Epistolae De rebus familiaribus et Variae tum quae adhuc tum quae nondum editae familiarium scilicet libri 24. variarum liber unicus nunc primum integri et ad fidem codicum optimorum vulgati Francisci Petrarcae 3

341쪽

bona quotidio consori immeritis et indignis. Et si quidem hoc velit, ut litterae eius indicant. potest perfacile profecto uno verbo. Nullus enim dominorum, tam sa-cile potest benefacere quibus vult, quam Romanus Pontifex, qui si sorte mihi saceres velles Secundum Suam condecentiam, quod dixisse sertur Alexander Macedo,

multum esset aut nimium; si vero secundum meam

in sussicientiam, nihil esset aut modicum. Temperet haec igitur ii, sibi videbitur. Sive enim multum faciat, Sive nihil, sive modicum, contentabor. Quin tu potius, dicat aliqui S , peie quod . videtur, quando paratum habes animum largientis. Hoc, amice, non possum triplici ratione: primum nempe quid pet9m prorSus 'ne Scio, sicut ille qui raro si unquam, do talibus cogitavi: Omnia sere vitia mihi obiici vol ab amico patiar. vel ab hoste, dum dolus malus dumque ambitio sequestrentur. Deinde, esto quod amicorum indagine aliquid quod peterem iu- Venirem; ante l9men quam nuncius meus ad pedes Apostolicos perveniret, esset de facili id ipsum petitum ab alio et concessum. Non est enim, ut Opinor, dominus noster in illa duritie qua suerunt aliqui in diebus nostris, neg3re omnia parati, dum nonnisi persectis viris dare aliquid volunt; quod si fiat aut omnia beneficia vacabunt, aut paucissimis omnia conserentur; tam rara est humana perseolio. Postremo fieri posset ut aliquid peterem, quod eidem domino non placeret, sed propter incomparabilem benignitatem suam supplicationibus meis condescenderet, quando ego nullo modo vellem habere aliquid, quamvis magnificum, et mihi utile quod si hi non penitus gratum os sol. Quid fiet igitur dicam tibL Si voluntas domini est, qualis vide-

342쪽

lur esse, ipse sit ot bono facto' et consuli6r, nec mi

rotur id sibi dici quod felicis recordalionis domino

Clo monti patruo suo dixi. Cum enim sui gratia, om-cium quod tu nunc industrie geris, mihi obtulisset, Illod, me nolente, tunc habuit magister Franciscus do Neapoli, et deinde me saepe, licet indignum Episcopum iacere voluisset, hi ego indignantibus dominis et amicis, . continue recusasSem, ultimo milii dixit: Pete quod vis' et faeiam tibi: cui 0go ros pondi; si bene facere mihi vultis, non solum beneficentia sed electis, Pater sanctissime vestra sit. Vos scitis optime quunti me facilis. Quando aliquid petente alio, vel quomodolibet ad notitiam Destram venit, quod me dignum videatur, mei si placet memoriam habetote: quod ipse so facturum crimentissime repromisit, et secisset, non dimito, nisi eum mors multis, et in lor alios mihi damnosa, praevenisset. Ita ergo mihi expedit ut dominus nos 10r faciat, si mihi aliquid vult sacero . Nam si expectatur ut ego senex nunc solicitussim petitor . quod iuvenis nunquam stii, aclum est, nil ponitus unquam fiet. In hoc sano domini moi Sabinensis interventio, et tua sedulitas ossicacissima erit, et neutram de suturam corio spero. Alios ihi non habeo isnam quos habui vel dosiancti, vel alienati sunt. Solus ipso dominus Sabinensis tribus Et triginta annis, in

OOdom Propo Silo erga me mansit, nec ulla unquam 'sive propter occupationes olus in extimabiles, sive propter silentium meum, Si Ve propior abscessum suum lacta mulatio est, nisi de bono semper in molius. Secum do his orgo delibera, et ipsum ad omni u silenterr quire, animum eius md me Verbis, ut pillo, lihi e gnitum, lactis animi tosti hus roconnos es. Ego pnim

343쪽

sibi. breviter scribam, et eum quoque ad has litteras remittam, ne minutias et labellas meas Saepe rep2tam,

de quibus scis quod nunquam tibi aliquid scripsi, neque nunc quidem sueram Scripturus, nisi quia sic respOScere Visa est. Et nunc, Daler, habes totam hanc historiam necessariam potius quam iucundam, Si unum addidero quod posset forsan in colloquium venire. Νam si roget in hunc modum: quamvis nominatim 'nescias quid petendum sit, cuius generis tamen beneficia optares edicito: dicam quod apud Ciceronem Cotta: omni bus fere, inquit, in rebus quid non sit citius quam quid sit diserim. Praelaturam itaque nullam Volo,' nec volui quidem unquam: similiter nec beneficium curatum quodcunque, quamvis opulentissimum; satis est mihi unius animae meae cura: atque utinam illi uni suis clam tDe reliquo faciat dominus noster, ut sibi placuerit, ut unum sciat quod sive mihi provideat, Sive non, Servus Suus sum, quamvis ad nihil utilis, at fidelis saltem, meque suis iussis obnoxium lateor, et suis olim alloquiis, et nunc suis litteris insigniter honoratum, ita ut sibi non iam sua liberalitate devotior, sed obligatior

fieri possim. Illud quoque sibi persuadeas quod, si quid

mihi contulerit, id ipsum cito alteri conserre poterit. Ego

enim iam delibor, et, ut aestimo, tempus meae resolutis-nis instat . Heul mihi misero quia quae sequuntur dicere non possum. Certe ego, frater, praeter naturBlem Vitae legem, quae non est aliud quam cui Sus ad momlem brevis et lubricus, sentio me in dies ultra etiam aetatis exigentiam rapi, et xehementer imminui, at siue umbrae in morem evanescere. De quo miror quidem,

quia non ita vixi, nisi fallor, ut id adhuc mihi dehorol

344쪽

accidere. Sed, Deo toste, non doleo, et Si pro peccatis, meis accidit, valde etiam gaudeo: ita enim dudum moadeo poposcisse bis in . devotiuncula quadam memini

his verbis: Fiat mihi thalamus meus purgat tum meum, . et lectulus meus lacrimarum conscius mearum, eι in eω pore meo Ovim priusquam princeps corruam in tartara

et iterum, sit mihi pars purgationis labor meus; quo hie. per Singulos dies eaeerceor: reliquum in hac vita et in his membris eaeige, priusquam veniat tempus egestatis. Si quod bis petii semel assequor, bone habet. Τu vivo kliciter mei memor, et vale. Arquadae inter colles Euganeos : in vigilia Pentecostes. EPISTOLA XVI.

S. P. D. Lamentatur .mortem patris, Seque eos constanter amaturum promittit.

Epistolam Vestram, carissimi Domini dulcissimique filii moi, logi imoestus et lacrimans, damni ac miseriae meae plenam. Super qua quoniam. et praeclariS- Simae genetrici, et magistro vostro fidissimo magistro , Modio fratri meo multa scripsi, agam brevius. Equidem immortalis memoriae patris vestri domini mei obitus quanto cor meum dolore transfixerit, vobis in aetatolam tenera arbitror non ignotum. Perdidi propter quod praecipue me vivere delectabat. Verum quia nec VOS, nec mo ipsum consolari scio, ne loquendo amplius it

345쪽

rite in lacrimas nobis inutiles et, ut reor, illi quem ge- mimus etiam Odiosas, sinem faciam hoc addito. Vos moquidem, ut literae V e Strae Sonant, in patrem habero disponitis, et urgente calamum pietate, additis atque in dominum. Primum libens et gloriabundus amplector, etsi talibus filiis non sim dignus. Secundum, licet ab ingenti benevolentia prolatum, re Spuo. Habetote me,

quaeso, quod Vere Sum: ego enim non nunc. DOViter.,

Sed ex quo primum vitae limen in lucem editi contigistis, animo vos in filios ac dominos adoptavi. Non muto sententiam: sic filios memini ne dominos obliviscar. Quod domino meo sui, hoc et filiis eius ero dum Vivam. Bogo autem atque hortor, VOS udisque luminibus obtestor ilip vivere, Sic ad virtutem Veramque gloriam niti, ut quod pridem mihi indoles vestra pollicita est, e flore conspecto fructum videam ante quam moriar ; et tantus pater dignos Se filios genuisse videatur, et ego patientius Vulnu S meum seram, pro uno duos illi similes mihi atque aliis qui memoriam eius amant intelligens remansisse. Quod ut maximum utque Optimum, Sic Deo duce, facillimum ac iucundissimum vobis erit, si privi lentissimae matris vo Strae consiliis monilisque salubribus, ut debetis, prorsus in omnibus obedientes ac dociles animos praebeatis. Custos vobis directorque ut erepti patris in locum sit ille Omnium in Se Sperantium Pater Christus.

346쪽

FRANCISCUS PETRARCA ΛD IGNOTUM. Quod equum suum custodierit sanumque remiserit gratias agit et patientiam in advorsis suadet.

Equus meus stabulis luis pastus ad me rediit solito. vegetior atque lascivior: ita quem sessum atquO

Pgrum recreandum Sanandumque su Sceperas, uberiori

indulgentia saginasti. Multa illo dicturus do tu si loqui

posset, nunc liberalitatem tuam si Onte testatur, ac tacitus clamat Optimum se et qualem Semper optaSSet hospitem habuisse. Venit secum sua de successibus meis parva quidem sed Vere gravis epistola, cuius eStilla Summa, qua praeclarissimus ducum Africanus apud Livium usus, omnia, inquit, quin agimus subiecta esse mille easibus seio. Sciebat illo rebus in maximis expertus : Scimus et nos qui id ipsum assiduo robus licet in levioribus experimur. Dicerem quod . magni dixerunt viri: Fatis agimur, et iterum, Fata regunt homines: et illud Mantuani vatis: inevitabile fatum, nisi Fati nomen Suspectum esset apud nostros: sed certe quod dixi satius dicitur Fortuna' rotamur imperis; quam licet apud Virgilium ipsum legam, omnipotentem dicere non audeo, cum in litteris sacris non nisi unus sit Omnipotens; multipotentem dixisse non vereor: saepe quidem infirma consiliorum nostrorum acies illius adamantina soliditate retunditur. Parendum rebus, obsequendum tempori, cedendum neces Sitati, patientia durandus armandusque animus meditatione continuo, et sic insti-

347쪽

t uendus ut ad quaelibet aspera, licet etiam impedimenta, Sese Praeparet. Iam vero, ut tanta futurorum caligine circumsepta immeditatum nihil possit accidere, hoc

unum inter vitae tenebras remedium noris: EXpectare

omnia, scire nihil non evenire homini posse, nihil horum omnium consistere, nihilque ideo magnopere metuendum, nihil optandum ; de his loquor quae miserum genus humanum mulcendo sugiunt, fugiendo solicitant. Quidquid undequaque contigerit immota fronte Suscipere, et rerum suarum propriam portionem credere,ot dicere: hoc me latebat; quid ad rem' non latebat illum, cui praesentia et clara sunt omnia: hoc equidem me manebat, haec mihi sors, hic votorum cxitus debebatur: placet, amplector, inSuper et gratias ago. Deus solicitus est mei; carior illi sum quam mihi: caecum illo me rogit ac dirigit, non in iucundiore forsan callo sed tutiore: aliud optabam, Sed inconsulte: non desiderio nunc consulitur sed saluti. Illud delectabat, hoc proderit: meliora largitus est qui in electione non sallitur: recipiam non tantum aequo sed laeto gratoquo animo, et in reliquum permittam ipsum expendere, iuxta Satyrici consilium, quod

Conveniens nobis' .rebusque sit utile nostris.

Longius serebar: sed ut desinam hic brevior papyrus admonuit: et praeterea sequi iis petum temporis vetor angustiis. Hoc ipso die iter arripio, et hac ipsa hora, qui procellas perosus Parmensium simultatum, sedem otio Italico Mantuam Palaviumque delegeram, Mediolani mihi sedes osti ut appareat vera esse quae loquiamur, quamque nihil ox consilio succodat. Vale. F.

348쪽

FRANGISCUS DETRARCA AD IGNOTOS. Dolet mortem patris eorum, et ab eius epitaphio se excusat ob malam sui valetudinem.

Excellentiae vestrae litteras, magnifici et carissimi domini mei, non sine suspirio legi. Quamvis enim pridem famae testimonio didicissem transitum clarae me moriae domini patris, aliter tamen ex ore tantorum filiorum tanti patris sonat obitus , quam cuiuSeumque alterius ore Sonuerit . Est, fateor, grave damnum quodque non soli vos et amici vestri, sed omnis Italia queratur et lugeat, nisi quod conditio nostra mortalis omnem luctum debet et potest emcaci ratione opprimore ; dum oceurrit id sibi accidisse, ut ait Seneca, quod omnes ante Se pasSi, omne Sque paSSuri, et Praesertim ubi est iucunda recordatio gloriosae vitae selici Sque eXitu S, qua Se Superstites consolentur. Quae si de ullo nostrae aetatis clara fuit, de vestro utique genitore clarissima est. Ego unus ex multis tanti particeps sum doloris. Licet enim facie incognitus, sperabam Sibi non Vilis esse, quem talibus filiis carum sciret. Et idcirco si quid possem ad cumulum gloriae suae stabiliuS quoque solidiuSque quam marmor, Vere domini mei, rogandus non eSSem : ultro enim me non e X pectatis Pre-

. cibus obtulis Sem. Etsi enim occupatissimus, et a talium dudum consideratione distractus intentusque. aliis, tamen et occupationes Omnes reieciSSem, atque huic uni cedere coegissem, et ad desuetum iter iniectus, ut Sic

349쪽

dicam, inani biis ingenium retraxissem, gloriosum mihi' aestimans et talibus tamquam familiaribus dominis meis obsequi, et tantae virtuti testimonium perhibere. Sed in praesens aliud vere maius Obstat impedimentum corporis grave et molestum. Quo coactus et Paduam veni prope balnea; et quotidie inter manus medicorum sum sic assectus, ut ipso mihi displiceam atque ipse me oderim, nec ulli rei alteri quam moerori possim animum applicare; quod mihi non accideret, si morbus brevis esset ad mortem; sed vereor ne sit longus ad taedium. Sit tamen quidquid Deo placitum. Omnia ser- rem aequo animo, Si interim non a solito studio prohiberor: sed prohibeor. Et hoc etiam serendum sortitor: lao te dicerem, sed mentirer: et de hoc inter multa doleo, quod ve Strae nunc parere non Valeam iussioni; sic enim 'vocare deheo preces vestras. Parcat mihi quaeSO Vestra nota benignitas, cogitans Verum esse quod

ait ille

Carmina proveniunt animo deducta sereno.

Mihi et turbidum esse animum et corpus invalidum, atque ideo totum hoc morbo imputet, et non mihi. et utatur hac in re ingeniis aliorum , quae multo altiora ac Vivnciora sunt meo ingenio Oecupato nimium ac deseSSO: et praeci liue ser . Cheehi Meteli do Forolivio viri admodum singularis et amici mei. Cuius epitaphium si habetis, consilium meum est ut aliud non

quaeratis. Quidquid illo scribit ego approbo. Si quid

sol San auctoritatis in meo iudicio reponi vis, ecce, domini mei carissimi, petitis auAilium, consilium do. Sed non

POSSum amplius. , Valete: Chri Stus Vos unanimes alquo

350쪽

incolumes in statu prospero custodiat ac Soletur. Paduae X. Octobris cum labore scripta. F. P. Vester recom- mendationem. lj PIST0LA XIX.

FRΛNCISCUS PETRARCA MODIO PARMENSI S. P. D.

. a in

Demoletur A etonis de Corriso memoriam sibi carissimam Iaudibus, lacrimis et desiderio prosequitur

Heu mihil Quid hoc mali accidit inopinum, subitum, repentinum' Quamvis nihil mali, nihil inopini, accidat sapienti: sed mihi accidit ut multis argumentis intelligo, ex plurimis adhuc uni quia, quod valde nolim, adhuc portio vulgi sim; cuius est mos bona sua sibi perpetua polliceri: et quidquid vehementer amaverit immortale. Hoc saepe Olim Sed nunquam magis quam quando mimis debuit me sesellit. Et heu i misero. Quis hic animi mei status, quae confusio rerum, quaeVeperplexi las atque Vertigo eSt, quando neque quo gaudeam quove me Soler habeo, neque quid lugeam doloremque meum quibus promam verbis invenio' Si dicam quod bonum dominum amisi, amicus idem erat optimus. Dicam patrem perdidi' Frater erat: Dicam Ornamento vitae spolior 2 Et praesidium fuit: Dicam familiaritate privor utili ' Et delectabilis et honestat erat, omnibuSque Simul eX causis appetenda, quarum quaeque pur Se magno Suffciens sit amori. Dicam rerum mearum Summum culmen excidit; angularis quoque ruit lapis, et compago Optima: iam mortis ariete