Elementa theologiae practicae ad usum studiosae juventutis. Tomus primus quartus .. Complectens Tractatus de conscientia, & de legibus, de peccatis,& de fide, spe, & caritate

71쪽

44. De Conscientia, ct de . Legibus. ne plus aequo molastus consulentes disticulata us obruat '. Ini dirigendis conscientiis tam voce, quffin scripto studeat magis prodesse proximo, quam Placere . q. Ad qua situm , si difficile sit , non decretorie respondeat. sed praemisso debito studio, quod sibi verosimilius est , eXponat . Si vero casus propositus sit facilis resolutionis, nodum in scirpo non quaerat. 3. Iu gravioris momenti dubiis. ita suam sententiam exponat, ut alienam non aspernetur. Sunt enim qui adeo de so praesumunt, ut totum mundum velint in suam opinionem, quae forsitan erronea vel falsa est , concludere seu coarctare , quasi ipsi. seli videant , viscientia obitura sit cum eis, ut loquitur Hadrianus quaes. V. de Co e Moue du- io 7. CΑΡ IV.

De Conscientia Scrupulosa. Conscientia Scrupulosa sic definiri pot

est: Dictamen rationis, suo peccatumastmehenditus ex timore suam . Scrupulus

distinguitur a dubio . Dubium su spenditassensum , secus vero scrupulus. Distinguitur quoque ab opinione, quae nititur gravisundamento; scrupulus vero levi. Demum

Comi

72쪽

CIV. De Constentia Scrupulosa . 63 Conseientia Scrupulosa peccatum apprehendit ex timore inani : hic enim fere est

scrupulosorum character, qui semper angustiis premuntur ac rorquentur. Scrupulorum caussae plures assignari s lent: praecipuae sunt melancholia, indolestimida, cerebri debilitas ex morbo , vel ex nimia corporis maceratione , ac dIuturnis vigiliis contracta . Hae numeratae caussae medicorum , non Theologorum consilio& ope indigent. Sunt & aliae causae; ut ignorantia, superbia, societas , & familiaritas cum scrupulosis, daemonis suggestio,&c. uuae expelluntur frequenti oratione, subjectione, obedientia erga proprium Di- rectorem , fuga otii , ceterisque remediis, quae obvia sunt in Auctoribus . Acisatur Ludovicus Granatensis , Jacobus Jo Ῥbus Du-Gi et in Tract. de Scrupulis. 4 Num liceat agere contra Constaentiam Scrupulosam Z ι R. Affr. Prob. Scrupulus non excludit judicium moraliter certum de honestate operationis. Ergo licitum est agere contra illam . Prob. Antecedens . ScrupuluSDititur fundamento levi & contemtibili. Ergo destruere nequit judicium oppositum, graVibus fultum momentis . Scrupuli enim sunt quaedam veluti nubeculae , quae judicium intellectus obscurare aliquantulum possunt; nullo tamen modo illud praefocare. Porro non una est regula, quae Consessariis

73쪽

6 De ConseIentia, o de Legibus. riis tenenda est in dirigendis scrupulosis. Sunt

enim quibus, scrupulus ostertur in rebus nullius momenti cujusmodi sunt , quod temere de proximo jud scaverint , quod alio intenti Divinum officium aliasque preces recitaverint , Sacro interfuerint , aut illud celebraverint. Quibus de caussis Confessarii minus periti eis multa privilegia Concedunt, quibus .eos eximunt ab exacta& severa divinae legis, observatione. Interim scrupulosus, praecipue sit Clericus sit, vix scrupulis torquetur, ut & otio marcescere,& tempus inutilibus confabulationibus terere, & 1cholas negligenter frequentare con spiciatur. At prudentis Confellarii erit, illos non benigne, sed severe excipere, cum e serientia doceat , scrupulos ut plurimum ceu fumum in auras abire . Sunt autem &qui scrupulis lacerantur , sed de aeterna salute solliciti, exacte sanctam Dei legem observant . Consessarius cum his mitis sit atque benignus ; dummodo benIgnitas morbum non foveat, sed caveat.

74쪽

TRACTATUS DE CONSCIENTIA, ET 'DE LEGIBUS.

PARS ALTER A. De Legibus.

x ' X posita Moralium operationum Regula Tu proxima , ejusque Vera idea adversus sanioris doctrinae holles vindicata ; illud nunc est reliquum , ut de altera Μoralis Honestatis Norma sive de Lege, quae hominis ii heri ossicia moralia dirigit atque imperat, sermonem instituamus . Haec autem Μoralis Theologiae nobilis pars uberrimam nobis disserendi copiam tradit. Sed pro more, subtilioribus ac superfluis quae-ltionibus ad Scholasticos remissis, ea selegimus, quae ad mores instruendos, & casus ConIcientiae explicandos unice condu

cunt .

Porro unde Lex dicta sit , non una est Auctorum opinio. Quidam enim a legendo , quod lex scripta legatur , eam deducunt : quod quidem etymon communiter rejicitur , cum necesse minime sit , ut

75쪽

43 De Conscientia , m de Legibus. ut lex ab lute scripturae consignetur. Alii a legendo sive eligendo appellatam eme di-

.Xerunt, teste i Musino . S. Thomas eam. 'arcessit a ligando , quia obligat ad agem' dum. Sed haec levia sunt. Legis nolim, quam passim tradunt Theo: Iogi cum D. Thoma I. a. q. 9O. art. q. haec est: Ordinatis rationis ad bonum commune ab eo qui curam communitatis habet, pro

mulgata .

Explicatur definitio . Dicitur i. ordia natio rationis r ex quo significatur legem esse actum rationis praecipientis , quid faciendum , quid omittendum sit. Qua de re Lex a Consilio distinguitur, eo quod consilium non obliget, sed tantum proponat, suadeatque Lex contra urgeat ,& adstringat ad aetum . Lex enim de sui ratione duo habet, i. quidem quod es regula humanorum actuum I 2. quod habet vim coactivam , quam debet habere lex , ad hoo quod efficaciter indueat ad virtutem . D.

Thomas I. a. q. 9O. art. 3. q. 96. art. I. Dicitur a. ad bonum commune r baec

verba finem legis produnt , ad quem lex directe & unice intendit. Hinc si lex bonum commune spectat, imponi debet Communitati . Et in hoc differt a simplici praecepto,

quod praeceptum nec honum commune diis recte spectat, nec papetuitatem prodit, sed particularis personae commodum .atque utilitatcm. Di

76쪽

De Conscientis oe de Legibus. MDicitur 3. Ab eo qui curam communitatis habet haec verba indicant legislatorem esse principem, aut alium qui curam communitatis habet. Postremo dicitur promulgata . Nam 4ex ut obliget, debet Promulgari. Dividitur Lex I. In aeternam , & temporalem . Quoniam lex aut in Deo est, aut extra Deum : si in Deo, in aeterna ; si vero extra Deum, temporalis sit Oportet. - Aeternam legem sic describit S. August-nus e Lex aeterna est ratio oe voluntas Dei, quae rerum ordinem servari jubet , pertum θari vetat. Temporalis, quia aut a Deo, aut ab homine est , idcirco dividitur inmaturalem, & posit am. Naturalis.est aeternae legis participatio quaedam in creatu ra rationali, de qua infra erit sermo, Lex possitiva ab aliquo potestatem habente condita est, quae aut divina, aut humana nun

Cupatur .

Positiva divina duplex, vetus, & nova, sive Mosaica, & Eυangelica . Positiua humana similiter duplex . Altera Ecclesasica seu Canonica , altera Civilis seu Politica . De his in sequentibus.

Tom. I.

77쪽

38 De Consolantia π de Legibus . Observationem in Evangelio pra&episse . Quare lex naturalis ' est etiam Evangelica quod ad materiam, seu quod ad rem praeinceptam , & vetitam.

- omnes actus virtutum ad legem naturae pertineant 8 λ.

quod homo deliberate agens , virtuose agat. Quia quoties homo operatur ut homo , debet. secundum rectam rationis no mam Operari , atque adeo virtuose juxta .regulas rationis. Actus vero humanus non

censetur virtuosus & laudabilis , nisi haheat objectum legitimum , finem honestum,& circumstantias objecto debitas juxta illud : Bonum ex integra caussa, malum ex quocunque defectu. R. II. Omnium virtutum actus ad legem naturae non pertinent , si sensus sit, quod unusquisque omnia virtutum OL 1icia exsequi debeat . Plura- quippe Virtutum officia sunt , quae aut solo consilio , aut lege supervaturali praescribuntur. Hinc non omnes tenentur ad caelibatum , pa Pertatem Voluntariam M. quae sitne peccato possunt omitti . Contra lex naturalis

quidquid praecipit, necessario praecipit R. III. Si sensus sit , quod omnes Mesus Virtutum maxime perficiunt naturam rationalem , utique ad legem naturae per tinent . Uno verbo : lex naturalis actus

omnium virtutum approbat , sed non omnes R. I. Ad ' legem naturae actus

78쪽

αL De Lege Dei Aeterna. II providentia; cum illa bonum commune universi , hoc bonum particulare cujusque creaturae respiciat. Illa vim obligandi prodit , haec ab obligatione praescindit. Prima inter omnes lex aeterna Dei est, a qua ceterae singulae proficiscuntur. V de S. . si j linus lib. I. de libero arbitrio cap. 6. ajebat : Te m dere arbitror in illa

temporali lege nihil este insum , atque legitimum , quod non ex hac aeterna sibi homines derivaverint. Hinc I. leges humanae ab aeterna Dei lege derivant . Nam potestas serendi leges, & per eas obligaudi, &ipsa legis justitia ex Deo est , juxta Proverb. cap. VIII. Per me Reges regnant,

o legum Conditores Iussa decernunt . II. Lex naturalis etiam ab aeterna lege fluit Nam lex naturalis I. vetat quod prohibet lex aeterna. a. Quia robur & justitia legis

naturae habetur a lege aeterna. Postremo quaeritur, an omnia , quae

sunt in mundo , legi aeternae sub aceant 'Respondetur: Lex aeterna latius sumta eX- tenditur etiam ad irrationabilia S inanimata, ut patet ex illo Proverti VIII. Legem ponebat aquis , ne tran irent 'nes suos. Proprie tamen & stricte lex solum se e tendit ad creaturas intellectuales, quae solae sunt obligationis, & consequenter legis Capaces .

79쪽

52 De Conscientia , oe de Legibus .

C A P. ILDe Lege Naturali.

Articipationem legis aeternae, ac veluti huius aeternae lucis radium signatum super vultum mentis nostrae , quo discernimus , quid sit bonum , quid. malum, Legem Naturalem vocamus . De ea itaque expendemus I. an sit. a. Quid sit. 3. duaenam praecepta contineat . 4. Num sit mutationi obnoxia . 3. Utrum in ea dispens ri possit . 6. An aliquis fine culpa eam ignorare Valeat.

. Naturalis.

Prop. I. Exsi ii Lex Naturalis nobἱs a Deo ἰ- pressa. Prob. Nomine Legis Naturalis intellimus lumen animae rationali impressum , quo independenter a quacunque lege positiva, honesta, & turpia discernit -Atqui ex sistit in homine hoc lumen. Ergo lex naturalis exsistit. Prob. Μmor ex . s. ad Rom. cap. a. qui docet , gentes quae le-

.gem

80쪽

C.II. De Lege Naturali. 33gem scriptam non habent , naturaliter ea quae legis hunt, facere, ouia habent legem scriptam in cordibus suis , quae bonum indicat, & ob malum remordet. Nam sequitur : Tesimonium reddente disis constentia ipsorum , ct inter se invicem ςogitationibus accusantibus , aut etiam defendentibuS . Prop. II. Lex Naturalis 6ὶ rationis practicae ubonum commu e ordinatio, menti noserae a Deo indita, eaque praeeipiens aut vetaus , quae lumine naturae cognosci possunt. Prob. & explicatur Prop. Dicitur I. rationis prati icae in bonum commune ordinatio . Ρer haec verba lex naturalis convenit

cum qualibet lege , quae est ordinatio rationis sive regula dirigensia a. Rationis practicae , sive quae non tmeditationem, sed exsecutionem 1pectat. 3. Menti nostrae a Deo indita &e. Haec verba produnt legis naturalis p priam disterentiam , ut nimirum sit nobis. a Deo impressa , eaque Praecipiat ,

aut vetet , quae naturae lumine cognoscuntur.

In quo legis naturalis idea collocanda . sit, non levis quaestio est . Sunt qui, eam . collocant in ipsa natura rationali secundum se spectata . Alii legem hanc contendunt esse ipsum lumen naturale , quo discerni-miu h6nesta , & turpia : u men non in