Elementa theologiae practicae ad usum studiosae juventutis. Tomus primus quartus .. Complectens Tractatus de conscientia, & de legibus, de peccatis,& de fide, spe, & caritate

151쪽

QIX. De Modo, quo Leges I 27 de justitiae praeceptis . Certum est enim

praeceptum solvendi IOO. aureos eX con tractu,& IOO. aureos ex surto debitos resti tuendi, aliquem unico actu implere non posse. Quod sit prudenter existimetur , eam legislatoris intentionem esse , ut unico Zelu duplici praecepto fiat satis nullum

tunc erit dubium, quin uno actu hujusmodi praecepta impleantur . Hinc si1 Confestfarius poenitentem , jubeat singulis diebus per mensein Sacro interesse, etiam dies festos comprehendi dicendum est. R. II. Plura praecepta , quae eadem die super eandem materiam Occurrunt , e . eodem motivo unico actu impleri posse . Sic eadem Missae auditione fit satis diei Dominicae praecepto, I praecepto alterius Saneli eadem die Occurrenti S.

ta . V. IVιm eodem tempore satisfierso sit diversis praeceptis ZR. Amr. Quando praecepta eoden

recidunt, adeo ut unus actus alterum i Φimpediat, neque attentio uni debita aberam tollat . Sic vales eodem tempore ad esse Sacro, & horas canonicas PersolVere ,

vel poenitentiam a Consessario impositam agere . Secus dicendum de eo , qui die fello praescriptam Μissam audire intendit,

cum sua peccata confitetur.

Q. VI. Puid si duo concurrant praecepta , quae simul f ari nequeunt 'R. Per se loquendo majus servandum

152쪽

318 De Consolantia, o de Legibus. esse praeceptum , cum minori praevaleat , & gravius obliget . Hinc praeceptum naturale praeserri debet voluntario sive positivo: voluntarium divinum humano e ma datum supremi Principis praecepto superioris inferioris : eminentioris virtutis praeceptum praecepto virtutis inferioris :& tandem negativum affirmativo ; quia praec Ptum negativum semper & pro omni tem- rore obligat, nec facienda sunt mala , ut eveniant bona. Aa Fonti III.

CAP. X.

De Lege Poenali , o Britante. .

, L. De Lege Brisante .PEffectae legis partes duae sunt ό Praeceptum , o Sanctis Poenalis . Illud uid faciendum omittendumque sit, docet: aec quid mali immineat , si . praecepto

non pareatur. D. Thomas I. a. q. 96. arto. Lex autem aliquando poenam positivam non decernit , sed actum contra legem susceptum irritum pronunciat , & in re perfecta dicitur. De qua infra. Triplex porro distinguitur lex a The Iogis; Moralis, quas nscientiam adstringit, nulla inflicta transgressoribus poena :

153쪽

C.X. De Lem Poenali, t. I 29Foenalis, quae poenam imponit , & duplex est : altera Simplex seu pure poenalis, quae nullo imposito praecepto, poenam duntaxat subeundam decernit: altera mixte poenalis , quae praeceptum & poenam includit . His positis , duo hic inquirenda sunt, I. an condi lex possit pure poenalis, quae nullatenus obliget in conscientia. a. An isdem lex simul & sub poena, & sub culpa obligare possit. Assero I. Lex mere poenalis quae ad eulpam non obligat , non est vera seu pem festa lex . Ρrob. I. De ratione legis est , ut sit

norma, ad quam subditorum rationes debeant consormari . Ergo necessario supponit praeceptum , ad cujus observantiam additur Poena.

Prob. II. Poena , & delictum sunt

correlata . Ergo poena legis violationem necessario supponit . Omnis poena, s lina est, peccati poena es, o peccatum nomin tur , ait Augusinus lib. I. Retra I. cap. 9. Ideoque lex mere poenalis aut saltem virtualiter supponit praeceptum , cujus violatio peccatum est, aut non est Vera lex. Hinc quaedam Μonachorum statuta , quae expresse ad culpam non obligant , sed ad solam poenam , verae legeS non sunt, sed directiones quaedam , quae monasticam promovent disciplinam. Assero II. Lex mixte poenalis , quae

154쪽

3o Des Conscientia, O de Legdus. scilicet praecipit, adjecita poena , obligat

tu conscientia.

Prob. Lex praeceptiva obligat in Conscientia . Nam qui potestati re fuit , Dei ordinationi resiuit . ut supra ex Apostolo

retulimus. Ergo si legislator ultra praeceptum adjiciat poenam, videtur poenae impositione subditos suos velle gravius obligare . Poena enim praecepto apposita obliga- tionem non tollit, sed confirmat. Ex his colliges I. quorundam Reeentiorum sensentiam rejiciendam esse , qui nullam legem poenalem sive ecclesiasticam, sive civilem, quae poenas infigit temporales, in conscientia obligare. Contendunt: neque etiam' peccare subditum ob periculum subeundi poenam. aliquanto graviorem , triremis scilicet, amissionis magnae partis honorum &c. Ρotest enim aliquis adeo caute legem transgredi , ut nullum adlit periculum , quin deprehendatur. Haec Recentiorum doctrina quam rectae rationi, potestati Ρrincipum , ac Reip. tranquillia Mati repugnet, nemo non videt. Colliges II. graviter eos Peccare, qui leges violant vetantes sub poena exilii, perpetui carceris , infamiae 3cc. ne aliquae

merces introducantur , aut extrahantur .

Hi enim non modo in caritatem sibi debitam peccant, cum infamiae , aut triremis periculo se exponant verum etiam

quod legem violant poenalem , quae sub culpa obligat. .. Q.I.

155쪽

C.X. De Lege Poenali, o Irrit. I ' ii Q. I. . sis teneatur judex poenas a lege taxatas reo applicare Zi R. Affr. Si 1ermo sit de judice infe-i riore, seu de Principis ministro. Quia ju-i dex inserior ex ossicio justitiam adini ni-

, strare tenetur non suo arbitratu, sed secundum leges . Misericordia iudicis , aiti D. Thomas a. T. q. 67. art. q. habet lo- , . cum in his, quae arbitrio Iudicis relinquuntur , in quibus boni viri est, ut si diminu- , vivus poenarum in his autem quaei sunt determinata secundum legem disinam vel humanam, non es suum misericordiami facere . Poteli tamen aliquo in casu spiri- tuna potius legis , quam verba seetando , , poenarum saevitiem psa interpretatione tem- perure . item mitius agendum , ii crimen

etsi probabilius , non satis sit probatum . Nam in obscuris favorabilioreς rei potius, i quam actores habendi sunt ex l. 167. Τde reg. juris . Et sane longe minus peccat qui crimen relinquit inultum , quam quil morti innocentem addicit. Dixi, 3udex inferior . Nam Princeps qui habet plenariam potestatem in Rep. si ille qui passus ot iniuriam , velit eam dimittere , poterit licite:absolυere , s boc publicae titilitati υ:derit nou esse nociυum. Ita D. Thomas loc. laud. II. Num lex poenalis obliget , ut ante iudicis sententiam poena subeatur ZNota I. Poena alia latae sententiav

156쪽

13a De Consἰentia, o de Legibuν. est, quae per legem statuitur facto ipso , sive in ipsa culpae admissione incurrenda: alia ferendae sententiae, quae statuitur per judicem infligenda. Nota II. Sententia autem judicis helesimiliter duplex est r una condemnatoria , per quam reus ad certam poenam damnatur ; alia criminis declaratoria , qua juriadice in culpam , propter quam poena lege debetur, declaratur incurrisse. Nota III. Latae sententiae poenae aliae sunt mere punit me , quae ut erie-cutioni tradantur, actionem non requirunt; ut est e suspensum , excommunicatum &c. Positivae aliae , quae aliquam requirunt actionem ς ut pecuniae solutio , beneficii resignatio &c. His praenotatis , R. I. Quando poena est mere privativa si verbis latae sententiae poenam aperte significantibus feratur , ante omnem sententiam etiam declaratoriam facto ipso incurritur ; ut patet in excommunicatione latae sententiae . Item in suspensione , irregularitate , quae ex omnium sensu ante omnem judicis sententiam incurruntur .

Ratio est , quia potest reipsa legislator hujusmodi poenas infligere ante ludicis sententiam subeundas . Quoties igitur in sua lege declarat, reum eiusmodi poenis ipso facto obnoxium fore, easdem ille perserre TeVera tenetur. Idem & de aliis privativis Poenis est serino, E. G. privatione Vocis adii-

157쪽

C. X. De Lege Poenalἰ, o Irris. et practivae & passivae &c. Excipe, nisi caussa

gravis excuset: ut si spectatis humanis moribus, nimis gravis poena censeatur ἔ aut si ex legis observantia grave damnum se-9uatur , E. G. mortis periculum , graVis infamia, aut alia hujusmodi moralem impossibilitatem afferentia . Leges enim humanae hisce M casibus non obligant. R. II. Si lex adeo expressa verba non

habeat, sed tantum dicat, facto ipso , ipso

jure, ex tunc privari &c. poena mere privativa est : neque ante declaratoriam sentenistiam obligat , cum actio delinquentis requiratur , qua jure aliquo jam acquisito se privet. Ita multi. Nimis enim durum es-1et , homines non auditos bonis suis jam acquisitis se se sponte sua privare . Hinc beneficii privatio juste possessi suum non sortitur effectum , nisi post sententiam declarativam . Quapropter confidentiales Simoniaci beneficiis ante obtentis non privantur, licet Pius IV. in sua Conis tutione ipso facto iisdem heneficiis eos privet. Dices : Quidnam ergo discriminis est

inter latae, & serendae sententiae poenaS, Cum ambo exsecutioni non demandentur,

nisi post sententiam judicis

R. Inter utrumque poenarum genus

magnum interesse discrimen. Quando enim Poena ferendae sententiae est , lex j udici remittit , ut super. poenarum qualitate &quantitate sententiam ferat . Quando VeroleX

158쪽

i34 De Conscientia, oe de Legibus.

lex poenas decernit ipso facto incurrendas, lex ipsa per se reum punit, ac bonis privat lub ea tamen conditione , ut declaretur crimen , ob quod poenae subeundae sunt: quo declarato , reo poenare ipso facto sunt perserendae .,Haec autem judicis sententia rerrotrahitur, & ad diem usque commissi criminis extenditur: ita ut honorum alienationes quae crimen subsecutae sunt , irritari ac rescindi queant. R. III. Ρoenae, quae jure aliquo acquisito non privanti, sed inhabiles declarant homines ad aliqua hona seu jura adipi scenda , ante quamcunque judicis sententiam incurruntur. Ita omnes . Nam hae propriae poenae non sunt, sed impedimenta a legislatore ad bonum commune juite praescripta. Hinc Beneficiarius, qui divinum officium non recitat, poenam incurrit restitutionis fructuum pro rata ante omnem judicis sententiam . Similiter non expectata judicis sententia, Simoniacus rea

lis beneficium dimittere debet , & fructus

restituere .

. III. omodo tene tur reus posnam subire post judicis bententiam ZR. I. Reus , non expectata jultitiae eXsecutione, luere poenas debet, quas ipse propria actione sine ulla feritatis nota exercere potest . Hujusmodi sunt jejunia, disciplinae , exilium , & silmilia . J enetur quoque multas pecuniarias solvere , mini-

159쪽

.c. X. De Lege Posthali, Irrit. I 33

me Vero antequam eXigantur.

R. II. Ρoenas, quas sibi reus propriis manibus infligere nequit, u supplicium mortis , mutilationis &c. tenetur subire sine resistentia : imo per seipsum quasdam exsequi actiones , quae a justitiae ministris commode fieri nequeunt ; ut ad supplicii

Iocum ire, conscendere scalas Re. Non li-Cet tamen. poenam mortis , vel mutilationis per seipsum exsequi, quod esset seipsum direele occidere . Hinc contra Lusium , in que aliosque. nequit reus licite ex judicis sententia seipsum necare, Veneno scienter hausto, aut venae incitione. IV. Nu=n ignorantia excuset a poena pR. I. Omnis ignorantia , quae a culpa excusat, eximit etiam a poena. Poena enim saltem proprie dicta culpam supponit . Unde qui ex ignorantia inculpabili leSem non servavit, subire poenam in conscientia non tenetur. Quin imo si a judi-Ce condemnetur, propterea quod inculpa-hisem suam ignorantiam probare nectueala potest eripere se poenae , modo id sine scandalo fiat. R. II. Ignorantia excusans a graViculpa , licet a veniali culpa non excuset; liberat tamen a gravi legis poena non

verosa levi, eo quod poena commenturanda sit culpae.

160쪽

r36 De Conscientia, di de Legibus . a culpa gravi , regulariter non excusat a poena; quia ignorantia haec , culpa non 9bstante , sussicienter volontaria est , ac justa punitione digna. Dixi , regulariter. Quia si in lege dicatur : scienter, temere , praesum solle &c. tum legis scientia, aut affectata ignorantia requiritur; cum nolit legislator hisce clausulis legis transgressionem puniri, nisi eum malitiae modum habeat, ut scisicet ex certa scientia & temeritate fiat . R. IV. Invincibilis solius poenae ignorantia non excusat a poena , quae salternnon sit censura . Ignorantia enim solius poenae non excusat a culpa . Ergo neque eXcusat a poena, cum ea propter culpam

a lege statuta sit. Dixi , quae saltem non sit censura . Quia poena censurae ab aliis differt poenis ab utroque soro latis : quae quidem ,

cum lex nota sit , contrahuntur etiamsi ignorentur. E contrario ad contrahendam censuram cum contumacia requiratur , ea

caret qui censuram prorsus ignorat. Q. V. Num invincibilis humanae legis ignorantia excubet a poena , si haec ob malitiam, quam actus habet antecedenter ad legem humanam , imposita si, quia scilicet naturali etiam lege prohibitus Wὶ 'R. Neg. regulariter loquendo. Legislator enim non suae tantum , Verum etiam

divinae legis transgressionem punire intendit .