장음표시 사용
111쪽
Communi Deo appropriato, vel sub aliquo conceptu proprio; sed inade quate, & confuso; ut cum dicimus Deus est ens, Deus est substantia; Deus est ens infinitum, omnipotens, necessarium &c.
I. Conc. Deus est, seu existit est propositio per se nota . Est Scoti in I. d. a. q. a. &Thomistarum. Prob. Illa propositio est per se nota, in qua prςdicatum est de essentia subiecti; sed in hac propositione Deus est existens, pretiliacatum est de essentia subiecti, ergo &c. Prob.2. Illa dicitus Propositio per se nota, quς ex terminis suis cognitis habet Cuidentem Veritatem, quςque est immediata ,& in primo
modo dicendi per se, sed hqc propositio Deus est existens, est huiusmodi, ergo &C.
II. Conc. Deus est, quatenus concipitur a nobis Viat ribus non est per se nota. Ita Scot. in I. d. 2. q. a. Prob. Per hanc propositionem Deus est, concipimus Deum, vel Vt ens infinitum, vel necessario existens, vel ut summum bonum, Vel ut primum principium, & causam; sed sub nullo horum coceptuum notum est per se Deum existere, ergo &c. maior est certa, min. prob. a Scoto tribus rationibus. I. ConCeptus, qui sunt demonstrabiles a priori non sunt per se noli; sed tales conceptus sunt huiusmodi, ergo&C. Prob. min. Possunt demonstrari a priori per Diuianam existentiam, tanquam per aliquid a quo emanant, ergo sunt demonstrabiles a priori. Prob.ant.Omnis propri tas, aut modus rei demonstrari potest per essentiam, a qua emanat; sed tales conceptus, quos habere possumus de Deo se habent per modumproprietatis,seu modii ergo demonstrari possunt per existentiam, quq Deo cilentia liter Competit, ut dicetur inferius. Secundam rationem Scotiomitto, ne sim prolixus nimis, & pono tertiam, quae eit huiusmodi. Nihil potest esse notum de conccptu, seu de ente non simpliciter simplici, hoc est, qui incladit varios Conceptus, nis sit notum, illos conceptus inter se Vmr1ῶ non enim potest esse notum, quod homo irrationalis sit animal, nisi sit notum, quod detur homo irrationalis; imo oppositum eius notum est; sed pro hoc statu nullum habemus conceptum de Deo, qui sit simpliciter simplex; alius enim est conceptus eoiis, alius infiniti , lius causet, Ritu
112쪽
Arg. coni. 2. Conc. Illa cognitio est per se nota , quae linatura nobis inseritur, sed talis est cognitio Dei existe iis, ergo &c. maior de se patet , quia non aliundὸ prima principia cognitionis dicuntur esse per se nota, nisi quia illorum veritatem percipimus ex solo lumine naturali, absque alio discursu.
Resp. disting.mai. Si a natura nobis inseritur distincte,
re necessaria appareat eorum connexio eonc. mai. sico fuse, & euidenter non appareat terminorum Connexio,
Meg. mai. & sic pariter ad min. resp. Nam terhaini huius propositionis, Deus est , sollim confuse percipiuntur; nec corum ConneXio cuidenter apparet, ac proinde, esto, n tura docente pateat ista propositio, Deus est, tamen no , cst per se nota eo mod o, quo superius explicatum manet. Vci dic a posteriori, non vero a priori. Cont. Nobis est per se notum, quod existat id, quo m ius excogitari non potest, sed Deus est id, quo maius e Cogitari non potcst, ergo&α mai. patet ex D. Ansel. qui hoc unico argum. utitur ad demostrandam Dei existen tiam; tum quia oppositum prςdicati repugnat subiecto. Resp.disting. mai. Si per se notum intelligatur id,quod Iacile probari potest conc. Si vero intelligatur id, quod est notum ex termanis, quatenus intellectis terminis necessario intelli atur, & euidenter terminorum connexio, Leg. mai. Unde D. Ansel. voluit esse per se notum primo modo, non autem posteriori modo; propositio namque Per se nota nulla indiget probatione. Vel dic a posteri Ti, non Vero a priori mai. esse Veram. Αrg. I. Per se notum est veritatem existere, sed Deus est Veritas, ergo &c. mai. videtur euidens. Vel enim Certo Constat veritatem esse, & fic habetur intentum, vel certo Constat eam non esse; ac proinde esset veritas, quod Veritas non existeret, & sic existentia veritatis colligitur ex, Veritatis negatione.
Resp. Scol. in argumento comitti sallaciam conseq. ar-Mitur enim a cc urauni ad speciale, seu particulare. Vndet sicut non sequitur animal existit, ergo homo existit, ita Non valet in proposito nostro, datur veritas incommuni, Cino datur Deus, quia Deus est verita3 nὐn incommuni,Md determinata, idest singularizaz- ,
113쪽
Arg. 3. Aliquae propositiones, quorum prςdicati conias
xio cum subiecto est tantum necessaria secundum quid, sunt per se notae, ergo multo magis propositiones,quarum praedicatum dicit connexionem necessariam simpliciter
cum subiecto, qualis est propositio, Deus est ; ergo ista est
perine nota. Mai. patet, quia hae propositiones, Omne t rum est maius sua parte, homo est animal rationale, & similes , habent connexionem secundum quid, &ex hyp tes, quod existant; secus autem de Deo. Resp.raeg. I. cons. di ratio est, quia termini huius proposit ion is Deus est, quamuis sint per se noti, tamen nobis pro statu isto non innotescunt, ac proinde non possunt cuidenter mouere nostrum intellectum. Termini vero propositionum habentium necessariam connexionem secundum quid euidenter innotescunt nobis ; idebque talis propositio est nobis per se nota. Arg. Vltimo. Scor. q. cit. impugnata sententia D.Thomae afferentis, propositionem per se notam diuidi in propositionem notam in se, & in per se notam nobis; concludit, quod quaecunque propositio nota ita se est etiam nota cuicunque intellectui, sed ex prima conc. constat han propositionem Deus est, esse per se notam; ergo erit nota fer se etiam nobis. Resp.conced. totum distursum Scoti,ad cuius mentem etiam nos dicimus, propositionem per se notam, esse per se notam nobis, si terminos talis propositionis distincte per- Ciperemus, quia Vero eos compr hendere non possumus, ideo non est nobis per se nota. Itaque si terminos propositionis, Deus est, distincte, & adqquate intelligeremuti
consequenter esset nobis nota.
QVAESTIO U. Vtrum e de , o euidenti ratione renset Deum esse.
MCt. Quod, licet haec quaestio hominibus catholicis
λ superflua videri possit, ut pote reuocans in dubium ipsam Veritatem, nihilominus, quemadmodum instituratur disputatio de alijs, quae sunt per fidem certissima, non ob aliam rationem nisi ut veritas magisςlucescat I Vtquo
114쪽
sortius conuinci possint omnes ij, qui vel ad Atheismum,
vel ad Polytheismum accedunt; ita Ob eundem finem pro sens quςstio mouetur. Multi enim hodie reperiuntur,qui cernentes tot sectas Religionum,Ver que Religionis tui da menta non penetrantes, totum Religionis negotium , habent pro suspecto, imb pro fabuloso; ac proinde vitam improbam ducunt, quibus vltimo fauet Machiauellus. Cum igitur existentia Dei nobis non sit euidens, inuestia gandum est, ex quo Capite ostendi possit. I. Conc. Deum esse, nobis constat ex fide, seu diuina reuelatione. Prob.audit.Sac.Script. & pr cipue ex Apost.
ad Haebr. II. Credora oppo et arcadentem ad Deum 3 quia est .
Vnde hic articulus fidei est veluti fundamentum Caeter rum. Quia testimonium Dei, quod est motivum credendi articulis reuelatis, supponit Deum estis; quia si non eiaset, neque testimonium haberetur reuelatorum; ergo &C II. Conc. Deum esse, nobis constat etiam ratione naturali; est de fide, & prob. Sapient. c. I 3. A magniturine enim speriet, ct creatura cognoscibitirer poterit Creator horum videri , &Apost. I. ad Rom. Muisbilia Das a Creatur a Mundi per ea, qua
facta sunt inteιlecta conspiciuntur; sempiterna quoqua eius virtuti .e,' Diuinitas
Accedunt etiam rationes Ss. PP. quibus probant eandem conc. Audiamus pro omnibus D. August. strin. s. de
verbis Domini, ubi ait. intorroga mundum, ιυιεrroga omniam .s,s non Iem usuo tibi respou ant Deus fecit nos .
III. Conc. Ratio euidens, seu demonstrativa, qua prohatur Deum existere est a posteriori. Ita Scot. I. d. I 2. q.2. ali i communiter. Prob. Existentia Dei non potest a monstrari per causam physicam ; talis enim non datur; neque per causam metapnysicam, quia in Deo nil reperitur Prius existentia; ex quo existentia tanquam passio emanare possit. Imb quamuis esset proprietas emanans ab alia quo priori in Deo, non tamen posset a nobis demonstrari avriori, quod conueniat Deo; cuius pro statu isto non hahemus conceptum quidditatiuum, ergo a primo ad Vltimum Dei existentia demonstrari non potest, ac proindὰ demonstratio erit solum a posteriori, quae formata poteste pluribus capitibus. Vnde Scot. loc. cit. septem rati
uc. ad probandam Dei existentiam adducit. Quarum
115쪽
aliquas adducemus in sequenti quaestione, ut maiori ci
ritate explicentur. Arg. Cont. 2. Conc. auo . D. August. lib. Io. Confess. c. s. ubi sic loquitur. λινέ da me icio, νε mihi luconre scio , & C. Isidocet Coeι-m , ct Terram surdis loqui nist Deus altius missνtus
surrit; ergo sine Dei auxilio speciali, Dei notitia haberi non potest, ergo &C. Resp. in prima auist. D. Aug. loqui de luce, seu de lumine naturali intellectus; per quod intelligimus ea, quae in nobis sunt, quod lumen est a Deo; in posteriori solum i n-
dicat, frustra clamare creaturas ad creatorem in ordine ad amandum, & glori sicandum, sicut oportet ; nisi altius Deus misereatur, ita respondet Herincx. Arg. r. Quod est dissimile ab aliquo non potest ducere in eius cognitionem,sed creature sunt d issimiles a Creato-Ie, ergo &C. R p. neg. mai. Quia dissimile mediante dia scursu stpe ducit in cognitionem dissimilis ; & maxime, quando dissimile conuenit cum alio in ratione aliqua saltem transcendentali, uti Creatura se habet in ordine.aa Deum. Adde etiam, dissimile cognitionem dissimilis prς- stare, ut ex effectu Cognoscitur causa equivoca, ex opere externo Artifex &c. Arg. Cont. 3. Conc. Nempe quod rationes sint demon strativae a priori auet. Scoti, qui d. a. q.2. videtur docer Deum Conceptum, sub ratione cntis infiniti, aut simili posse demonstrari a priori per ipsam Deitatem, ergo pos iant dari rationes demonstratiuς de existentia Dei. Resp. Scotum velle, posse demonstrari per Deitatem , Deum conceptum sub ratione entis infiniti ab habentiatius conceptum definitiuum, seu proprium Deitatis; non vero a nobis, qui talem Conceptum pro statu isto habere non possumus.
suibus rationibus demon ariposse Deum misere.
M Vltar, & variae sunt rationes, quibus a posteriori de
monstrari potest Dei existentia ; quarum aliquae evyrincipijs metaphysicis, aliae ex physicis, aliae eX morat
116쪽
γδ. Ionga disputatio; idcirco emcaciores,& potio-. res solum asteram. Vnde pro maiori intelligςntia. Not: Quod ut diximus etiam in Phusica, agendo de coiicursu cauta primae cum causa secunda, cauti sunt duplicis ordinis; aliae sunt subordinantes; idest
nonnullas causas sub se continentes; aliae vero sunt subordinatae. Subordinari vero alteri potest esse dupliciter, vel per se. vel per accidens. Causa subordinata per se dicitur illa . quae ut docet Scol. 1. d a. q. a. habet tres conditiones. I quod ista dependeat a subordinante, ut sine ea, nec est e nec operari valeat, sic creatura dicitur su hordinari Crea-zOci. 2. quod habeat causalitatem diuersae rationis a causa Iubordinante ἱ quia nulla causa requirit necessario.& es.sentialiter aliam causam, quae sit eiusdem rationis cum se Ipsa . s. quod omnes causae essentialiter subordinantes de-hent necetiarib concurrere ad effectum simul cum causata.
quae 1ubordinatur. ac proinde simul cum illa debent exinere. Hinc Mot. loricit. docet in tribus differrc causas essentialiter subordinatas a causis accidenta liter subordinatis. I. quod in causis per se ordinatis causa secunda in quantum causat dependet a prima ; in per accidens ordia natis non; licet in esse, vel in aliquo alio dependeat. a. quod in per se ordinatis est causalitas alterius rationis.&alterius ordinis, quia causa superior est perfectior, in a cidentaliter ordinat is non; & haec sequitur ex prima; nam nulla causa a causa eiusdem rationis dependet essentialia ter in camando. 3. quod omnes per se simul requiruntur necenario ad agendum, a liter per se a liqua causalitas dees-
quiritur simultas causarum in causando; ex quibus cor utriusque causae, & est ii ausmodi. Causae essentialiter Ordinatae sunt illae, quarum rosterior dependet a prima in causando; nec ullo modo Potest agere circumscripta prima;& sic omnis causa secuta. Ea subordinatur Deo. Causae accidentaliter subordinatae Iunt, quarum posterior non dependet essentialiter a pri-
a 1'atre In elle, non autem In operari.
potetit cMilainiat ea, quae inter alias a
117쪽
2m seducuntue in . et r. Prima linurratio ginc
Isuod sit prima causa efficiens. Datureus erutectibile, seu producibile,ergo datur causa producens sest Pote'S producere ens producibile Prob. cons. Omne , quod producitur, aut producitur a se, aut ab alio, non Primum, quia ut dicit D. August. lib. I de Trini t. o qua f. inam H - τυι, alioquin esseta antequam esset, quod dicit contradictionem ergo ab alio:
sed non potest produci ab alio, re ab alio in infinitum eigo sistendum est in aliqua Prima causa efficiente , er
Prob. min. quam soli Athaei negarent. Si daretur pr
cellus In infinitum in causis essentialiter subordinatis sequeretur nullam causam posse agere, quin infinitae causae numero coagerent, a quibus in agendodependerent i de sic requireretur tempus infinitum antequam ponetretur a- Cilo; quia oportet, quod una causa determinaret aliam, malia aliam , quo nihil absurdius, ergo &c. Neque admitti potest processus Iaa infinitum in causis accidentaliter subis. ordinatas, quin admittatur Deus, seu prima Causa. I'rob. Omne ens, vel est factum, vel non est facturn .sed omnia Ciatia non sunt facta ; ergo est aliquod ens non Detum, at hoc est Deus, ergo &c. mai. patet, quia esset fa-
T non tabum , quod dicit contradiitionem: min. Prob. Si omnia essent facta, fieri debuisient vel a se, vel ab alio I non quidem a se, quia nihil producit seipsum . nec ab alio omnia sunt facta squia illud aliud esset productum, Cigo ab aliquo improducto,ac proinde nequit dari proce Ius In Inlinitum in causis accidentaliter subordinatis quia admittatur prima causa, quae est Deus. , Ratio desumitur a line ultimo. Datur unicus finis timus, ergo datur Deus: prob. ant. Etenim, vel unus est ultimus sinas, vel fines sunt numero infiniti; sed non sunt numero innniti, ergo est unicus finis ultimus: mai. patet, Rura si nullus assignetur finis ultimus, sequitur necessario quod unt innumerabiles, ac proinde infiniti. Prob. min. PI cuent Inliniti fines deberent cognosti, ut appeterentur, appetatus namque elicitus non sertur in incognitum; sed ad nominibus infiniti fines non possunt cognosci, quia νςl
118쪽
Intellectus creatus est finitus, nec secundum,quia si essent
infiniti fines, appetitus noster nunquam posset tot li ut, quin multo plures remanerent fruibiles: sed falsum est nostrum appetitum nunquam posse quiesce re, ex satiari icum natura nil agat frustra, ergo &ς. Pc . vlterius. Si essent infiniti fines, ergo nullus e
rum esset finis, sed hoc est manifeste absurdum, ergo&C. Pro sequelamat. Vbi omnia sunt melia nullus est finis; sed si essent infiniti fines, omnes fines intermedij essent
media, quia ad alium ulteriorem finem ordin arentur: e co nullus eorum diceretur finis, aut esset; Sicut enim omnia producta debent habere vltra collectionem produet rum aliquod primum improductum, ita pari ratione Omnes fines ordinari debent ad Vnum Vltimum tinem. III. Ratio desumitur ab ente necessario sic. Admitten- i. dum est in rerum natura aliquod ens necessar ium,quod es lsentialiter, & indipendenter existat; sed illud est Deus,
erpo &c. mai.prob. Si non detur aliquod ens necessarium, di essentialiter existens, sequitur, quod omnia entia, quae sunt in rerum natura sint contingentia,sed hoc est falsum; ergo M. mai. patet. Etenim si quidquid extitit, non est lcontingens, Oportex, Vt alterum sit necessarium, vel Vt a-1iquod sit necessario existens: min. prob. Nam si omnia entia, quae sunt in rerum natura sint Contingentia, sequitur fieri potuisse, Ut ab aeterno nullum ens existeret: sed consequens est falsum, ergo & ant. Si fieri potuit, ut ab arterno nihil existeret,ergo oportuit dare aliquid; per quod totum, quod fuit, determinaretur in tempore ad exisse dum; indeterminatum namque ad existendum debet d terminari, ut existat; sed totum quod fuit, non potuit seipsum determinare ad existendum ; ergo nihil fuit, pernuod totum illud determinaretur ad existendum et ergo a primo usque ad ultimum, falsum est,omnia entia esse coim itingentia, ac proinde admittendum est aliquod ens necessarium, quod nomine Dei i ntelligitur. Itaque per rati res allatas remanet demonstratum saltem a posteriori, da- les aliquod ens simpliciter primum secundum rationem
causae essicientis, caust finalis, & entis necessari j, & supereminentis; di tale eam primum hac triplici primitato estitiam p imum Mundum Omnes alias primitates, nempu
119쪽
primum in duratione, dignitate, imperio, sapientia, po
tentia &C. Caeterum rationes physicae ad probandam Dei existentiam desumuntur ex uniuersa mundi fabrica, eX Iraecipuis illius partibus , & praesertim ex homine, qui est omnibus nobilior. Rationes vero m rates sunt multae, sed poti res Censentur sequentes. Prima,quod a conscientia nominum impiorum non possit abradi timor Dei. Secunda quod ex negatione Dei perit virtutis praemium, M auget tur scelera ; denique quod apertae insanis, & insanientis mentis est, asserere Contra totius orbis consensum, Deum
Arg. I. Probando, quod Deus non sit. Quicquid est, a nobis potest intelligi, sed Deum esse a nobis nequit intelligi, quia nihil est in intellectu quin prius fuerit in sensa ex Arist. 3. de Ani. ergo Deus non est . Resp. disting.mai quicquid est potest intelligi a nobis aliqualiter, hoc est,
secundum conceptum communem, & confusum,concedo
maiorem: distines e, hoc est, secundum conceptum pr prium Deitatis, nego mai.& sic dicitur ad minorem. Ad Aristotilem dicitur ipsum loqui vel mediate, vel immediate in sentu; nam certum est nostrum intellectum sua virtute dissi ursua posse plura intelligere, & componere, quae non fuerunt in sensu immediate.
.' Arg. a.' eri Arist. a. metaph. t. I I. Infinitas non contii
git cognosCi; ergo Deus si esset, non posset cognosci, quia esset infinitus. Resp. Arist. loqui de infinito' extensivo,& syncathegorematico , non vero de infinito intensivo. cuiusmodi est Deus. Arg.3. Non datur aliqua infinita causa prima,qstia Arustot.8. Phyc ait, quod infinitas est possibilis in causis a
scendendo, ex o &c. Resp. neg. ant. Ad Arist. dicimus i relligi debere de causis per accidens, seu accident aliter Ordinatis , non autem de causis essentialiter ordinatis, Cum quo stat quod detur prima causa productiva causarum Per accidens, ut supra diximus. Arg. q. Si esset Deus , ergo nullum malum esset, sed da tur malum: ergo non datur Deus: mai. patet,quia bonum infinitum formaliter opponitur formaliter meso, & Vi
tauitex bonum infinitum destruit ociuς malum effecti'
120쪽
h8; sicut, si Sol esset infinite calidus , destrueret omne frigidam . Resp. disting. cons. maioris; nullum malum es.set oppositum summo bono conc. non enim est ex oppo1ito aliquod summum malum, ut Manichari stulte somni runt; nullum malum esset moraliter; & sic nego; Deus namque sicut condidit hominem liberum, & reliquit eun an manu consili j sui, ut habetur Eccles Cap. I s. sic permittit tamquam causa uniuersalis aliquod malum,quod quidem malum sua infinita prouidentia ordinat ad bonum , ut late in disp. de Prouidentia Diuina ostendetur. Arg. s. Omnia entia ex se habent esse; ςrgo omnia sunt
ex se. Prob. anr. essentie omnium rerum runt entia neces.saria ex se, & existentia est modus emanans ab essentia; ergo non datur prima causa, ac proinde non datur Deus. Resp. neg. ant. & disting. ant. probationis i Sunt entia necessaria secundum quid, concedo: sunt entia necessariasmpliciter, nego ; solus namque Deus est ens necessarium
simpliciter, sed de hoc alibi erit sermo.
QVAESTIO IV. exissentia, lagularisas ni de ementia formati Dei.
NCt. I. ex Scot. in I. d. 8. q. l. Quod alio modo phylo- ωphandum est de existentia in Ordine ad creaturas, di alio modo in ordine ad Deum. Nam creatura cum stens finitum, & limitatum, & contingens est in potentIa ad existendum; ac proinde existentia est modus ipsius es sentiae, seu rei; & est veluti actus perficiens ipsam, non a quidem intrinsece, sed extrinsece . Verum Deus cum sitens infinitum, & necessarium identificat sibi omnem perfectionem, & per consequens nequit intelligi esse in potent ia ad aliquam persectionem recipiendam ; & tanto minus ad existentiam; nam implicat concipi Diuinam essentiam prius in ratione essendi, & deinde in ratione existendi per existelatiam ab illa resultantcm. Not.2.Quod per singularitatem intelligimus unitatem, seu haecceitatem; quae quidem haecceitas, seu differentia indiuidualis in creaturis est vitiina realitas rei, siue