장음표시 사용
261쪽
C. V. De Commus m Om s. Peccato. 23 dem caulisa sit vel occasio . Prob. Ut omissio sit culpabilis, volun- taria & libera sit necessum est . Sed nihilom ni cio est liberum sine aliquo voluntatis . exerCiso . Ergo omissio culpabilis non datur absque omni voluntatis adiu. Prop. I I. . - Omnis actus , qui culpabilis omisionis moluntaria caulga est vel occasio, es peccatum .ejusdem malitiae, ac istisius omissionis ma
litia e secur , si non se illius caussa mel
Ρrob. I. pars. Quo praecepto jubetur actus omissus, eodem prohibetur voluntaria omissionis caussa, vel occasio . Praeceptum enim ut sit essicax , eo ipso quod aliquid praecipit, omne id quod ejus olor vauciam impedit, vetet necesse est. Ergo &e. Hinc qui .die festo Sacrum deliberate omittit , ut studeat , non solum mala et omissio audiendi Sacrum , sed etiam malum est stud rum, quod est caussa omissionis. Dixi, peccatum ei dem malitiae , aci ius omiti uis malitia . Actus enim, qui est omissionis caussa vel occasio, eidem Prae cepto adversatur, ac ipsa culpabilis omissio: ac proinde eandem omissionis malitiam
Nota. Actus, qui est omissionis caussa vel occasio , si bonus vel indifferens
unam eandemque cum omissione culpabili
malitiam habet: puta studium in casu allato est
262쪽
α Ρe Peccatis. est malum , quia est caussa omittendi Sa crum . Ergo solam omissionis malitiam contrahit . Si vero actus qui est omissionis caussa, aliunde sit malus: ut si quis obfurtum Sacrum, omittat, duplicem tunc malitiam habet actus : neque seorsum , sed simul confitenda sunt ambo peccata . Ita
Ρ b. a. pars . Actio quae omissionis caussa, vel occasio non est. nullo modo in ipsam omissionem influit . Ergo non habet , unde malitiam accipiat. Sit exemplum. Decemὰ aliquis die sesto Sacrum non audire : inst hanc deliberationem dat operam studio , quo tempore deberet Praeceptum implere : eo peracto tempore studium molin non est , cum per accidens ad omissionem se habeat, neque in eam ia-
Nota . ut aliquid in omissionem culpabilem non influere censeatur, non sufficere , si tantum voluntatis deliberationem subsequatur 4 sed requiri , ut subsequatur
totam omissionis camam tum inremam , tum externam . Do exempla. Clericus navigans, firmiter decrevit non recitare horas innonicas : post hanc deliberationem
Breviarium in mare projicit . Haec Breviarii projectio in omissionem iustuit, cum Clericum ad recliationem divini officii impotentem constituat . Poterat enim Clem. cus deliberationein non recitaudi horas ca-n0-
263쪽
Monicas retractare, & Praeceptum implere. Hinc peccat, non solum cum omissionem horarum proponit, sed etiam cum actu in mare projicit Breviarium. Contra, Decre- visti Uie Dominico abesse Mcro; recta aliquo pergis , ubi Sacro adesse nullo modo
potes: en adaequatam Omissionis caussam . Interea temporis operam navas Venationi,
piscationi &c. hi actus nullo modo in omissionem influunt.
Prop. II LQui culpabiliter omissonis caus m p
mis , peccat non solum quaudo causam ponit culpabilem , sed etiam quando accidis omθο res non it fui compos . Prob. 1, pars. Qui deliberate omissio nis Caussam ponit, censetur velle indirecte, vel saltem interpretati De Oinissionem ipsam. Qui enim vult caussam , vult & eflectum qui ex illa sequitur. Praeterea quod praeceptum omissionem vetat, idem & caussae illius positionem probibet. Hinc qui die festo primo mane it cubitum, praevidens se somno sepultum iri usque ad vesperam, licet casu excitetur a somno, & Sacro praesentem e sistat; peccat tamen contra Religionem, non quod Sacro adesse omiserit, sed quod caussam illius omittendi praebuerit. Protaria, pars , nimirum omissionem in caussa culpabilem imputari etiam, quando urget Praeceptum , etsi agens non siit sui compos , Puta prae lamno vel ebriet
264쪽
24o De Peccatis. te. Prob. Ut aliquid sit in se & formaliter peccatum , susticit ut sit voluntarium S liberum in caussa . Sed omissio scilicet Sacri, quae accidit in somno, vel ebrietate, in caussa volutitaria & libera est. Ergo non solum in caussa, sed & in se peccatum est. Major prob. ex eo , quod si quis voluntarie se inebriet, praevideatque se Clericum
occisurum , contrahit excommunicationem
eo instanti, quo homicidium perpetrat, etsi non sit sui compos. Ergo eo instanti peccat . Ita Salmanticenses , Scholastici , &Morales, Contensonius , aliique non sordiadi Theologi. Ex dictis sequitur, in Confessione m
nisestandas esse omnes omnino actuales Omissiones , non vero solum 'culpabilem earum
caussam . Atque hic est sensus & praxis fidelium communis. Quod quidem eo vel maxime est necessarium ad exponendam Peccati gravitatem, damnum tertii , obligationemque restituendi , vel ob censuras, aut periculum contrahendi . Q. I. . u peccata Commissionis , σ
Omisionis specie disserant inter se Z
R. Alnr. Nam licet eidem virtuti ex eodem motivo adversemur, ei tamen modo notabiliter diverso opponuntur ut patet in odio Dei , quod est alterius speciei ah omissione caritatis . Verum si peccatum commissionis sit omissionis fundamentum , utrumque ejusdem erit speciei : ut patet
265쪽
m eo, qui furatur, & non restituit.. Q; Q.:Num Comnii son:F peccatum g
vus si peccato omissionis 'R. Amr. Nam ceteris paribus, magis est inordinatum , hac legi Dei , & rectae rationi disconveniens, facere quod non de-hes, quam non facere quod debes. Sic gra- v ius oeccatur per Odit actum , quam per omissionem actus amoris Dei, licet eidem virtuti caritatis opponantur . Hinc qui utriusque reus esset, Consessionis integritat 1 non faceret satis , si diceret: bis peccavi contra debitam Dei caritatem.
C A P. VI. De Peccatis mere Internis, quae fcLlicet interius perficiuntur bsque
ollo opere extemO . Voluntatis affectus,sive actuς profecut Maecirca objectum illicitum triplex est, de aerium, gaudium , & delectatio morosa. Desiderium est volitio exsequendi quod cogitatum est. Gaudium est complacentia de
malo opere patrato . .Delectatio morosa est deltherata complacentia de pravo opere CO-gitato sine exsecutionis intentione. I. Dicitur morosa, non a temporis mora qua durat,
266쪽
242 De Peccatis. sed a voluntate quae libere in ea moratur. Peccatum enim internum unico instanti perpetrari potest. Distinguitur autem a desiderio, quia desiderium opus ipsum anhelat, atque cupit, ac proinde tempus re icit futurum : Delectatio vero ab Operis ex
secutione praescindit , & de oblecto per imaginationem praesenti reddito delectatur, ac tempus respicit praesens . Differt denique a gaudio , quod respicit tempus praeteritum . De hoc triplici voluntatis affectu hic agendum est.
De Demeris Malo PNota : Desiderium pravum vel est esquando exprimitur per verbum voloς vel inesseo , quando exprimitur per Ve hum vellem . Insiiper vel est ab Ioli tum , quando absolute & simpliciter voluntas opus malum anhelat; vel conditionatum, quando voluntas rem malam cupit sub conditione, si mala non esset. De quolibet ex his concupiscendi modo quaeritur , an , & quale peccatum sit. Assero Ι.' Quodlibet absolutum de re mala demerium Dis incax st, me ines*- , vi peccatum ejusdem gravitatis θspeciei, ac res ipsa mala desiderata . , Prob. Quia prava desideria deliberata prohibentur praecepto divino, non concupi- stas
267쪽
C VLDe Peceat. mere Internis, E c. 2a Des, duxta communem Ecclesiae sensum . 'C Christus Matib. V. ajebat: Omnis qui viderat mulierem ad concupiscendum eam Iam moechatus es eam in corde suo .
Praeterea quodlibet deliberatum desiderium est elicitus amoris actus. Sed qui diligit inia in s ρ mmam suam , Psal. X.
. ne ax. Nam ad Peccandum nox requirItur consensius emcax in opus: dioetu'
Dixi a. ejusdem graυitatis oe speciei. ac res ipse mala desiderata . Nam omnis
an actu externo, tanquam ab obiecto. Hinc
oobIedio malitiam non separet.
obiectum h P sta conditione, ἡ . t βς60it eisse tacitum, ac proinde Per se peccatum non est illud desiderare.
268쪽
24α De Peccatis Sit exemplum: carnes comederem, non esset hodie ab Ecclesia Velitum. Dixi saltem mortale. Quia et ulmoHi desideria sunt semper otiosa , ac proinde .ulpa saltem veniali non carent. QuIn IIm adest grave periculum , ne VoluntaS reapte appetat ob tum non praecisum., 1ed con
Prob. a. pars . Quia quando ab oblecto sub conditione concupito malitIa non separatur, tunc voluntas fertur in Oblectum ut malum, quod nullo modo appetere it cet - Sit exemplum. Vellem fornicari , nnon essem in Sacris. ' . . ' νQ. ut andonam conditio matitiam actQuando agitur de re intrinsece mala , conditio ab objecto malitiam non tollit quia impossibile est, rem intrinsece malam non esse vetitam. Quando vero de re agitur extrinsece mala, tunc si conditio sit possibilis , ut in rebus iure positivo. vel etiam jure naturae vetitas , .im in aliqua circumstantia licitis; stante circumstantia , objectum licitum evadit . E, THunc larem morte multarem, si essem lu
De Delectatione Moroya . Nota. Delectari quis potest vel de rei
269쪽
C. VI. De Peccat. mere Internis, Oc. 2 Imalae cognitione , vel de artificioso rem malam patrandi modo , vel tandem de ipsa re mala cogitata. De hoc triplici objecto quaeritur, an sit, illicita Delectatio. A ssero I. Dele fctari de rei malae cognitione , fecundum se peccatum mortale noues, quando sola cognitio seu notitia abso lute accepta , es delectationis obiefctum . Prob. Rei malae cognitio per se mala non est . Ergo licet de ea delectari . Imo rei turpis cogitatio aliquando est bo
na , si adsit justa caussa , studii scilicet ,
consultationis &c. cum abominatione ta--en objecti : aliquando est venialis, si fiat ex curiositate : aliquando etiam est gra-' viter mala , si fiat cum consensiis periculo . Ita D. Thomas I. a. q. 74. an. 8.
Theologi , Confessarii , aliique, qui rebus
turpibus student , ut suae castitati consu- .lant, oppositis actibus sese muniant. In hoc enim misero statu , & in hac tam lubrica materia quaecunque delectatio periculum habet in rem turpem consentiendi. Assero II. Delecitatio taeliberata de bolo modo artificioso malum patrandi , qui ex se malum non es , vel de aliqua evus circumflantia insolita , non mala tamen e per se loquendo non es mortalis. Prob. Objectum hujus delectationis non est malum. Ergo saltem graviter non peccat qui de eo delectatur. E. G. Si quis praecise delectetur de modo, quo quis in-
270쪽
246 De Peccatis. geniose alium decepit , ut ejus crumenam surriperet, graviter n0n peccat; cum deIectationis hujus objectum sit artificiosus 8c industrius fusandi modus, qui ex se malus non est . .
Dixi a . de modo, qui ex se malum nonos. Nam si modus esset malus, de eo dein lectari non liceret. Dixi a. per se loquendo non es momtalis . Hujusmodi enim delectatio interdum
eulpa veniali non caret ob otiositatem , vel curiositatem .
Assero ΙΙΙ. Morosa de re mala dele Natio es peccatum e mortale quidem ,s ipsa ares mala sit mortalis I veniale vero, si res mala fit venialis , etiamsi nulla sit operis
perficiendi voluntas . Ita communiter cum L. Thoma.
Prob. Nullus delectatur , nisi in eo , quod es conforme appetitui ejus , ait D.
lectatur de eo, quod non amat. Sed rem illicitam amare peccatum mortale est, si res amata sit mortalis, ut fornicatio; veniale
vero , si sit venialis , ut leve pr0Ximi damnum. Ergo &c. . Q. I. Num delectari liceat de actio ne bis nunc vetita , sed quae fuit, vel erit aliquando licita pR. cum distinct. Si de re intrinsece mala agatur, non licet delectari. Ratio est, quia cum delectatio morosa actus sit pra-ι et1-