장음표시 사용
101쪽
3 terum loeum. Primus sit ille eommunis de Hierusalem, qui locus secundum sensum litteralem significat Ciuitarem Iudetorum, secundum sensium allegoricum Ecclesiam Christi, secundum anagogicum Ciuitatem coelestis Hierusalem , & denique secundum sensum tropologicum significat Animam nostram. Alius locus est de Philist o a Dauid interfecto; litteraliter quidem significatur occisio vera, & realis illius Gigantis ; allegorice, ablatio potestatis Detmonum facta per mortem Christi: tropologice Ggnificat bellum, quod quilibet gerit contra Vitia, suam carnem mortificando : Anagogice significat victoriam , quam Christus faciet de morte in die Iudicij, iuxta illud
Pauli I. ad Corint. Novi a omnium ornat mors, ita Abulans in cap. II. Matt.0.28.
Arg. Contra I. cono. Noster doctissimus Michael Mediam, qui lib.F. derecta in Deum fide tenet oppositum. Si sub eadem littera plures sensus litterales continerentur, sequeretur, quod nihil certi in Scriptura haberetur, sed hoc est maximum absurdum , ergo &c. Resp. neg. seque-
Iam maioris. Tunc enim tale absurdum sequeretur,qua
do ille sensus sumeretur disiunctive, dicendo simpliciter. Vel ille sensus est dictatus a Spiritu Sancto, vel ille alius ;tunc ex illa disiunctione nil certi posset concludi; at si s matur coniunctive dicendo: Ille sensus est a Spiritu Sa esto reuelatus; sicut & ille alius; tunc nullum sequitur absurdum. Arg. ex Origene contra 3. cone. sic. Ex quot ibet textu veteris Testamenti potest elici aliquid, quod ad fidem ,
vel mores, vel ad gloriam reseratur, ergo sensus mysticus qualiscunque sit, continetur in quolibet loco, etiam miranimo Sacrae Scripturae. Resp. Haec omnia posse inferri etiam ex qualibet historia iuxta inuentionem Interpretum, non tamen erunt sensus mystici a Spiritu Sancto ii tenti et etenim, ut in art. I. indicauimus per sensum Sacrae Scripturae intelligitur ille, quem sacra verba ex intenti
ne Spiritus Saneti immediate, vel mediatὰ aliquid signi Cant . Non enim quaelibet significatio adhibita verbis bcripturae pro arbitrio cuiuslibet est sensus illius, sed illa
solum, quae a Spiritu S. intenta est: ea autem est,quam n
102쪽
hantur commentari. Interpretum, tam Sanctorum, quam non Sanctorum, sed ea maxime utilia fatemur Ecclesiis Dei me, & Christifidelibus. Immo commentaria Ss. Patrum sunt necessaria, ut de Theologia positiva in superioribus quasionibus ex communi contensa Theoloeorum dictum est.
ARTICULUS V. Hirum praeter ensum litteralem, ct mrsicum
detur sensus per accomoda:ionem . Nin. Quod huiusmodi sensu saepὰ stpiusviuntur Pr
dicatores,qui unum textum Sacrae Scriptum applicant ad persuadendum Auditores, siue de virtutibus exercendis, siue de viti js fuatendis ; & ob id dicitur sensus per accomodationem, seu accommodatilius; qui nec mediate, nec immediate est a Spiritu Sancto intentus;est que duplex alter per extensionem, alter per allusionem rPrior est, qui per lex itimam quandam consecutionem eta sensu litterati, qui est de aliquibus rebus, aut Personis, ad alias extenditur absque eo, quod a Spiritu Sancto sit ii tenta. Sic v g. illud Isaiae cap.eto. Vagant peceastrui cte. dicitur pro populo Israelitico, & extenditur a Doctoribus ad populum Christianum. Posterior est, quo aliquod dictum de unciper allusionem, seu per similitudinem accomodatur alteri. Sic verba Eccles. c.μ. Non o iuuentussim iis Eli in floria, litteraliter intelliguntur de Salomone, ciser extensionem attribuuntur cuilibet Pontifici liouas
Conc. Praeter sensum litteralem, & mysticum admi tendus est etiam sensus per accomodationem, dummodo. fiat sano modo, & sine imperfectione Sacrae Scripturae. Est: communis inter Catholicos. Prob. Quod fit, vel fieri potest in alijs libris sine iniuria Auctorin id etiam fieri p test in Biblijs, ex quibus extrahi potest sensus accommq-datilius sine praeiuditio Sac. Scriptum, ergosicut ex alijs libris desumitur accommodatio unius ad alterumiquando interuenit aliqua similitudo, & analogia ; ita pari rationς catholici Praedicatores possunt uti sensu accommodaxi'
isi qui millosim prudia ad stiliam Yu;guta ad iug/n q, tu di
103쪽
Conc. Sensus mysticus, & spiritualis est essicax ad an guendum , & ad dog,Mata fidei probanda, atque firmanda,
quandocuuque constet de Veritate,& idoneitate eiusdem: Tunc autem constat de veritate,& idoneitate quando,Vel ab auctoritate Ecclesiae , vel communi Patrum Consensa aliquis sensus mysticus ostenditur esse intentus a Spirita Sancto. Prob. ConC. auctoritate Apostoli, qui cum in uere vellet, Magistros Verbi Dei alendos este ob labores in praedicando pallis, adducit illud Deuteronom. cap.2s. Non alligabis os Boui trituranti ad Galat. cap. q. quem quidem locum in veteri Testamento litteraliter intellectum Α- post. ad sensum mysticum adducit. Idem Apost. ad Cor. ostendere volens reperiri duo Testamenta, id probat per duos filios, quos habuit Abraham,concludens denique nisverbis . Lua sunt ριν Allegoriam aicta. Itaque quotiescumq; compertum fuerit sensum mysticum este ad mentem Spiritus Sancti, tunc talis sensus est efficax ad arguendum, ac probanda dogmata fidei, atque firmanda . Caeterum si quaeratur . Quisham horum 1ensuum sit efficacior. Respondet noster Alphonsus a Castro contra hae
reses cap.3. Cui Consonat Molina p. I. q.I. art. Io. Sensum
litteralem esse essicaciorem ad dogmata fidei stabilienda. Nihilominus communis Doctorum opinio tenet, quod, quandocunque consti terit, sensum mysticum esse vere intentum a Spiritu Sancto, sit aequalis emcaciae cum sensia litterati ζ & si concedi possit, sensum litteralem absoluta loquendo esse magis esticacem spirituali;tum quia hic primo,& principaliter intenditur a Spiritu Sancto;tum quia sensus litteratis importatur per Voces, mysticus autem pePsignificata Vocum.
De Regulis eruendi sensum litteralem.
I N hoc articulo assignandae veniunt aliquot Regulac a quibus facile dignosci possit, atque elici sensus litter
I. Regula est, quam Concit. Trid. stas. de editione, Myla sacrorum librorum pradit. Ad coercenda petulanti
104쪽
Ingenia decernit, ut nemo suς prudentiae innixus in rebus fidei, & morum, ad aedificationem doctrinae Christianae
pertinentium, Sacram Scripturam ad suos sensus cortorquens contra eum sensum, quem tenuit, & tenet S. Mater Ecclesia, cuius est iud icare de vero sensu,& i nterpretatione Scripturarum Sanctarum, aut etiam contra unanimem consensum Patrum, ipsam Scripturam Sacram interpretari audeat, etiamsi huiusmodi interpretationes nullo vim quam tempore in lucem edendae forent. II. Regula. Quoad fieri potest in Scripturae interpretatione viῖoportet vocibus, & verbis in naturali,& propria eterum significatione, nisi tamen necessitas nos cogat, & VI-geat Confugere ad tropos, metaphoras,& figuras. Ita d cet D. Aug. lib.3. de doctrina Christiana. III. Regula. Qua ndocunque verba, & Voces in Sacra Scriptura accepta secundum propriam significationem , , vel aliquid salsitatis continent, vel absurdi, & inconuenientis, Vel peccati, & Culpae, tunc relicta naturali signia ficatione oportet recurere ad metaphoricam. Exemplum primi. Mati .ao. de S. Io: Baptista. Ipse est Elias diaete Chria
sui ; quia vero salsum est, fuisse Eliam in persona, non enim Ioannes erat Elias; ideo confugiendum est ad tropos, atque dicendum; Eliam fuisse quidem in spiritu ,& virtute , non autem in supposito. Exemplum a. Dum Deo tribuuntur, manu oculi, pedes,ambulationes,& similia, iquae nequeunt Deo competere, qui est simplicissimus Spi- iritus; ideoque huiusmodi locutiones figurate sunt intcruretandae. Pari ratione, quando dicitur Deum irasci,&poenitere alicuius operis facti, cum nulla, vel ira, vel poenitudo quoad affectum, & passionem cadere possit in Deo, sicut in nobis contingere saepe solet, tales Scripturae explicandae sunt quoad effectus. Exemplum 3. Quicunq; Animam suam oderit in hoc mundo, custodiet in vitam , laeternam. Insuper, qui non odit Patrem, & Matrem &c. Rursus. Si oculus tuus scandeligat te erue eum. Certe leruere sibi oculos, atque semetipsum odire, & parentes Peccatum est; ergo ad metaphoricam expositionem conis iugere necesse est; & sic in consimilibus Sac. Script. locis.
ciz Pcrkna loquena, quae mentiri non potest; tunc si
105쪽
naendacium interuenerit, metaphortes, & transrulti al
RA ςriptura in his locis non loquitur, nee 'fi', promissiones praefatas ad mentem Spiritus Sancti
sei ad intentionem, & locutionem Diaboli, & Serpentis
tactum sit, aliud autem Auctorem rei gestae, vel dictae Si-
Diabolus, sunt Auctores mendacij, errorum, di peccato umi R V per 5cripturam referuntur. PVVRxψ U. Regula. Quandocunque in Sac.Scriptura continen ἡ-- RRη in xδ δpparentiam, & grammaticalem eorti bdentur parum conducere homines ad honestatem,
Cis Salomonis; ut osculetur me osculo oris sui. In lectulo meo per inoctem quaesivi; & alia id genus , quae iuxta sei sum grammaticalem scandalo esse possunt ignorantibus
xii λς- ςζgpturae, si fundum quos ex mente Spiritus in Eligenda. Est enim ille liber totus
serii, RVJ δ' Vς ζri, & nouo Testamento ; qui tnon fuerunt Viri diuitiarum, sed diuitiae Virorum.
. uxta Goctrinam D. Aug. ex antecedentibus, & con
106쪽
VIII. Regula, quam tradit pro explicatione parabolae D. Io: Chrysostomus homil.6 . in Mail. In parabolis non oportet omnia in singulis verbis cura perangi, sed cum quid per parabolam intendatur, didicerimus, inde vili late collecta, nil est ulterias anxio conatu amplius inue-
IX.&vltima Regula ot alias omittam hae nam; sunt principaliores, & magis necessariar) est. Ad intelliget tiam Sac. Scripturae , quam maxime conducit, immon cessaria est Setc. Theologia, deinde Phylosophia, tum naturalis , tum moralis. Insuper oportet habere Cognitionem de proprietatibus rerum, de historijs Ecclesiasticis,&etiam de historijs Paganorum, & Gentilium; & denique non esse ignarum Adagiorum sapientum, & Phylosopho
Quomodo Spiritus Sanctus Auctor principalis Sacrae Scripturaese habuerit cum Scriptoribus canoricis, Prophetis, o quid de Prophetia.
Not. I. Quod Scriptores omnes canonici in singulis sententi js, & verbis, secundum mentem , manum directi fuerunt a Spiritu Sancto, adeoiit nec in tantillo errare potuerint, quod indicauimus etiam in descripti ne Scripturae Sacrae in primo art. tradita. Quinam autem sint Scriptores canonici; & Agiographi, Constat nons tum ex titulis librorum canonicorum, sed etiam ex prii Pio eorumdem librorum clare patent eorum nomina, &maxime Prophetarum. De aliquibus tamen est controuersia, & videri potest apud Sac. Scripturae Interpretes. Not.2. Quod, ut tradit noster sapientissimus Aureolus in compendio Bibliae, uniuersia Prophetia duo tempor . respicit, nempe tempus captiuitatis, quod incipiebat, dum Deus destinauit Prophetas ad reducendum P Ium ; & tempus gratiae, quod futurum erat in aduentu Messiae. Quare Prophetae praedicare caeperunt circa temPora Achaz, & Ezechiae, in quibus iam decreuerat Deusci j re Populum de terra promissionis propter eius scele
x , α sic ratione diuera temporis in quolibet Prophet .
107쪽
. ο erit duplex sensus Ilitoralis, quantum id diuersas partev
CommiXtim positas , ut communiter tradunt Doctores; modo enim loquebantur directe ad populum praesentem, reuocando eum a peccato, & Comminando Captiuita tem,
nisi resipiscerent , & promittendo veniam, & consolati nem, si ad Dominum redirent : Modo loquebantur in futurum conuertentes se ad Christum: &est iunctura disiicilis ad intelligendum, subdit Aureolus. I. Conc. Spiritus Sanctus cum scriptoribus secris,ac e
rum striptionibus potuit se habuisse antecedenter,& COn- comitanter. Ita docet ex Communi sententia noster He-rincX p.3. disp.4. q.2. Explicatur, & simul probatur Conc. Potuit se habere antecedenter, nimirum sit,sula scribenda, inspirando, Scriptore nihil de suo addente; sed instar Discipuli excipientis ex ore Magistri, quae ipse dictat; rehoc vel per reuelationem extaticam, siue imaginariam; siaue intellectualem, vel per allocutionem,sthi visionem senis sibilem, vel denique per inspirationem internam invigilia,ipsis scriptoribus ex lumine supernaturali perspectam, tanquam diuinam; & hic modus conuenit Prophetis. Concomitanter vero, dum non se habet instar dictantis, sed dirrigentis scriptorem, & impedientis ne erret. Qui quidem modus in sententia plurium Doctorum vid tur seruatus in historijs rerum, visu, vel fide illorum: qui Cas agnouerunt, & retulerunt; ut in Evangeliis, Actis Aliostolorum, Libris Machabeorum, & similibus; ideoque ib.2. Mazhab. C.2. protestatur Auctor operis suscepti di scultatem, & laborem suum, ac proinde in hoc posteriori modo debet scriptor laborare, & attendere ad verba; ac si humano spiritu scriberet. Praeterea potest communiter accedere scriptis, aut dictis hominis etiam impij, ac diuini spiritus afflatu destituti, auctoritas Divina; per hoc, quod postea Spiritus Sanctus testetur, ea esse vera; uti de iacto per Apostolum probauit illam sententiam Arati gendtilis Poetae Actorum cap. II. ηsius anim, Θ genus sumus istam Epimenidis ad Tit. prima Garansu μπεν mιndaces.
II. Conc. Prophetia rigorose sumpta est diuina inspira
tio, vel reuelatio futurorum contingentium euentus Cer
zῖ, α immobili veritate , praeuidens , S praenuntians. Ita
108쪽
iuxta intelligentiam Sanctorum Patrum. Dicitur Prophetia rigorose sumpta, quia late sumpta; ut ex demniistione de Prophetia tradita a Cassiodoro deducit S. Gregorius homilia prima in EZech. Compraehendit tempus praeteritum, praesens, & futurum, Prophetia de futuro est. Ec-ca Virgo concipiarcto. De praeterito. In principio eraauit Deus Coelum. θ Terram. De praesenti sic. Ioannes Baptista Propheta fuit, quia Christum Mundo incognitum manifestauit. Eres agnus Dei, ecce o c. Ergo subdit idem S. Gregorius. Propheta dicitur ; non ma pradicit futura. μή quia prodit oceu. tas
hoc est, qui uni sunt aperta , visa, aut stita, fieri potest, ut alijssint oculta; dicitur ergo Prophetia stricte sumpta,
quia hac ratione Prophetae vocantur Videntes, & prquis res & prophetia Visio. Vnde S. Basilius praefat. in Isai. Prophetae dicti sunt Videntes, quia futura tanquam praesentia conspiciunt. Dicitur diuina, quia solus Deus sutura contingentia certo praescire, & praesignificare potest. Dicitur futurorum contingentium euentus ῆ idest actuum, dependen- itium a voluntate futura Angeli, vel hominis; haec erum sila proprie sunt contingentia; alia Vero naturalia, quae Physici vocant contingentia, Vt pluuiae, estas,frigus tempestas, & huiusmodi, cum pendeant a causis naturalibus determinatis; hinc possunt etiam praecognosci ab Ang lis, & a peritis Astronomis; Dicitur certa, & immobili Veritate ad differentiam prophetiae Comminatoriae cuius. nudi suit illa Ionae Niniuitis praedicta quae dicitur etiam conditionata, quia sublata conditione, per pCenitentiam, sublatum etiam fuit flagellum &c. Dicitur praeuidens, quia ut docet D. Athanasius. Prophetet futura tamquam Praesentia videbant, &quq videbant, fieri erat necesse, fienim aliter facta fuissent, non fuissent Prophetae. Dicitur pr nuncians. Propheta enim proprie est nor . qui sutura cognoscit, sed qui ea pretnunciat. Vnde Propheta latine est idem ac praesor, praeloQum, praedico.
Q res primo. Quotuplex est Prophetia. Resp. Cum D. Thoma a. a. q. et . art. z. 3. & alijs Them logis esse duplicem, intellectualem, & sensibilem, seu im- νὸging um. Priuia ςst, qui oritur immediate per lumen
109쪽
rinsusum intellectui, & per species intellectua leς, de nouo
inditas, vel per existentes, & diuina virtute applicatas ad aliquam supernaturalem appr hensionem, vel Concepti nem laciendam. Sensibilis, seli immaginaria dicitur non quod ad intellectum non pertingat, sed quia fit primo, &primario per sensibilem,vel immaginariam aliquam reprc.
sentationem, ex qua oritur, mentis conceptio. Prior est
persectior posteriori; quia illa est abstractior, &spiritua-lior; ideoque a solo Deo fit; ista vero etiam ab Angelo, siue bono, sine malo fieri potest.
Qu res et . Quot sunt genera Propheti . Resp. ex Isidoro lib. . Etymol. C.8. quod sunt septem . Primum est Extasis, quod est mentis excessus ; sicut vidit Petrus vas submisium dec o cum varijs animalibus.2.est visio; sicut Isaias dicit. Vidi Dominum sedentem. q. est somnium: sicut Iacob dormiens, vidit scalam. q. est per nubem; sicut ad Moysen loquebatur Dominus. s. est vox de cetiis; sicut ad Abraham dixit Deus . Ne mittas manum in puerum. 6.est accepta parabola; Vti contingit Balaam num. 23. Septimum est repletio Spiritus Sancti sicut pene apud omnes Prophetas Sanctos p Quidam enim prophetantes prophetias diserte concipiebant, & enuntiabant, 1ed qu i-dam ismorabant, se prophetare, hoc modo prophetauit, Asina Balaam,& Caiphas Pontifex pr diXit mortem,& r surrectionem Christi, quam tamen non agnouit. Qvqres 3. Vtrum Prophetet pr dixerint futura non solum verbis, sed etiam factis. 'Resp. Factis quoqus prophetasse; ut cum Isai. nudus incessi c.ao. pr dixit spoliationem, re nuditatem AEgypti,&2Εtiopiq; cum Hieremias vincula, & compedes collo gestauit pr dixit captiuitatem Babilonicam, & cum Ezechiel trecentis nonaginta diebus in Uno latere cubavit, ac tirmum Bouum Comedit; ut habetur C. . pr dixit obsindionem, & famem Hierosolym . Et hec sufficiant prci Complemento huius materiae. Qui plura desiderat, Con-1ulat Commentaria, & Commentatores dacrae Scripturae.
110쪽
De Dei e xistentia, cy singularitate.
QUAESTIO LVtrum Deum esse seu exiserest per se notum
NOt. I. Quod nomen Dei in Sac. Scriptura tribu
tur pluribus rebus ob aliquam perfectionem in ita ilis repertam; siue talis perfectio sit vera , siue apparens. Primo sumitur denominatiue Ut in psal.9 . Omnes j Gentium Damonia. a. Adoptive,ut in psal.8I. dixi Djustis , & sic quilibet electus, Dei filius dici potest. 3. Dignificatiue, ut Exod.32. Obs non dotrabes . q. Potestative,ut LXod.3. ubi Deus constituit Moysem Deum Pharaonis. deprauatiue, ut Philip.3. uorum Deus venter est. 6. tandem proprie, quatenus conuenit illi suprQmO enti, quod Vere, i& proprie Deus cst; & ita describi, seu definiri potest Deus est essentialiter substantia infinita spiritualis, intellectualis, vivens&C. Not.2. Quod propositio per se nota est ea, quae, Ut do-Cet Scot. est euidens ex terminis apud quemcumque intel lactum terminos distincte concipientem; nequc per aliam Propositionem, quae sit prior , probari potest. Aliter autem discurrunt Thomistq; dicunt enim propositionem Per se notam, talem dici per respectum ad intellectum; Vnde eadem propositio, quς erit per sic nota Viri, non crit Per se nota alteri intellectui; Quare sapientes in diibbium reuocare non possunt hanc propositioncm,Deus estiqua vis insipiens dixerit in corde suo, non est Deus; ideo con-Cludunt, esse propositionem per se notam sapientibus,non autem insipientibus. Nol. 7. Ouod Deus non potest a nobis concipi concep-