장음표시 사용
71쪽
erant satis nota, vel erant p nitus ignota, ut patet de s paratione accidentis a subiecto, & de supposito creato naturae singularis, S de ipsa natura humana personata per- ωna Verbi Divini, de penetratione, & replicatione co Porum, ac de multis alijs.
Ol. 1. Quod satis in Physicis, & Logicis patet, quid
sit scientia speculativa, &practica ; idcirco ne plus immoremut in i js, que iam tradita suere, quam oporteat repetam solummodis definitionem praxis, quam docet Scot. q.4. prologi. Vbi sic habet. Praxis est operatio alterius potentiae ab intellectu, naturaliter posterior interadictione, nata elici consormiter rationi rectae ad hoC, ut sit recta. Ex qua definitione infertur, quatuor conditi nes requiri as veram praxim. I. quod praXis non sit op xatio intellectus, spd solius voluntatis, siue elicita, itur imperata; & hinc dicitur, intellectum extensione fieri praeticum, idest quatenus se extendit ad regulandas, redirigendas operationes. a. quod praXis sit poltcrior nati raliter intellectione, quia praxis piusupponit notitiam, quae habet eam regulare; unde actus vegetatiui, & appetiatus sensitivi praecedentes intellectionem non sunt praxis, ne tamen, ut sunt phsteriores ipsa intellectione, po sunt enim a voluntate imperari diuersi actus partis sensitiuae. 3. quod ratio scientiae practicae consistit in duplici respectu, seu relatione aptitudinati,nempe prioritatis D turalis, & conformitatis cum recta ratione. q. quod non tequiritur ad rationem scientiae practicae, quod actualia
ter dirrigat, sed sufficit, si dictet, & dirrigat virtualiter . t Not. a. Quod Theologia nostra includit plures notia etias, quae secundum se non dirrigunt aliquam praxim, seu formaliter non dictant aliquod esse agendum, Vel non agendum; ac proinde huiusmodi propositiones dicunt ut , sormalitet speculativae, & virtualiter praeticae; e.g. Deus
est trinus, α unus, Devi est itanitus, Pater generat, re ia
72쪽
genus similiai & in stipΘr includit plures notitias, qua
sunt formaliter praeticar, ostendentes quid sit faciendum ;vt Deus est amandus, Deus est colendus, Prox imus est diligendus, & huiusmodi, ita Scotus in q. d. I . q. . & o. . prologi , ubi etiam subtiliter aduertit discrimen esse integpropositiones Theologicas de necessarijs, & de contingendtibus, seu de Theologia necessariorum, & de Theologia
Contingentium, nam per Theologiam necessariorum intelligit veritates, quae ex stia natura sunt faciendae, aut vitandae, e.g. Deus eth colendus, peccatum est vitandum, virtus amplectenda &o. Per Theologiam autem contina gentium intelligit veritates, quae de sui natura non sunt in praxim deducendae, sed tantum ex mandato Dei; cuiusmodi sunt, quae concernunt usum Sacramentorum .' Priores veritates Scotus vocat practicas ex obiecti natura, & pCr se, posteriores per accidens, hoc est, non quidem ex obiecto, sed ex ordinatione Diuinae voluntatis. Nol. 3. Quod scienti dicuntur speculat iu , vel praeticae a mo do, quo tendunt in obiectum suum totale, & adet quatum , non a modo quo tendunt in obiecta partialia ἀQuare si tendunt in obieetiim totale, & adaequatum modo spectata liuo, scientiae illae sunt speculativae, licet at quae comesusiones Ordinentur virtualiter ad praxim; Severo teradant in obiectum ad quatum modo practico,' sunt praeticae, esto habeant aliquas conelusiones, quae via deantur speculatiuar, & ordinentur remote tantum ad praxim. Vnde cum scientiae naturales speculatiuae non
respiciant obiectum suum ad quatum,& formale pro praetico, ut patet de metaphysica, quq respicit ens, ut ens, ocnon ut diligibile, ideoque dici nequeunt practicς,& si r mole, & uirtualiter talis scientia regulare*ossit aliquas operationes. Verum quia Theologia tendit in obiectum suum adequatum, & sormale modo practico; nam The logus non respicit Deum, ut illum timpliciter cognoscat, sed ut illum diligat; ideoque etiam propositiones, quae apparent speculatiuae induunt rationem practici. Nol. 4. Quod in hac quiestione tres opiniones asserirnatur . Prima est Herinci de Gandauo in sum. art. 8. q. as. , serentis, Theologiam nostram esse simpliciter speculatia uam. a. Ost D. ThOm. p. I. q. I. art. q. cum suis docenti*
73쪽
fundamentum est, ut scribit Gonet. t. I . in manuali The logiae Thomistarum, quia Metaphysica est scientia spec latiua ex eo quod agat de Deo, ut primo principio, Mora- Iis vero practica, quia tractat de vit imo fine, & medijs ad illum conducentibus, ergo Cum Theologia nostra virumque pr stet, & Deum in ratione primi principii, ac vitimi finis contempletur, agatque de medi js ad illum conducentibus , simul erit speculativa, & practica. Et insuperaddit cum D. Thoma, quod Theolo ia est veluti qu damsinpraestio, & participatio diuinae scientiar, quae est emianenter speculativa, & practica, ac proinde Theologia n stra est practica, & speculativa emineiarer. 3. est Scoti docentis loc. cit. Theologiam nostram dicendam esse simplicitet practicam, iuxta quam sit. Conc. Theologia nostra non est simul practica , & sp eulatiua , sed simpliciter est practica . Prob. quoad primam partem. Quandocunque duae differentiae oppositae Hiuidunt aliquod commune, impossibile est, illas in eodem membro talis diuisionis reperiri, at speculatiuum, &ωracticum sunt duae differentiae essentiales diuidentes scientiam, aut saltem proprietates consequentes diuersas differentias ; ergo in eadem scientia, reperiri nequeunt: maior patet. De rationali, & irrationali, quae sunt duae differentiet essentiales oppostς immediate diuidentes animal in communi J minor euidenter sequitur ex maiori.' Resp. Gonet. l. cit. neg. min. Quia licet speculatiuum, Et practicum sint differentiae diuisiuae scientiarum naturalium, non tamen scientiae, ut sic, prout est genus supraemum ad Theologiam, & scientias naturales: Vnde licet in nullanientia naturali reperiri possint simul praeticum,&speculatiuum, in Theologia, quae est scientia superioris ordinis bene compati possunt; quae quidem responsio est Caietani, & caeterorum Thomistarum. Verum haec responsio videtur potius euasio, quam argumenti solutio. Si quidem hoc pacto facile soluentur omnia argument desumpta ex Phylosophia ad res supernaturales: facile namque respondere poterit quilibet Aduersarius, huius. modi rationes in rebus Phylosophicis locum habere, nonia ivsoloricis,quae altiorio sum ordinis. Sed
74쪽
. Pax P ct icum,&Speculatiuum sunt opposita conia
ti adustoria , qu Ia extendi, & non extendi ad re utandam sunt contradictoria , ergo Vni, & eidem obiecto Competere nequeuia ac proinde sicientia siue sit naturalis
mquec e inpluin, quod adducit Caiet. de sen sa com-
Prob. quoad a.partem Principia Theologie nostre sunt Practica, ergo&Conclusiones ex ijs deductae sunt practi
s i iis, sed pra 'cipia sumpta ab ultimo fine sunt
Dractica, Ordinantur enim ad opus, & ad applica nda m dia, quibus finis ultimus acquiritur, ergo M. Vndebvio
nem. Habitus Theologiq ordinatur ad dirrigendum ouatuor actus, nempe credere, sperare, diligere, & virtuosΘ
Prob. 2. Ille habitus est practicus, qui non solum habet PIo fine actum, quem elicit, sed actum, quem dirri it; sed: bitus Theolraicus non habet pro fine actum, quem eli-
Denique. Illa scientia dici debet praetica, cuius nulla est conclusio, quae vel formaliter, vel virtualiter non omdanetur ad praxim, sed nulla est conclusio Theolo aquae sic ad praxim non ordinatur, ut patet ex iis et uae su Px notauimus, ergo&e. t J aquα -
75쪽
stientia practica lactipa cone. mai., practica activa, sed morali, nego mai. Quod autem Arist. in hoc tensu ut locutus, aud amuS eum lib. I. Eth. C.2. Non ut sciamus,quid
si virtus quaerimus, sed ut boni fiamus, quia nul lum euet utique proficuum eius; & ibidem repraehendit eos, qui scientiae moralis statum in sola virtutis contemplatione constituunt hisce verbis. Quod multi quidem non op rantur, sed ad rationem fugientes exist imant phylosophari,&sic fore studiosi; simile aliquid faciunt morbo laborantibus , qui Medicos quidem audiunt studiose, faciunt utem nihil horum, quae praecepta sunt. Quemadmodum eroo illi non habebunt corpus curatum, neq; Isti animam. Vesp. a. Sententiam Arist. valere de scientiis naturalia Bus; non autem de scienti js supernaturalibus. Quare idem Arist. vi notat Scot. q. s. prologi ad 4. Dico, d cet polit . quod nobilitas eli in inferiori attingere suum superius; sicut in potentia sensitiva hominis ordinari ad intellectivam, & in intellectu ordinari ad voluntatem,&maxime circa ultimum finem . . Arg. a. Si Theologia nostra diceretur simpliciter practica hoc maxime esset, quia nulla conclusio sit, quae non ordinetur virtualiter, & remote ad praxim; sed hoc vid tur manifestum absurdum, quia pari ratione sequeretur, quod omnis scientia esset practica cum nulla sit scientia, quae non possit remote, & virtualiter ordinari adamai dum Deum, ergo &ς. . Resp. conc.sequelam mai.& neg.min. Ad rationem,quq subditur respondetur disting. per se neg.per accidens Con- d. etenim scientiae dicuntur speculatiuae , & practicae verse, & simpliciter a modo quo tendunt in suum obiectum totale, & adaequatum, ut supra notauimus: per ac cidens autem, & ex operante quaelibet scientia ordinatirotest ad bonum, vel ad malum in genere moris,& si nor ex obiecto. Quaeres I. An Theologia Dei sit practica. Resp. Doctorem circa hoc q. .prol.esse problematicum, magis tamen inclinare ad partem negatiuam, uu3m ad arufirmativam. Quare controuersia in hoc consist it: nam si notitia dicatur practica solum ob hoc sundamentum,quia
ita se est durectiva praxis, seu voluntatis in suis actibus,
76쪽
etiamsi tal is voluntas non sit dirrigibilis in agendo,Theci
Iogia Dei dici potest praetica : si autem teneatur praefa-llini fundamentum non sufficere ad constituendam scientiam practicam, sed necessarib exigi potentiam volitivame: Erygibilem a dictamine ipsius intellectus, dicendum
est Theologiam Dei esse speculativam: quia voluntas D. respectu sui primi obiecti, quod est sua infinita essentita ex se sola rectificatur ; cum sit sibi ipsi requia inobliquabi Iis, non indigens dirrectione, sed sola obiecti preostensione. Insuper notitia practica est regulativa potentie Coi tingenter Operantis: Voluntas autem D. non se habet Coi tingenter respectu sui primi obi ecti, sed necessario: emoaroia'dirrectiva ab aliqua notitia quantum ad Veritates neccilarias: immo nec etiam quoad contingentes, quia ad illas voluntas D. se sola, & ab ea solum pendent, non ab actu intellectus praecedente voluntatis actum, quia sic es-1ent necessariae, & non contingentes: ergo theologia Dei etiam quoad veritates Contingentes est speculativa. Quaeres a. An theologia sit sapientia. 'Pro resolutione huius quaesiti aduertendu- , quod hic non loquimur de sapientia phylosophica, quae vers tur Cuca Cias ut sic, & eius nobilissimas species, quam Α- PQ ' Cori lat. Vocat humanam. Pra cicatio mea non is
eri uastbrubus humana sapentia verbis , sed in ostensione spiritus.
e veritat r. Neque de sapientia infuca a Deo, quae a D. donau. lib. de 7. donis Spiritus Sancti definitur. V hab
σus fusteruaturalis a Spiritu Sancto infusus ad Daum cognoscandum,
veroso diliflendum; sed loquimur de sapientia acquisita, rupernaturali tamen, quae ex reuelatis principiis elicit Conclusiones. Deinde obseruandum, quod Arist 3. Eth. tradit, sapientiam esse scientiam quandam, supra tamen Communem rationem scientiae aliquid addit ad dignita-. ym pertinens, hoc est, quod sit iudicativa, & ordinatiua. Qinia fus; nam lib. I. metaph. docet, ad sapientem per- n. I de omnibus judicare, & ordinare ; iudicium autem Wς Infer cibus fit per superiorem causam, & hoc Contii a 'P Cner . Vel per superiorem causam, quae est altissi-- i phyCitCr, Vel per superiorem causam, quae est altissi-
77쪽
formam dicitur sapiens, & Architector respectu Artita cum, qui materiam preparant; iuxta illud Pauli ad C Iint. c.3. Vt sapiens Architectus fundamentum posui: his
Resp. Theologia est sapientia simpliciter. Ratio; quia
considerat causam altissimam simpliciter , non solum , t quantum ad id, quod est natura li ratione cognoscibile, iqualiter nouerunt Phylosophi; sed etiam quantum ad id, quod est soli Deo notum, &aliis per reuelationem Communicatum , & per huiusmodi causam iudicat de omni- bus scienti js, non quidem probando, aut notificando e rum principia, aut terminos, sed condemnando,quicquid inuenit in alijs scientijs sibi repugnans. Ita D.Bonau.q.I. Prol.
AESTIO VI. Vtrum Theologias: certior scientisi nataratibus. l
NOl. r. Quod certitudo, prout spectat ad praesens est
triplex. Alia obiectiva, quae est firmitas cogniti nis orta ex obiecto formali ipsius, quatenus quoad esset tiam, & existentiam est invariabile, & haec soli Deo competit, & dicitur metaph. Alia est certitudo subiectiva , quae est firmitas cognitionis orta ex dispositione subiecti, quatenus inclinatur, vel ex se, vel ex aliquo superaddito lhabitu ad credendum alicui veritati; sic aliqui inclinantur ex natura intellectus ad adhaerendum alicui obiecto, quod putant esse verum,esto sit falsum, ut patet in b. Preticis,quorum tenacitas potius dicenda est pertinacia, quam certitudo. Alij vero, ut fideles adiuti habitu supernati rati fidei firmiter adhaerent propositionibus reuelat is. &Conclusionibus, quae ex illis inseruntur. Denique alia est Certitudo motivi, quae est connexio infallibilis medi j c gniti cum re, quae cognoscitur. Id c autem ConneXio ap- Paret, vel per experientiam e. g. quod omnis ignis fit cal dus . Vel ex euidentia luminis naturalis, & talis est certuetudo circa prima principia: Vel per legitimam illationem ex principi js euidentibus; &3alis est certitudo conci sonis recte illatet ex praemissis euidentibus, vel denique Per xςuclazionem allicuius reritatis, quet innititur vera zitati
78쪽
uolantis , & talis est certitudo Fidei Diuinae
id Otositio Tl Ologica multipliciter dese G pQxςst- quatenus per discursum natura lena est illata ex praemissis, & tunc non est de fide, ut bene aduertat Smising. q. I. proemiali ac proinde, qui eam negaret , non esset haereticus, quia motivum assentiendi tali conclusioni non est reuelatio, sed connexio conclusionis cum ante dente, quae lumine naturali euadit nota. 2.; & tunc non est Congi usio theologica, quia non consideratur, ut deducta ex praemissis, sed ut est reuelata I ac proinde qui eam neparet, esset hfreticus. 3. Sumi potest quatenus continetur. Ita propositione reuelata, & apy henditur per modum αvmus, re eiusdem propositionis cum illa , & tunc est de fide Hinc Monothelitae haeretici reputati sunt, negando
st L et V yd' Η' 'Qr in determinatum fuerat ab
Ecclesia 1n Christo esse duplicem naturam, humanam, &uiuinam , & Consequela ter duas voluntates. Quod si pecmodum 1llationis probetur unam propositionem inferri ex alia, ut V.g. Christum esse risibilem, quia est rationalis; tunc Illa consequentia, non est de fide, quia licet risibili dent incetur realiter cum homine, tamen distingui-
litatiuis naetaphysicis valde dubito: non enim mihi pro
Glvo myp I meliori iudicio, esse de fide,hanc pro
positionem. Christus est animal rationale, prout de Chri-ito verisicatur esse animal rationale in esse metaphysico: Potiset siquidem quis negare huiusmodi praedicata meta- Pnysica; & solum admittere, hominem esse Compositum
di ' λψθδli, S Corpore. Quarib denique Coi Clusio Theologica considerari potest , vel ut sequia
genost, u s ' VςyVI' ς't ii d. 24. docet, ex neutra g rari fidem, aut scientiam, sed habitum quendam in C a ter
79쪽
ter scientiam, & fidem, medium, minus certum fide, Ceriatiorem quacunque scientia, quod idem est ac dicere,theologiam nostram esse qualibet scientia naturali certiorem ;tat is enim conclusio d icitur theologica .
i ebhe. Theologia nostra, quatenus est conclusi0 4ς
ducta, vel ex duabus praemissis reuelaris,& creditis, vel ex una necessaria,& alia reuelata est certior Certitudine ob ischi, & motivi quacunque scientia naturali. Hqc videtur germana sententia Scoti l C. Cit. eamque tenent HerincX, Smi sing. Frassen,& ali j. Prob. Illa scientia est certior obiective, & motiue, quae sertur in obiectum immutabile, &per medium firmius, & certius; sed Thuologia versatur circa Deum, qui est obiectum simplici ter immutabile, &. tendit in eum per media certissima, qualia sunt articuli fidei ; ergo &c. mai. est clara, minor patet, quia pri ncipia Theologiae nituntur veritati diuinae, & infallibili, prin- cipia vero scientiarum naturalium possunt etiam ene fal- lsa; non enim est impossibile, intellectum creatum posse circa principia scientiae naturalis errare. ν
scient ijs naturalibus. Est contra Her incae, qui q. 6. prol gi existimat, theologiam caeteris paribus esse Certioror i lcx parte subiecti scient ijs naturalibus. Prob. Illa certitudo maior est ratione subieciti, qua intelledius omnem motum dubitationis excludit, sed experientia constat intel- llectum excluiere omnem dubitationem , dum assentitur conclusioni euidenter deductae ex principio e uitenter noto, quale est hoc. Omne totum est maius sua parte et secus autem dum assentitur conclusioni illatae ex principijs fidei; unde ait Scor.3. d.23. fides non eXcludit omnem dubitationem, sed dubitationem trahentem in Oppositum
credibilis; quod indicat etiam Christus Mait. 8. Quid trumidi estis modicet fidei.
Arg. contra I. Conc. Maior certitudo assensus pendet ex maiori attingentia obiecti,ωbiectum enim causat certit
dinem assensus ; sed in scienti js naturalibus magis attingitur obiectum ; ergo maior est certitudo i ta scientia naturali , quam in theologia : minor patet. Nam in scientia naturali habetur certitudo intrinseca de obiecto ob nececa sex:4m connexionem praedicati cum subiecto; at in theo-
80쪽
logia extrinsece tantum attingitur obiectum, nempe per reuelationem. Resp.HerincX, maiorem esse salsam,quai do causalitas obiecti suppletur per principium externum, quod est certius interno, ut habetur in theologia, ubi attii gentia, seu causalitas obieeti suppletur per testim nium Dei reuelantis, quod Omnes Veritates naturales superat. Vel resp. disting. mai. Quoad attingentiam obiectivam conc.quoad attingentiam formalem, seu motivam nego. Medium namque, quo attingimus veritates supe
naturales est infallibile simpliciter, adeout non possit ei subesie falsum, medio autem naturali potest subesse lausum ; vel dubitatio ; an reuera sic se habeat. Dices. Quamuis conclusio theologica deducta ex utraque praemisi:tae fide, sit sorte certior scientia naturali,erit tamen incertior si inseratur ex una praemissa naturali,cum ab illa sumat suam veritatem; ergo si est vera maxima Arist. Prop ter quod unumquodque tale,& illud magis,conclusio illata ex una de fide, & ex altera naturali, erit minus certa ipsa praemissa naturali,quia conclusio semper se'quitur debiliorem partem. Resp. Nonnullos Theologos, nempe Vegam, Zumel, Pr ppii tum, HerincX q.6.prologi,& alios Velle non omnes concitationes theologicas csse certiores scientia naturali, sed illas solas, quae ex utraque praemissa de fide inseruntur. Verum opinio Smising. Boyuln q. II. prologi apparet verisimilior. Dicunt igitur maXimam Arist. de conclusione sequente debiliorem partem, tunc solum verificari, quando aliquid est principium totale, & adaequatum a terius ; falsum autem esse in nostro proposito, ubi conchisio theologica non pendet solum a priemissa naturali, sed etiam a reuelata. Itaque cum conclusio theologica habeat duo principia suae certitudinis ; habet siquidem aliquem certitudinis gradum propositioni naturali corresponde tem, & ex hac parte non est certior illa: sed quia insuper habet alium gradum a propositione reuelata que est maior naturali certitudine; ideo ex hac parte conclusio theol
gica est certior quacumque naturali scientia , & sic pater responsio ad instantiam.