장음표시 사용
311쪽
s praeeognoscendis temporum mutationibuου.
esse potest,ut nona siderum positu proueniant. Nihil enim,nisi a causa prouenire potest . Unusquisq; effectus suam certe habet causam. Poteramus & nos sing lorum assignare causas, uti de aliquibus secimus: verum quia res ex seipsa manifesta eit,eχ nos utcumq; manifestauimus: paululum quisq; in scientijs versatus, causam facile inuenire poterit.
-nimaduersones circa Runicorum Regulas.
eueniunt. ni iscor u restitae ante anni)m recogri
RIA animaduertere debet prudens Philosophus circa
recitatas iam Rusticorum regulas,& circa sequentes quoad temporum status,& ea quae ex his sequuntur. Primum
est,ut omnia quae ventura praedicunt, ut in pluribus euentura sciant,non semper. Quemadmodum causa: na turales omnes, ipsarumq; effectus, cum sint naturales: non semper , sed ut plurimum eueniunt. In lipientis quidem est, asserere cuncta necessario euenire, cum quandoq; impediantur: praesertim quando vita se lun plures habet causas,& inter se contrarias: ex quibus impediri escctum necessario sequitur. Secun dum est, quod hae Rusticorum regulae atque obseruationes ante recognitum an num in praeassignatis iam diebus atq: mensibus verilacab intur: post anni vero recognitionem ob decem amotionem dierum mutati sunt dies: ac propterea obser uationes . Ita ut non amplius prima Ianuarij dies iuxta annum v terem iit eadem anni recogniti: sed erit undecima;& prima Ianuarii dies iuxta anni recogniti rationem sit vigesima secunda Decembris: ac propterea obteruationes omnes, de Rusticorum regulae illuc sunt referendae. Verum enim uelo ut cun ta exactu ha beantur,& nihil nobis aut ignauiae, aut otii, & similium imputetur: quo etian prudens Philosophus in hac re minime hallucinetur: sciat primam Ianuari; diem proportio iuXta annum veterem Iulianum correspondere diei undecimae eiusdem mensis 44j anni recogni i: secundam duodecim aer tertiam, tertiae decimae: quartam,quartaeri 'aries se eo decimae; quintam,decimae quintae: sextam,decimae sextae: septi inam, decimae sep-
gesti, timae: octauam,decimae octauae: nonam decimae nonae: decimam, vigesimae. undecimam, vigesimae primae: duodecimam, vigesimae secundae. Dies vero vigesima secunda ad primam Februarii diem referenda est: dies vigesima quinta ad quartam Fcbruarii. Postrema autem dies quae est tricesima prima, ad decimam eiusdem Fcbruaris mensis reserenda etiam est. Tertia decima Februarii dies ad vigesimam tertiam eiusdem mensis refertur: vigesima autem quinta Iulii ad quartam Augusti. Porro vigesima quinta Decembris ad quartam Ianuarii resertur, vigesima sexta ad quintam: vigesima septima ad sextam, vigesima octava ad seprimam : vigesima nona ad octauam, trigesima ad nonam . Trigesina prima demum ad decimam eiusdem Ianuarii mensis diem referri debet. VTe Igitur
quomodo dies mutati sunt: ac ideo mutatae etiam obseruationes ΘQuae non amplius a prima, dic secunda,lertia,quarta,quinta sexta,& caeteris eiusdem mensis diebus desumitur; sed ab undecima,duodecima,tertia decima, decima quartae , decima quinta, decima sexta,& caeteris commutata proportione, ut iam explica-R' tuin est, desiimi naxime consentaneum est. Tertium animaduersione dignum
eos directione eit, has regulas correctione etiam indigere, tiam seruata anni recogniti ratiotre.
indσς' - Quamuis enim ex longa experientia Rustici vera praedicant,& si nesciant caulas; nihilo.
312쪽
nihilominus tamen unaquaeq; illarum coelestem habet causam. Cumq; coelum perpetuo moueatur: Stellae, etiam a suis mutatae sunt locis: Unde non semper regulae eisdem diebus perseuerabunt: quia ad alios dies sui transiterunt influxus, quemadmodum & stellarum loca ; Idcirco obseruandi sunt diligenter dierum, mensiumq; status, quomodo fiunt, & quando: ut ex his ad determinatos recurrere possimus dies , vel antecedendo, vel retrocedendo : ibiqi figere temporum status, dierum conditiones , mensium qualitates: ex quibus effectus omnes elici AR hqxi ιη possenti At meoquidem iudicio, quamuis perexiguo, optimum esset hos obser si ' μ' 'uare status iuxt i utriusq; anni rationem tum veteris, tum quoq; recogniti, & adnotare ubi regulae veritatem habeant: ac ex utriusq; proportione, tertii generis obseruationes firmiter statuere . r R
asia colouorum Regula circa temporum mutationes a quartis
anni desumpta, s obseruata. C A P. XXXII.
E dum ex mensium aliquorum statu , & dierum anni, vete- Aura diei an res colohi temporii qualitates pronuntiauerunt: sed a quar tace, niis in
iis quoq; anni, sed aequinoctiorum, & a SoIis ingressibus 'AP
in aliqua Iagna impressionum genera desumpserunt: illasq; dicat quali statutis anni mensibus diuiserunt. Dum itaq; Sol Arietem ingreditur quod anno vereri undecima die, & intercalari & Novcmb. decima Martis inensis accidebat: post vero anni recognitio- arilita, diei nem die vigesima prima, & in birixtili die vigesima eiusde anzecedetis, mensis) obseruanda est aura die antecedenti, ipse b&insequenti proxima. dum Rscilicet Sol Arietem ingreditur, qualis est: talis nempe in Septembiis, Octobris, di Nouembris mensibus regulariter prodibit . Dum Sol Leonem quoq; ingr edi 'μ- tur, quod anno veteri, sed communi die decima tertia ingrediebatur, anno autem recornito die vigesima tertia, in bissextili, die duodecima anni , eteris, ted run die vigesima secunda anni recogniti Mensis Iulis r qualis erit dies ingressu, eum L '' f h 'antecedenti, talis, dicunt, foret status mensium Decembris, Ianuari j X Februa 03'li λγ. yi iij. Nimirum si ventus hoc ab Aquilone flaret, aut in ortu siccitas urgeret: ma- formam ximi frigoris indicium est. Quod si a meridie, &occasu pluuio,tum etiam existen g ς it*x-iΠ' te die, alaciem portendit. Si autem ventus mediocris erit, ita ut no plene siccus, inini, tu ineq; plene humidus fuerit: varia quidem hyems imminebit. Amplius quales Vς similiter tres fuerint dies, quibus Sol libram subit quod Septembris in ense contingit, die tertia decima anni veteriS,&communis , die vero vigesima tertia anni tis S is in- recogniti: in intercalari vero die vigesima secunda,sicuti die duodecima anni bi L 'I' sextilis ante correctionem talis quidem ut plurimum erit ver futurum. Martius qisses scilicet, Aprilis,& Maius Rursus Sole Aquariu ingrediente Ruod anno veteritam S β' ' communi, quam bissextili eueniebat die decima Ianuarij,anno aute recognito tacommuni,quam intercalari die vigesima accidit) quales erunt dies praecedens ,& ς' ' tui. subsequens, & is quo subit, talis prosecto maiori in parte erit iunii, Iulii, & Au. 'μ-'''gusti status.Subinde multorum tenet veterum opinio iuxta Conradum Vulpimen vutamεζ' a fagis in sua farraginei libio primo de Diuinatione temporum, quod qualis sit venti' liventus,dum interea Sol Libram Scorpiumq; tenuerit usq; ad vigesimum gradum 'I' β' idest anno veteri ab exaltatione Sancta Crucis , usq; ad Festum omnium San- miletorum: nunc autem ratione anni recogniti a vigesima quarta die Septembris v i Τ, ydvsque ad undecimam Nouembris talis plerumq; insequens annus sit futurus. st.
313쪽
M- De pracunoscendis temporum mutationisus.
Quandoquidem si in duodecim menses praedictum tempus subdiuisetis, cuilibet
mensi quatuor correspondebunt dies: quorum quilibet unus mensis quartam fgnificat, ac in supputatione primus erit Nouember. Hae sunt igitur reliqua: Vς rerum colonorum regulae ab anni quartis desumptae, quas obseruandas docςΠt pro dignoscendis temporum mutationibus usq; ad presentem diem 4 Seu URnos quam Veritatem habeant, nescimus: quia minime experti fuimus. Nimi Rusti eo si e minus tamen cum ex aliqua coelesti causa originem thabeant, ut par est, δεδμμL4 syere is sunt spernendae. Verum possemus hoc in loco euentiis anni aliquos in annonae 4 penuria,pace,bello,atq; aegritudine prosequi: quae veteres coloni Ionsa Obla Vrione firmati, posse praetciri, pro explorato habent. Nihilo secius in sequenti
capitulis ex parte de eis agemus, at vero reliquos ad eam tractationem referen
dos censuimus t quae de auibus quadrupedibus, insectis, piscibus,& similibus dι'greditur; quae profecto in tertio libro, qui est sequens,& terrestris inscribiturii feruntur. Nam ex quibusdam illorum coniectura fiet.
oAnnua agritudines ex elementorum alterationibus.
TILE quidem quinimo perquam necessarium arbitramur , ut aeris consequentia ex eius alterationibus praesignificemus. Instrumentum enim est, ut finem effectus consequantur. Quare,quae viri in hac parte doctissimi scripserunt, manifestare non pigebit: ut nihil in hac parte non apertum telinquatur. Ex quatuor itam anni temporum qualitatibus contin pentia corporunia, praedicere opus est. Sed in primis sciendum , triplicem esse aeris mutationem. Prima est naturalis, Secunda distilia'. ' praeter naturam, Tertia non naturalis. Prima est,cum tempora suas omnino seseuant naturas. Secunda,cum in substantia,& complexione aer corrumpitur. Te tia est media inter utrasque. Ambae ultimae mortiferae quidem extant: quia printer,& contra naturae ordinem. Vnde Petrus Apponensis super septimo proble-y ' 'ρρ' primae p1rtieulae libri primi, inquit: aerem sic infectum quando febrem
non inducere,verum carbunculosa apostemata,& pestilentialia, variolas, morbistos,lepram,& pleruaui; obtalmiam, quae omnia contagiosas aegritudines mediisci vocant. Inter autem anni quartas dum tempora suas non seruant constituti mna , nes,vernalis & autumnalis sunt magis morbi serae: quia plus mutabiles ratione quδr η ς xς sonorum aequinoctialium: sed autumnalis magis etiam iuxta Aristotelem parci-' ':4 b d is cula prima problematum 2 7. quia magis aere calido infrigidato, quam frigido Huppvςr - calefacto aegrotamus. Cui sententiae se ascribit Hypocrates tertio Amphorismo ' rum , nono Amphorismo dicens: Autumno acutissimae aegritudines, de maximae HVem s an- mortiferae, ut in pluribus fiunt. Dicamus iraque in uniuersum quartarum status. st in . N ylv Hνeme existente austi ina,& pluuiosa,ver siccum & boreala, aegritudinalis fit ver,
res , &xstasi quia hyemis humiditas veris stigiditate , siccitateq; gelatur. Reddun-
reale' quas tur namq; indispositi meatus, ac humores gelati diuersas produnt aegritudines. ' i '' ς' Vnde & praegnantes abortum facient, aut nascentes morientur: qui sit vixerint,' debiles erunt ι Ita Aristoteles docet nono problemate. Quod & Hyppocrates Hypp6-- tertio Amphorismorum, Amphorismo tertio confirmare videtur, dicens. Ηyeme pluuios ver vero siccum, & boreale mulieres parturientes in vere abortum
314쪽
abortum facient ;& parturientes, aut pueri morientur, aut imbecilles erunt. Alijs vero dissinteriae, Iuvenibus tamen apta, senibus vero catharri euenient, e
Ieriter perimentes . Idem scribit in libro de aere, & aqua. Quod, scilicet, si
hyems austrina iuerit, & nimis pluuiosa, mulieres praegnantes in vere ab ortum facient: si tunc eius parturiendi suerit tempus, si quae scelus emi itant,anihil at OS,& desectuosos emittent; aut morientur cito. Hominibus autem accident licnteria, dolor oculorum p& cathairi defluentes , & alij morbi contingunt. . Co firmat id quoque Avicenna primo Canone, & cxt. inquiens. Uer Septentri 'nate hyemi Meridionali adueniens, multiplicabitur in Autumno mortalitas in is pueris,& distenteria,& intestinorum apostemata: & prolixae tertianae; & Hyeme multarum aquarum,quae in vere parituras sperabunt, aut abortum facient; vel si pepererint, debile, aut cito moriturum: & in hominibus chatarri. Hyppocrates docet in t cmporibus pliauiosis,ut multum, fieri aegi itudines; vii sebres longae,fiu- mum rem Xus Ventris, putredines,epilensiae, & a poplexiae, & squinantiae: in siccis vero fieri P μ', ptises, con: umptiones,obtalmias, strangurias, dissenterias ,& similia. Aristote- μνεοῦ, se ales octauo problemate dicit ; quod si hyems sicca fuerit, & borealis, & ver pla- N ς. suiosum,& austrinum, aestas morbida febribus,&optat inius ericientur. Si autem ἰοῦ π is aestas pluuiosa fuerit, & non temperata, deterior erit. Ratio est ob Solis acti sirima quas nem: Qui multam sumet materiam, quam calefaciendo, undique hinc multa accidet putredo . Avicenna capite septimo, ver pluuiosum, & Meridionale ad- Aegritudi. ueniens hyemi Septentrionali multiplicabuntur febres acutae, & opta liniae in ' IIIaeitate. Confirmatur ab Hyppocrate in libro de Aere,& Aqua: ubi scribit; Hyems seca, & borealis, ver pluuiosum, &australe, febrem, & lienteriam in aestate necessse est euenire: & in autumno aegritudines, & febres acutissimas. Et Aristot les problemate decimonono docet, quod si hyems fuerit borealis, & ver Austrinum , & pluuiosum, & aestas valde sicca,mortifer fit autumnus omnibus, & praecipue pueris adhuc flegmaticis,praecipue alijs ab istis dissinteriae contingent in autumno: & surpentes a dissente rijs, quartanas incurrent. Idem Hyppocras Ae βε δε libro suprarecitato, Quod si aestas sicca, &austrina suerit, Autumnus vero plu- Αωtimnu, uiosus,di Septentrionalis, in hyeme dolor capitis, reuma, & tussis, & ptisis, & p uino, , multae aliae infirmitates accident. Avicenna quoque eandem consirmat senten- ifilmitatestiam libro primo sen. sec. Doct. sec. sum . prima capite septimo: ubi inquit,quod hymalus. eum aestati siccae Meridionali superuenerit Autumnus pluuiosus, & Septentri halis, multiplicabitur in hyeme dolor capitis, reuma ,& raucedo. Aristoteles 4risiis Ei ,. insuper decimo problemate eamdem approbat sententiam. Hyppocrates sub- Ηyppocra- inde tertio Amphorismorum Amphorismo vigesimotertio scribit; quod si aestas boreali; Rei it,hoc est,i emisse calida :& Autumnus pluuiosus,& Austrinus , in hyeme sequenti capitis dolor,& tulles, branci,& coriEae erunt consorme quidcm Avicennae lenientiae. Aristoteles quoq; quinto problemate habet. quod si aestas,& Aristotcles.
Autumnus boreales fuerint, flegmati is confert, & mulieribus: duodecimo autem problemate,colericis aerem nocuum arbitratus e sicci; optat miae, & acutae se-bres colericis contingent; quod & fatetur Hyppocrates tertio Amphorii morum, amphorismo decimoquarto. Qui amplius in libro de aere,& aqua scribit,aestatem pluuiosam, & austrinam, atq; Autumnum,aegram hyemem futuram praenuntiare; Aegra cui se subscribit Avicenna loco praerecitato dicens: in hyeme multae expi imendae accident aeg itudines. Rursus, aestati erigionali cum luperuenerit autumnus Septentrionalis, aegritudines accedent expianundi:& Autumnus, & aestas Meri- Aegri u didronales, in hyeme accedet aegritudines per expressionem humorum. Quum vero ἰξ
praedicta fuerint sicca tempora, flegmaticis prodest. Siccis vero optat mia, & s
315쪽
Pestis origo. . Conciliator. Pestilentia,
Causae terrestres,quae peste gignunt.
de peste. Magni Alberti sententia de peste . Aristotelis ι& Anicenae
tu quandoq; pestis. Pestis ex rebus varijs. Bema diis
de Gar lonio Bedae, & Costantini sententia de peste Teporu mutationes morbos parturi
ata De prae unoscendu temporum mutationιbus.
bres acutae accedent. Hyems quae fuerit frigida,& pluuiosa ardorem facit urinae. A estas vero nimis calida,& sicca squinantiain,& variolas producit. Confirma-Jur ab Aristotele vigesimo problemate, qui dicit. Vbi Hyems superueniens in- menit corpora fluida ,& sic etiam multa aggregata humiditate,putrescunt corpO-Ja : aut humo i um fit expressio, & fluxus ad cor,& fit sic saesecatio. Ioannes Ale- xandrinus super epidi naias Hyppocratis libro g. dicit, quod si hyems suerit A .stralis,& plii uiatis,uer vero pluuiosum,& boreale: necesse est in aestate fieri aegritudines: sed di pellem quoq; ex aeris intemperie proueniri,maxime consent neum est. Unde & Conciliator super particula primi libri problematum Aristote- dis septimo problemate citrinit pestilentiam per aeris mutationem, sic dicens. Pestilentia quae Epidimia dicitur,est mutatio aeris in putredinem, vel pessimam qualitatem uniuersaliter , mitum pesti sera. Ide affirmat Hermes Trismegistus libro quarto, capite secum ): pestem scilicet nasci ex aeris corruptione, & intem perie siccitatis, vel caloris, vel humiditatis nimiae proueniente. Ita quod sicut ex humiditatum distemperantia infirmitas prouenit: ita pestis ex inaequali planet rum, signorum,& stellarum actu procedit: quae aerem diuersimode variant. Nam aeris alterationes secundum res coelestes proueniunt. Quare Magnus Albertus libro isecundo de elementoru proprietatibus tractatu secundo, capite primo scribit, quod Iouis , & Martis coniunctio in Geminis cum alijs eos adiuuantibus faciunt pestilentiales vetos,& aeres corruptos, qui subito hominum multitudinem necant,& animalium. Haly confirmat libro quinto de Regali dispositione, quod scilicet ex stellarum ortu, & Occasu in quibus tempora mutantur: sunt P. et ades Canicula. Porro sunt etiam terrestres causae, quae pestem gignunt. Prima est pars terrae,Secunda Regionum elevatio,vel depressio, & concauar Tertia, monu
tium vicinitas: Quarta,maris propinquitas: Quinta terrae ipsius Regionis stagna,& paludes: Sexta olera putrida,quibus & adduntur domus humidae, de speluncae,& caetera huiusmodi. Sed videat Haly prudens Philosophus . At infimum
minime obtinent locum corrupti vapores. Idcirco Avicenna quarto Canone scribit, aeris corruptionem accidere ventorum causa, vapores malos ex saetidis
locis in quibus sunt prosundae valles , in locum unum delerentium: & corpora in praelio desiccata, aut occisa, & non sepulta. Et Haly, aeris corruptiones enfructuum corruptionibus, & cadaueribus, & cloacis vaporantibus ciuitatum, &ex mortuorum monumentis fieri, asseuerat. Magnus Albertus libro de rerum proprietatibus secundo, fatetur vaporibus venenosis, ut de anhelitu serpentum pestem quoque oriri. Aristoteles in libro de proprietatibus elementorum vaporibus ex tetrae aperturis exhalantibus: Avicenna quarto Canone propter putredinem in terrae visceribus. Qua de re omnia inficiuntur. Sed & cum terremotu ex terrae viscetibus exeunt vapores aliquando, aei em inficientes, unde Spe stis. Lege libellum nostrum de motu terrae. Austra Ies venti per infecta loca transeuntes, inficiunt: praeserti in homines grauiores, impotente'; . sic etenim putrescit aer ex corruptis vaporibus ipsi permixtis; & inficit corda aspirantia,respirantiaq;. Cum corrumpuntur segetes,& aer Aqua, adueniunt febres pestilentiales: quae non nisi temporibus corruptis, & sterilibus eueniunt, inquit Beria ardus
de Gardonio libro primo,qui dicitur Lilium, capite secundo. Beda libro primo de
ratione temporum,pestem, scribit ex aeris , vel siccitatis, vescatorum,uel aquai uin temperantia nasci. Constantinus inquit,quod aer substantiae suae temperamento in putredinem mutatus , siue in quamlibet pessimam qualitatum, pestilentialis vocatur. Ideo Hyppocrates tertio Amphorismorum, amphorismo primo scribit: u temporum mutationes maxime morbos Senerant,& in temporibus magnae
316쪽
iutationis et frigiditatis, vel estus, vel humiditatis,vel siccitatis. Quo in loco Galenus infimis medicus addit,quod non soliun temporum mutationes, sed etia
corum complexiones,quae maxime,sunt generantes morbum, cum mutentur. Et
super qu u to Hyppocratis amphorismo habet, tempora anni non esse causam morbi,sed mutationes suae complexionis. Quocirca Aristoteles delfinit peste esse aegritudinem uniuersalem ob quamdam oportunam adustionem aerem corrum pentem e & aegrotis appropinquate admodu basilisci inficiuntur, consumunturq; . Causam reddit Commentator, quia redduntur morbidi ab aere sic corrupto immmediate,& sine obstaculo ad cor ingrediente: quoniam aer est ineuitabilis necessariusq; ad anhelitum, & auditum. Habemus igitur annuas aegritudines ex elementorum alterationibus; quae quidem eueniunt ex mutatione subitantiae aeris cum scilicet naturam suam transierit. Vt si hiems calida fuerit,& sicca, ac sine pluuia ver fiigidum,& siccur Autumnus calidus,& humidus;aestas fiigida, & humida,vel excessive calida: Tunc quidem pestis per acutas sebres quibusdam in locis adueniet: multaq; mala contingunt,quae non homines dumtaxat, verum dc bestias inficit.& quandoq; arborum fiuctus & plantarum, quos comedentes in apessimas incidui infirmitates. Verum cum aer mutatur, magis nocuus est calidus, ct humidus,si Mutrescit, & dilatatur, quia qualitates illae sunt maxime symbolae naturae hominum,qui calido uiuunt,ac humido nutriuntur; sed plus inficit,si non sequuntur venti dessc callui. Huius sententiae est primo Auenetoar in libro Athar medicinarum capitulo de Epidimia, deinde Avicenna primo libro sen. sec. doct. sec. sum.prima cap quartO.ubi inquit, quod mutatio ducens mortalitatem, & ex complexionibus aeris digniore,ut couertatur ad putrefactionem: est calidio humidi aeris complexio. Quare idem AvenZoar loco praerecitato narrat, in regione quadam aduenisse incendium,cui superueniente pluuia fuisse causam magnet cor ruptionis aeris. Vnde hominibus accidit scabies: pluribusq; eorum ceciderunt brachium,& crura,&mustuli,ex putrefactione,ac corruptime magna. Verum enimuero ne dum ex qualitatibus anni, cum scilicet aer mutatur, perpendendae sunt annorum aegritudines: verum cu mutatur aeris substantia per diem,per hebdomadam, & per alios plures dies. Igitur cum in temporibus eadem die aliquando quidem aestus,quandoq; frigus sit: autumnales aegritudines expectato. Huius sententiae est Hyppocras tertio amphorismorum,amphorismo quarto. Cui concordat Avicenna primo Canone loco praerecitato. Qui etiam libro quarto asserit, ν quum videris alterari aerem uno die saepius & uno die Sol clarus pritur, ac alio die conturbatur,& oritur in velaminibus nebulae,quae est, ut pulvis: & modo est calor,& modo stigus in uno die,vel in multis diebus,iudicandum est,quod pestilentia accedet. Peltilentiam vere aestiuam malignam pluuiae paucitas in vere cum frigore significat: & cum multiplicatur Auster,ac aliquibus diebus aer conturbatur,ac demum.clarificatur post hebdomadam unam: & frigus accedit in no- praesecatio,& conturbatio,& caliditas, tunc iam venit pestilentia, & pestilantiales febres,& variolae: & ita etiam iudicandu est de aestate calida,& humida habente matutina alterata. In Autumno ignes in aere,&Cometae si apparuerint,signa sunt pestilentialia, ac multorum morborum . Sed de Cometis,ac illo
rum effectibus iam hoc in loco scripsimus: sed illustrius in particulari nostro libello. At de is,hactenuS.
Galenus sidde morbis sentit. Aristotelis
sententia de peste. Cometator. Aer suam na
aegritudines etia per die,& hebdoma
dam notadae sunt. Aeris varia.
tio per singulos dies pestemmducit. Ignes, &Cometae in Auis tumno pesti
317쪽
ut M prsornoscendu temporum mutationiburi
Annorum sanitatu. c A P. XXXIV.
V AE aegritudines ex aeris mutationibus,dum tempora suas non seruant naturas, nascuntur, iam enarratum est. Nunc quae temporum dispositiones sanitatem e ficianti remanet dicendum. Sanus semper erit annus,si tempora suas seruauerint naturas. Ita ut bruma fiigis da di, & sicca cum aliquibus interpoliatis pluuijs: m derant namq; gelu vigorem. Aestas calida,& sicca etiacum aliquali aquarum inundatione: temperant prose-- P eis aestus immensitatem. Autumnus calidus ,& humi--rrim t. dus cum pluuiarum abundantia, sed aequali. Porro ver H dum, & humidum bis,' cum aquarum crebra interpoliatione, & calor sit temperatus. Debet itaq; eci ra tepelira in anno proportionata serenitas, & proportionata tempestas. Nam si utraq; ni-M 3 G inia nerit, corrumpunt aerem,& pestes atq; regnorum mutationes significant ob mortem: Huius sententiae est Conciliator problemate primo particular primae li-μνν,.. , bri Aristotelis. Quare Hyppocrates in suo libro de Aereae Aqua inquit: annum
mei. sanum non debere esse nimis serenum . Petrus Aponensis per tempestatem i re )ps tellexit aerem grossum, pulverulentum : In quo apparent igneae scintillationes; 'μ' ' quae sunt signa pestilentiae. I gitur si tempora in se conuenientia fuerint, complexiones sanas conseruant: si autem dissonantia, dissiciles procreare morbos axis me consentaneum est. Quae autem scribimus consermia sunt quidem his,quae viari illustres nos docent. Hyppocrates in libro de Aere, & Aqua inquier quod si iis, eismi. stellarum ortus fit, ut debet Nam ex illis cunctae aeris alterationes pendent, veni ει annum iam scripsimus in hoc primo libro ut tempora scilicet sint proportionata, &sieoysi μή in occasu,ut in Autumno plures aquae,& hyeme paucae: nec multum serenum, neq; frigidum plus oportuno ; di vere aquae multae,aestate aquarum temperantia, Aesiana eo annum sanum iudicat. Avicenna q uoq; primo Canone fen. sec.summa prima,ca-ει- iis, pite quarto, tutumat annum sanum ex his: scilicet,ut Autumnus sit pluuiosus, &hy ems temperata,neq; sit non frigiditatem habens,non tamen si pluuiosa in te
tonis comparatione: & sic ver pluuiosum suit, & aestas non absq; pluuia, erit il- ud quod sanius esse potest. Haly libro quinto de Regali dispontione capitia,
tuum de quarto inquit,quod annus cuius aer seruatam seruat moderationem, est ille, e ' μ'' ius ver temperatum est circa calorem, & frigus: & ideo alternatim in eo fiunt pluviae: nec moderati aestas est caloris: & in ea paucae fiunt pluuiae et non quemadmodum vernales esse condecet: nec etiam Autumnus nimiae erit siccitatis: sed in eo pluuiae sunt: Hyems vero fiigida erit: & pluuiae in ea non erunt superabum dantes, huiusmodi anni aer, pro ut condecet, temperatus est. Si vero aer ab his quae dicta sunt, variatur: morbidus est; quod iam capite praecedenti tactum est. Haec sunt,quae de annuis aegritudinibus , sanitatibuliu ex elementorum inaequali latibus,conuenientijsq; desumptis, adduximus iuxta illustrium virorum sente tias. Multa tamen similia desunt, verum quia virtualiter in praedictis incIudum tur : omittenda consulto censuimus. Consulimus tamen philosophis omnibus de medicis, ut Astrorum scientiae vacent. Sic enim fieret, ut aeris qualitates cum .dieinam neo consequentibus illustrius, certiusti; praedicerent. Certius quidem scitur effectu, rari . per duas causas,quam per unam solam. Si namq; praesciri possiunt sanitates aegritudinesti, per elementorum variationes,quae a coelis alterantur, illustrius tamen vatic,
318쪽
vaticinari possent, per coelorum naturam, certiusq; per ambas causas. sane Omnia haec&similia a coelis pendent. Sanitates aegritudine'; Ptolemaeus libro se- 'cundo Quadripartiti docet,praesciri a dominis coniuncitionis, vel oppositiυnis ante ingrestum Solis in Arietem: scire quidem eorum dominos ,& ascendentia . Hlbumasar libro octauo coniunctionum inouit: quod luminaria male disposita hq -- ante Solis ingressum in Arietem in eorum diametro, & Ascendens a Saturno in-Drtunatum cum Mercurij participatione, stem significat in locis & Regnis, tri- Amnis tuo gono Arietis subiectis: vii Brittania,Germania, & Italia: febresq; pestilentiales, β aegritudines ex humore malencolico permixto cum colera pernitiosa: significat etiam variolas,& morbillos. Mars quoq; vendicans sibi dominatum, & Luna in anni reuolutionei virtunata ebres pestilentiales,pustulas, lepram, & impetigines iuxta Albumasarem denuntiat. Haec si a medicis scirentur, tot tantiq; diem suum extremu non obirent : quia prouiderent. Idcirco dixit Hyppocrates, Astr logiam non paruam esse medicinae partem. Vtinam omnis medicus es et Astrin die he να rei logus, & nullum medicum sore absq; Astrologia, diplomate Regio Principes iu- di ix Hyrioberent: Humano generi dubio procul magnam utilitatem assertent. Et si in me. 'dendis morbis dies criticos obseruarent,thema coeli erigentes die, & hora decu bitus : inspiciendo Lunae progressiim .a quibus scilicet discedit,quibus applicat: silento,uel veloci meet motu, si amsta sit motu, vel lumine, si sit sortis vel debilis: praesciret profecto nam morbus seret laethalis nec ne: & aeger num conualescet, aut morietur. Nam & si per causas proximas id praescire possint, illustrius tamen per remotas: ac certius per utraq;. Consulant Hermetis Tri egisti insignem infines Trit libellum, cuius inscriptio est, Hermetis Trismegisti Iairomathematica, hoc est: menstra. Medicinae eum Mathematica coniunctio, quem e Graeco in Latinum Vertit Ioan i. statines Stadius Leonnouthesius Mathematicus insignis: quamplura ἰcerte scitu di- 'Snissima congererent pro salute generis humani.
nni qualitas, ex risin varys. CAP. XXXV.
EMANET deinde de anni qualitate,dispositionedue
pro huiusce secundi libri complemento ex ciuersis ill
stribus authoribus excerpta, ac ex ipsa etiam obseruatione comprobata. Et quamuis, in superioribus multata horum sine tacta, ex quibus anni qualitas desumi potest: nihilominus tamen alia explicanda sunt, quae notat diagna censemus. Incipiemus itaq; a stellis primo, deinde Anni quillisa meteoris, & reliquis omnibus. Porro autem a stellis i tas a caium Canicula exordiemur. Heraclides Ponticus Philosophus scribit, Ceos populos obseruasse Caniculam,atq; ex ipsius puritate, vel obscuri- Ponuens. tatem salubrem annum, vel infaustum prognosticabantur. Quandoquidem si Ob- .biseu l. i. scurior sblito appareret,caligine ex omnῖ parte circumfusa, grauem, de pestilen- lito pestileatem anni suturam qualitatem pronuntiabant. Causa quidem est, tunc coelum . I esse pingue, & concretum: quod eerre animalium saluti aduersari, maxime con- 'Catileur sentaneuin est. Si vero stella illustris, perlucida, ac absq; caligine aliqua splenia isplendς' i duerit, tunc salutaris anni signum dat: eo quia purum est coelum ,& tenue; ac humzonis ideo salubr.Lege Ciceronem libro primo de Diuinatione. Sub Cane, vel sub Ar- nat. cturo si non pluet: circa aequinoctium imber erit,aut ventus. Die I I.Nouembris his quili Oriente Sole cum a a .grad Scorpij. seu paulo ant cum Tauro pleiades, seu Ver- ω ex oeω- filiae . vergil.
319쪽
pluuia inbellinus. Lucas de Pestellae a PhiIosophis , de
Stella omnestbseruari dehenta Philosophis,&Medicis. Quatuor te
Porum anni qualitates iuxta Hyp vocratem. Τ Ophra. sum
calidior. Ver longuati frigidum.
tumnus Oe llas Et hyems non conue
ni ut inter se. Infirmitates annui a qui bus dissoluu
aro De praeognoscenias temporum mutationibuου.
filiae occidunt occasu matutino apparente, quae non apparent usq; ad tempus veris: in quarum Occalia non erat amplius nauigatio apud veteres,cum esset hyemis initium . itaq; si tunc ad Solis ortum,cum Occidunt Vergiliae,tempus nubibus plenum crit . ex obseruatione per dies quinquaFinta, &multoties centum, continuae crum pluviae: ac propterea fiumenti Caritas . Ratio est, quoniam hy-berno puluere frumenta gaudent. Vnde Virgilius, Hylera no latissima puluerefarra. Et Carmina illa rustica,
In milleloqui js Cabeli ni visuntur haec : quae scribit etiam Lucas de Penna Iuri
contu Itus a. lib. 2. C. de agric. 6 cent. lib. I i. Ex Hyppocratis ,& Aristotelis minnimentis clarum est. Philosophos, & Medicos, insignes stellas obseruasse, Arct rum scilicet,Orionem,Canem.& irρilias tantum: illarum certe ortus,& inc sus tanquam anni Dichotomias. Bene tamen verum est,Hyppocratem in libro de aere, aquis,& locis aliquando dixisse,non Arcturum dumtaxat , ct Pleiades, sed quascinaq; alias Stollas ob eruari debere: quarum Ortus ,& occasus . cum coeli mediationibus insuperiori libro habes. Hypnoeras in tertio Aphorismorum s sto,ubi temporum status,& mutationes expi cauit, Aphorismo. I a. inquit: si A
stralis hyems,& pluuiosa suerit, ver siccum, & Aquilonium erit. Sed & illi consentit Theophrastus in libello de pluuiarum signis dicens. Si Hyems valde pluuia suerit, ver ut plurimum siccum erit: at si hyems sicca, ver e contra pluuium. Ratio est, cum circa aequinoctia mutationes fieri debeant. Quo circa manifeste elicitur,vnius temporis statum, alterius dubio procul indicare. Verum enimueroide Theophrastus rem nobis totam aperuit in libello de signis tempestatum: ubi dum conuenientia.& dissonantia tempora digreditur,ab ipsis anni qualitas a n bis iudicari, innuit. Docet quippe, quod cum aestus plurimi, & vehementissimi dominantur rhyems aspera laeuissima expectari debet. Si ver suerit valde pluuium,ingentes aestus in campestribus,& concauis locis erunt expectandi. Si A tumnus vehementer c alidus sues it: ver, ut plu rimum, frigidum erit. Si ver cunctabitur, ac frigidum fuerit,opora tarda erit Quid sit opora, in superibus dictum est atq; autumnus,ut plurimum,aestuosus. Hyems, si maturauerit,mature etiam desinet: & ver suum retinebit temperamentum; quod si cunctabitur, ver no eritver; ratio est manifesta, quia hyems pei seu arat in illo. Vnde Hyppocrates in opusculo de natura humana ver sua natura scribit,humidum, & pluuium esse debere. Quod & confirmat in libello de aere.& aquis, di locis salubribus,pluuium ver esse,sed tempestive. Si ver,& aesias frigida fuerit,opora,& Autumnus aestuosus erit, atq; a ventis silens. Proueniunt aut cm haec, quae diximus a temporum natura,& a mutarione,quae semper est in oppositum. Nam ver, & Autumnus intemperamento minime conueniunt adinvicem: similiter aestas, & hyems dissentiunt in eodem ob temporum contrarietatem; quia nimirum tempus aduersatur tempori: ac propterea si ver plus iusto frigidum fuerit, autumnus calidior erit:&si autumnus frigidior,ver ut plurimum,cul dior. Similiter est as,s plus solito calida fuerit 1yems maxime frigida erit:& si frigida,bruma calida erit. Quare Hyppocrates in libro de natura humi na icriptum reliquit, a vere Autumnales infirmitates dissolui, ab Autumno, vernas: aestiuas,a Bruma: brumales vero ab aestate. Ex his itaqi habetur non lotum, anni qualitas, sed effectus i nimirum si annus a suo egreditur temperamento,quod accidit, dum tempus in tempus conuertitur: hoc est,uer in brumam, Autumnus in aettat , & tempora confunduntur
320쪽
tur adinuleemr annus quidem tune morbiser erit, & lethali S. Accedit quoques is. ., quod ver,& aestas, Autumnus ,& hyems etsi adinvicem conueniant essentialiter temptis, In activis qualitatibus ,& per se r nihilominus tamen dissentiri possunt per acci- quomodoco dens; sicuti de facto quandoq; dissentiunt.Si in brumae initio aer caligine,ac ob scuritate obumbretur, aestusq; vigeant absque pluuijsr ver grandinosum porten dunt. Prouenit id certe ob vaporum multitudinem, qui tunc abundant: und et quod non fecit hyems in frigiditate ver facere, maxime consentaneum est in αί id grandinibus, ob hyemis calorem in vere relictum, ac etiam ob temperamentum. Hyemis initium proprie in selstitio fit hyberno, iuxta veteres Philosophos in occasu Vergiliarum: utrumque obseruare licet. Si post vernum aequinoctium ne bulae multae fuerint,inde ad septimum mensem,idest Autumno, venti multi,& flatus tunc erunt, &terremotus. Ratio est manifesta, cum multae exhalationes a lis. vere, atque aestate impeditae, suos nequiuerunt producere essectus: sed contrario adueniente temperamento,exi ita mur venti a praemissis exhalationibus , quae latebant occulter vere in aestate impedientibus. Essectus exhalationis fumidae sunt praesertim venti,& teri emotus. Si circa aequinoctium aphricus spiret: pluuias prin Τεporis quaculdubio dabit. Aristoteles problemate vigesimoquinto, sectione 26.& The phrastus in libello de signis pluuiarum. Quod vero dicit circa aequinoctium, non P 'explicans quale sit illud,nonnulli de autnmnali arbitrantur, & recte, cum circa illud Asricus excitari solent. At nos remur virumque: nam ambo tempora muta
resolent, ac ideo si Aphricus flancum sit pluuidus,pluuiae erunt expectandae.Subca ne,vel sub A rctum pluere solet: at si non pluue circa aequinoctium nempe his i ii
autumnale,tamquam illis proximius erit imber, aut ventus. Cum multae niues ea cise . de suo tempore decidunt,non iuxta Theophrastum solum,sed iuxta omnes sere, an- ' et' tita. nus bene cedit tum ad rerum copiam, tum quoq; ad corporum salubritate . . exeasu u .
Causa certe est, quod frigus ex nivibus procedens, calorem impellit ad vegeta. um bilium radices: qui coadunatus, causa est germinationi illorum, aqua paulatim illas irrigante ex niuium resolutione. Deinde in anno, cum abundant nives , mgnum est,dominari Aquilonem: & annus Aquilonius melior, & salubrior est Au- Annu, Aqui.
strali, ubi niues mininu decidunt ob flatus caliditatem: etiam iuxta Hyppocratem,& Galenum Aphorismo quinto,& decimo septimo terti j sectit cui ive adhi- bet Theophrastus in libello de signis pluuiarum. Ac ideo Aquilonius annus cael ris praestat, praesertim Austimo: Nam animalibus,plantisq; imbres Aquilonij magis prosunt. Ratio quidem est,quia dulcem necesse est,ta e aquam,non salsamia: Aquilonia dulcis est, Austrina salsa iuxta Aristotelem libro secundo Meteororii, hi det. ob plurimam fumidae exhalationis admixtionem: quibus & nos addimus, ob ma- Austrina, salre,quod Auster pertransit, cuius aqua salsa est: unde & illius impressiones susci- a. pit; Aquilo terram, flumina ct dulcium fontes aquarum: Ideo haec salubrior illa tio.&nostra. est, ac propterea animalibus magis proficua : Austrina autem aduersa,& noxia Vnde est & illud adagium, dulcia sunt amica natur2: Igitur dulces oportet esse aquas,nam dulces optimae sunt,etiam iuxta Hyppocrat=m in libro de aere,aquis,& locis. Circa Hybernum solstitium per quadraginta dies aerem penitus algere, scripsit I heophrastus capite decimo sexto libro quinto de Plantarum causis. Si Etesiae plurimum temporis flauerint & Autumnus ventis per fiatus fuerit: hyems Teporsi qua tranquilla,& a ventis silens erit Theophrasto in libello de signis ventorum. auod :
si contrario modo res contingat,contrario etiam modo se hyems habebit: nimirum si etesiae parum flauerint, & Autumnus absq; ventis extiterit: hyems turbida,atq; ventosa maxime reddetur. Ratio primi est, quia exhalationum materia
in illo tempore absumpta est tota, ut nihil aut parum de illa remanserit: ratio secundi