Io. Fernelii Ambiani de abditis rerum causis libri duo

81쪽

nium esse communem: nam & A ristoteles anumam definiens,inquit esse actum corporis naturalis organici: quod organorum coformatio siit ei corpori,quod vitam & animam suscipiet, ne cessaria. E v. Tertius ad haec est spiritus quidam, per totum fusius, cui salutaris inest & vitalis color. PH. Cur hunc inter praeparationeS numereS, nondum mihi plane constat. E V. Si pro competato tibi est,animal omne calorem in se continere ac severe,quo vitam tuetur quoque extinci o iblius anima decedit atque intermori rur, nequamquam in dubium vocabis, quin spiritalis ille chlor,ad vitam degendam sit omniti maxime necessarius, quippe qui & ad animae naturam accedat proxime,& illi perpetuus atq; indiuidi ius comes sit. PH.Sed quid prohibet, quo minus hic

ad superiores praeparationes referatur, cum noti secus atque illae ex elementorti concretione prodeati E V. Et si elemetorum soboles est prima illa pugni Eu- praeparatio, conformatio tamen & spiritus, non reae A t eae illinc, sed e diuiniori quodam principio ori , p,grati nem ducunt. PH. Quid dea: E v. Quoniam fieri: - . nequit ut elementa vel diligentissime ac summa

cum ratione temperata, per se nullius Ope alte- huuferius,aptam eo ori conformatione,sensum,mo- ex clam Iutatium ve conferant. Quam enim legem,aut quam mensuram his essiciendis fieres PH.In explicabilis est,mea quidem sententia, temperameri modus. Ev. Id in coformatione longe magis dicarum:

nam hoc aut illud temperameto esse calido satis

82쪽

8 DE ABDIT. RERvM CAVSi stelligitur, eo quod calidum & igneum elemei tum caeteris clemetis in permistione praepolleata Itemque tactu frigidum si senties, frigidum et mentum dominari: sed quanam ratione factum sit, ut haec aut illa fuerit huius aut illius rei figu ra,id vero est, quod nec dicere, nec ment e Cose qui possis. Plurima enim cernimus quae cum sint eiusdem temperamenti, dissimiles tamen figuras accepisse aursumque cosmiles esse figuras, quorum sit dissimilimum inter se temperamentum: id quod ex medicorum sententia plenius postea& uberius probabitur. PH. Videtur id ratione, aliqua ex parte fulciri. E v. Porrb insitus is siue ipsissimi s re t tus siue calor, qui vitae est & opifex & vinculum, non poterit partium corporis tempEramemto acceptus referri. PH.Id quoque si placet,aper. tius doceto. E v. Repente ac recens extincto iugulato ve animante, partes similares,sua singulae aliquandiu retinent temperaturam. P H. Id mininini iam a te supra demostratum fieri non posse, ut insitum rei tetraperamentu tam subito m tetur suamque velut exuat naturam. E v. In Astamen partibus tum neque insitus ille calor ne

que spiritus inest. PH. Quid mirum Nam idcirco interiit animas eiusque partes , quod animae vitaeque conservatrix causa, nempe spiritus ille calidus , nobisque insitus , aut subito evanuerit dissolutus, aut extinctus perierit: etenim aperte cernimus,quod ab A ristotele annotatu est, mo-xibundum animal refrigescere. E V. Hinc itaque

83쪽

concluditur insitum illum siue spiritum suec

lorem,nihil ad remperamenti rationem pertin re. Et quoniam spiritus qui in arteriis praesiertim maioribus est, Inder corporis partes non censi Pur,sicuti neque qui venis clauditur sanguis,fieri proinde necesse est, ut nec ille si ritus calor quicquam pertineat vel ad corporis substantia es ad temperamentu ex elementis naturae ortu quare noc ipsum nec spiritus nec cotarmations efficiens erit, sed haec h diuiniori natura flu- Oportet. PH. Iam primum in mentem mihi enit Auerrhois ille,in Arabum factione primae:xistimationis philosophus,qui collectaneorumectione prima,tuam sententiam sequutus cenuit innatum nobis tum calorem tum sipiritum

leutaquam ex partisi corporis teperatione pro

aIt: ParreS natura quidem & ,unt & assiciuntur in totum a calore ipsis innao,qui aliuS etsi ab eo,quem a temperameto ad iucuntur. Experimento quippe anatomices coiertum exploratumque est, corde corpusculum UntIneri vaporosium exquisiteque calidu, quod Lipso per arteriarum ductus in uniuersum dematur animantiS corpus atque transnittitur. qvibus planum facit nobis insitum ca-orem & sipiritum,non modo ignis natura Con lutonemque non retinere sed ne ab elemento-um quidem concretion permistioneque om-

uno prodiisse, quasi illorum diuinior quaedam e origo,quae qualis sir,neque mihi occurrit, ubi

84쪽

8o DE ABDIT. RERUM CAUSIs ille expresserit,neque aliunde possum, ulla diligentia plene consequi Tu proinde quicquid de his habes animo comprehensium (habes autem ut scio plur inum id deprome quaeso,& libera eas praeliter nobis impartire. E v. Rem petis perquam Dratio'ei . sane lubricam,& plena periculi, unamque Om-

hemisse c*c ri invi maxime temeritatis obnoxiam calumniT,

sed audebo tamen,quando ita postulat disiput

tionis continuata series,quantum ea de re teneo e id vobis exponere,ut ratione inter VOS communiter agitata ex aequo re bono statui possit, amoporteat his de rebus esse,doctorum & veritatis amantium hominum,sententiarac primum quidem caloris & spiritus, mox deinde formarum originem ortumque commemorabo Qua in ressic agam,ut mea Omnia firmisse. corroborem exHippocratis,Platonis, Aristotelis & Galeni decretis. PH. En in hoc sumus, avide quicquid dicturus es excepturi,& tanta diligentia expensiuri,quata ab hominibus maxima praestari potest. Ev. Quicquid vivit nulla putida materia creata

usius perfectum id appellat siue in stirpium sitiet in animantium genere positum id costitutumque est ex si iecto prodiit , quod est suum c

iusque semen. P H. Memini id esse supra confinctum.Ev. Ex hoc singulae primum corporis finguntur partes naturae vi,non aliter quam opifi- Cis manu:minutae particulae primum confusiae in ordinem postea digeruntur. PH. Saepe id obse uatum ferunt ab hominibus studiosis. E v. It que

85쪽

LIBER PRIMvs. 8rlue semen tanquam excellenti quadam sapienia praeditum, dum stirpibus quidem e terra, sed suae sit aliis elementis permista: animantibus ve-o e materno sanguine familiare dc quale cuique:x usu est nutrimentu suggerit,cocinnam simul

doneamque elementorum temperationem c5ert,essicitque ut sit unumquodque huius illius te discreti singulatisque temperamenti. Vnde li- uet singularem temperamenti rationem quam tonnulli temperamenti proprietatem dixerunt,um corpori toti, tum particulis ipsis vi seminis

aduci, atque etiam certe conformationem c5ositionemque subiecti, de qua ex Galeni mene pomeridiana disputatione plura colligemus. quo hoc modo complexi sumus priores duos raeparationum Ordines. Tertius porro qui peritatem spiritum,caloremqUe conficitur, Vt non

x sola elementorum temperatione perfici po- iit, sic apertius illustriusque quam reliqui a se line sili ortus initia ducit. Semen enim caloris c spiritus refertum asseuerant omneS,& has via es a parentibus accepisse. Nam cum sui simileuippiam generaturi parentes, nequeant in opusontinenter intaibere, quod aut prius quam peta ctum sit, intereant, ut stirpes aliquae, aut aliisitae rationibus sese accommodent, ut perfectio-am animantium genus Universum,prouida so-:rsque Natura,rerum aeternitati consulens quae

arenti inerant ad procreandum & vitam Iariendam Vires, eas per calorem dc spiritum se-

86쪽

8a D E ABDIT. RERUM C A vss smini comisit,exiguae quidem portioni, sed qua totius vicaria iisdem praedita facultatibus,toti simile procreet. Haec in rem pratentem tibi fatii sint,alias,dum ira ferct,plura fortassis audituro

REI NATURALIS POTENTIAM

non posse suopte impetu ad formam progredi. sed haud pecus atque actum de habitu Armam

elui de potentia materiae, CAP. v. PHILi ATRO S.

Gedum mi Eudoxe, has quaescmihi tenebras quibus offundor discutito iam enim supra docui

sti,potentiam esse materiae qua dam praeparationem, ad excipiedam certam speciem: at hae quaS se, mini inesse commemoras,sunt ne ea ipsia pstentia quam inuestigamusE E V. Sunt omnino, at-ue in unum idemque redeunti P H. Nulla iam emum verborum circuitione, nullo anfractu, rem omnem compendio Sc plane dixisti Est. An non illud audax, ne dicam temerarium iacinuS, rem tam arduam, tam a nostris sensibus abstru

sam, de qua doctissimorum philosophorus acerrimae sint & in hunc usque diem indefinitae coetentiones, tam paucis tamque apertis verbis cocludere Confidentia est haec certe intolerabilis; dc ab interpretis naturae modestia aliena. Tu

quasi digito attingas, audes quid potentia sit indicare

87쪽

LIBER PRIMvέ. ei dicare Ev. Quidni Sed iam age quaeso mi Phibliatre,quum potentiae nomine nihil sit nec philosophorum sermone magis tritum:nec disputationibus acrius exagitatum, poteris ne quam multiplex id sit recensere PH. Potero ni fallore primum enim Aristoteles potentia esse definiuit motus mutationisque principium: quumque id duplex sit, unum essiciendi patiendi alterum .duplicem inde potentiam statuit. Essici edi quidem potentiam esse dixit mutationis in alio princi pium,de qua Physicorum septimo multa: patie di vero, principium mutationis ab alioj qua ver bi significatione, rei cuiusque materiam appellat potentiam,sermam vero actum atque perfectionem. Harum utraque in substantiarum est genere. Praeterea autem id etiam nominis ad accidens quiddam trahitur, quod Aristoteli natu ratis potentia,vel impotentia dici solet Est enim habilitas vel affectio cuius ope unumquodque facile vel agit vel patitur: aut si mauis,propensio de procliuitas quaedam ad aliquid agendum aut patiendum . Sic omnes artes agendi potentias nuncupauit, quod principia sint mutandi in alio. Similes etiam assectiones rebus inanimis assciscit, quarum si ibsidio expeditius agunt obsistuntve,ne cotrariorum vi in deteriUS .commutentur. Patiendi potentia diathesis est, qua res quaeque in aliti statum prompte conuertitur. E v.

Consiste paulisper in portum enim iam appuli sti: nam ea de qua disserimus, est patiendi pote-

plexis s. Metapae

cap. I. In categ. sua litatis. S. Metaph. cap. 2

88쪽

quid siti foris

ma educi de potentia ma teria.

8 DE A BOIT. RERUM CAvs Istia, quae materiae tanquam Praeparatio quaedam insidens,eam aptam idoneamque reddit comutationi,& excipiendae quam appetit formae. Haec

est qua Alexander Aprodisiceus,recte inquit esse principiu materiae inditum,per quod illa apta sit ad omnia suscipienda,quae ab ipso dc ex ipso futura sinit. Ev.Quacunque definieriit, potentiam esse materiae quadam praeparationem dc instructionem, illi si non vltra qualis ea sit praepar tio investigandum putarunt, prodigiosa tamen commenta nobis obtrudut aborantque de nominis potius, quam de ipsarum cognitione reru. At si veterem philosophandi legem sequi volimVS ,res animo comprehens e nobis sic erunt, ut si sensibus essent perceptae. Tu itaque mi Phili tre,si ex tribus istis praeparationibus, concinnam materiae accommodationem clare intelligis, ne dubita te quoque potestatis puram essentiam te

nere. PH. Tenere me puto. Caeterum velim ut tu

mihi alia deinceps interpreteris, eaque 3c multa dc multis perobscura. Qiau philosophi dictitant, de potentia materiae educi formam,tu ne censes has praeparationes cum iam perfectionem integrana acceperint,formam de se emittere Scio quidem a Simplicio ea de re sc scriptum esse: In omni mundo, si quis exortus prodit, non aliter quam per potentiam ad substantia prodit atque perficitur, materiaque cum recipit formam per potentia ad ipsam perducitur. Et alio loco: Neq; enim omnino ab imperfecto ad perfectum ali-

89쪽

LIBER PRIMUS. 8squid peruenit,nisi media adsit potentia, addens is perfecto id quod deficit, siummam perfectione rasuscipiens a perfectissimao. Haec non siane dubi- Πto quin verissima sint, sed me nihil prorsus docent. B R. Si mihi liceret bona istorum venia ecto tibi o Philiatre,paucis explicarem, quemadmodum rei cuiusque species ac forma, de potentia materiae ducatur. Ev. Tibi vero non conceditur modo,sed & omnes quotquot adsunt orant, Vete huius quaestionis interpretem exhibeaS. BR. Planam igitur huius rei expositione accipe, quae EMA P 'm- nullo negocio, te ab intricatissimis aliorum ero, expYhio.rorib.expediat. Is haec de qua tam anxie disierutur potentia,qualidaS est,quae magna in utramque partem latitudine,alias intendatur, alias r

Mittatur. PH. Magna certe quidem. B R. Atque

nitio praetenuis ea est & obscura,mox vero sei im paulatimque vires capit, & increscir: quum-Iue ita minutatim facta additione, ad inte ramibsolutionem venerit, dum ea est, ut Aristoteles licere solet,ebriRuniae quaedam, quam alij perfestionem, alij perennem quandam agitationem nterpretantur.Quemadmodum igitur ista per-yctio,de inchoata obscuraq; praeparatione sienim ordinatimque educi consummarique vide-ur sic sane existimare debes , rei cuiusque sp

iem qui a perfectione nihil differt de prepara-ione ac potetia vere nasci & Oriri. Est enim perectio sipecies, ipsaque pr paratio potentia, Ia lue ad eam rem alia opus est explanatione: sed

90쪽

M DE ABDIT. RERUM CAUSIS ut praeparatio tandem sit perfectio, sic potentia

commutatur in formam. E v. Parum abest, o

Philiatre, quin tenearis, vide ne imprudens tutibi laqueos induas . periculosa est assentiendi facilitas : proinde in tam lubrica ac praecipiti via, memineris tibi caute incedendum esse. Sunt e nim permulta,falsa illa quidem: sed veris tamen simillimamuae veritatis pallio velata, falsa specie multos in foedos ac pudessos errores abducunt. Est autem hic Brutus peTcallidus,&qui nisi ca- uesae facile circumueniet. PH. Quomodo' E v. fem='em perfectionem esse rei formam dederis, actumno esse Vis P est ypti. Quid igitur censere illa inter se esse di-m' uersa E γ v. Maxime: si quidem non minus di stant, quam quae in diuersa genera diuertunt. Perfectio ex potentia, sensim velut adolescens

consummatur,parSque totam antecedit: horma vero , immissa tota repente est, cuius ne minimum quidem ante fuit. Illa vi potentia cnatura quaedam est patiens:harc natura est efficies, omnisque motus principiu.Illa accidens solum est,hqc aute simplex puraque substatia, quod meministi supra esse multis rationibus confirmatum. Potentia num P H. Memini tanquam nominis mei. E V. Qui qui*m hic pq fieri imtur potest, ut potentia continuato incre-f- pq Ut mento in solidam atque expressam formam (sc

.heret' enim appellare placet quam graeci bu Fiog, dictit)O habeatiavi fiat ex qualitate si scis alia vi genera sue prema,quibus nihil sit inter se commune, quaeque longius distenx,quam quae sint summe coth, a traria,