Epistolae De rebus familiaribus et Variae tum quae adhuc tum quae nondum editae familiarium scilicet libri 24. variarum liber unicus nunc primum integri et ad fidem codicum optimorum vulgati Francisci Petrarcae 3

241쪽

troni ita, nutans spe, Vanis elu Sa gaudiis' voris ot oppreSSa maeroribus et gelata terroribus et cupiditatibus inardescen quamque nemo est eorum cum quo statum meum ullis conditionibus permutatum Velim . .

Licet enim inter vasa aurea miserum esse. inter fictilia selicem, neque Bil bone Vivendum aut argilla auro melior, aut Samos est inferior quam Corinthus. Tu Vale, et si bonus esse vis, stude illis esse dissimilis

neu te contagia morum laedant cave.

FRANCISCUS PETRARCA NICOLA O ACCIA IOLO MAGNO

REGNI SICULI SENI SCALCO S. P. D. Laudat, grates agit, commendat amicum, et loquitur de morte regis.

To quidem, Vir omni aetate rarissime, nostra unico, totum ulnis animae Venerabundus amplector, POSSideoque civiliter, thesauri instar inVonti, Seu tu praesens Sacrum Os Vivo aperis sermoni, seu tu absens stilum qui eum Scripturae applicas molli suae, et rursum seu

id ipsum militariter et vulgari more, seu Oratorie Verbis atque sententiis exquisitis, quod nunc altius multoque divinius, quam inter armorum Strepitum pos Se te crederem fecisti. Aliis licet atque aliis rivis et sapore vario sontem unum tui coelestis ingenii recognOSco, mirorque Inocum cogitans quid hic oss0l, si his tantum studiis animum innutris sol, qui ex minimis temporum reliquiis tantus sit, quas maximarum rerum Curis Sparsim surtimque subripiens , huc convertit: ut maiora

242쪽

illa praeteream, non hoc calamo inopi sed Homerieo digna praeconio, neque epistolae materiam sed libri quemadmodum vel bella armis et castrensi mritia, vollegibus vel civili iustitia pacem rogas. Quarum tibi hactenus artium Neapolis, et illa anto alios laudata Campania; nunc Sicilia ost testis, et Arethusa iam laetior, atque A thna luponitor ' et Ca bdis reverentia tuae frontis et tuosum actuum admiratione placatior. Iactu virtute multiplici, atque in primis Omnes animi lotos adornante modestia, qui tibi apud posteros non minorem ex his nugis meis quam eX omni tua magnitudine sumam speres, idque persaepe tuis ad me litteris

sateare : orror fortassis honestior, sed non minor exn more Oriens. Ego vero non dicam apud illos qui post me na Scentur, ad quos nescio an vestigiumta aliquod mei nominis sit venturum, sed apud praesentes utique

lanii viri gratiam non dissido gloriae mihi sore: nam gaudio quidem et honestissimae voluptati non spero illam mihi esse, sed gentio. Sane quod parvitati meae

magnitudinem luam Olfers, quodque assectum meum

qui quam emcax suerit exitus arguet, sed haud dubie fidelis suit ac servidus, ad Priorem nostrum Sanctorum Apostolorum, et quod pro illo tentavi mixtum gloriae tuae dicis, puto nec salteris, inque hoc tuo more Ver- Sari S commemoratione gratissima, facis non quod mihi debitum, Sed quod tibi, ut ab omni scilicet parte perfectus sis. Proinde crebris atque magnificis oblationibus tuis, si res tulerit, utar ingenti fiducia. Ille autem, de quo loquimur, utilecuin de in sileam, non est in quem possim quasi in alterum pius dici: nempe pars mei eSt, atque unus ex paucis, tui mihi in hoc rapi-

243쪽

dissimae vitae cursu, moribus et ingenio probati, meis alte praecordiis insederunt. Restat ut te precer, ne mihi anxio statum aluim sinas incognitum, et an morte regis locum aliquid fortuna patra 'erit: quem utinam ut ad regnum sic ad regias virtutes attollere potuisses: in quo Vereor, ne multam ego operam scribendo perdiderim, tu loquendo. Optimum Verbum viri possimi. virtutem verba non addere, quod ' ita domum recte dicitur si nulla usquam audientis in animo sit scintilla quam suscites. Ohi si se ille tuis monitis docilem praebuisset da Veniam, urget animum ac calamum dolor , profecto diutius vixisset, felicius obiisset, nomen clarius reliquisset. Vale, meum decus ac patriae.

Patavii, VI. Idus Iunii.

FRANCISC.S PETRARCA IOHANNI DE CERTALDO S. P. D. De quodam adoloscente Ravennate in suam familiaritatem recens accepto. De imitatione, et plagio litterario.

Anno exacto post di Scessum tuum generosae indolis adolescens mihi contigit, quom tibi ignotum doleo, etsi ille probe te noverit, quem saepe Venetiis in domo tua, quam inhabito, et apud Donatum no-Strum vidit, utque est mos aetatis illius, ohservavit attentius. V vero et tu illum noris qua datur eminus, et in litteris illum mois videas, ortus est Adriae in litore ea sermo aetato, nisi fallor, qua tu ibi agebas cum antiquo plagae illius domino eius avo, qui nunc

244쪽

praesidet. Adolescenti origo ac fortuna humilis. Verum abstinentia et gravitas vel in sene laudabilis, acre i . genium ac facile, rapax memoria et cupa X, quodque eStoptimum, tena X. Bucolicum meum carmen, duodecim ut scis distinctum eglogis, undecim continuis diebus didicit, memoriterque servavit ita, ut singulis diebus ad vesperam unam mihi eglogam, novissimeque duas tamconStanter, nilque haesilans recita erit quasi sub oculis liber esset. Est sibi praeterea, quod raro nostra habet aetas, inventionis magna vis ac nobilis impetus, et amicum Musis pectus, iamque, ut ait Maro, et ipse facit nova carmina, et si vixerit at lue, ut Spero, cum tempore creverit, quod de Ambrosio vaticinatus est

pater, aliquid magni erit. Multa de illo iam nunc dici

possunt: pauca de multis. Audivisti unum. Nunc etiam audi et virtutis et sci sentiae sundamentum Optimum. Non Vulgus tam pocunias amat atque eXPetit, quam

hic odit ac respuit. Nummos illi ingerere irritus labor est. Victui necessaria vix admittit. Solitudinis studio ieiunioque et vigiliis mecum certat; saepe ille Superior. Quid multa' lis ino moribus sic promeruit, ut non minus mihi quam filius quem genuissem carus Sit, et

fortassis eo carior, quod filius, ut mos est adolescentium noStrorum, imperare Vellet, hic parere Studet, nec suis Voluptatibus sed meis vacat Obsequiis, et hoc quidem nulla cupidine seu spe praemii, sed solo amore tractus. et fortasse sperans nostro fieri melior convictu. Iam ante biennium ad me venit, Veni Ssetque utinam maturius; sed per aetatem non multo ante potuisset. Familiares epistolas meas soluto sermone editas, quae ut multae numero, sic es mulli utinam

245쪽

pretii essent, inter confusionem exemplarium, et Occupationes meas pene iam desperatas, et quatuor ab amicis opem mihi pollicitis leniatas, et ab omnibus callo medio desertas, iste unus ad exitum perduxit. non quidem Omnes, Sed eaS quae uno non enormi nimium Volumine capi possent, quae, si hanc illis inseruero, numerum trecentarum et quinquaginta complebunt, quas tu olim illius manu ScriptaS, praestnnte Deo, aspicies, non vaga quidem ac luxurianti littera qualis est scriptorum seu Verius pictorum nostri temporis longe oculos mulcens, prope autem assiciens ac satigans, quasi ad aliud quam ad lugendum sit inventa, Et non, ut grammaticorum princeps ait, littera quasi legitera dicta sit , sed alia quadam caStigata et clara Seque ultro oculis ingerente, in qua nihil orthographicum, nihil omnino grammaticae artis omissum dicas. Ει de his hactonus. Ut vero in his ultimum sit litteris quod primum in animo meo fuit, est hic quidem inprimis ad poeticam pronus, in qua si pergit usque adeo ut cum tempore animum firmet, ad certum aliquid et mirari te cogeι et gaudere. Adhuc lamen pin' imbecillitatem aetatis Vagus est, nec dum satis quod dicere velit instituit, sed quidquid dicere vult, alte admodum dicit atque ornate. Itaque saepe. illi carmen excidit non

Sonorum modo, Sed .graVe et lepidum maturumque, et quod poetae Senis potes, ni Si noscas auctorem. Firmabit, Iut spero, animum ac Stilum, et ex multis unum suum lac proprium constabit, et imitationem non dicam fugiet. lsed celabit, sic ut nulli similis adpareat, sed ex vete- jribus novum quoddam Latio intulisse videatur. Nunc usque autem imitationibus gaudet, quod suum habot

246쪽

LlBER VICESIMUSTERTIUS. - EPISTOLA XIX. 239

aetas illa, et interdum alieni dulcedine raptus ingenii, contra poeticam disciplinam sic in altum desilit, ut operis lege vetitus, referre pedem, ni Si visus et cognitus, non pos Sit. In primis sane Virgilium miratur. Mire id

quidem ; cum enim multi Vatum e numero nostrorum

laudabiles, unus ille mirabilis est. Huius hic amore et illecebris captus, Saepe carminum particulas Fuis inserit. Ego autem qui illum mihi succrescentem laetus video, quique euitatem fieri qualem me eSSe cupio, .samiliariter ipsum ac paterne moneo videat quid agit. ζῶ r dum imital ori, ut quod scribit similo non idum sit

eamque similitudinem talem esse oportere, non qualis est . imaginis Bd eum cuius imago eSt, quae quo similior eo maior laus artificis; sed qualis filii ad patrem, in quibus eum magna saepe diversitas Sit membrorum, umbra quaedam et quem pictores nostri aerem Vocant, qui in vultu inque oculis maxime cernitur, similitudinem illam facit, quae statim viso filio, patris in me

moriam nos reducat, cum tamen Si res ad mensuram

redeat, omnia sint diversa ; sed est ibi nescio quid occultum quod hanc habeat vim . Sic et noliis providendum, ut cum simile aliquid sit, multa sint dissimilia, et idipsum simile lateat, nec deprehendi possit, nisi tacita mentis indagine, ut intelligi simile queat

potius quam dici. Utendum igitur ingenio alieno, utendumque coloribus, atatinendum vel bis. Illa enim similitudo latet. haec ominet. Illa poetas sucit, haec Simias. Siandum denique Senecae consilio, quod ante Senecam Flacci erat, ut scribamus scilicet sicut apes mellificant, non servatis floribus, sed in lavos versis, ut ex inultis et variis unum fiat, idque aliud et melius. Haec dum

247쪽

saepe secum agerem, et ille Semper intentus ceu patrios monitus audiret, incidit ut nuper ex mor illum admonenti tale responsum daret. st Intelligo enim, inquit, etn sateor ita esse ut dicis. Sed alienis uti, paucis quidemii et id raro, multorum atque ante alios Vestri permi-ii Serim Bb exemplo. η Hic ego admirans: a Si quid uno quam, fili, tale meis in carminibus invenis, scito id n non iudicii mei esse, sed erroris. Etsi enim milles passim talia in poetis sint, ubi scilicet ulter altoriusn verbis usus est, mihi tamen nihil operosius in scri, bondo nihilque dissicilius sedi osseri, quam et mein ipsius et multo maxime praecedentium Vitare Ve-s stigia. Sed ubi nam, quaeso, est undo hanc tibi liceni, tiam ex me sumis 's Sexta, inquit, tui bucolicis carminis egloga est, ubi, haud procul a fine, versus s unus ita desinit, atque intonat stre. v Obstupuit sensi enim, illo loquente, quod me Scribente non senseram, finem esso Virgiliani versus sexto divini operis, idque tibi nunciare disposui, non quod ullus correctioni amplius locus sit, carmine illo late iam cognito ac vulgato, Sed ut te ipsum arguas, qui mihi errorem meum hunc indicari prius ab alio passus sis, vel si id forsan ignotum tibi hactenus fuit, notum esse incipiat, simul que illud occurrat, non solum mei studiosi licet hominis, multa tamen litterarum et ingenii penuria laborantis, sed nec ullius cuiuslibet, docti viri studium sic par rebus, quin multum Semper humanis desit inventionibus, persectionem sibi reservante illo, a quo ostmodicum hoc quod scimus aut possumus. Postremo et mecum ipse Virgilium ores det Veniam, nec moleste serat Si, cum ipse Homero, Ennio, Lucretio multisque aliis

248쪽

mulla saepe rapuerit, ego Sibi non rapui, Sed modicum inadvertens tuli. Vale.

Ticini, V. Kalendas Novεmbres.

FRANCISCUS DETRARCA FRANCISCO BRUNO FLORENTINO S. P. D. Ignoto ex alterius voluntate scribit, et se profert amicum.

Sat magnum, vir egregie, iam hinc tuae virtutis argumentum habeo .illius magnanimi viri verbum, cui Omnia credarem, qui nuper nobis redditus magnoque mihi pro munere novi nomen asserens amici, inter multa de te, quem valde diligit ot quem cupide nominat, hoc etiam dixit, optare te amiciliam meam: quin et an aliquansso me videri S quaerentibu S, re Spondere solitum et vidisse et mei notitiam habere, atque hoc urbanissimo mendacio saepe hactenus pudori tuo consului SSO : quasi te pudeat me non noSSe coaetaneum et conci Vem tuum, quem et nonnullius prolii facias, et ames incognitum. Gratulor assectui tuo, et ingenuo gratulor errori. Non est turpis error et pulchra Oriens radice . Natura mitis atque ad amandum prona mens, multos secit in iudicio rerum labi. Satius est autem amare multos immeritos, quam unum benemo ritum non amare. Institit sane ille vir, ut tibi tali viro, et erga me Sic assecto, quique nescio cur primus mihi scribere verearis, familiare aliquid scriberem. Negavi vel scribendi materiam adesse, Vel solere me ignotos

verbis aggredi: itaque sermo quid tu id opistolariter

249쪽

212 scripsi unquam, vel ex responsionibus constare, vel ad eos esse, quibus me familiaritas arcta coniungeret: neque Vero me aliis audaciorem, neque mihi lianc scribendi novitatem minus suspectam esse quam tibi. Ille autem quid putas egerit' Quievit sorte, et orationer preSSUS est mea ' imo veru ad dominum civitatis adiit magnum etiam amicum tuum, eumque manu duxit ad meam domum hoc ingenio, ut tanto sub teste, dicam verius, Praeceptore snam et ipse precaturus uderat et sunt praecepta preces principum , negare nil penitus auderem. Me quidem omnino quae molirentur ignaro, soli nostros inter concedimus libellos. Ibi multa domuitis, ultimum de te fuit. Cum vero coriatim et urgeret qui coeperat, et a transverso improvisus alter erumperet, agnosco insidias. Sed quid agerem contra tales duos unus ' Τanti blanditias amici dominicaeque Doniis pondus serre non valui. Cessi igitur. atque illis hac ipsa hora pariter hinc digressis, promisSi memor, calamum arripio scripturus quidquid Occurreret. At cum rebus Obsessus et curarum plenus cogitare novi aliquid nunc non possem, et id ipsum scribere satis habui, et reliqua haec quo gesta sunt ordine, quibus hic erit sinis. Amicitiam tu meam, ut intelligo, parVam Valde rem, cupis; sed quo modestius votum, eo in honostior est repulsa. Precibus ergo luis Obviam eo; accipe plenis manibus quod petisti, me quo fidenter in amicis numera, et Si quis mei usus est, utere: si nullus est alius, at Saltem novos inter amicos me, interque aevi viridioris opistolas hunc pene ultimum possidebis locum. In sonescentem namque, Si ne Scis, et amicum et calamum incidisti. Si quid nunc eliam vitae restas, est

250쪽

minus utique tacitum quo loquacior est Senectus, ut Catoni soni optimo videtur. Haud dubie crebrior illiceris. Interea luam sortem ser aequanimis, non mediatori tuo, qui tibi strenue vereque militariter morem ges Sit,

non mihi, qui sibi quamvis haesitanter parui, sed tibi dumtaxat imputaturus, si quid minus iuveneris quam

Sperabas, lam facile utinam compos semper omnium Votorum, sed in electione felicior. Vale.

Patavii, VI. Idus sopiembris, horra nona.

FRANCISCES PETRARCA CAROLO IV IMP. AUG. S. P. I . Rursus hortatur ad Romani Imperii gloriam restituendam.

Fossus praeteriti nec suturi sidens, Caesar, calamum tuis in exhortationi hus pene attritum recusan-lemque seposueram. Alit inter difficultates refovetqueBnimum Spes Succes Sus, qua Sublata, quis est amens adeo, ut non infructuoso labori requiem anteponat Ut ad stilum redeam Sacer Amor cogit, sive miles hic tuus huius nominis, sive ille sacer animi calor, qui mihi a parentibus relictus atque erga tuam Semper ex quo mihi primum notus es. erga vero Romani Imperii maiestatem ab infantia nutritus, in praecordiis meis vivit, et in dies crescit, sive quod est verius, uterque. Nam neque meus amor, t0t iam clamoribus totque conatibus perditis, ultro ad laborem inutilem rediisset: neque hic miles, quamvis amicus et facundus et Sapiens mo movisset, nisi intus in anima vivas adhuc