장음표시 사용
371쪽
eito : ibi enim Ari les agit de motu circulari.
MOs nic de motu recto agimus. 'Instabis 1.Vnum uni tantum opponitur : at motui opponitur motus et ergo quies ipsi non opponi-Resp. dist. minorem : Motui opponitur motus contrari E concedo e privati vε, nego ; quies autem opponitur motui privative. IX. AssERTIO. Quietes in locis contrariis sunt contrariae inter se , perinde ac motus, quibuἰ ab eis vel ad eas itur . inter se contrarii sunt quia1nquit Plirlossophus, est ξι ratione alienum , in rates , quarum motus inter se contrarii sunt , non anter se quoque mutuo pugnent ; porri, motus ia-ter se contrarii sunt, quorum termini inter sie ον- P Duntur ; hinc quies naturalis lapidis in centro mundi opponitur quieti violentae ejusdem lapidis in concavo Lunae. De motu in communi tantis iam
dς Prima illius specie, seu de motu locali. 'l
De motu locali. IK O T v s naturae ordine , primus est in-
Iter motus propriὸ dictos , tum ratione communitatas , tum ratione originis ; ratione quidem communatatas , quia communis est omnibus corporibus, quae natura constant ; ratione vero originis , quia reliqui motus ab eo, Velut a causia oriun--tur tia Aristotele, lib. 8. Physie. c.7. rex.
372쪽
sint motus, is qui in magnitudine, O is qui in qualitate , ct is qui in loco, quem lationem nuncupamus ; hunc esse primum necesse est. Patet inductione, nam alteratio fieri non potest , nisi res alterans loco conjungatur cum re alterata , quia alterans edu.cit de potestate in actum rem , in quam agit, atque ita non eodem modo erga illam affectum est : itaque ad agendum patiendumque sibi mutuo acco. dant oportet, quod lationis interventu fit. Accretio quoque non potest fieri sine motu locali, tum nuta accretio alterationem supponit, tum quia ac-' crescere nihil aliud esse videtur, quam relicto loco,& situ minori, majorem acquirere, sicut contra d crescere, & minui, est relicto loco majori ad mi norem reduci ; quin etiam probat Aristoteles ibidem motum localem natura , t mpore , & dignitate eaeteris esse priorem. Quare postulat ordo doctr1nae , ut de motu locali primam agamus , videamaseque'I. an detur motus localis , & quid sit; deinde, an sit continuus, & successivus , 3. quotuplex ut; . quae illius proprietates.
b l. Jhistoteles contra Zenonem lib. 6.
Physic. tex. 19. R 77. ubi argumenta Zenonis adducit . ac diluit. Probatur 1. cum in natura unum est contrarIum , necesse est, alterum quoque adesse, ut docet Aristoteles 2. de cano, rex. I 8, Ratio est, quia contrarium dicitur respective ; repugnax autem esse quid-inam respectivum, quin sit illud, quod respicit : ac motus, & quies sunt contraria , quies erum m
373쪽
Privatio motus ex g. Physic. tex. I. ade6que in subjecto apto ad motum : ergo si datur quies , datur vi motus. Certe aptitudo rerum admotum inanis semper, & supervacanea esse non potest , nec debet : ergo res, quae nunc quiescunt, aliquando movebuntur , aut laltem moveri possimi ex sese; igitur qui admittit quietem , astruit & motum . hinc Arii ies tex. 23. lib. 8. Physic. pugnat eos gravius Rccare , qui negant motum , asseruntque Omnia quiescere , quam qui negant quietem, sta- 'tuuntque omnia perpetuo motu cieri. Feri autem , anquit, omnia dicere moveri, falsum quidem est, minus autem hoc prater methodum ; posita est. enim
natura in phsicis principium sicut motus, ita se
quietis : tamen phsicum magis erit motus. Probatur 2. ipsa experientia vel unius deambulationis ips8que sensu : quare Diogenes ut argumenta Zenonis labefactaret , coepit inter disputantes inambulare. Merito itaque Philosophorum princeps Aristoteles tib 8. Phyc tex. 22. ει - τουτου i51 Πν λίγον, α. σε - την αἴ- , αρ ρ si Πια ἰλ δανοἱας . omnia igitur in qui . re esse existimare, se sensu posthabito rationem ejus investigare cogitationis est hebetudo. Probatur 3 a cauta tum finali, tum effciente. tinali quidem , res creatae ubique simul esse non postunt : ergo ut bono fruantur, quo carent, suo quelim conjungantur, motu locali opus habent . ab emciente ver b, non frustra datur potentia motrix, tum in animantibus, tum in gravibus: ergo& motus, hinc sequitur etiam dari quietem, Quia motus est propter quietem. Jobjicies I. pro Zenone: Si aliqua res moveretur loco, moveretur vel in loco, ubi est, vel in loco
374쪽
ubi non est : neutrum dici potest: ergo non datur
motus localis . c CResp. I. nego majorem utrumque enim fallum
est. sed a loco, ubi est , ad locum, ubi non est , m' vetur. Et vero negari non potest, quin quio quidi novetur, alicubi id est, intra spatium aliquod
non moveatur; at locuS corporis , quod movetur,
non est spatium illud totum sed pars ejus, quia quidquid movetur , non soldm motum est , sed' etiam moVebitur. . .
Resp. i. distinguo majorem Moveretur in loco , ubi est successive , & fluenter , concedo : VbI ere permanenter , nego Ratio est, quia dum re mo- 'vetur. dicitur moveri in loco maiori be ; dum nim movetur, vel est in patio minori, Vel aequa-4i vel maiori , non in spatio minori, quia locatum naturaliter postulat locum sibi proportio natum , nec potest esse in minori spatio , nasi per penetrationem , deinde moveri non posset, quaa MI movetur, necessario percurrit spatium ma)us sis. Non in spatio aequali, quia, ut ait Aristoteles , mobile deberet quiescere ; nam s dum movetur , aliqua varie temporis est in loco sbi adaequato, illa pars
emporis potest subdividi, dividatur ergo in duas
artesia utique in parte temporis utraque, erit an
ode loco : ergo in eo loco 'uiescet ; . tumen m ouidpiam quiescere incipit, cum nunc Ita est, a erat Clea ι mobile quippe dicitur quiescere quod per aliquod tempus est in eodem loco , sicut mo-' messe, vel fuisse dicitur, quod sive nunc qui scat, sive moveatur, fuit prius in loco alio, quam nunc est i hinc ouatuor inseruntur. r. Quidquid movetur, mo-Y- est, qui si quod moetur, in eodem loco eu,
375쪽
in quo prius erat , quiescit, adeoque non movetur, per definitionem quietis ; si in alio loco est, m tum est , per desinitionem moti . I I. Q iod movetur , adhuc movebitur , quia quod movetur, locum , ubi est, relinquito; itaque alium acquirit ; itaque movebitur. - I II. Quod movetur, non est in uno loco per vialum tempus quantumvis exiguum , quia per definitionem quietis , quod est in aliquo loco , per aliquod tempus, quiescit lintellige permanenter.
I v. Motus concipi non potest, quin concipia tuo Praeteritum, & futurum tempus , saltem implicite , quia quidquid movetur, moVetur in tempore, quod includit praeteritum, & futurum. Instabis i. Motus debet m en surari locato , aliter daretur vacuum , si locus sit major locato , vel pe I tra si minor: ergo non potest mobile esset ii loco majori se .
Rei p. distinguo antecedens : Si sit in loco qui 'scendo, concedo , si successivὸ tantum , quatenus replet locum se majorem successive , & continuὰ, nego ; mobile quippe dum movetur, est in loco per ubi successivum , & suens, quod cum ipsunx in diversis locis collocet, spatium debet re locata: majus esse. Objicies L Saltem in motu locali idem simul movebitur , Se quiescet ; nam si supponis moveri id quod movetur circulariter, sic probo quiescere,. illud quiescit, quod locum non mutat: quod movetur circulariter , non mutat locum : ergo non
Respondeo , distinguo majorem : Non mutae Iocum intrinsecum, nego ; extrinsecum subdisia
376쪽
partes enim corporis,quod movetur in orbem, mum rant locum extrinsecum. Alia argumenta , quae Objicit Zeno, habes soluta parte 3. disp. I. a. t. f. s.
f. II. IE 'd sit motus localis.
I. AssER- O TYs localis definitur, actus nuo fluxu acquirendum. Dicitur i. actus mobilis, in quo. convenit cum aliis speciebus motus , quae fiunt in instanti : 2. a loco ad locum, quia corpus, quod movetur , relinquit locum unum, & acquirit alterum : 3. continuo fluxu acquirendum , in quo distinguitur a motu instantaneo , qui non includit succellionem , motus autem localis fit cum succensione. Clarisis describitur, continua, &successiva unius. loci derelictio , & alterius acquisitio ; duo quippe sunt termini in motu locali perinde ac ianliis , nempe locus immediate antὰ relictus , &locus continuo , & successivo fluxu primo acqui. tus , hinc si Petrus Parisiis 'existens , desineret ibidem est e , & simul inciperet esse Romae, non diceretur moveri localiter , quia non acquireret locum Romanum , transeundo per medium , ade6que nec per motum localem, ted per anni hi lationem ejusdem Petri Lutetiae , 5 novam illius creationem Romae, aliove modo a motu locali distincto ; hinc motus localis dicit ordinem ad spatium , seu medium, quod percurri debet. II. AssERTIO. Causia materialis in qua, eliipsum mobile. Patet ex ant Edictis , quia mobile per motum localem mutatur, recipitque in se mo-xum , & ejus terminum intrinsecum , quust iplum bi.
mobilis a loco ad locum, conti-
377쪽
III. AssERTIO. Causia essiciens motus loca in
iis proxima, est qualitas innata, aut qualitas im- Pressa. Probatur :.quia motus naturalis exit immediate ab innata qualitate , ut motus deorsium lapidis a gravitate ; motus autem violemus a qualitatet impressa corporibus projectis , quare definitur a Donnullis, mutatio loci continuo fluxu , ad exigentiam alicujus intrinseci, sive sit qualitas innata ,sive qualitas impressa.
IV. AssERTIO. Causa finalis proxima motus, est locus internus , seu ubi ; remota locus extrinsecus, perfectio ipsius mobilis, resolutio mixtorum , totiuς denique naturae commodum. Patet prima pars motus enim proxime terminatur ad ipsum ubi. Patet secunda , quia per motum corpus relinquit unum locum externum, Vt acquirat alterum a priori dissitum. Patet tertia, quia mOtus localis a natura rebus est concessus , Ut earum
indigentiae, & imperfectioni subveniat ; cum enim
res naturales loco definiantur. , opusque habeant aliquando re alibi existente, debent utique ad locum , in quo est , transire, quod fit motu locali administro , in quo a Dei persectione desiciunt, qui cum sit immensus , non potest a loco ad locum transire , in quo prids non existeret: lapis removetur a centro suo 3 ut sese illi restituat, deorsum cadat necesse est.: equus stitὶ si absit aqua, sitim l vare non potest, nisi vel haec ipsi propinetur , vel
ille accedat ; at neutrum sine motu fieri potest. Patet quarta , quia per motum localem corpora resolvuntur. Patet denique quinta , quia natura , motu administro , omnia peragit opera.
378쪽
MVιτ ip Ex quaestio hic institui potess de
natura motus localis prima , an constet
partibus sine fine dividuis: secunda , an sit continuus , & successivus, adeoque fieri non possit in instanti: tertia , an admittat indi visibilia , seu mutata esse realiter distincta . quibus ut fiat satis , sitI. OBSER VATIO. Continuitas differt a successione. Ratio est , quod continuitas convenit iis rebus , quae interruptae non sunt, sive fluant sive non ; successio autem iis rebus , quae sunt in fluxu. . Et vero illuminatio instantanea est continua , quia partes habet communi termino copulata S, nec tamen successiva est'; oratio autem vocalis successiva
est, quamvis continua non si , sed discreta, quia includit plures motus syllabarum sibi in vicem succedentium , sed quiete interjecta: ergo potest continuatio esse sine successione. I I. OBsEκvATIO. Quod est punctum in magnitudine, momentum in tempore , id ipsum est in motu mutatum esse , quod Philosophis dicitur minimuiri motus, quibusdam Graecis ομα impetus, minus sertan propriE ; sicut ergo in masnitudine punctum est principium, & finis lineae; in tempore momentum est principium , & finis praeteriti temporis : ita in motu minimum, seu impetus est principium a quo motus incipit, & si . nis in quem desini t.
LAsSERTIO. Motus localis constat partibus sine fine dividuis. Probatur : motus localis constat
Vel punctis mathematicis, vel phrsicis, & inta
379쪽
tis , vel partibus infinite dividuis. Non punctis mathematicis, quia mobile non potest moveri in instanti , quia quidquid movetur, partim est intermino a quo , partim in termino ad quem : pun- Rum mathematicum non potest habere partem , ει partem , cum nullam partem includat virtualem,
aut realem : ergo motus non potest constare ex Punctis mathematicis. Certe corpus quantumcunque sit, non potest totum simul a toto loco priore ita excedere, ut pars ejus non sit in parte, quae sit utrique loco , relicto nempe , & acquisito communis, Ut patet ex hac figura ;A. G. B. I. E. C. H. D. K. F. sit enim corpus in loco A. B. C. D. non potest peris venire ad locum B. D. E. F. quin prius sit in loco 'G. H. I. K. cujus pars G. H. B. D. sit communis utrique loco A. B. C. D. & G. H. I. K. & pars B. D. I. Κ. utrique loco G. H. I. K. & B. D. E. P. Non ex inflatis, quia quantitas permanens non potest constare ex punctis inflatis et ergo nec quantitas successiva , cujusmodi est motus.
II. AssERTI o. Motus localis est continuus, Scsuccessivus : ita Aristoteles. Probatur: motura qui isit per partes priores, & posteriores, sibi sne intem
ruptione succedentes, est eontinuus, & successivus: talis est motus localis: ergo est continuus , & successivus. Duae sunt partes minoris ; prima , quddmotus localis fiat per partes priores, & posteriores
380쪽
secunda, quod sine interruptione si x- . iii Probatur prima : per motum localem, spatium successive percurritur : ergo in motu locali sunt spartes priores , & posteriores ; secus partes illae eta a sent totae simul, adeoque mobile esset simul in ter- , mino a quo , & in termino ad quem. Vt autem p uteat, unde motus successio petenda si x, Duo principia statuo. I. Duplex quaΠtitatis spe- icies, permanens, &successi V . iri. Id ouod est in quantitate permanente extensio, id ipsum est in successiva successio : quare successio definitur extensio quantitatis , cujus partes sinu
non existunt permanenter : ergo cum extensio sit
positio partium extra partes , vel partes sic ponupossunt extra se in virem , ut una alterius interitum non postulet , sed simul existant: vel ita ut una existere non possit, nisi cum interitu alterius praecedentis ; prima est extensio corporum , secunda mo
Hinc duo consectaria. I. Sicut extensio corporum ex eo oritur, quod corpora constem partibus extra se positis impenetrabiliter : ita successio temporis,& motus ex eo nascitur , quod constent partibus, quarum una ita postuIat esse extra alteram , ut una cum altera stare permanenter non possit. '' I I. Successio in motu locali , pendet ex partibus
spatii decurrendi , ut docet Aristoteles . Physic.
Magnitudo motus, inquit, nascitur ex magnitudι-
ne spatii i in alteratione autem successio petenda ex partibus qhalitatis contrariae producendae ; nam forma , inquit , hoc est , qualitas , se habet ad alterationem , ut intervallum ad lationem. Denique augmentatio, & dilatatio partim ex motu locali , partim ex alteratione successionem suam repetir,