장음표시 사용
381쪽
LIBER SECvNDv S.Ilicibus glandes cantataque vitibus uua Decidit , re nullo poma mouente fluunt. Haec nisi multorum fide.eomprobata contesta, taque forent, non tam multas leges Iurisconsul toru prudentia in magos tulisset: nec iis qui mes.ses excantassent, in lege duodecim Tabularum poena esset constituta. Vt autem magicis artibus daemon non res ipsas, quippe quas generare non
possit Ad solas rerum species & spectra quq dam exhibet, quibus hominum mentes quasi praestigiis illudat, & oculorum aciem praestringat: ita& in his quq ad medendi usum quouis modo accommodantur,nec certa, nec tuta sed fallax,captiosa & periculosa est sanatio. Vidi scripta cha tuta collo subnexa uniuersi corporis icterum una nocte detergeri: vidi & febres verbis,cerimoniis quadamtenus profligari, sed quae mox similiter,
aut multo deterius recurrerent. Potest quidem daemon quosda integre per sanare, at tantum beneficium in hominem,quem perpetua consecta tur inuidia, coferre haudquaquam velit. Fictam duntaxat simulatamque sanationem exhibet,c ius admiratione peruersias hominum mentes i retiat,sibique infidelitate subiuget,hoc unu cum primis adnitens, ut ab his quos seduxerit diuino cultu & honore dignetur. Haec tum diuina tum magica remedia sunt trans naturam. Existunt autem & quaeda inania vereque anilia,quae quoniam h ominum imbecillitate nimia superstitione iamdiu occupant, superstitiosa dicimus. Ea
382쪽
3 8 DE ABDIT. RERUM CAUSIssunt de quibus dicere nemo possit, cur dc undi
creditas vires habent. NeqUe enim a temperamento neque ab aliis manifestis qualitatibus ne que a tota substantia. neque a diuina vel magic: potestate. Eiusmodi sunt scripta,signa,characteres,annuli, qui nec Dei nec spirituum opem implorant. Si nulla superior causa accesserit, qui sola figura, vel character virium possit ad profligandos morbos obtineret Omnis quippe effectio ex contrariis est quae in eodem posita genere, partim similia, partim dissimilia sunt , ut nec calor in saporem, nec sapor in odore Vel sonum. nec sonus in figura: ita sane nec verba, nec figurae, nec characteres in morbos quicqua esticiant. Non solum autem in iis quae trans naturam, verum etiam in naturalibus plerisque remediis si1- perstitiones incidunt: ut dum herbis, stirpibus, lapidibus aut metallis vires attribuuntur,quq nec ad manifestas qualitares iec ad totam illaru siti, stantiam accedunt. B R. Iuuaret exemplis is haec patefacere. E v. Superstitiosum dico morbum co, si mitialem his prolatis gestatistic caminibus finiri: Gasi arfert myrrha his Melchetor, Baltasar aurum, Haec tria qui secum portabit nomina Regum, soluitur a morbo Christi pretate caduco. Dentium dolorem mitescere, si quis dum sacrum
sit dentes contingat haec verba efferens . Os non comminuetis ex eo. Strumas, aut laxiorem columellam sanestere iis precibus,quas nobis Aetius scriptis reliquit. Vomitiones conquiescere cerimoniis
383쪽
LIBER SECvNDVs. 3T'moniis & verbis quibusdam,quae medicaturi vel absentes pronuntiant, satis fore rati si modo laborantis nomen cognitu habeant. Theophrastus author est ischiadicos carmine sanari. Cato pro didit luxatis inebris carmen auxiliari. Dixit Homerus profluuiu sanguinis ulnerato femine Vlys sem inhibuisse carmine. Vidi quenda qui e qua-
quacunque corporis parte profluentem singui nem cohiberet , partis contactu verba quaedam obmurmurans. Sunt qui liqc commemorent, De latere eius exivit sim guis & aqua . Ad febres sa nandas quisn multae circunferuntur preces Est
qui laborantis prehensa manu dicat, Atque facilis tibi febris haec sit, atque M ariae virgini Christi
partus. Alius anteparoxysmu manuS cum aegro
to lauat recitans secreto psalmu illum solennem, Exaltabo te Deus meus rex. Si quis asino in au rem dixerit percussum se a scorpione , transire malum protinus tradunt. Vt verba, ita dc scripta in stiperstitiosis multa numerantur. Ad a cendam lippitudinem charta in qua duae graecaeliterae P. A. inscriptae sint, circumligata lino si ab nectatur collo. Ad dentium dolorem ridiculum hoc scriptum appensum: Strigiles falcesque dentatae, dentium dolorem persanate. In his etiam quae foris admouentur, non leuis plerunque sit
perstitio est. Eiusmodi illud est Apollonij apud
Plinium: Vi interempti dente gingiuas in dolore scarificari. In calua interfecti igneque cremati, aqua e fonte noctu propinare comitialibus uio
384쪽
38o DE ABDIT. RERUM CAvs Isbis. Ex calua suspendio interempti catapotia fiet cotra canis rabidi morsus Nam si dens aut calulias vires n5 a temperamento,sed ut credi par essa proprietate totius substantiae , & a tota specinanciscitur, uniuscuiusque hominis vel dens,vccalua eadem facultate viget, neque quod vi si
Lib. 18. G. . interemptus, eam proprietatem facit. Eadem superstitione sunt, dissiciles partus statim solui, cunquis tectum in quo sit grauida, transmiserit lapide vel missili quodam , ex his quae tria animali singulis ictibus interfecerint, hominem, aprUmvrsam. Et probabilius id efficere hastam militarem euulsam a corpore hominis, si terram norattigerit. Comitialem morbum sanari cibo e carne ferae occisie eodem ferro, quo homo interfectus sit. Immatura morte raptorum manu, strumas,parotidas,guttura,tactus anari. E tribus puteis pari mensura permistas aquas, prolibare nouo sic ili, reliquum dare in tertianis accessu febrium bibendum. In quartanis fragmentu claua cruce, inuolutu lana collo subnectere. A quartana febre eum liberari qui vinu biberit,in quocim mersus fuerit gladius,quo sit caput abscissum
dc eum cuius unguium resegmina anguillae viva colo subnectantur in linteolo,illa mox in aquair
dimissa. Lienis dolorem sedar si pecudis lien illsupertendatur, dicatque medicus lieni se medicinam facere. A tussi unum queque liberari, qui in OS rubetae ranae inspuerit, ea mox viva dimissa. Laqueum suspendiosi circundatum temporb
385쪽
LIBER SECvNDUS. 38ibus,capitis dolorem sedare. Fascia mulieris alligato capite dolores imminui. Hoc verbum Abracadabra,chartae ea figura inscriptum quam Serenus tradit, ex collo appensum, a febribus maximeque ab hemitritaeo liberare. Quid etiam veri id habere potest, quod multi assirmant, lathyris quae tithymali species est,folium sursum euulsum si sumatur vomitionem mouere, deorsum
ruptum deiectionem Est qui profitetur icterum
omnem fanari, si laborantis urina mane in ollam emicta igni sensim effervescat,dum tota in vapore exhalet,diebus nouem continuis. Alius ad febrem omnis generis intermittentem,virgas duas parallelas verborum vi mediis partibus committit, ipsoque contactu vincit crucis effgie, quam
collo subnectit: sic quidem multos leuat,sed qui
fere grauius recidat. Innumeris tum Plinius tumalis complures scatent magorum c5mentis, quibus vulgus in sui admirationem trahant. Quin& in herbis no pauca videas sis perstitiosa figmenta, qualia Galenus ab Andrea & Pamphilo conscripta commemorat incantationeS, tranStarmationes & decanoru daemoniorumque herbas si cras. B R. Valde nobis arridet cordique est tua hqc luculenta ela morborum de remediorum qu qtrans naturam sunt notatio: in qua dum a naturali cotemplatione confusa qu*que seiungis, reddisque singula seorsum pura, nos certe vindicasa tetris tenebris & a densa caligine. Nunc autem in naturae limites regressi, ea potissimum scrutes. De Jmpli.
386쪽
382 DE ABDr T. RERUM CAusis mur, que possint occultis morbis opstulari, eaquivel a coelo,vel ab semetis,vel ab animatibus,vea stirpibus . vel a metalli, Sc lapidibus: extra haei nihil nos potest naturaliter vel iuuare,ves laedere
formae seu totius substantiae proprietates quot sint illarum disserentiae, C A P. X VII. mitibus contineri, ex sia perioribus demostratio nem habet. Nam si occulti morbi usquam pro ueniunt. necesse est & contraria illis occultaquiremedia existere. Nihil in ii ac rerum uniuersitati subsistit, cui non ev simile, Ac contrarium quid dam natura protulerit, etiam si nostra diligenti: nequit in uenari. Vt igitur morbis ex intemperie
contrarias ex intemperie VireS : morbis ex maloria, contrarias materiae facultates: & instrumentariis secundas medicamelorum Vires ex permistis materiae temperamentique viribu S ortaS Op- onimus Ita sane occultis totius siubstantiq modis, necesse est natura contrarias vires compara-Vr, quae de ipsae occultae sint, de totius substantia
387쪽
LIBER SECvNDUS. 383 dissidio illis aduersiae. Etenim tam immanes motabi nunquid propriis destituti remediis iacebuntrSiccine naturae res tantopere ad vitam necessariae defecerint Itaque in earum & facultatum requalitarum genere, quae a tota substantia fluxerunt, ordines multi Ceu gradu S collocandi, quorum extremi sint contrarij: ex his aliae nobis in-sestae & prorsus inimicae, aliq contra tota substantia familiares & amicae, & quasi nostrae naturae conservatrices. Hae si int quas medicamentorum occultas proprietates ut is appellat Possum opinor de aliter harii necessitatem persiuadere. QDT-cunque animantium, stirpium, lapidum, metallorumque corpora Signuntur quando exprimis quatuor rerum initiis materiam sumat, simul ex permistis illorum qualitatibu S temperamentum sortiuntur, ex iisque vires habent, quas nOS primas simplicium medicamentorum facultates appellamus. At quando non modo qualitates, sed etiam elementorum substantiae in genitis rebus confius, etiamnum manent ac persistunt, nece sum est hinc etiam vires quasdam seruari, quas in materia sitas esse diximus. Elusinodi sunt grauitas,leuitas mollitudo,durities de reliquae a m teria qualitates quas de more secundas appellat, non quod aliis posteriore ortum acceperint, sed quod minus validae suat minus que effectrices.
Praeter has vero tertiae sunt a totius forma profecta. Si enim simplices qualitates viribus praediatae fiunt, necesse est rerum formas atque substan-
388쪽
38 DE ABDIT. RERUM CAUSIstias multo prqstatioribus excellere. Hae sunt quarum genus uniuersiim Galenus a tota substantia prodire commemorat, parce admodum, timide dc obscure, quid hoc rei esset interpretatus. P H. Tibi vero quid esse videtur tota rei substantia EE V. Si ea neque temperamentum est ex primis qualitatibus, neque materia elementorUm, quid aliud esse dicas quam totius geniti formam Hac nonne alias summam rei perfectionem, alias sub stantiam, alias dc essentiam, nullo nominum delectu appellat P H. At nusquam Galenus tertiam hanc facultatem ad formam rei, multis autem to cis ad prima rerum Omniu elementa refert. E V Ita quide facit,quoties Omnia quaecunque fiunt
probabili ratione illustrare,& quasi sub obtutu diponere contendit,ne quid ignorare videatur. Ain Verecunde Veritatem quoimus, neque ad elementorum qualitates , neque ad illorum mate.
riam, tota rei substantia accedit, sed proprias a si Lib. simpli, una vires est sortita. Ita quidem Galenus quoties
V ic spretis argutiarum aculeiS,rem Omnem vere nil
deque explicat, totam substantiam plane diuersam facit ab elementorum facultatibus: maximi quo loco de medicamentis totius substantiae si militudine attrahentibus,hunc in modum disse.., rit, Est autem dc aliud attrahentiu medicamenaa toru genuS, qualitatis familiaritate trahens, quocnihil aliud est nisi similitudine totius substantiae , , sicuti accomodatum sibi alimentum trahut, qua nutriuntur omnia. In his sunt purgantia omnia dc quae data
389쪽
LIBER SECUNDUS. 38sae quaedam alexi teria. Haec deinde vim non ab Helementis accepisse, ita demum confirmat: Cali- da autem esse oportet hec omnia, nam de his in diter quae est substantiarum similitudo, id potetius ratrahit quod est calidius, quippe quod similitudi- ni calore addidit auxiliaruJ. Quum enim duabus 'γde causis id trahat, superabit profecto id quod
unicam habet cur trahat causiam. Haec Galenus. 33
Quibus plane vel nolens fatetur quod est veris simum, totius substantiae similitudine diuersium
quippiam ab elementorum qualitatibus,eamque attractionis praecipuam causam esse , solum autem iuuari elemeti calore. Si duae causiae hae sunt, substantiae similitudo atque calor nonne diuersae sunt & diuersam originem sortitae Non potest igitur Galenus non in eas incidere occulraS rerum proprie ates, quaecuque sint illarum causiae. Quarundam facultatum probabilem causam de . prompsiit, idque facile aliarum certe dissicilius, aliarum nulla prorsus est assequutus. Quo quoties forte incidit, cogitur vel inuitus ad occultas rerum proprietates confugere,& illinc quasi auxilium implorare. Libro secundo de naturalibus facultatibus, de vi attrahente cotra Erasiistratum disserens, rursum in eandem sententia tertio de simplici medicina inquit: Ostensium siquidem , est a nobis in comentariis de naturalibus fac uia Dialibus quod qualitatum quae in substantiis fiunt ,
proprietatibus attractione S complentur. Quin- adi
etiam libro de respirationis usii Erasistratu ridet
390쪽
38c DE ABDIT. RERUM CAvstgdc criminatur, quod curiosius multarum rerum causas conquirat ac inuestiget. Ita enim suscepta cum Erasistratiis disputatione sermonem insti , , tuit: At si Erasistrati(inquiunt rationem reprehendis, aliam dicito. Dicam equidem, sed si vos , , primum dixeritis quid in causia sit, cur piscatorescotactu torpedinis obstupescant quod sinopos M sitis, hoc saltem nobis concedetis, ut illam ania,, manti vim esse dicamus, qua stuporem contactus, inducere possit, idque adeo poteter,ut per ipsima , , tridentem ad piscatorum usque manus facile discurrat affectio. Ergo piscium qualitates esse c5a, cedetis, quibus vel stuporem, vel caron, vel fria, Sus, vel putredinem, vel aliud inatu adferre possint: aeris eandem vim esse negabitis Sed osten-
, , dere non licet (inquiunt quae sit ipsa seu vis, seu
, , qualitas. Iniquu est per obscura& incerta quic- , quam euerti ac refelli. Itaque multas rerum virtutes,occultasque proprietates vel ex Galotis coperimus,quarum nulla sit inuestiganda ratio. Id nusquam clarius gundecimo de simplici media cina, ubi de cancris fluviatilibus ustis agens, Pelopem p rq ceptore situm vellicat, qui causam res
dere vellet cur ij medeantur demorsis a caner ii bi do. Sic enim post alia multa: Nam cancroruma' cinerem, quia exiccandi vim habeant, mordenaa tium canum venenum absumere, simulque disea: rere,ita enim dictitabat Pelops ambitiosa protes a, sone iactitans se talium omnium causas nouis a. se. At nisi me plane scire quippiam ante persua,