장음표시 사용
111쪽
Cap.8. De Praeton 'rim Quantitatis.
Atque ad horum capitum aliquod, reduci postiliat si non omnes, pleneque saltem sub
Accurata vero onmium Tractatio, & singulorum generum in suas si reses particularis di stributio, & quae sit cuJusque naturae expositio, carieraque quae huc spei lant, nou sunt hujus loci: scd in nituram P se eae Traclatibus amplioribus quaerenda.
OG visitas unive sim si impi est ea Notio licii Mentis conreptio) Leiindunt quam
quaerere solcmus de re quapiam, per Comparationis Adverbium iram. Ut quam longum 8 Quam amplum ρ Quam grande Qiuam grave λ uam diu λ Quam magnum λ Quam multum λ Quam multa M. Et quicquad sit de quo sic commode interr Pre possit ut, id omne ad hin reaedicamentum ioerendum est Distribui solet inuantitas in omimiam, & D meram quae & Disjuncta, Discontinita,
Separata, etiam dici sistet. Το ποσὸν - ἡ inmotison mi quantitas deliniri istet, cullus partes communi termino copulantur. vero, quae non item. Estque haec non inconina a distinctio, ubi de istius &on sfii ii iiiiiii
Malim ego sic potius distinguere; ut C truria quanticas ea sit de qua quaeri ibi et g uium, seu L iam ni Iuni, Π- ι ubi Men a acu πυζnismo spectatur. sereta vero, de qua quaeri solui G, seu Π-; vi de ira fine i mellivitur. Liter continuas Quantitates, potis limum si ari solent illae qiue Localiun habent nem, sputa Lirisuae nem, & Pro russitarem. Quarum tres Si, uri nisi tria Genera potius dixeris censeri statem; ea, ora ex ci tu seu Solidum. Atque de his potillimum intelligendum est, quod dici seset, Extensi em seu positi,nem parti ii extra partes e r ip*simam sisennam vi tuaris. Ob quam, ejusilcm cum Mauria connexioncm tuentur. Nam Quantitatem Discretam, seu Multitudinia, iis A i pariter ac Gium bur, competere, haud n saverim. mea i , quae unicam habet dimensionem; quae G udaei solet.
perferes 3 iris in quae duas habet dimentiones; L in mem dc sistituta nem C ptis, seu Solidum s. in cujus tres sunt di cnsiones Vingua uitutari & Trasumae ras i quae α Gallities, & Altitudo, dicitur.
Ad meas reserri solent, mensurae omnita dictant araran & D imaeuum ut Mit e, Matatim, ra, Pertica, Mus, Pes, Eoae data Lineaeque communem termixum quo paries ejus continuantur j Pumctum dicu L Sic Lineae A B C, partes A B, B C, coimnunt puncto ABC
B copulantur, ut luod est utra aue parti commune i ulti um primae, I -- ld prunum ultimae partis. luemque dicendum de quovis intermedio puncto inter Α & C. Sed & Lineae s non modo remi-s mmunis, seu intermediiis, si etiam lucti risu extremi, Planeta sunt, ut A, C.
Punctum itaque, ut ut in Quanto sis, Quantitas tamen i seu Quantum non est. Habet quidem Ubi, &. Suum, sed non habet. Nec, praeter duo membra AB BC, ulla siperest pars Lineae A Solet quidem hie loci distribui Linea, in & & Si Merscim similiter, in Planam, & Cur im; de C is, in & G ex m. in Sed illae Divisiones non sunt hujus loci; sed pertinent ad A mam Hetram, quae est Quarta si ira ualitatis. ippe Remmari Curvitas, lincae figuram si, et aiat, non a gnunta nem Mariod Ibrti adhue intelligendum de Tria Quo, stacturo, Circuo, Cubri S a ' Θει μια, aliisque figuris sive Solidis, sive Supersicialibus; quae omnes ad Idaltatem ablegalidae sulit, Hulque quam dicunt si erion in Iam. Ad S e sciem reserendae sitiit omnes V Uuraesum incitari; in Ar a scit Iugerum te rae, Pes isti ratus, atque istius in i alue, quibus Pannω, Hum s, Pu nenca, aliaquens buunt odi mensurari selenti . Terminus communis Supersiciei in stituitur Linea, recta aut curva, prout contigerit. 3 Ut puta Superiacies ABCD, duae paries ABC ADC, continuantur per A C lineam, quae est iitraque communis, ipsique utut longitudinis magnitudinem habeat) magnituta nem δε- perscialem nullam habet, scit tota superficiei laeus magnitudo binis illis partibus completur. Sed & superficiei non modo terminus commu- .
112쪽
De Praedicamento Quantitatis. Lib. r.
nis, sed etiam termini extremi, sunt Lineae una 'ci plures) quibus terminatur.
& Punctum est nonnunqu uix supersicaei lcrminus, live ut ubi in angulum coeunt lineae: ) sive etiam continuus; utpote, si duo Triangula A B
habeant punctum unicum commune.
Ad Gupus, seu Solidum, reserenisae sunt omnes Mensurae tum Mndae Magni diuis , tum selin opacitatis. Ut sunt gumim, Lapidum, aliorumquesblidorum magnitudines; inem me0ur e concama , ut Moditus, s Ddimnus, Donum, Lageua, M. Solidi coim is term nus estJuper res ; Utputa si AB DC solidum repraesentet, cujus duae partes ABC AD C communi sui erficie AC quae utrique sit communis ) continuantur. Estque supersic una vel ptii res) Solidi ea Iremus. Sed & Linea, vel eicini Puncttim, potest esse Solidi ext ranus Ierminus partialis ,) aut etiam Ierminus communis; utpote si duae Pyramides A B communi Apice continuentur. Praeter has tres Con inua: Quantitatis species, Lineam, Suposse rem, es Corpus, quae truidem praecipuae haberi si lent, ita non' 1blae: γ connumerari solent Tempus & L M. Non quidem quatenus respondent quaestionibus anis & sic enim referenda sunt ad Pti dicamenta his nominibus inlignita, in sed quatenus Drumtam innuunt & am amplum. Tempus est quidem Quantitas continua, Dum arisnem mei rans; secundum quod L πα- ι quidpiam fit significatur. Ejusque inminuruis terminus quo Temporis partes continuantur) Momentum dici solet; aut etiam τὸ μν, ipsum Nunc ; sed & Ptinctum Iem ris.
Quod quidem habet sulim auis; scit non tu, seu duratisinem ; sicut Lmea eu 'u punetum, habet suum sed non autum;) adeoque ut punctum illud j ad
hoc Praedicamentum non pertinet; nisi ut loquuntur Reducti . : Dici solet Tempus distinctionis gratia) Continurum Succe Huni , quo a Linea, Supem sicie, S. Solido distinguatur, quae sum conri a Permanentia. Horum enim partes simul existunt; Temporis autem non item; Quippe Temporis pars Praeterita, esse desii ; pars Futura, nondum est ; nihilque temporis est praeter ipsum seu quo Praeteritum
Dicique Tempus solet Mensaera motus. Nec incomtiode; si motuum Astiniones considerantur. Sed non Tempus ibium. Si longitudo & brevitas inmis, secundumnem, consideretur; hujus mensura crit Lurii, adeoque cursus duorum stadrorum, duplus est illius qui est unius stadii. Si motus longitudo & brevitas, secundum Durationem, consideretur: hujus mensura Tempus est; adeoque motus per duas horas, duplus est illius qui est per horam Unam Si celo ras aut taraeras motus consideratur; mensura hujus erit Linea & Tempus ut vicem comparata 2 Quippe qua tantundem Linea conficit mino itempore, aut, eodem temporc si A lineae,) motus est Celerire; qui contra, Tarisor. Sunt qui alia adhuc consideratione dii tum volunt, Lempus ese me0uram Muus ;Nempe, prout ad iis Ius Coelest les comparatur. Adeoque tempus quo Sol peragit Zodiaci signa omnia, Ariuus dicitur: oeo Luna eadem peragit, Mensis : Quo Sol a Meridie progrestiis ad eundem redit, seu Dies, arist a s dieius' Quo ab Horizonte oriens ad eundem occidens pertingit, Dies Naturas. Verum dixerit aliquis, nec math ) Hac consideratione Maum coelestem ὶ potius Menymam Temporis, quam Gmpus Me qui am
tus dicendum. Quippe, per tot Solis carcuum totidem isinos numeramus. Nec propter Annt longitudinem determinatur Cueuitus Solas, sed propter Circuitum Solis determinatur Anni Longitudo. . Locus autem, quin sit diaruritas Contim , haud negaverim. Sed altam ejus elle Speciem ab antedietis, non video inir dicatur.
Duplex quippe ab aliis atque aliis tr blet notio Loci Sunt m Actim dosfiniunt. Inper iem concamam coit rus ambiemis .in coque, quicquid habet ille Quantitatis seu Magnitudinis, id liuiness, quod &Superficiet; nec erit Quantitatis species ab illa distineta. Alia, habeo; pro ipse . Iio quod corpore completur. Quique hoc volunt eas. dem dimensiones Isci seu Sparti admittunt, quas C potis siratium illud occupantis. Adeo que nec hoc sensit erit nova inantitatis Species, ab antedietis distincti. Si qui Ita saturam innuere volunt, non tam ipsum spatium quod occupatur, quam Ordinem quem habet res locata ad alia corpora : utputa, quo Sol in Gelo est; Piscis in mari. Id quidem alio resi tu verum est; scii non est hujus loci. Q lippe hoc ad Praedicamentum cur, aut S IIus, rescrendum erit; non ad Quantitalcm. sunt autem, praeter enumeratas, aliae Coiuinuae Quantitatis species: Ut qiu, apud Geometras frequens o irrit) Augulus, tum tavri sciatis tum Socitatis. Item G1 avitas scia Pondus ; ut Abra, Gucia, Machma, is naeum, Triponditran, Cent Amrium, M. Vis Motrix omnis, cujus una species est Pondus. 3 Et quidem omne illud secundum quod Mujus Minus leu Plus IIuius in quid clicitur. Ubicunque Quin est Plus & Minus, ilii est o Magnitu aenis quiddam s. si me Murenes;)Quod quidem
113쪽
Cap. 8. De praei mento Quantitatis.
idem ab EM P dictum ὶ nune dierum .scii sterarium, diei soleti
Has vero species, aliasque multas, omittunt L sici; praecipitas enumerare contenti
verum hic omnino distinguendum est inter Α, s quod dicitur ) ct riuos, . Quorum illud ad 'uitatem reiciendum est; hoc ad-ὶ Quum Asm Davi rem imus quam Uiaram, iniuri-mm illum hanc PAmbi: in intelligendum est Ei t iis eratims, seu pis habere ris :ὶ atque ad hoc edi nentum spectat, dicit
enim ponderis.) Quum vero dicimus Ptimium ιντο gravius esse aut Subere: utut ilinis fuerit Semωαia, hujus Gutipomnum intelligendum est Mensrae oriseus; quae, nune dierum, G istas Specissa dici coepit; quasi aut i orarem homines receptum olim vocabulum LMens aut nova nomina anciarent &x inuatis orariun res icit; adeoque ad Qualitatis praedicamentum spe si ut ipsa Gravitas. Idem in aliis item Qualitatibus occurrit. Ut te rus Arram, sin exigua licet tirii illa, est i testas calta pro magnitudinis suae pmportione i quam mi dens magnae molis dum tamen in hoc sit Pias GH is. Atque hue respicit, quod dici ibi et, Duilitarem recipere Mutis o Minis nempe dum oualitatis Grataruo speetatur; amisarem vero non quidem recipere metis' mimo si ' O Minus, seu imus Plus Misins. Hoe est; LMensius grave, Inteusiusculaeum, G, Qualitatem respiciunt; riusque majorem ρο - :ὶ sed plus ponderis, Plisca diris, M, Majorem nitiatem, res inlunt. Huic uem ditanus, sintndum Quintitarem, res cseo iudici ct Lmπι-s; secundum Euatem vero, Smules divismiles. Sic ster μι--s, uuius ingeris'; agro Lin Arito, unius tum 1 regeris : hs dicetur, stat non Similis. Contra vero, Aget 2 ais centum jugerum , a ro item unius ingrati ; -Hsdiaeotiar, utpote eiusdem H
Ad eoxum intitatem item speciant, res omnes eMulcunque aliores hi filmst Praedicamenti ὶ quatenus, LEMuta sint, consideratur. Ut pote, Quantum is inae, quam tum d uitiarum, quantum ris is, quantum virtutis ; M. Et quidem prout mutatis ,
suas sortiuntur Luabrates, ut, cum mersines dicitur, rotu a, Pu ata, plana, coma , oraeo, et ) i in nihil repugnat qui tuus suas habeant 26urauitates; ut cum duum quantum virium, quantum casiris, quantum pontanis, habeat res aliqua. Atque Sub Hiis pariter; ut, quantum terrae, quantum apiae, quantum tritici, M. Et quamquam verbi gratia in grana tritici sint invicem separata non quidem stricterim α' sed ut pia ramum; dum tamen consideratur, non, p u sint mmera grana, sed pranta tritici muta; reputandum
est hae consideratione j quin continuum esset. Quartum foeta sesi Diseontinuaὶ ea est cujus paries consideramur non quidem ut communi termino copulatae, sed ) ut ab invicem distinctae, &separatae, de quibus quaeris,let. sint. Dicique solet Numerus tri4-ὶ seu Miluuin Ut, Gua Bais, Tria
dcc Hid autem mingi potest, an sit irim v. Quippe alii non semerum esse dicunt; sed principium numera; adeoque senarium esse numerorum minimum. Alii, Numerum essEvolunt; adeoque numerum Detularem ad uunt;ὶ quia res indet quaestioni 2 . Cese tum est, EMEam pro numero habere; post eum, Mathematicorii in plerosque cum autem non nisi de nomine quaestio sit, poterit quisse prout libueris loqui, dummodo constet quo sensi hic aut ille intelligi volet quum Numertim diciti Dicinit autem Di creta puantitas, quia partes considerantiir ut totidem res diveris, discretae, separatae , distinctae; potius quam ut una res tinua sive comuneta. Ut pote, cum rem homines, aut Centum homini. dicimusa non rem unam intelligimus, sed totidem quot indicat ille numerus. Et quidem quum terne dicimus Aecem tetera; quamquam ea fime sint in eodem am eontinua ; numerantur tamen quasi essent distincta. Contra veri, Musiu tritici, ut ut grana sint invicem separata dc numero plura, considerat ut ulmis Abses. Sed & quae iraimerari videntur, reputanda potis sint non raro ut minata; neque tam συαμ, , quam 'M-tum, considerari. Sie qui tres m Sos tritici dixerit, trim-- intelligere putandus est; hoc est, tantundem tritici citrantiam serent tres motati. Et qui co rumpona dixerit, nitelligendus erit de centi Mis. Hinc est quod nostri dieant is refous si ter in potius quam tore fiet; quando tripedule senum volunt, non tria lana se L : Tripotam vero dixerint habere torrefret tres peces non rere σοι, quoniam trei pedes huc numerandos. voliant , illic tripedale, mensurandum. Estque illic, mreesos, non tam binae voces, quam una vox Adjectiva in ex binis composita, ut est ut aetas. Adeoque Greefugii rer, explicite prolatum, est Dimiabs miss)i m ; semi rei aeuis fignum.
Dicimus etiam, a Gree DG Rou triposi noc est, three Doteae tres pedes habens; in Ubi
ex Composito Ioe Da, sormatur Derivatum Hrees Deae Quod in lingua nostra frequens
est; sitque in Latina non raro, ut in nransmarinim S in insis, Augemeridanus, os simis, Transalpinus, Transmonta nus, a tuo a neus, Sub latius, dec. Quae non sunt clam posita, ex Trauso Maranu , in Super Oaelestis, M. Sed Nerivata a conjunctis vocibus,
114쪽
m Praedicamento Quantitatis. Lib. i.
seu meae non sub sole, M. Estque ubi subtilius disti
distinguitur; Ut cum distinguunt Iurisconsulii nostri inter S --α S senses; illud de emi anno intelligentes; hocce civilibus ) quorum quilitat sit dierum viginti octo: Item, inter a me --mth & twMe mmus ; illud pro integro habentus I hoc pro aeuiarem mense- civilibus) dierum 28. haec
Ninc est qii Nomi earunt rerum, quae vel natura sua, vel ex usu communi, Mensu- ναι sesent, non Numerari, quaeque ex natura sua sunt Setuliaria; Pluriat numero careres em. Non tam, quod non ita re postent siquando opus sit; sed quod non soleant o currere plurium mcntiones. Hinc SM, Mum ,γupuer, Mecenas, albaque istiusmodi, duim modo saltem pro singularibus habemur, Grammaticis aliquami in perhibentur carere numero plurali. At vero, si vel de his considerandum veniat, num plures sint ι aut metaphorico similive significatu occurrant; sine scrupulo druimus aut esse, aut non este plures IIum os, Sues, ymes, Mecenates. Sic poeta dixerit, Mos Widere o redire H u ; aut etiam Sisi Miscena res, non Herum, Hacce, mones. Addunt Grammatici, os Humen
d i, Pens , Herbas , Uda, Meralia; intellige, horum nomina ,Hut Triticum, Iana, Thmus, Lac, Amum, dic; ut quae Menjurari vel πάιὶ s.lent non Nume, ini. Neque enim dicere sesemus, Lanae, Lacta, AWa ; sed cyamum Lanae, ractis, Aura, verum hic excipiunt, HI uti malem retinent, in haec ubi Dein I. Quippe si, praeter ordinem, hujusmodi concipiantur ut plina, res ieci erit. Ulpura si de pluribus vini aut Vinorumὶ generibus sermo sit puta Hispanico, Gallico, Menano, dic in Vina
dicemus non inepte. Sic dicimus Anglice more quum V -ιὶ volumus, non moemines: nisi sorte plura vini enera volumus; aut saltem abha. Sed& Poetic non raro pro ea quam sibi indulgent 4icentia in aliique nonnunquam ad horum imitationem, etiam extra hos casus, Numeri Galgagen adhibere solenti Ad quantitatem 2 lcretam raerunt nonnulli s ut huius Speciem o aiknem : ideo s. Ian quod Aristoteles alicubi dixerit Oarionem esie Quantitatem disertiam, non Conmmam Quod ideo puto hi ille dictum, quia, in Sermonα non unum aliquemfinum continuamus,
eundem continue prolongando quippe si hoc ibret, dicenda esset 'uantitas con tia, ) sed pro singulis lateris i quibus vox constatὶ totidem distinctos successive 3 sisnos proferimus: sui alii atque alii eum iu int, aes eri potius 1bni dicendi sunt, quam unus continuus. idem dicendum est de cincrem Musco qui itaque numerus harmonicua diciturὶ propter distinctos sonos succesti rotatos. Idemque in pulsando T=mpam; propter distinctos inibi pulsus, non unum continuum
Verum, quamdiu sonus unicus eodem tono continuatur sive in cantu id fiat, sive in fetasione,ὶ antitas cominua eatenus erit.
2 titatis Pra dicamentum, Sub ectum suppeditat disciplinis dictis ὶ Muthemariis:
sive Maentiae illae fuerim sive Artes; Speculativis pariter & Practicis; puris item & mixtis: Quae eatenus dici s blent i araematicae, prout considerant Quantitatem. Quales sun AruAmerica; quae tractat Numeros i Geomestra ; quae Quantitatem omintiam dictam, seu Exungam tractat: pura tineas, poscies & da mathematica: cum horum Assectionibus; ut Aetusa, Aguris, Propor limitas, dcc Atque hae quidem Mathema in Emae dici solent; ut sim puram quantitatem, a Mat ria abstractam tractanti Reliquae Mutae dicuntur; ut quae Qitantitatem considerant iam quam in peculiari aliquo subscio. I cindi a ; Motus tractat, sed CH es. Gegraphia; Varias Testuris paries & Regiones. Matis; de Auirinus agit M clano ; de s tu, Muces quin eo spectantibus. Noma; quae ad Navigationem spectant, Navisinique regimen. Sc*toka ; doctrinam tractat Horiagiorum, quae ex motu Solis aliorumque Syderum dependent. Aliaque illiusmodi Aries, peculiaria sibi adicistant Subiecta. Et quatenus Riantitares considerant, Guntur Mathematisae.
115쪽
A , Praedicamentum 2 Qtaris ἰri reseruntur ea Accidentia unde quid den minati ibi et Non tamen tam lata significatione quam ubi Accia s Prae i. M dicitur ptaedicari in quae ad omne illud reis ur quod extra rei talentiam est; adeoque ad omnino omnia a lentia extenderetur ;ὶ sed prout siti ebori sensu in communi loquela res appellari 1blenti Cum vero hujusmodi magna sit varietas; reduci solent ad quatuor quas vocant in Qualitatis Species, nisi Genera malas aepellare. Prima Species Qualitatis dici solet Hasi Ius 9 Dis riseris. Hi biwm Hadutus Uς α Iasa et Iitia faciutans notentiam in agena. Qui quidem dum inchoatus tantum est, seu imperfectus, adeoque iacile vocatur Dil sitis quae non aliter abdereri quam quod imperfectior M. Sic qui artem verbi gratia) Covehus' probe callet; dicetur canendi IMI n adeptus: dum vero, Impinritus adhuc, Elementa saltem prima didicerit; sitionem saltem habere dicetur ad hunc Habitum ; seu halitum inc&azum. Habituum alii distitiisti dicuntur ; ut qui δε ercisis, & inibus actibus acquiri s blem ;UL Unguis Peritia, quaestiadio&exercitio nobis acquiritur. Alii ; seu aliunde derivati; ut sunt Grariis quas dicimus Spiritus Sancti divinitus -υμ ; ct linguinum peritia Christi Apostolis C Ius maera. Quae ab illa altera, studio nobis acquisita, potis limum disteri ata piscenta in o. Atque ad hanc Gallem quamvis Infus nomen non bene quadret in reduci potest Hata, rus pro Mus, π male , Mum vuligo dictum. Nam neque hic habitus acquiritur, sed aliun derivatur. Cumque hujus carri, imis habituatis, etiam Infantes sim capaces : non video quadni &capaces lint habitu sGrasiae coelitus intusae. Atque ut, per illam, sint prout ad malum ;ita, per hanc, fiam ubi Deus hoc volueritὶ a bonum prochus ', etiam ante cun quos vocant in insere is, aut etiam inde ab utero materno. Habituram autem sunt varia genera. situs Thre ici, recenseri solem, Spes, Ades, & Charitas. Habitus Iure mases, seu Virtutes Intellectus; Imingentia, Supremia, Scientia, quos Specudativos vocant qu's vocant Practis os s & Pruinutia. moitus morales iquos nabitus Voluntatis dicas: ut sunt illi alteri, Intellectas; in diuisitem Hreiures morale quaria' Cura ases numerari ibiem Pruantia, Vitia temperantia,& F tu ο ; quibus accenseri selem si e multae, ut his subordinatae :) atque Huia his virtutibus opposita.
Arishmeto, Geomereia, & inronomia. His v bus utcunque insinuatae, a. loquitur. a. Vera docet. Mel. verba colorat. . caniti Ari numerata Gem ponderat. A L colit astra.
Sunt ec aliae Arus orporeae ; ut Cantandi, Sacta F, metenta, M. Aliaeque adhuc inus Mechanisae ut Furi, Latimet, curis, Arasam is, Pictoris, aliorumque plurimorum Artes. Omnes autem hosce Halitus talios ue innumerosὶ particullatim explicare, quaeque eo pertinent quaest ones tradiare; non est litus loci. Sed au eas sive Artes sive Scientias recuserendum est, quae de illis 1 peciatim agunti .scuis peries Qualitatas dicitur Nararalis 'levi a o Impulensia. Mς v -α.ὶ Puta, qua quid aptum est Facere aliquid aut Pati. Dici etiam sciet Hostas natu
Isaae autem sexies, quamvis secundum locum tenere sistet; merito tamen primum occinpareti.Nam nisi praecessit PGentia aliquid faciendi; locus esse non potest Hurimi qiunanc facilitet in agendo. Utpote si non adsit Ficu Ac motitia; friuira quis sperethuufastana: Nec speraveris quis Halitum, Harmonis Coeuis; qui Menae Vocem, Potentium non habeti Sed mos aliter obtinuit, apud scriptores Logicos; ut i labitus Patem
uae praeponatur. Huum Lacuerasum, seu Palentiarum sumactum, magna est in rerum natura varictas.
116쪽
Praedis emto milita tri. Lib. I.
Ut pote, in Gravibus, potentia ministrari Harsum: in Levibus, momenes sursum ; s nisi hane
potius dixeris; qua minus valcam, res leves, gravioribus obsistere, locum imteriorem sortius occupantibus.) Sic, Durities est Potenm refrien si externo prestiti; munites, impotentia; nisi hanc dixeris 'tentiam ceaee i. Item, in Magnete, potentia auram heia rerum atque ad septentrionem istananaei. Multaeque aliae Qiiditatin ; quae quamvis alia consideration ad alia Praedicamenta relerantur, aut ad alias species hirius; quatenus tamen opo Grvae sunt qualitates, etiam ad hunc locum jure perimenti Illae autem Potentiae, seu Facia res, quae hic potissimum notari solent; sunt- - custates, & quidem secundiim triplicem Anime gradum; prout dici solet, Vetera a, Semsiliis, & Rarionalis.
Animae seu viue in Veratariae; aut si mavis sic triui in Hegetati stati ; quae
Plantis, cum Animalibus communis est; in subordinarisblem, facultas intrix, is uix, Ac
Generati ix. Atque Atrici quae & Nutrix dicitur ὶ Araractris, MIentrix, dc Expos
Animae seu viue in Sensiitae, aut Sensit e facultari ) subordinari solent, Apprehems , & Moti . M Apprehen am, relarunt tum Externos, rium Luternos. Ex- ramos numerant qua ue, Amnium, Visum, sum, actum,& Tactum. Internos tres; Sensum communem, Thantastam, oc mariam. Facilitate M tisam, minam ficiunt;
-- motivam, dc A risivam. Atque ad- ejusque duas quas taciunt facultates Concupiscibilem&Irascibilem in reserunt Minus omnes seu Pagmnes. Et quidem in cla cupi cibili, numerari s blent Alimus sex ; -π, Fum; Desarium, Ma; Gatitatam, T Ititia. In Irahisia quinande; Spes, 2 ratio; A acia, Timor; e&Ira. Non omnes tamen se distribuunt Allaetus; sed alii aliter. A imae Rarimassis, praecipuas ficultates, duas faciunt; Intellinum MVο ratem. Ad Iniellictum, referre solent tres quas vocant operationes intellictus; in Mensissem Sim- cem seu terminorum simplicium; in cui dirigendae allignant primam partem Logicae:
tis sitae Exercitium. Harum autem omnium Facultatum aliarumque in particularis ira latio, quaerenda est
apud Scriptores Philosophiae Moralis, Naturalis, Melaimysicae, M. Notandum interim has omnes aliasque operandi Potentias, seu Facultate, ad hoc quibdem Praedicamentum smestire hujusque Speciem quam dicunt secundam: in sis operatim nes ipsas, ad Amonis Praedicamentum reserendas. Sic, verbi gratia, Aucustas Inlinem vaest Rumradis 'Potentia in Qualitatis secunda specie ponenda: ὶ sed Intenctis seu actus ipse intelligendi ponenda est in Priscamento Actionis. Tertia Gil talis species, dicitur, Parabitis se itas ct Passis H - 1H--am 3
Quarum vocum hanc faciunt ditiarentiam : ut illa qualitatem permanentem signis ; haec, fuluaaeam. Ut pote, Rularem vultim permanentem, vocaent Patibilem talem: Rub rem ex verecunae erubescentiam ὶ Passonem vocanti
Huc reserunt singularium Sensuum Obvecta ; ut sunt Caser, Quar, Sonus, OA , Saprar, dcc Sin larium, inquam a nam quae plurium sensuum objecta sunt, alio reserenda volunt; ut figuram ad huius Praedicamenti Speciem Quartam : Idem de s Iu dicendum esset, sis cubi in Praedicamento locatum volunt; cum hujus aiketionibus Celeritate, Taraerat G ὶ Sed & Passiones animi, hie reponunt; ut sunt grai tam δα. Sunt autem Obserum tis; G aut lumen, & G ur; utpote pus, Nger, leti Humus, Caeruleus, Viri Is, dec. Atiaetus obseeutat ; S-u seu strepitus in in omni sua Varietate ; ut C imor, Siserrus,
Objecta Gusus, sunt, Sagores omnes; Eulvis, amarus, acris, acerbus dcc. actus objecta, sunt, Udores omnα ; Suavis, myuavis, foetidus,ha rans, aromaticus,
o est, varia sunt: Quippe huc resuuntur quae vocantur) 'miae; Cui iras, Horitas, Humiaetas, Siscitas: Et Secundarum magna varietas; ut Durities, Eities ; a peritas, laeuitas; gracitas, levitas; an Ias, raritas; crassities,subtilitas; ar, duas, i risitas; rotatas, s Vibras ; lenta friabiatas ; & si live sunt elus modi; quas, Primis oriri di eunt: Sed & ut loquuntur in Tertiae, quas dc 2 aBates occuctas u cant,) quarum origo obseurior est; ut Θ auiae, A ripartiae ; 2 laus Metne M EI mkae; aliaeque quarum ratio haud in propatulo est Neque mirandum est quod harum ali uas alibi locatas reperias; nam eadem a taria di, Verso resipiatii, ad varias stara referri sistet. Ut puta Gramitas, quatenus subserim uium assicit, sensuque percipitur, hie locari selet; eadem vero, quatenus est essectiva motus deorsum, est Poetentia visurias. sic inpertim O Laeve, prout in sensum occurrunt, hic n
117쪽
- Cap. i. De Prae omento Qualitatis.
nac. n. O.ent: Prout iam a innuunt aliam atque aliam positionem paritum superlicialium) Uzer. e. ad propius speetant. Idem diciero de Denso & Rura, quae ad Figuramitem. f. te & stum, in referas. Mocum v ro quo in rant, ambigunt quantum video; Logici; seu potius nusquam ponunt in Praedicamento; contenti, ad Posi praedicamenta, tradiationem hujus relegare.ὶ Non video tamen, cur non ut Temptis, sic AD on inter Loinruates hic stivas numerent ; ejusque item Aileiationes, celeritatem , tau H tatem, uis remitatem , ae Ormitatem, acre , amnem, retardationem, M. ) cum reliquis Quantitatum alitationibus, in q- ω specu a ris. sed & , quatenus Vibiu percipiuntur, quidni ad hanc tertiam Qitalitatis
Deci Ga reserantur λ Neque enim, apud me, quicquam valet illa objestio quod inrigura, ne in Mutis, hugusque Mestiones, tint pluribus sensibus perceptibiles. in Vel, li hoc non placeat, ad Quartam rei cras valitatis speciem i eo quod morbus sens s percipiantur. Et quidenrii sartim ipsum pro zeunto habCis, huius assectionesi emitus, raraetas, δαὶ erunt
Quantitatis determinationes ; ut sum figura, preponi tis, aliaque. Alii sorte ad , Mnem, aut si rem, aut utramque harum, eferendum putaverint Motum; saltem Reis me. Sed liberum esto per me) cuique, ut voluerit, aut hic aut alibi aut nusquam collocare. Huc etiam referunt es & Pasiones animi; ut sunt ira, o rium, Horror, SIM, M. Quo casu utpote qualitatem pennanentem Par em quastarem dicas; nam vero iut perturbationem in Pasionem dixeris. Nec obitat quod anter Potentias nam os numeraverim Iram, M. Quippe δε sentiri Locustas abi recte polita est; sta ironis , si non hic loci, saltem inter Acti nes immanentes ponendus erit. Verum & omnes, quas este volunt Qtialitates, quas aliis sedibus haud commode collocaverint, ad hane Tertiam speciem referre solent.
es Ili iὸicum Trem vittaris: ut quae dicat sic hoc uantum. Quanquam enim reformidet forte aliquis aliis linguis aliisqtie loquendi formulis afluetus) fit am appellare : Tamen συαν commode dici Graece, ct absra Latine, nullus inficiabitur; squod Anglice dicimus in Id quod absionum censeri faciat primum audientibus) hoc est; Quia in abstracto de eis potissimum dici solent quae sunt tertiae periet; qiue autem ad quartam spe lant, the Pape; ori impotius dicimii, quam ue in concreto) de reliquis pariter dicuntur: &quaerenti sis iraee non modo recte dixeris Mia sit an mulis, bon a sit an Mismis. Atque de Meny a pariter quaerenti s sit, recte dixeris inter alia 3 qua rata sit an rotunda. Et quaerenti de sit; de recte responderis, Tunica, Parum, M. Voces ipsae Arma & His ut apud nos Mape & vel ejusdem plane significationis haberi solent, vel tantillum aliterre. Sunt qui, A mam, potius de P matibus dictam volunt sestem --atis; 'ura de Inanimis. Sic Mengae, Turris, eis, Figuram dixeris, forte & Arb is sed Ummis, Leonis, Em, sexternam in Horra . Sunt qui, Figuram, respicere volunt solummodo ipsam partium inter se politionem squam firmat em dic ira; i Hrmamve ro, etiam aliarum qualitatum conseriem connotare; ut cum Hrems n foeminam dicimus, qvie non modo bene brata, partesque habeat iusta proportione dispositas, quod dicimus statures ; sed &CHMes commodis ; justo ordine positos quod speciatim beatitur di us, ipsamque hemm far-mam ;ὶ debitumque tum totius cor, ris, tum singularum partium, Motumgestumque comm mn unde illud maxime oritur quod dicimus aio mon: Quae omnia indicat. De simili qualita- tum congerie, intelligendum volunt, quum Vinum aliquod habere dicunt a Mia sim ur, quod de C re, odore, &-Junctam exponunt.) Sed, prout hic loci conlideramur, si pro eodem habueris Aymum dc maeram haud multum aberraveris. Hine mea dicitur Recta, Cis Aru, Par Da, 'set rea, He , Sinperflares ; Ptina, ova, Gincava, vexa, M. Item Erupsis, Triungiarim, die rarum, - Item, H Ῥιora, Recti ea, Orat linea, M. Sed δρ Triauud , Hunum, Splis isti
A oui similiter; Recti, AEuri, O btusi, Reminei, O viburi, M. Item Plani, Supos i-ks, Item Antia tari, ita qui supellicialibus illis sunt Heterogenes. Stadu item OV a; sunt Planitietera, Cur aura, Concama, CV exa, FDeta, Caraa, M. Item Macra , Ciam, P ramis, Cost ' Prima, Cyl rus. Sunt quidem mea, Su scies, ct Corpus; 2 auritates: Sed Periplena, circissio, Harure, Sphaera, Culus, M. Higmae sunt; adeoque in Linia Specie 2 Erasis. meri item dicuntur, Pares, Immes, mi, Staias, fluata ait, Cubici, Triai uiares, Priv, om sti, Perfecti, S iis PM , S miles Suita, Prmis meter se, M. Quae omnes Numerorum stera, atra ad hane speciem raerendae sunt. iis item si pro h ueris ; huc referendi erunt Maus Ctar, Tainaeus, inscii mis, is inruus, Retarae tua, dae. in Et
118쪽
: De Prae a mento Relationis. Lib. I.
Et quilam omnium stoen uiuarum communis est, Ratis, sive Pro rim, de Arateia ; quom huc relatas; aut si id mavis ad Praedicamentum Reiam s. Sunt qui nunc dierum Bares omnes exterminatum eunt; ad Figuram ct ium quimodi omnia referentes ; saltem si addas, particularum sic figi iratarum ὶ Ten, Sed non animadvcrtunt ipsam, .litatem esse. Quique rem dixerit, ex particulis rasur statis, eisque taliter mixtis, ptio, tali orae ne, deradi inter se re pretione, ' atque tisin cinet Iis invicem, rasiterque asticientem manus meas, quas terso. res aliqua natandum vulgo dicimus : dicit ille, Lealis sit ea res, nempe, talis, qualis est ea quam dicimus: in omniaque sita Iautem, Junctim sumpta, sunt nostri im Isti in concroto, in quo respondetur quaerenti ale ; Unde in abitracto in L litatem dicimus; eiques ι ad rati nomen facimus Cati m. Ademite qui nobis nHaverit ae labrarem illam, filiam Calorem dicimus; negat ille parti uias, Ialite gulatas, tanter mori, M. Quippe Geomnia sive probe perspecta, sive part in ignorata,) intcllecta volumus, quando Calorem dicimis, aut rem esse Caludam. Et pariter de aliis qualitatibus. Quique quaerenti, in re quapiam ) qualis su textura particulin um, recte responderit; 2 alituum dicit hujus textu.
, aut etiam rei sic contextae.
I t quidem, de re non penitus per cilla, puta virture metiretica, in quaerenti unde sit; perinde mihi erit; sive quis responderit ab octa ta qualitate provenire, live a uris, textu, Omotibus, quos ignoramus. Ubi ille uras, Dalmas, visis tu suos omnes exposuerit; eadem opera si id reste fecerit, deqtie hoc constiterit) exponet nostram 2 Miaraum: dum vero ves id non secerit, ves de hoc non constiterit; per abratem nostram, id statem intellectum volumus, quod res sit tiarer consitura contexta, commota, &c.ὶ Pallare sintres illae, quae ab ea qualitate denominari solent.
C A P. X. De Praedicamento Relationis.
R Hatis est Accidens rei, non per se ab lute consideratae, sed quatenus cum alia quapiam comparatur. Ostenditque -ς ε ροὶ quomodo se habet res illa, ad eam cum qua comparatur: ejiisque tota Essentia ex hac comparatione dependeL Adeoque dicitur x - αρος τι Habituri ad Histiae; scit ποῦ - ωρος τι Idomo O se habet riae, ais mariam Muta. Ipsaque Retrinia dicuntur Mi -ι τι reseruntur. Talia sunt rator& filius ; mpe tota Paconitaris essentia in hoc consiliit, ut peream Pater ad Filium reseratur; & Hiaminis, ut per eam reseratur Filius ad Patrem.
Est quidem alia Resurio; quae Trinscenisu ruis dieitur. Ut quae est inter V bise δ: Vi mi inter ore sigibio d: Inuictum; de quae sunt hujusmodi. Quippe mistibile dicitur quidpiam cum respectu ad Hi sum, qui vitat: d: Iniel Ald, cum respectu ad Intem mqui intelligati Non tamen eorum tota irati ira in eo consistit: Nam quid esse potest, ubi nemo est qui stabat; δκ Intinuisi , ubi nemo in ligit. Atque naec sitiit quae dicimus Reiurasecum Dici: nonsem Oum Em ; Horumque Relatio, Transcendentias, dici sistet, non Pro omentalis. Neque sunt hujus loci, sed ad Metaphysicam potius spectant, quam considerationem Logicam. Hugusmodi autem relationem connotatam volunt in Sex Postremis Praedicamentis; quae itaque ' clara ita Alama dici sislant; nempe Grandum . hujus inodi Relationem.
Sed Relara Iemnaeum Ede, quae sunt hujus loci; in se mutum ponunt , restant sic Fa
r; Flus minu e I x, Tridus, dae. In aliis item considerationibus multis ; ut Astire, Humdar; Z π, Pauperior; Propi.us, Remotius; citius, Serius; Senior, Disor ; Recentior, Vetustior ; aliaqtie innumera. Circa Relationem hujusmodi, haec notari solent; Salbinum, Terminari Aunimentum, Retulis ipsa, Miarum, dia cirrelia m. Vt, ubi dicitur Phinita e ceri Pater Ardo rei: Relationis Sisjectam est
119쪽
Cap. 1 o. De Prae amento Relationis. io γ
UER A qui ut Pater remetur ad Alexandrum: Temuntis hujus Relationis est A unafir, ad quem ut Filium sic refertur; uinque, res absoluta, in Praedicamento ; Am umentum Relationis, est Actus generaruis unde sit Pater, res abibluta, in Praedicamento AK uis: ὶ R iam ipsa, est Hurmitas in Abstracto ; funde denominatur Pater, estque hujus Proicamenti: RG - subiectum cum una relatione Ganeretum strer: cirretiIum Terminus cum opposita Relatione ) est λιhus, ad quem ille relatus est
ntra vero; Oppositae Relationis quae est fictat οὶ umentum idem est quod prius ; Sufectum, PQ ander, qui ante fuit Terminus; in Terminus qui prius erat Subseetiam in P Π-; Belutum, fibus ; coetitum, PMer.
Relarum igitur & Cmrelatum, dici sblent Grelum; qimor an Au amentum est commune; ipsaque sibi invicem Relatum ἐν Greeti 1' alterum alterius; Scisve in unius, est Terminus alterius; qui itaque dicuntur sit; ut&ipiae Glutines, Reiati nes ostris c. Contingit quidem aliquando, Relationum Oppositarum, idem esse Nomen. Ut sunt attonum inter duos hiares , duas se res, ducas amisos, ditos minucos, duo aequaba, aut si rha, duo in cymisa, auri sumis, o . Quippe hic Hater, fratris starer ; mo, est initi sismis. Atque hae dici solent voce barbaraὶ Resauones e Dujamantiar; eg -- res malim dκω:ὶ Quarum autem diversa sunt nomina, quas itaque dicas
Relationes Di imparautrae; ut Patris dc siti relationcs. Quippe Paret, est pater ; αHitas, ut Patris Ams. Verum ubi oppositarum relationum sunt communia; ipsae Relumnes habendae sunt diversὰ; non minus quam ubi nomina etiam sunt diversa ) Ut puta, si Thumus&RPhan. us sint invicem Aures: Fraternitas qua refertur ad LPhartaram, &Fraterim hirta qua rescitur ad Thomam, in sunt Fraiurnitas alia atque alia: qu petillius sub elum est Thomas,& Terminus; hujus, Suhinum est R hau s, ct Tur minus Tmmas:) non minusquam, si Thomas & 9Iaira sint Mater O S re, Autemitas ejus, dc Samias hujus, sunt diversia Resationcs; quamvis illic quidem Ogu mi es , hie aut e nou cognomines. Sic , si EA B sint inter se inaequales: Inaequa-I.ias ipsius A qua resertur ad B; atque ipsius B qua rescrtur ad A, A-- . sunt alia atque alia inaequalitas: illius utique Subjectum est A, dc Termi- B
nus B; huuiis vero Subffectum est B, dc Terminus A magis adhueliqueb s. pro, A O bsunt immiales, dicatur, Ama res quam B: Manifestum utique jam es . Inaequalitatem ipsius A, esse Majoritatem ; ut ipsius B, Mnaritatem. Fun-Lmentum autem utriusve inaequalitatic sunt ab lutae rectarum AB magnitudines. Et quidem ubi idem Relatum, plura habet Correlata, tot concipiendae stat in illo μώ-mnes, i ut ut cognomines sorte Nerint, Τ quot sunt ea cirretita. Utpuia si Th as sit RQ res simul dc mariae frater; per distinctas tamen relationes ut ut cognomines) id sit; non minus quam si Mba in Harer fuerit, dc I er Mariae Huiusnodi Greeluti sive Cognomina fuerint, sive non, in dici solent sta M pro una; hoc est, sibi invicem Ule Relativa; adeoque alterum aster ese: Ut Pater ii patre: & Hlisu, Pare lius. Quod tamen non ita intelligendum est ac si per casem G nis in ea reciprocatio semper exprimeretur sed per alios atque alios casus ut G mmasLcu placueriti sic, Simiae, est smi mine; Mavus est A me mavus I A M A UM ,re minus. Atque alibi aliter, pro diverib vocum regimine.
C A P. XI. De Praessica mento Atinionis Passionis.
HAE C duo Praedicamenta junctim potius consideranda videntur quam separatim. Quamquam enim aliud sit clere Hνὶ aliud Pari sin aliud sit Hia re, aliud Videra;
aliud Terra. Iere, aliud Percuri atque horum utrumvis luam habet distinetam notionem& significationem, secundum quam in suis respective Praedicamentis collocamur: Ita tamen sunt conjunetae naturae, ut vix alterum sine altero explicari postit. Et quidem unus idemque 2 Atita, nunc ora nunc D dicitur; prout consideratur velut ab AE: MN enisus, vel ut m Panente termisiatus. sic eadem Gil factis prout ab Igne provenit Acis dicenda est; prout in Arua recipitur, Passis. Adeoque ignem Cul acere dicimus: Aquam Ciυτι. Ut non tam aries res sint Actio& Passio, quam ejusdem rei di resin rationes. Dum vero desinitur scia tu amis Sisjectum denomina rares : Passis, a σαω
120쪽
1 68 De Praeicamentis Ubi θ' Quando. Lib. 1.
Patiens Andi natur ; Hujusviodi Definitiones non tam exponunt naturam Rei: quam do. cent, Voces ipsas ita per se est e signissa is mce, ut cesinitionibus hon indigeant; &vix posse notioribus vocibus exponi quam ipsae si int. allens de prout ad se mutuo respectum habent, ad Reiat u Praedicamentum Destant: sed , ο&Passis, prout hic locamur, connotant abibi ut uin id quod est harum lationum fundamentum. Nam ipsum aliquid est: ut similiter rara, aliquid. Et quanquam sint Oppositarum Relationum Fundamenta, id non impedit quin ex se aliquid
Dicitur autem similiter,ὶ nune nunc I visens. Diniamens quidem, quando ita in Agente manet Aetio, ut in aliud extra se non transeat: sive cum agens & Patiens sum res una eademque. Uictguare, ince δε intergere, M. Transens vero, quando ita ab Agente transit Actio, ut in aliud extra se Patiens recipiatur. Ut, cum uis se a m Gi facit; Lignumve combis t. Atque hae quidem Actiones & Pastioncs Transeuntes, commodillime exponuntur per Ue ba ut loquuntur Grammatici) - - &Fadsit . ut moturo percuri'r cuti cia faeis, calis; snam vox Cam, ututi brina id non indicet, significatione Passiva est, dicique solet Verbis Mun umtim. Immanentes vero, per Verba Murra; ut eo, cum, 1 Lium, . sed Grammatici seu potius usitata: ibrmulae loquendii non ita scmper adaptant nomina rebus, ut hoc in omnibus observetur. Utputa, verbum si Grammaticam sperumus, verbum inruum est, & Trauli Dumn; Aetio tamen Ammanens est in Aman nec extra se quicquam in Amato iniciti Habet quidem Obstetit in suum, quod Amatur, si non iam m quia, quam inca versatur; ut cum, de re es; qua, cogito seu meaetor. Nomnunquam etiam formul e Grammaticae, iunt notionibus Philoso icis contrariae. Ut puta cum dieitur oculus Via me Lucem, & Lux ab oculo Videri: dum interim Philosephus docebit Licem Moe m Oculum ; Ocudumque a Due Pari. Adeoque non iam ad fiamulas loquendi, quam D naturas rerum, respiciundum est, ut rite judicemus, quaenam sit Imminens Actio, & qiue Trarusiens. Ad haec Praedicamenta, referenda sunt omnia sive sive Parata genera. mae quidem, res u Agentis, dicendae sunt Ariones ; respe, tu Patientis, Pasi es. Adeoque ra es, sive Halimum, sive Potentiarum naturatium, quae in prima α secunda specie Qualitatis locantur. Quippe Vita dis stas, in ricentia naturaH; ct Peritia sed 'tin, H biius : sed Viso & Suharis, sunt Actiones.
C A P. XII. De Praericamentis Ubi , Quando.
eadem utriusque sit Notio: si quia eodem modo respicium Gomet, alterum; alterum, Temptis : atque ita inter se disserunt, ut inter se dis int seus, & Te inpus. Quippe albterum innuis Ubi, seu quo Loco; ὶ alterum seu quo Tempote in res quaepiam est, aut esse dicitur. Nominantur autem Ubi de initiis, potius quam Grau dc Tempus ; quoniam plurimae sunt L di Te diras considerationes quae huc non spectant. Si Laeus consideratur ut Parvus, aut Magnus, aut quam Munus, ut, Ager taureum merum, Theaetrum amplum, extra Cessi, minuta 'ris, integra Retro, M.) Haec ad Praedicamentum pertinent; puta, sit hic locus. Si istasti uicimus, aut cera Pascua M. Agrorum 2 via laus jam consideramus; quae ad shialitatis tertiam speciem pertinent.' Si Agrum dixerim I lunum, Munto a Ida Arium, Metu um, M. I rares etiam hic considero, sed quae ad 2 Iam secum pertinent, quae est Horma o rigma. At vero cum dixero Hic, iure. iacim, myruum, uoiquei Hi foris, Riniae, μάχαι mAuba, in Gaza, in Calis, in Terra, infra terram, M. respiciunt haec quaestionem,
carum : atque ad Praedicamentum pertinent.
similiter de Tempore; si Horam citaero, Diem, Messem, Amium, Luserum, Se rempuo lingum, breve .saepe, raro,sem', Gis. Haec omnia sperunt Temporis 2 lituum; sive Continuam 'iam ;) sive Di cretam, Uies: ) Atque eo reserenda sunti sed ubi dixero, Hodie, cras, heri, nutatus tertius ; cum Procyenes, aras proxime praeterito; Ien e M , Damitas, is a ri; aut quoto amet ommim; L. Haec, quaestionem 2E-Z respicium, atque ad Praedicamentum P a d pertinent.