Elementa theologiae practicae ad usum studiosae juventutis. Tomus primus quartus .. Complectens Tractatus de conscientia, & de legibus, de peccatis,& de fide, spe, & caritate

81쪽

34 De Conscientia ρο de Leg bus. ipso actu discernendi, sed in habitu constituentes. Plures alii eam in ipso actu sitam

volunt. S. Thomas I. 2. q. P. art. I. ad a.

docet , legem naturalem universetes esse propositiones rationis practicae ad Operationem ordinatas. Quae quidem propossiti nes sunt nobis inditae ab ipso Deo , suntque participationes aeternae lucis: & licet habitus non sint , sunt tamen permanentes & fixae in mente nostra . Ceterum aulex naturalis sita sit in habitu, vel in actu, vel in potentia , vel in ipso lumine , P rum resert ad institutum nostrum . Qui hac de re plura cupit , adeat Scholasticos. Illud tamen est animadvertendum , quod licet lex natunalis non dicatur lex , nisii per participationem , quia est participatio legis Dei aeternae , quae est prima xegula moralis honestatis ; attamen ab lute , & in se spectata lex naturalis simpliciter Lex nuncupatur, eique legis Pro-Prietates competunto: quippe quae officiae nostra dirigat , praecipiat honesta , turpia

Vetet, omniaque ad tinem ultimum co

ducata

Ex dictis colliges I. non recte procedere juris naturae definitionem, quam tradit Ulpianus lib. I. In lit. tit. I. Inquiens: Ius naturale es , quod natura omnia animalia docuit . Nam gus sud non humani generis proprium est, sed omnium ani

malium . Si presse loqui velimus, hanc den-

82쪽

C.II. De Lege Naturali. 33nitionem falsam esse comperiemus. Ius quippe jubet , & vetat illis , qui libertate instructi , agere vel omittere jussa valent: qua quidem facultate soli homines potiuntur . Hinc Cic. lib. de Nat. Deor. Inquit: 'Soli ratione utentes jure , lege vivunt .

Verum dici potest, in brutis aliquam ju-.ris similitudinem elucere, dum naturae in stinctu plura peragunt bruta , quae ipsis , & hominibus communia sunt . Ut maris& feminae conjunctio , prolis generatio , alimentum, educatio , &C. Colliges II. Legem naturalem non esse acquintam , sed nobis instam , ejusque principia non ex populari informatione , usu, & consuetudine hauriri, ut Craia se de jure naturae scripserunt Protestantium magistri Thomas Hobbesus, aliique sed ex consormitate ad legem Dei aeter nam . Legesis Tullium lib. a. de Legibus, di in Orat. pro Mione cap. . qui inter IdOIO-

latriae tenebras hunc recentiorum juris naturae Interpretum errorem profligavit. VO-cat enim eloquentissimus Ρhilosophus laudat. Orat. pro Milone naturae legem ius non scriptum, sed natum , quod nou didiacimus , accepimus , legimus I verum ex ua.

tura ipsa arripuimus , hausimus, expresiamus P ad quod nos docti , sed facti I uouin situti, fed mbuti sumus . . Colliges ΙΙΙ. discrimen inter legem naturalem, syntheresim , & conscientiam .

83쪽

c.IL De Lese Naturali .. 39ε actus singulis praecipit. ε. I. g. De Mutatione , Dispensatione legis

naturae.

Nota . Us naturae dividitur in praeee-J ptivum , & permissivum. Ρraeceptivum dicitur illud , quod lex naturam praecipit, Vel prohibet , ideoque ejus opinpositum a nemine statui potest: puta jus , quod statuit servandam esie justitiam, vi

tutes esse complectendas , temperate vivendum &c. vel prohibet , non mentie dum, non pejerandum , non odio haben

dum a

Permisssivum vero dicitur illud, quod ius naturae approbat & concedit, non tamen praecipit : puta jus , quod approbat bonorum communionem , homines liberos esse, matrimonia contrahi posse, filium patri succedere, fidem adhibendam duobus testibus, &c. Haec vero singulis jus naturae non praecipit, licet approbet concedatqueis Haec omnia, quae sub jure permissim cadunt, mutationi subjecta esse nemo infici tur . Igitur quaestio erit tantum de jure praeceptivo, hoc scilicet sensu num lex naturalis eadem semper praecipiat , vel ve

tet . ' o

84쪽

oo De Cons entia di de Lesἰbus. cu usque variationis , dispensationi pers es. Prob. Objectum juris naturalis neeeia sario & ex natura rei est vel honestum ,

vel inhonestum . Ergo, est invariabile . Prob. Antecedens. Oblectum juris naturalis ante Omnem legem, & liberam Dei ordinationem vel prodit ordinem cum essen-

Ita divina, sive cum aeterna ratione, Prima regula agendorum , & omnium rerum

fonte, & est ex natura honestum inel ab hac regula deflectit , & est necessario malum & inhonestum. Atqui quod est necessario & ex natura rei honestum , vel in honestum , est omnino invariabile L Ergo

lex naturalis &c. Omnes enim res creatae

pendent ab essentia sive ratione divina tanquam a prima caussa exemplari , seu a Pri- ma Archetypa idea, quam Deus contemplans Omnia Creat, disponit, & ordinat. Hinc sequitur I. lus naturale , supposita creatura intellectuali, esse omnino necessarium , nec Deum potuisse non praecipere , Vel prohibere quae ConVeniunt, Vel repugnant rectae rationi, I essentiae sive

rationi divinae , quae est prima honestatis

regula.

Sequitur II. officia juris naturae ante omnem legem indisterentia non esse ad honestatem , & turpitudinem , ut Propugnare studet Samuel Pulfendorsius lib. I . de Iur. Nat. oe Genti cap. X I. f. O. Nam

85쪽

eis n e ario depromtae, sunt totidem juris

naturae praecepta ..

Prob. Conclusiones sive proximiores , Due remotiores necessario eruuntur ex primis legis naturae principiis ia Ergo 1ub eadem lege continentur .. Nam aliter conclusio ex primis principiis collecta esset simul necessaria, & libera : necessaria ,: quia ita supponimus ἔ libera quia homo .ectato solo naturae jure possiet oppositum eligere , cum ae tali lege conclusio. non siit praescripta: quod emet absurdum .. Ergo &C. Ex dictis colliges graviter peccare contra jus naturae ,. qui in re gravi non solum prima praecepta Verum etiam conclusiones legis naturae violat juxtae illud Apostoli ad Rom. L 32.. sui talia agunt . contra. legem naturalem igni sunt mo te Eo loci damnat Apostolus Ethnicorum Nitia contra. legem naturat Continentem sive principia in. conclusionibus sive conclusiones in principiis . Insuper qui legem naturae Violat , Sraviter offendit Deum , quem sine culpae ignorare non potest , esse illius auctorem .. Unde sequitur Apostolus es. II. Quicunque sine lege scriptae ) peccaverunt sine lege peribunt .. Nota Christum Dominum legem n turalem; explanasse , confirmame , ejusque

86쪽

C. II. De Lege Natural . 6 obligatione legis, manentibus omniblis circumstantiis, sub quibus lex viget & Obligat. Posse tamen Deum in multis naturae praeceptis dispensare indirecte & improprie, sed non in omnibus , constat ex superius dictis . Nam impropria dispensatio

habetur, quando a praeceptis, quorum materia a Dei dominio pendet, Deus aliquas conditiones, ac circumstantias, quibus materia praecepti affecta est , respectu alicujus tollit; ita ut relate ad illum, in cujus

favorem inducitur mutatio, lex desimat Obligare . Sic. Deus ut supremus rerum ac jurium Omnium creaturarum dominuS, potest alicui tribuere jus surripiendi bona aliena : ut Israelitis imperavit , ut Vasa Aegyptiorum aurea , & argentea surriperent.bus item potest tribuere innocentem Occidendi : ut Abraham jussit suum filium perimere . Hoc autem jure dato , acceptio boni alieni non est injustat, imo non est acceptio alieni, sed boni, quod fuit alienum: cum per donationem Dei factum sit proprium accipientis . Occissio innocentis est Julta, cum fiat auctoritate a Deo accepta, qui potest pro sua voluntate disponere de

vita hominum. Vide D. Thomam 'I. a. q.

Dixi, non in omnἰbus. Nam sunt quaedam juris naturae praecepta, quae hanc indirectam & impropriam dispensationem ne admittunt quidem juxta dicta supe ius. Q. Pue

87쪽

M De Consistitia oe de Legibus . Q. suomodo Roni. Pontifex a spe et r. in actuali Discoporum residentia in propriis Dioecesibus : a- in istis , juramentis 1 3. in

matrimonio rato non consummato e cum

omnia sint juris naturalis PR. Summum Pontificem nullo modo a residentia personali Episcopos dispensare, sed in aliquo casu ob majorem Ecelesiae utilitatem declarare, a residentia Episcopum esse exemtum . Idem dicendum de exemtione ab implendis votis servandisque juramentis .

De Ignorantia juris Naturae. Nota I. Partitionem juris naturae, quam supra indicavi nunc repetendam judico . Tribuitur itaque jus naturae in tres classes. In priina sunt universaliae juris principia, cujusmodi sunt, faciendum bonum , vitandum malum &c. In secunda sunt conclusiones proximae seu immediatae , quae ex illis primis principiis clare proficiscuntur . ut sunt Decalogi mandata .. In tertia taudem classe sunt illa praecepta , quae sunt conclusiones quaedam remotae ex praefati mandatis , dissicili discursia erutae .

lam dari ignorantiam invincibilem circa prima principia morum , quia sunt per se nota cuilibet rationis compoti per se obvia An detur circa praecepta secundi

88쪽

CU. De Lege Naturat . 6thac positione , quod indifferentia sint

officia naturae, evidenter insertur, Deum potuisse mendacium, odium, fraudem prae- Cipere . quod maxime repugnat divinae sanctitati.

Dixi in Prop. absolute, in Ae spe

sata . Nam sunt quaedam praecepta juris naturae , quae absolute & in se spectata , mutationis sunt expertia. At haec praece pia circumstantias quasdam possunt excipere , Vi quarum lex non praecipiat quod sublatis circumstantiis praecipiebat. E. G. Lex naturalis praecipit depositum esse reddendum: eadem lex vetat reddendum. esse in hac vel illa: circumstantia ; ut si quis depositum petat ad impugnandam patriam. Haec mutatio improprie dicitur talis, quia ilex proprie non cessat , sed materia legis ratione circumstantiarum quibus circumscribitur, mutatur,&desinit esse sub prae Ceoto legis praecipientis, vel vetantis eam actionem Scholastici paucis sese expediunt, cum dicunt hanc mutationem materialem

esse, non vero formalem.

Dixi, quaedam praecepta, non omn a.

Nam mi oc alia juris naturae praecepta, quae nec etiam hanc impropriam & materialem mutationem excipiunt. Hujusmodi sunt: non blasphemandum, non odio habendum , non mentiendum , non peierandum

e c. Nam hujusmodi actus ita sunt intrinsece mali, ut nulli circumstantia cohonesta'

89쪽

C.II. De Lege Naturali. 63& tertii generis, non leve dissidium fervet

inter Theologos . Negativam sententiaintuentur Contensonius, Marius Diana, Minrisius , Van-Ηυ, aliique , quos laudat Conis in fpparatu ad Theologiam Tomo

II. Negant laudati Theologi , dari ign*rantiam invincibilem etiam in conclusioni- .hus remotioribus contra jus naturae. Quia, ut ajunt, ignorantia isthaec provenit , vel quia homo Voluntarie respuit gratiam , quae illuminat omnem hominem venien

tem in hunc mundum vel quia homo pras vis cupiditatibus affeetus, obicem ponit , qui reddit ignorantiam culpabilem saltems in caussa. Contra alii docent in praeceptis secundi generis non dari ignorantiam invincibilem, nisi in paucis, & per breve tempus, vel nisi addita aliqua circumstantia appa-l renter cohonestante : dari vero in conclusionibus remotioribus. Non negaverim quidem circumstantias aliquas interdum conci ussiones a principiis longe distrahere, implicatiores nempe, implexioresque. 1.enim circumstantiae facti sunt, non juris : sed inter actum & jus interjectae, quo minus jus applicetur ad actum , impediunt. 2. Regulas quidem juris naturalis non abscondunt,' sed quaenam ex iis in actu illo facti, circumstantiis implicato, locum habeant, non apparet . 3. cit jus applicetur , longo ac difficili ratiocinio, extricatis facti circum-

90쪽

66 De conseientia ρο de Legibus. stantiis opus est o Ejusmodi sunt occuli

rerum adiuncta, ignotae qualitates , incomperta attributa , humana etiam quae Com. currunt in singularibus & contingentibus instituta, consuetudines, pacta &c. in contractibus commoda & incommoda , pericula & spes , lucra & damna , onera &fructus, quorum aequalitas facto non comstat. Atqui ab his pendet contractuum justitia : in his sudant etiam Theologorum ingenia, ac peritorum industria . His praemissis , quid in tam abstrusa & salebrosa quaestione sentiam , paucis aperiam , Paratus semper recipere meliora . Prop'.

Lex Naturalis invinci, Iliter ignorari nequit quod ad praecepta universalia, neque quod ad allia, quoe ex illis sponte stuunt, ut sunt praecepta Decalogi rpotes vero quod ad praecepta quaedam particularia a primis principiis remota , atque cognitu di i

Prob. I. pars. Invincibilis dici nequit ignorantia principiorum , quorum notitia apprehensis terminis statim .intellectui citra discursum inest o Atqui talis se habet cognitio primorum juri naturae principiΟ- rum. Ergo de his invincihilis ignorantiae dari nequit . Et sane principium istud :quod tibi non vis, alteri ne feceris, est tam evidens & menti nostrae inditum , ut in