장음표시 사용
151쪽
Cap. io . De Pro Milo uibus Hypotheticis. 1 3
O misera Drara Sinonem Hinxit, vanum etiam me Mese impraia finget. Ubi Allit livae sensus hic est; S miser est eru ct naen M. Cuius contradidi in ria esi, NO, A myre, tum menta : hoc est, L m is miser es, n- ramen merulo eru salion, mn istise sinu , eum me racem esse : seu, usi esse verax, etia-s miser st. Nam his modis omnibus eodem tensu in ilii pro uoni contradicitur, seu conscii uentia negitiir. Atque huic domam, Verax esse res t em miser; contradictoria erit, non pinaui sevo ax, si miser. Quae ut rhetius intelligantur; notandum est, huiusmodi minea em H pothesicam, vim nabere Uuhersitis Am matri , si Consequens Mimiativum sit; aut Um 1 DB N gari , si cons reluctas fit ninativum. Nisi & hanc Assirmativam dixeris, proptet Copulam Assirmatam, cum Consequente Negativo : sicut omnis Apis es min anum in pro maus opis es animal ) Puta, S-, Divisi ; perinde valet hac consideratione j atque in v. S tum non , perinde ac omnis non, seu Nusu. .s Lae tum iEM; perinde ac Nus omnis,icu Ag Dis Mn. Non, s hoc tum no p perinde ac Non omnis non, seu Ag PD. Nam si universaliter sumendum est; quasi tantundem valens atque Omui ωιι ροαὶ Atque inde sudicium iumendum est, de Contrariis, Subcmuariis, S urnis, ex Coutia ictatis, secundum in se istim S: GEqtu Lentiae r gulas supraqradit s. Sed de conversioniim i csulae hic locum habent; puta, Alixanderi se Drtis iis, vincet ;convertitur per Contra positioncm in hanc; s non vincet, non es Iotis. Aut, pcr Acci- idens ut loquuntur j seii diminutioncm quantitat ah in hanc, Ergo, num vincerti Ius, i Driis Similiter haec, Si Asexander non si rus, se vincet; squam ctiam Ahirmat sevam, si libet, dicas : propter Copulam Animaaiam, sed de consequcnte Negativυ; quam sic convertas per Contra-politi Oilem Eruo, se vincet, fortis es: vel, per diminutionem Unus nis visi cratiri myus es, i nω si fortis. Atque hactenus de Hypothetica proprie dicta, seu Conditionali. Aliae sum propositiones, quae licet non sunt stricte loquendo j Condit:onales ; a Conditionali tamen tantillum distant. Ut, Tem radu propolitio, ubi connexio sit per Adverbium Temporis; ut styi . Sus aera, Hes M. Et, Locesis ', quando connexio sit per Adverbium Loci; ut, GH GH -kt, aera es. Atque has duas, sive II 'Iheticas dixeris, sive Hypotheticis Asines perinde est: nam
Sed & has omnes, lavi negotio, Moragoricas Universses reducas ', parum detortas, ut sunt quas inplicas vocant, aut Obnque propositas. Nam amo tantundem hic valet ac murem re suo. Uri, tantiu cruac omni loco Et M, tantundem ac omni Casu quo.
Et quidem si thesamicei reductas velis ad pure Ca oricas sabsque vel Crypsi vel Inv Iutione;) pro 'AE,UM,S, Sol plendet, aerei es ; incas explicite, Omne tempus quo Suo det, est tempus quo dies es: Omnis Deus quo D μ N, es Dcus quo aera es: Omuis Casu quo Sus Met, escaqua sua aera es. Quae sunt Carmoricae propositiones Unive es, strictissimo italo, absque ulla Crypsi vel Involucro.
Atque hoc explaeite mon dum duxi stanquam rem non omnibus obviam i ut Hiiendam has Propolitiones Hypotheticas, si sensitim seines, nihil dii terre , puris Categoricis; sed variis solummodo loquendi sociatulas 2 hoc est, non Logica, ita Graminat ira tantum,consi
Propolitio Cust is est ubi connexio sit per conjunctionem Causalem; ut Qua su oritur, aera es. Est ite haec eiusdem fere naturae cum aliis Hypotheticis. Conditionem enim in volvit, scd porro atriuid insuper. Nam Ledua plus innuit quam S. Nec nudam Conseruemit affirmat quae is ypotheticae fossicit in seu Gestatarem visuno. Nuda Hypothetica, dici 'S hoe, tum Eguae se uim , sed Causalis, i uni supera i , Iermurare naruriater, ames Ilia ter, seu ut effectus apropria cala. Adeoque disteri ab Hypothetica nuda ; ut
Sed &aliae sunt Composicae Propsi sono, quae Moisbum naturam imitantur. Ut propositiones fit 1ias I ubi connexio fit per Similitudinis Adverbium ;ὶ puta. Vt scio hoc citata Et propositiones cimparati ubi connexio fit per Comparationis Adverbi. mi puta , Tam, quam , Tanium, quantum. Atinae in his cui in aliis modalibus aliud eli negare ictum, aliud negare Muae . Ut si tur, in Sta es ea a luminis,
rudes tenebrium: Dictum coli das NMemes c Uam tenebraru dum vimn pes; Non sic est Caula Nam Sol est cauti luminis ut causa positiva, per veram et iisentiam ; sed Nubes causa Tenebrarum, solummodo ut rari causa seu Negativa; prout hverpositu suo impediuntur lares radii ne ad nos pening m. Item, O MI Hycenae Sc
es et non is prolongantur; hoc est, non in eadem ratione.
152쪽
Propositiones hae, atque istiusmodi aliae, quamvis ab Hypotheticis, seu Conditiones, bus ὶ proprie dictis nonnihil disserant; non raro omen Hypotheticarum nomen ibretium tur. Idque secundum Lollicoriun morem in alias item casibus satis frequentem. Quippe cum, ex compositis Propolitionibus, Eas ut potissimas spectare solent quae vere sunt Hypotheticae; id nomen lensu analogico ) aliis pariter Compositis attribuunti inberstitia propositio, ubi connexio sit mr Contunsionem adversativam, ) ut 2 --si tussit, min eum tamen vissemus '. vix aliud est quam Hre chetiza Ne inlisa, seum uetitae negatis. Quippe ammanti, Suem,si ci tus es, vissemus; negando dicas, 'δε ortus in, viamus ; seu, quamvis ortus sis, non tamen videmus.
Jam hae omnes & si quae sint aliae ) propositiones Compositae, ubi duae pluresve Cat ,
ricae, per Conjunctionem, vel Adverbium, vel quod horum instar est, in unam connectum
tur, Hypotheticae, latiori sensu, dictae ; Nisantur, cum earum Connexio seu Copula
negatur; veraeque aut filiae censendae sunt prout Connexio illa rite aut perperam saeta est; quaecunque fuerit veritas aut falsitas, partium componentium, separatim coli sideratarum
De Propositicinitas cipulativisis Disjunctos.
CVpersunt adhuc duae ne plures nominem ) propolitionum fiscimilae,quae communi 'themarum nomine censeri silent; non alia, credo, ratione quam quod sint ex Plu ribus Categoricis sesitae, prout sunt quae strietiori sensu dicuntur Hypotheticae. Nismirum, Coputativa ct Disjunctim propositio. opus stiva propositio eu, cum duae pluresve propositiones simplices, seu Categoricae, conjunctione Copulativa connectuntur. Pura, πια, alme, nec, neptiae; aut quae horum instar
Suntque nonnunquam expilaite seu distincte prolatae: Uc, mmerus fuit Grincus, O V -ν afuit Rcimantis : ubi Cate oricarum utraque est Assirmativa.) Vel sic, Virgistus non fui Graecus, & Homerus non frui Amanus , seu, Neo HB Uus fuit Graecus, nec Homo rus Romanus ; ubi componentium utraque est Negativa. ὶ Vet,. Misereses fuit Mnuimiosephus; nec is amor, ignavus miles ; ubi altera comi nentium est affirmativa, altera
Nonnunquam quamvis, & hic, plures propositiones connectunt id minus explicitest, propter vel idem sit biectum, vel idem predicatum. Ut, Humerus ct Hirtim heruns Poetae: Itiem mmerus o Hregibus no furetivit Ora res; seu, Naec Homerus nec Hietibus mi Orator. Quae, explicite prolatae, sorent, Homerus fui Geta, O mirgidus fiat 2 tu; Item, Homerus nosvis Orator, O Virratas non fuit Ora r. Similiter, is a re met' os ex fortis; item Thersites nec prudens erat nee fortis: Item , in es facundus erat, se non homesus; seu Nis Ire us erat, sed erat facuntaus in M. God nostrum non nemo sic reddidit, Nut fare cedia uas, he wasfair piacum es. Hoc est, Aeseum der fuit Mens. O AE antare uisfortis : Thersius non erat prudens, O Thersius noerat fortis : Usisses erat facunaeus, i in fra ncin erat formosiu. In quarum postrema, connexio fit per conjunctionem Adversativam sed quae Copulatibum includit,) quoniam hὰ ut saepe alias i altera 'ta propositionis introducatur ut reliquae consensativa ; & uuasi dira proponuntur. Ner io solum fit, quando ut hie ὶ altera Assirmativa altera Nesativa; sed etiam, quando utraque est assi liva, vel utruque negativa. Ut, Errorem ainnist, sed de eo evitet. Idein, Nec is xena Diam eras, sed me pertinax. Fieri autem aliquando potest, ut Comunctio Copulativa intercedat, nec tamen fiat C pes uva propositio. Ut, Homerus- rdibus sum duo. ' Ubi Homerus mi insim non ae sumendi sunt, sed coimis; non enim de utrovis seriaratim, ita de utri
conjunctim, praedicatur OM. Adeoque p'positio simplex est, ita de subjecto compito, seu copulato. Si. Cubitus, es, pes Ose sis, ubi Praeditatum copulatum, de subjecto simplici dicitur, nec tamen facit copulatam propositionem : Quippe; si sic; intelligendum
seret, cibitus es res, or Cusitus esse, sis. Sed jam pes Osemissis, hoc est, se in
pes, in praediratur, & unus terminus, de subjecto, Gaius. Iam vero ad veritatem propositionis Copulativae sive expilaitae sive implieitae uir, tur ut pars utraque & quidem omnes, si plures sint in vera sit: sussicitque ad negationem hujus, si vel una pus sit Lilia; quia sic αριι ι negatur. Ut eum dieitur Aexander pruanseras orantis; talia erit propolitio si ver non prudens si erit, vel non sortis: si e si di
153쪽
Cap. 11. De Pro riui bus cipula is , dipunctivis. 1 . 1
propositio, si eorum unus, pura Cisero, vel non fiterit Romanus, vel non Poeta. Nam ii tot regulis Affirmativa, Omms; destruitur per Particularem Negativam, A pis mis sic, ubi copulativae propositionis membra Omnia asseruntur; salsa erit si vel Unum eorum
vi uia a propositio est, quando duae pluresve propositiones simplices, per Conjuncti
nem Di unetivam connectuntur. Ut, vel, aut, M. Nequis autem Soloecismum sapere tet C ominem Dis, notandum erit, quod quamvis, quantum ad formam
seu strueturam verborum sive Grammaticam, sive L icam, unsuntur hoc es hin unam sententiam compinguntur) membra componenti unde unctimis nomen
sertitur Vocula conneetens; in Disistinguntur tamen Res ipsae qliae his propositionibus sim, sicantur; quare & Dis rima dicitur. Dojunctiva, 1 Copulativa, in hoc saltem dissiri; quod, Copulativa, vera non est nisi vera sint illius membra omnia : Vera autem est Diquiativa, si verum sit membrum sutem unum. Puta, si dicatur, AME m Trais fuit, aut ia is bessi Trojano en mera Ha-Mu. Vera est propositio, si fiterit olim Troja, ut ut historia non sit fabulosa : sed&vera est. si historia tabulosa sit, utut Troja nunquam fuerit. Non enim utrumque verum esse
assirmatur, sed sutem eorum alterum. Idem Iudicandum esset, si plura essent membra inempe veram elle propositionem si vel unum eorum verum sit. Eadem ratione qua particularis affirmativa Arrius, non tollitur per Alytus min; sed, per Om- nin, hoc est
Propositiones se disjuncta, possunt esse vel Assirmativae ambae, ut modo di istae, iam Trois fit, aras hsaria de besio Trojam es mera fabuli ;ὶ vel ambae Nigativae; aut
etiam Atticinativa altera, altera Nmativa; iit ii diceretur codem sensit J AH ia in Trojami, aut L πia Ha non I vraa: vel sic etiam, Aus Trojam fui e non es sum, aut M. Dria i ta non est vera. Quodque de Disjunctiva bimembri dicitur, pariter intelligendum est de plurimum t. Sed ut de Copulativa dictum est Disjunctivae membra non semper sum explicite distincta; sed nonnunquam propter vel commune sab lectum, vel commune praedicatum i plicantur. Ut puia, in ses velf mosus erat, vel facundus ; Itiem Vel Cicero vel m
ocer it Poeta, vel regi s mi Poeta. Similiter; si dicatur, de eo qui non loquitur; Aut resonon vis is , Muviato non 'us , arat neque o nerues res. Q iae sitas unctiva trium membrorum, effue singula sunt Copulativa. Sta fieri potest ut Disjunctio sit, ubi tamen non est Disiunctiva Propositio : Nempe, si vel Subjectum vel Praedicatum sit terminus disjunctium. Ut omne animal es vel minooel Drusum. Quippe non hoc innuitur, quod Hel Omne ainum, es Homo, vel Omne an mal es Brorum, quo foret disjunctiva propositio, in sed, omne animal es horum agrarum. Similiter, VHI aris n--vult, luceriam s. Ubi Libuestum est terminus disjunctivus, ut fu
Atque hie locum habet prior illa distinctio de Distributive & Collective semptis. Nempe,s ties hcimo velisurum distributive sit matur ; propositio est Disjunetiva, ct huic aequi pollens, vel omne animales homo, vel Omne animae es brutum. Sin collective sumatur, propositio simplex erit non disjumctava in sed Praedicatum, terminus disjunctivus. Ad Dis3unctivam, reseras propositionem Exceptivam, per exceptivam conjunctionem aut quae huic aequipolleat ὶ prolatam. Puta, si de stante quopiam in praecipitio γῶ 6 Senon aecipitalis, nis viat se occi rem Quippe tantundem est acsi diceretur, uini sinitabit se, aus uua be occidere. Sed eandem etiam referas ad Hypotheticam proprie dictam. Nam n si rantundem est a se. Adeoque eodem sensit dixeris, Si nulla se occidere, mi tali promtare se. Nee mirum censeri debet quod pessi haec Exceptiva indisserenter referri vel ad Disjunctivam, vel ad Conditionalem. Nam omnis Dis3unctiva, Conditionalem in se continet ;imo tot saltem Conditionales quot sitne Disjuiletivae membra. Si quis in spem dixerit, self - - me velfacunaeum; dim duo dicit, Si nou formwytis, es facitisis: Si non facumdus, efformosus. iliter, cum dixero, Aut ver es, aut in as, arar aurum , aus 9ems: has saltem
euatuor manifesto includit conditionales ; es nec ver ea, nec aestas, nee autumnus; tum v ses: Si nec ver, nec .ectas, nech - , tum autumnus es: es nec ver, nec autumnus, neel ems ; tum aesas in . S nec aesas, nec amum us, nec diems i tum ver s. Nam horum saltem aliouod esse, affirmat insiluestiva. Quarum conditionalium omnium, Antecedens est. pulativa negata, trium membrorum. Sed&plures adhuc involvit conditio nates: Puta, s non in sin, nec hrem , tum vel ver, vetarummus '. Si nec ver, nec autumnus , tum vel aestas, veth - : Suecurri nec aestas , tum vel aurumnus, vel bems:& nec ararumnus, nec bem; tum vel ver, vesaesus. In quibus Antecedentes omn' sunt
copulativae ; Consequentes Disjunctivae. Et harum quaelibet Di iunctiva, duas includit
154쪽
Conditionales. Puta, S nec aesus es, nec bem; tum, si non autumnus, HI ver . sinis ser, es aratumnus. Et de reliquis piutiter. ὶ sunt propositiones duplo conditi natis; Hoc est, Conditionem habent ab alia conditione pendentem. Verum aliae adhuc re- stant Conditionales, eadem Disjunetiva inclusae: Puta, es non ver ; tum v aestas, vela tumnias, vel bems: Si ncin aesar; tum vel ver, vel autumnus, vel 9ems : Si non autumnus; iium vel ver, vel aestas, vel 9ems : S non brems; tum vel ver, vel aesas, vel autumnus. Quarum Consequentes sunt Disjunctivae trimembres; & harum quaelibet plures includit 1 conditionales; quibus particulatim recensendis non est opus. Suilicit ostendisse, in una Disjunctiva, plures inciudi Conditionales, quarum haec aut illa sesigi poterit, cum opus, sueritSed ad Exceptivam redeo. De qua notandum est, ut de Copulativa ct Disjunctiva ante monitum est,) Exceptionem nonnunquam ess . quae Exceptivam propositionem accuratius loquendo in non iacit. Ulpina, Omnes homines, exceptis octo, luvio perinunt. Omnes homines, exceptis ae amo O Eva, nascendo ciriuntum. In quibus & harum similibus ) non tam Propositio censenda est Exceptiva; quam Subjectum, terminus Exceptivit' de quo sic limitato in Praedicatum amrmatur Universaliter. Quanquam & hanc nonnulli Exceptivam vocant, quo sensu Singularem dicunt cujus subjestum eri singulare ; ut stipra monitum. Atque jam expendimus plerasque propositionum formulas quas vocant la
tiori sensu γ aut cimpositas propositiones: & quidem plures quam plerique Logicorum notare selent. ) Non quod has putaverim summam rei quod i lat alias ab eis quas
Categoricas dicunt; sed earum quasdam Crypses, Occuliationes, Detortiones, Implicati nes. per varias loquendi formulas sive Grammaticas sive Rhetoricas, eisdem si perinductas, 'unde Praedicati cum Suhesto connexio facta est minus perspicua. Logicique munus est easdem cum opus fuerit ) retexere, jullamque earum Analysin considerare ; ut Gramm tiei munus est Syntaxin quam vocant) orationis intelligere, vocesque utcunque inter se confusis in justum ordinem Grammaticum cum opus est in redigere; Rhetoricique, voces Tropicas seu Figuratas, per justa earum significata oponere. Aristoteles certe, dum arguendi leges exponit, non alias memorat quam quas Categoricas vulgo dicimus; omnemque in arguendo propositionem praesumit Categoricae alicussus vim habere: talesque revera sunt, quamvis suu variis involucris latent. Copulativa ut modo ostensum est in non alia est quam plurium G oricarum in unam Collectio; adeoque Catehoricarum aggrcgatum.
Disjunctiva quo &Exceptiva reducenda est est plurium Conditionalium quae sub ea
latent) conseries: nec aliam in arguendo vim habet ut suo loco dicetur quam quae ,
Conditionalis natura mutuatur.
Conditionalis ipsa, quaeque huic ames sint Localis & Temporalis, & siquae harum
similes, in sunt mere Categoricae; Grammaticalibus tantummodo loquendi sormulis deforma- t quibus incautis Logicis imponi selet, quae in consideratione Logica sunt exuendae. Summa rei huc redit. Omnis Assirmatio aut Negatio ; hoc est, omnis Losica propositio
utcunque Grammaticis RhetoricisDe Schematibus involuta ) Aliquid de Aliquo G at aut negat. Adeoque aliquid est de quo fit sermo quod Subjectum dicimus;ὶ aliquidque quod clem sive Mimando sive negando dicitur; quod dicimus Praedicatum; γ α, quidem, vel de eo TGO ut in praedicatione Universili,) vel ut in particulari ) de ipsius citem aliqua parte: Logicique munus est, ex variis loquendi formulis utcunque involutis, orationisque aut loquentis scopo, periti instar Anatomis reselvere seu membratim disi re quod dicitur, ut distin 'percipiat mente saltem sua ) Quid de Quo dic
tur, & Quatenus, sive de toto sive secundum partem. Atque hoc est quis praecipue speii tur, in se unda parte L sicae. Et cons uenter ad hoc in Quid consequatur ex , mutata aut Qirantitate aut Qualitate sitionis manentibus eisdem terminis;) ct quatenus vel consistunt mutuo vel nonunt; & quous ue ab una ad alteram per ahuipollentiam, Conversionem, simileque artificium ) arguere licet,absque introductione novi Termini.
155쪽
De Tertia operatione Intelle S.
TERTIA Mn Logicae, prout dividi solet, tertiam quam vocant) operati
nem Intellestiis tactat: quem Discursum vocant. Ut enim Intellestus operatio prima speet ire dicitur Temnuos Smifices ; S cunda, hos simplices terminos aut qui ut tales considerantur in Tropstimes compingit; sic Tertia ex Propositionibus D sitimum componit. Ad Discursum referunt in gumentationem & Methodo. Quarum alii utramque ad te . tiam Logicae partem redigunt: Alii, pro Methodo, quartam assignant partem. Utrumvis
Argumentatio est ea mentis operati' qua Pro utio aliqua seu Assertio per propolitiones alias Probatur. Sive, qua inserimus probamus, colligimus, concludimus propositionis alicujus de qua quaeritur in veritatem, ex veritate aliarum, ut quae ex his necessariosequitur: Talium nempe, ut si hae verae sint, veram item illam este de qua quaeritur, sit ne-Hujusmodi autem Argumentatio seu Illatio propositionis unius ex altera, vel talis est ut haec A. illa inseratur vi terminorum jam positorum, absque ope alterius termini aliunde
petendi; utputa, ex eo quod omnis homo es animal, necessario sequitur id quod animes Mnes, non esse hominem ; ὶ atque haec jam ante traditur in parte secunda, per leges Oppositionis, AEquipollentiae, Conversionis,& siquae harum similes sitiit Vel quae ad hanc tertiam partem iri tat 3 talis ut ope alterius termini unius pluriumve extrinsecus assumpti id fiati Utputa, ii probavero hominem esse sen praeditum , eo quod
Propositio hujusmodi, dum adhuc probanda est, dici solet utpote de qua quaeritur; ) ubi autem jam probata est, G:ci solet Co/Musis, s utpote de qua jam. aliarum ope,
conclusum est, este veram;) aut nominibus saltem, quae his aequipollent. Illae auium, quarum ope haec probatur Praemissae dici sistent. Sunt tamen quibus Praemisis sive unica sive plures ) Argumentationis inuecedensivocatur ; & Conclusio, ejusdem Consequens. Hujus autem inde dependentia, dici soleti . n. .
Quae quidem Consequentia Illatio, seu Dependentia) solet utplurimum indicari per ativam partaculam, Ergo, igitW, proinde, itaque, ideo, aut harum similem: Plauertim cum in ordine verborum ) posteriore loco ponitur conclusio, post Praemissas. Vel per Aam, enim, quia, quoniam, eo quod, aliamve particulam Gusalem: pro in ubi Quaestio sive Conclusio priore loco ponitur, ante propositiones illas inruemrsas alibi di
Verbi gratia; -- es animal; adeoque sensu raeditus. Vellic, Homo en Iesus dima ; es enim animal; vel quoniam es animal; vel eo quo si animal. In quibus formulis omnibus, Quaestio seu res probanda est, Hominem esse Iesu Draedisum. Cujus propositivnis duo Termini sunt, Subpetum terminus Mimr dietus Homo; ct Praedicatum term is Ma r dietus ) sensu naeditus. Praemissa vero. seu probatio, seu ut aliis d itur ) AD
gumentum quo probetur, est, L Uniam es init Ubi, praeter terminos quaesiaonis, novus introducitur terminus ; qui Medium dicitur, seu ui minus meaeus. oomen duplici ratione sertitur; Tum, quoniam eis. Metatam probationis, scilicet messi-
ante fit probatio :) Tum, simili de musia illi propter quam propositionis Subjectum & Praeditatum dici solent terminus nurior & terminus ma- .
156쪽
eatum utut vidis ambitus esse possit, ubi termini sunt convertibiles; & propterea Sub jectum dicitur terminus minor; & Praedicarum , major. Similiter hic, cum Universalis Amrmativa probanda venit; tertius qui ad prodandum assumitur terminus, cst, ut pluri- mima, majoris ambitus, quam est Subuectum quantionis ; seu terminus minor:) sed mino ris quam est Praedicatum seu terminus major; in diciturque propterea metatus Ierminus ; ut qui ambitu praedicandi intermedius est hoc in casu inter minorem dc ninorem te
verum quidem est, aliis in castas ubi quaestio probanda, non est Universistis Assirmativa, haec Analoeta non semper locum habet: sed potest este hic ab extrinseco assumptus
terminus, nunc Subjecto minor, nunc Praedicato maior, adeoque non utrisque intermedius. Sed cum hoe nomen sic adeptus sat propter id quod in probatione Univers is Assirmativae contingit; γ idem retinet coni uni Logicorum consensu etiam in eis casibus ubi id non contingit. Nam hane sibi solem Logici libertatem permittere licentiam forte alius dixerit impo nendi nomina, ob leviculam serie rationem; eaque demum retinendi audaci satis cat chresi in etiam in illis casibus ubi ea ratio non valet. Si dixeris. decuisse potius I ceticos quorum opus est accuratum rationis usium docere in imponendis nominibus cautiores este ; ut nomen inditum, rei conveniat si non in omnibus ) plerisque fallem cassibus: Ego non repugno. Cum tamen secus secerint; nostrum est si qiue ipsi scripserint veli mus intelligere 3 considerare, non tam quae debuissent imponere, quam quae imposuerint ii mina. Pariter aesi Tyranno cuidam nomen contigem CBneus, aut Insoriunatorii ur; non tam considerandum est ubi illorum temporum historias legimus) quam bene viris conveniant nomina; quam, quinam illi viri sint, quibus haci: nomina quacunque rationo suo
Termini sis forinsecus assumpti, ad probationem iaciendan, praeter eos qui in Quaesti
ne occurrunt, nunc plures esse possi int, nunc pauciores; svi in qualibet hujus inodi probatione saltem unus. Sic sit argueto, Sociarem haraone . Hum ese, quoniam misomnisqueb moest ita suaditus: unicus hic ibrinsecus assumitur terminus Si argu ro eundem Socratem smiu praedisum et , quoniam Homo est, omnisque homo est omneque Animal sic praeditum : MIiimuntur his duo termini Homo & Animal Quando sis assumptus terminus est uni us ; A rumentario Duri dicatur; etiamsi temminus ille, cum duobus Quantionis terminis compositus, duas iaciat propositiones nova' adprobationem unius propositae. Ubi autem se allumpti termini sunt plures; Argumentatio dicatur sive C Astra : utpote quae ex tot simplicibus composita quot sunt illi assumpti ternum. Quo casu, tutius est, si non arguenti, saltem illi qui perpensurus est argumenti vir ὶ gradatim procedere, singulaque probationis membra seorsim pensitare, quam habeant illam probando vim. Sic in argumentatione proposita, qua probatur Socraum sensu praeditum uia, probationis
membrum primum est, eo quia H mosiis. Quod explicite consideratum) naec duo saltem in sei continet; nempe, quod Socrates ea h m, & quod homo essen initus; quas cm fas vocanti De quarum sorte altera si dubitetur; an homost sensu P. Frtis :Haec jam fit nova 2 3 sio; secundo probationis membro probanda, eo rus iis animes; quod itidem haec duo continet; nempe, quod homo es ammat, & quod animes effusu nia tum. Et, si horum alterutrum sit adhuc dubium ; huic probando ut quaestioni nivae j alius si liter est adsumendus terminus sui, rite dispositus, fidem filiat. Atque sic porro, donec ad eas praemisias perveniatur quae sint notae veritatis. Estque Logici opus Praecipuum s in hac tertia Logices pariet docere, quomodo seligendus sit hic novus terminus inon enim quilibet quocunque casu sussicit, γ&quo ordine dis
ponendus cum terminis in quaestione repertas, ut ex Praemisiarum veritate ne lario cons quatur veritas Conclusionis.
Fuerunt autem, jam ante Aristotelem, qui praecepta quaedam laxiora hac in re dederim ; Materiam potius quam Formam Argumentationis spectantia. Sed primus omnium s quantum scio in Aristoteles in se suscepit, generales trauere & certas Ri uias. de argu- mediandi semis; & certo statinere, quae forent, dc quae non forent, formae vigitimael quas Conchisuas , unde, veritate Praemissarum, necellario inseratur veritas conclusionis.
157쪽
umentatio simplex unius ope termini mediiὶ S ila finia, dici selex Atque in
tales nunc plures. nunc paucioresia resolvendae sunt Argumentationes compositae Syllogi sinus cum explicite & integre exsti tur in tribus Propositionibus consuti in syllogismi Mauria dici solent, & quidem unumsoxima: Hae autem, tribus Terminis qui dici solent mor, Mabar, & Me Fus , suntque Syllissini materia remora. 'verbi gratia; Socratem egestriui .h-n, eo quod stlatio haec, seu Syllogii inus, explicite pro, situs, in hanc formam redinetur; omne istimes eli seno prici LSocraus est is, M. Ei S crates est hensu praeestus. Ubi tres tremm , sunt Socrates, Animal, seno me quae est Syllogismi materia remora. in L aestio probanda qiue mox Concluso dicenda erit, in Surares se sensum αὐius; citus Sitheetum Socrates) est ter us mimr; Praediorum sy uti praeaettis 3 est terminus major ; m uouea forinsecus asiumptus) animal. Qui quidem me .
Hus, cum νωδε compositus, 'Harmis rum alteram format, quam itaque Majωrem Atidinem vocant; primo loco utplurimum nec tamen semper) poni solitam : Idem terminus meaeus, cum minore compositus, Praemissarum reliquam sermat, quam itaque morem Psuionem vocant; siccundo loco, plerumque, positam. Conino autem -esis prhas
dicto ex terminis mim e & ma re absque -- ὶ componitur, unde dici ibi et meaeum concluare nescit, in ultimo loco poni solita. Quae quidem tres propositiones sie formatae 3
sunt Syllogismi materia proxima. Non autem necessse est ut hoc ordine semper ponantiir hae propositiones tres quamquam hie reputari soleat maxime regularis,ὶ sed eadem in argumentatio, eadem concludendi vis, in hac sorma, Socrates est Arimat, neque a nimal est siensiu praevium. Ergo Socrates est sensiti Pracaetus. Si altera propositionum reticetur, subintellecta nimirum, non expressa ) eadem tamen estar menti vis, & intellectu supplendum, quod in torma drest; ) sed Syllogismus impe propositus Ihymema dici seleti Ut
Adeoque seno pro Ius. ubi deest Ma r. Vel sile; omne animal est sensu ρα tum ;Adeoque Socrates.
ubi deest Minor. Vel sie: Omne animes est sensu pr. Ium;
Et Socrates est animal. Ergo. vel etiam se. brevius; Est animal. Ergo. Ubi praesumitiir conclusio, ex ante dictas nota. Et quidem, in communi loquela, raro solet argumentatio tanta cum se alitate procodere; sed summatim exponi, suo Enthymematis Drma, vel adhuc curtius.
Quando Propositionum ordo turbitur ut, posita minore in majoris loco, ct contra; aut omittitur aliqua, vel ii ricri exponitur; terminusve aliquis aut dein, aut ordine non suo ponitur, aut per casus obliquos exprimitur ; vel aliud quid occurrit quo res evadat minus perspicua ; o mus dici selet Sillogis inus ; utpote obicurus, perplexus, occultus, aut minus evidens miam si omnia rite ordinata fuerint. Quae quidem GHes, cum res postulat, removendae sunt omniaque in justum ordinem restituenda. In communi tamen linquela, cum loquendi lamulae satis intelliguntur,) non exspectatur hujusmodi paedanusimus. Quaeque ante de Propositionibus Crypticis dicta sensi hic etiam intelligenda simi
eadem analogia γ in Crypticis Syllogi sim C A P.
158쪽
I Erminum me-- cum πω re disponendiim in majore propositione; cumque mi ein - 2propositione; jam diebam est. Quem locum autem in quaque propositione tenere debet, Jam dicendum. Cumque plures occurrunt casus disponendi Mesum in praemissis; Puta, ut sit in utra subjectum ; vel in utraque Praedicatum; vel in una Subjectum, in altera Praedicatum : Pro triplici hac varietate, tres hinc oriuntur quae dici si lent in morae. mas hoc versu ba
M Prae, prima : bis Prae, δε--: tertia, bis Sub: Hoc est; in prima quae dicitur Figura; Masium est Sia mim majoris, & Praeae suos minoris. In secunda, Praedisclum utriusque. In tertia, utriusque Sub num. Est quidem quarta positio possibilis ; Praesens : nempe ut i contra quam in prima
Meaeum sit Praeaecarum majoris, & Subjectum minoris. Atque propter hanc quartam p sitionem, admittendam putaverunt aliqui s.-Iamrimam; quam vocant figuram Galenicam ; a Gadem, ut videatur, primitus introdestam. Quam tamen plerique negligunt, ut iuperfluam, & minime necesi imam : duplici saltem de causa. In primis, quia praeternaturalis saut etiam contranaturalis in positio videatur; ut terminus meaeus, in ea propositione qua cum majore disponitur, ut Prinae catum; adeoque videatur m ore maIor. Item, in ea quacum minore disponitur, si Mjectum ; adeoque vi, deatur minare minor. Nam, in qua ibet propositione, sut sipra traditum est, in Subiectum dici solet minis terminus; & Praeaecarum, terminus maj . Atque sic revera sint in Uni versali Assirmativa. Verum quia squicquid sit de nominibus in Particularibus, dia Negativis, rem aliter se habere certum sit, inempe, ut vox qiuae minorem habet ambitum praedicandi, possit Praxit cati locum obtinere; n electa priori ratione, hanc alteram potiorem assignant: Nempe,
nihil est quod concludi posse censeatur in Quarta figura, quin id ipsium multo meliusprit s& magis naturaliteri per idem Meaeum concludi in fibra Prima; ut Quarta fiterit plane sapermiae Exempli gratia: Ab his praemissis, Moraus es animes, neque animal es sensu praeaelum;
multo naturalius concludetur, i in Prima
Ergo, Socrates es sensu praedistis :quam sin Quam Ergo, abquia sense praevium ess Socrares. Quae est illius conversa: eaque conclusa, haec simul concluditur, sutpote in illa inclusa,
Similiter; si loco Socratis ponatur omnis humo; ab his praemissis, Omne animal es sensu praeaeuum, Omnis homo est anima multo aptius concludas sin prima figura rigo, omis homo es Ionis praeduus; -
Ergo, a Maesensu traeaetum in h-ο. quia prior illa. ne includit & aliquid amplius, quod ab hac posteriore non poterit inferri Quanquam enim , ab ea conclusione, 'um Omnis homo ep sensu aerios, rite sequitur per leges conversionis, absque novo inecio in quod is pisae sensu praeestum es homo : Ab hac tamen, non illam inter Ergo Omnis Λα- es sensu praeditus; sed silium Aspisshomo ecthno 'inaetus. Quod minus est, quam quod istae praemisiae continent. Idemque contingit in aliis modis Quartae figurae; ut suo loco post ostendetur. Interim ; non mireris, quod hunc dixerim, Syllogismum in prima figura, Socrares es anima
omneque animal se sensu praedisum,
Ergo, Me res est sensu p ae laus:
atque hunc in quarta, me animes in sensu m- Ium, Omnis βα- in animes ;
159쪽
Cum hunc potius, incautus quispiam, infrinis ducem quia meae vid et, subjectum in priore, & tracaecatum in posteriore pnGuillarum;) illumque pari de causa ) in Lata. Non enim quod ille putaverit) ea quae priore loco ponitur; α duae posteriore : Sed -- mpossis est ea, in qua mavor remuntu quaestionis, cum medio, disponitur; quod in his fit, utrobique, in praemissarum secunda ; ὶ mmynom uis, ea in disponitur x in term s; quod fit, in his, s propter transpositas pretem itis i in praemissarum priore. Quodque hic monitum est, alibi memineris; nequando perperam judices de majore cc minore propositione; aut imponat tibi quispiam incauto hae in re. De figurarum Numero eum dictum sit; si de Ordine porro qineras, cur haci illa, an ista, dicatur prima, secunda, tertia: Hanc ego rem putaverim, mUna ex parte, a Litrariam si- isse primitus; cum autem, communi sere Logicorum consensu, in hunc ordinem conspiratum sit; non est cur temere quispiam, & nulla d causa, perturbatum eat. Prima tamen hoc euliare habet, quod in ea videantur termini prae caeteris ) magis naturali ordine disp. sti; nempe, ut Major de medio praedicetur, & medius de Minore. Cur autem eam AriC-teles primo loco posuerit, res manifesta est Nempe, quia, exium is omni O H NMA: quod ille Syllckismorum fundamentum posuerit) hanc di resti probat; reliquas autem ex hac. Ut suo loco post dicetur.
CV M de Figurarum varietate dictum sit; sequitur ut M quos vocant in conside.
remus. Ut autem Figurarum varietas dependet ri varia disiiinitione termini Medii cum terminis Quaestionis; prout subjecti aut Primicati locum obtinet: Ita a fabrum varistas dependet a varia tum Quantitat' tum Qualitate propositionum.
Ubi potissimum inquiritur, Qui Modi, in quaque tigura, Conclusivi sint; & qui non sint
Hoc est; an quibus Modis, ex Veritate Praemis Iarum, inferri poterit veritas Conclusionis in quibus non poterit: ut recipiantur qui uules lint, rejiciantur reliqui.
Solentque Logici hae in re quo tum phantasiae tum memoriae consulatur) adbibere literas A, I, O, pro designandis propositionum Quantitate & Qualitate, secundum supra
traditos qualescunque verticulos;
serit A, negat E, sed mitversabur ambae r Asserit I, negat O , sed partisviariter ambo. Estque hic recordandum quod ante dictuni est,) quan tium spraeter nomina λα- ώ - & Parrisularitim ) aliquando mentio inela est propositionum qtiae ipsis fiunt Universales; ipsaque Singulatis appellatio, sinsularitatem subjecti respicit, non m dum praedicandi ; itemque Iuta uatum, in quibus, ubi Subjectum est vox ςommunis,
non satis liquet, ex verborum forma, num universaliter an particulariter sint intelligendae ; solas tamen hae in re memorari Gudberyalum & Parram larium appestitionci non item singularium & Indefinitarum; ὶ Quoniam Singi lares omnes ad Universalium classem pertinent utpote in quibus Praediratio Dralis est, non partiatu : LM istae autem quan-mam ex nuda verborum formula non satis liquet, ad utrasὶ nunc ad Universales nunc ad Particulares referendae sunt, prout loquentis intentio aut dicit scopus postulat. His praemissis ;. in figura Prima, Mori utiles sunt hi quatuor, Barbara, celatent, Darii, Aerio. In secunda, quatuor illi Cesare, Cum res, Aesim, Baraco.
In quorum singulis, tres vocales, denotant Quantitatem & Qualitatem propositionum. prima, majoris : Secunda, minoris: Ter conclusionis: Nomina Gneca his correspondentia, quae Interpretum Aristotelis aliqui, Graeco textui addiderunt; sunt
Hi modi Quatuordecim, sunt conclusivi omnes; in sua singuli figura. Non autem in ulla, alii: nec hi quidem in alia quam in sua figura. ae post demonstrabuntur suo loco. Verbi gratia; Raro est modus utilis in Secunda figura; sed non in Tertia: & B, cara in Tertia, non in Secunda : & de reliquis pariter. Fieri quidem potest, ut similes quandoque Modi, in pluribus Figuris reperiannir ; ut alarent in prima, ct inare in secunda; item Darii in prima, & Datis in tertia ; item
160쪽
O in prima, Festino in s nda, & Amisen in tertiae sed, ubi hoc contingit, ex acci-iti sit: & quamvis similes, non tamen idem modus censendi sunt, Ariodenti sit: & quamvis similes, non tamen idem modus censendi sunt, quia in diversis sim
ris : adeoque diversis nominibus insigniuntur. Hi modi omnes, in sua singuli figura, his paucis regulis coercentur.
In Prima Figura; es cimversalis; Minor, A rmativa. In Secunda; Major item ess Unive alis; θ ct D cum praemissarum astera Negatiua.. In Tertia ; Minor semper I Asmativa; Conclusoparticularis. Vel sic brevius; t ψω , in prima ct secunae dura, es Gniversasis: Minor, in prima ct tertia, es inmariva: iam usi es, insecu a, Negativa; m tertia, Partissiaris. Quae
quidem paucae regulae, vicem supplere possunt Modorum omnium : quippe quae Modos utiles admittunt omnes; nullosque alios. Siquis proferatur Sillogisinus, qui contra mularum harum aliquam peccat; utpote, qui Concludit affirmative an secunda figura, aut universaliter in tertia ; aut, qui Majorem habeat, in prima aut saeunda particularem: aut Minorem, in prima aut tertia, n tivam : ὶ merito rejiciendus est ut falsus Syllogismus, seu ille timus; ut qui in peccat; adeo que conclusivus non est, utcunque vera suerit materia. Hoc est; quamvis utraque Praemis sarum vera sit, non tamen inde inuitur Conclusionem veram este. Praeter has singularum figurarum speciales, sunt item Generales RHulae quae Syllogismos, cujuscunque fuerint figurae, ex aequo se tant. Quarum hae, quae sequuntur, sunt praecipuae. Ne Praemissarum utraque iii Negati .
Eis qua Praemi arum vel negari sis vel particultaris, talis sis Concluso. Quod sic etiam proferunt, Conclusio sequitur deteriorem partem; Assirmativam prae Negativa, & Universa
lem prae Particulari, potiorem reputantes.
Ne plures sint quam tres termini. Ne terminus metasus sit pars um conclu is.
Ne plus sit in Conclusone quam reat in 'orassis. Hoc esh ne plus in Conclusione instratur, quam quo praemissarum vis extendit. terminus drquis alius in Conclusione ponatur, nec in ampliori, aut alio sensu, quam in praemissis fuerat. Quippe siquid horum erunt saltem, quoad sensiam, quatuor termini, aut forte phares, cum ultra ternos non
esse debeant, in syllogismo simplici Atque huc s*ebant verius illi memorativi, quibus horum pleraque continentur; 'Rogizari, non es ex preticuilari;
ve negativis, recte concludere si vis. Sirua cis partis, sequitum concluso partis : Siqua negata rarit, concluso sisque negata. Lex genertas erit, Maedium concludere nescit. Quique contra regularum harum aliquam ollanderit Syllo sinus; rejiciendus est ut means informa ; Hraduimus dici selitus.
vel utramque, vel statem alteram.
Aut visinguendum erit; monstrando vocem seu phrasin aliquam ambigue sumptam esse alioque sensu in propositionum una quam in alia: Adeoque utut specie tenus uestis tum termini esse videantur, sunt revera plures; cum vox una, duplici sensu sumpta, sint
Sic siquis arguat, D, Omnes cines sunt animati ;ri- Sed Sulgarum albarae sunt innes :i. Ergo Sulgi um albuin sunt animatae. Syllogisinus hic, specie tenus, videatur verus syllogismus, in Darii. Peccat tamen in f ma, eo quod vox Camsin majore, proprio sensu sumitur, pro antimili domestico sic commu niter dicio : sed, in minore, sensu aequivoco seu anaisico ; quo asterismi duo seu in
simiores in illis stillae dicantur ab Astronomis cinis Isser , cinis Mi si sistentque in Globis depingi, in forma Canis. Cunes igitur, in majore & minore diverio sensi positi
sunt duo terminr; adeoque, in Syllogisino, termini quatuor. Sin eodem sensu utrobique sumi praetendatur ; altera praemissarum laua erit: hempe, minor, in primo sensu ; in secumdo, major. Ubi autem Syllogi sinus est in vera sorma : Quanquam ex veritate praemissarum recte imseras veritatem conclusionis a non tamen ex praemissarum falsitate pariter inseras tacitem conclusionis: Quippe contingere potest, ut vera sit conclusio, quamvis praemissarum altera
Vel utraque falsa sit. Ut siquis arguat, rri Omnes lapides sunt sensu praediti, b, Omnis homo est laps: Ergora. Omnis homo in sensu praeditus. conclusio