybij siue alterius is est,omnes
bres exbile esse.Nos preterea graui in errore vsari, qui ut omnis continuae febris materiam maie
345쪽
natoribus esse venis, ita omnium intermittenium causam existimaremus in carne seu in ipsa
rorporis mole contineri, Uno Galeni argumen-:o, de rigore,& de sudoribus inclinatione erum entibus. Is magna rationum essicacia, ex causis, ex signis,ex curandi ratione , docebat intermi centium materiam saepius in ventriculo, aut in vi- siceribus, aut in ventre inferiore coerceri: hin que nihilo minus quam ex corporis mole dc rigores & sudores moueri. E V. Optime nunc tecum ageretur si ex his paucis, abditiora quq dam
ab illo diligenter pervestigasses. Multa quippe viri docti usu longo parta , sibi tanquam in thesauros recondunt, quae etiam si publicae utilitatis desiderio tenentur,inuulgare dubitant, ne multitudinem veterum doctrina confirmatam vellicent ac irritent. BR. Tu vero de his quid sentisEEv. Heccine vis in sinu tuo dicani Galenus nondum artis operibus cofirmatus, secundo de Cris hoc continentem febrem ab intermittente di strimine seiunxit: In tertiana per totum corpus bilis defertur, atque ideo vehemens fit rigor, bilisque superuenit vomitus, urinaeque ac sudores biliosi sunt. In ardentibus vero, quae nullam habent intermissionem,bilis humor in vasis una cusanguine cotinetur: atque hae ipsie a tertianis di ferunt(quanuis eo qui utrunque facit morbum humore communicent quod in his quidem intra venas continetur in illiS Vero cum vehemeter
moueatur, per singulas corporis partes dissemia
346쪽
3 2 DE ABDIT. RERvM CAvs Is natur,quo fit ut delationis impetu ipsa per se ipsam expurgetur & sudoribus atque vomitionbiis finiatur. Et alio loco: Nam quae in sola flaubile febris acceditur, si quidem bilis adhuc intrvasa maneat,exquisita febris ardens nuncupatu si vero per totum corpus deferatur , tertiana. Si
S: si ab atra bile fit febris, quum per totum colpus delata se erit, quartana essicituriquum immibitis,illa quae quarto quoque die excrescit. Sicusi ex pituita ortum habeant vel quotidianae fit nvel quae singulis diebus accenduntur: uno se differetes,quod vel per venas,vel per totum copus in eis deferuntur humores: & quod cum igore de vomitibus ita sudoribus fiunt , vel si his. H qc igitur sunt quq a Galeno iuuene prontiata hauia quaquam receperim: quandoquidetum aetatis non aliam sede humoribus quam Nnas designabat in quibus vel illi putresceret, Villinc in corporis habitum irrumperet. Caeteruaetate & rerum obseruatione iam maturior, cundo de differentiis febrium anxie admoducausam inuestigans intermittentium, cur lcircuitione quadam repetant, aliam his origialiumque fomitem instituit.Neque enim hutarem,qui putrescens circuitus est materia,sem Ie venis maioribus exilire aut illic contineri, sin Vna quapiam corporis parte quae propriades est propritisque fomes febris intermittent Etenim post aliquot de circuitu repetentiu m borum demonstrationes,ita colligit: Ubi pari
347쪽
LIBER SECUN Dus. 3 3 qua debilis essicietur, id ei causa erit cur no excrementa solum, sed ipse etiam sanguis corrumpatur ac putrefiat, de febris accendatur. 3c mox: Quinetia ubi nequeat concoquere quaelibet pars genita in se excrementa,aut expellere ad aliam,
tale sibi ipsi initium febricitandi , quale ea quae
tranfinittit alteri, adfert. Ita enim in parte Vna- quapiam excrementa colligi putat,vel partis laesius vitio de imbecillitate, vel alterius mittentis robore Itaque ut alio inquit loco, Saepe di posi- Cap. s. tio in iecore Sc in splene attulit febrem, quoties aut inflammatio aliqua aut obstructio putredine accendit. Hinc primo artis ad Glaucone inquit, vix citra oris ventriculi iniuriam fieri quotidianam, nec sine lienis vitio quartanam, nec tertianam absque iecoris offensione. Quod autem de . hisce partibus attulit, ide de de vicinis omnibus quaecunque circa mesenterium pancreas Sc intestina insident accipiendum est. In his enim inistermittentium febrium causa fomesque residet. Quod autem secundo de Crisi adferebat, rigore fieri flava bile mota delataque per corporis habitum,id certe perpetuum non est Immo secundo Cap 3. s. cyde differentiis febrium per quaecunque loca sen- si tientia ea feratur,ut per praecordiorum membranas ,rigorem excitare tradit, quemadmodum Scab aestu,a lassitudine, a medicamento calido Scacri quod viceri adhibetur. Licet autem putredo in quapiam parte laquam in fomite coerceatur:
neq, illinc putridus humor in omne corpus per-
348쪽
3 DE ABDIT. RERUM CAUSIsmeetivapor tamen calorque putredinis illinc it Omne corpus effunditur, quod sane Galenus sticonfirmat: Ubi vero calor superet materiam appellatur incrementum & ascensus tale tempus A tque eo tempore augetur calor tam multus, vnon solum deurat locum ipsum qui veluti causputredinis est, sed iam per continuitatem depascat uniuersum corpus. Haec sunt quae de re proposita ex Galeni mente deprompsi, quae curadi immitor,omnia sane iis consentanea quae a celebri medico audieras. Plura adiicere possem, se inclinans iam dies,nec ipsam nos curandi ratione persequi,nec suscepti arguinenti metas transilire sinit,quod omne in rerum abditarum causipositum erat. P H. Cognitis ergo epidemioru pestilentiumque morborum causis, ad contagiosic venenatosque morbos diuertamus.
Vx umbra proximis stirpibus asboribusque grauis, apud Ovidi
sic quaeritur: Me,fata ne laedan quoniam sata laedere dicoramLin extremo margine fundus habet.Narbong taxus tam presentest veneni, ut authore Dioscoride,si qui dormiet sub ea aut in eius umbra subsideant,laedantur e
349쪽
sepenumero moriantur: quandoquidem corpori uniuerso strangulatum dc celerem interitum infert. Basiliscus tantae perniciei ab Avicenna describitur, ut non cos modo qui vel manu vel alia corporis sui parte,sed etiam qui virga attigerint, momento necet et quod Sc visti de libito efficere
tradunt. Torpedo piscis piscatorem qui se hasta
attigerit, in stuporem inducit. Sunt 3c alia non pauca tum in animantium tum in stirpium genere , quae possint integrae cutis contactu horni,nem interimere. At multo plura quq aperta cute, ut venenatae sagittae, aspidis, hydrae, Viperae, cerastis,dipsadis, anguis, scolopendrae, salamadtae, stellionis,pastinacae, lacertae, draconis, crocodili,
phalangij, scorpii, & rabidi canis morsus . Epidermis densa quum sit atque valida,hebetiorum de crassiorum venenorum substantia altius penetrare non sinit, nisi vel findatur vel dilaceretur: quae autem in venenis essicacissima fiant, illam
quantuuis validam ac densam penetrant, intrO-que penitus subeunt. Omnium quide vis 3c pe nicies ex ea sede quam primum attigerit, sensim in corporis principes partes & in artus invadit, dum corpus omne labefactet, idque omni veneno peculiare, ut pedetentim serpat, aliud quideoc us,aliud segnius. Rabidus canis demorsu sa liuae aut humoris quiddam eructat,in quo vis est veneni. Id intro subiens spiritus,sanguinem, humores , partisque substantiam contagione labefactat . hinc sensim serpit longius in partes prin-
350쪽
3 c DE ABDIT, RERVM CAUSIscipes, sed tam segniter,ut raro ante diem viges
mum , interdum non nisi anno symptomatis se prodat. Per has moras nec febris,nec malu aliud ullum percipitur , nec scit aeger quanta pernicie lateat. At quum haec tempore in cor penetraue rit, vellicantur praecordia, aeger indignabundueuadit, nec stare, nec quiescere potis, furentis ii morem huc illuc effrenath agitur, manibus or dilacerat, alios dente petit lex ore spuma promanat, oculi torui & aspectit horrendi, febris valida, sitis inexhausta, & tame aeger aquam omniaque liquida , adeo perhorrescit ut emori potui eligat quam bibere aut ad aquam deduci. Quibus malis defatigatus tande misere cedit e viti
Phalangij aut scorpij aculeo, tum alia tum breuiori tempore fiunt symptomata, quod propiis
expeditiusque venenum serpat. Itaque omnivi pernicies ab ea corporis parte exoriri, quamprmum hetifera vis attigerit, illinc sensim in omr corpus irrepere, ipsumque permutare,& perimire animaduertitur. Id dc inuenta coprobataqt curandi ratio cofirmauit, quae veneni perniciei ea parte qua intrauerit reuocat, vulneris dilattione, partis demorta suctu, scarificatu, assix
cucurbitulis, medicamentis acrioribus. Et ne icgius intro serpat, eam arcet iniectis vinculis actioribus, carnis circusseriptione, urentibus mdicamentis vel candente ferro, nonnunquam e tremae partis amputatione. Perniciei vero faettiam res insuit atque domat antidotorum esse,