장음표시 사용
231쪽
monet multu, I Dim. 3 . 6. nequis νis zας huc accedat,ὶ vel ipse Theologiae rudimenta vixdum edoeu, suggestumas ndunt, pro concione dii terunt, & illotis quod aiunt in manibus tremenda Dei traetant elonuia, &qua valent conlidcntia non raro pervertunt misere; nec ad suam tantum, & aliorum perniciem. Mirum est, quod nec cerdoni liceat, aut tonsori, nili post exactum septennale tyrocinium, artem exercere ι dum interim traetandis sacris nemo non susticiat: quasi ad Apostoli illud τι i-ός; reponendum sit, Quis
non λ Quid quod, nonnulli, boni aliquando evasuri ellent Theologi, ni properat lent: αquali implumes nido Urcssi, in praedam cellerint: ut de quibus alicubi li memini j coim ueritur Seneca, Ia udo posui, ni e lassetis sapere. Alii, dum, docendis altis, eos
inluniunt annos quos discendo ipsi risius impendillem, evadunt magis Concionatores validi, quam strenui Theologi; qui, ni properatiunt, utrumque suillent. Et quidem male motuo, ne, vel hoc nomine, Atate Iam proxime insequente, magna si itura sit Theologorum sisti de doctorum inopia. Rarillinae liuuidem videmus ullos, qui se ad illa deinceps serio applicuerint studia, quorum saltem sundamenta non in Academia posuerim. Denique huc etiam referendum censeo, quod tricis apinisquetraetandis non pauci, seriis destinatum tempus impcndunt: easque avide suetamur.
Hujuslinodi sunt quae Paulus nomine, & λιγγι, aut etiam asseetatis nimis ἀτραπε,α amandat. Qitae ut ut sublimia non sint, aut vere cum quis ea tamen quasi ita sint arulat, dicendus erit. Quo fbrsan, Apostoli temporibus,Gtaecorum eruditionis pars magna speelabat: 'ui, ut videtur, verborum magis quam rerum pondera sedlabantur: quod quidem Inuatum est, magis quam Magnum; ipsique non tam o quam & quod Paulus item de Romanis testiuirin φάαον, σόν ἔ-μν-Hos imitati videntur, de quibus dc Petrus conqueritiirx, γυ- ότητος , ι'. tumi a, se Ovanisum, quasi nihil non magnum, nihil non si ibi inae spirent, ct ' f. tu pricilia ureba ; quae interim, si expendantur, ut a se, Disinque, Osbui Fus UM 'Hujiis modi, in Religionis nepotio, sutile videmus illis H- septationum ut Meta in vel diminae sceptat eri ut nostriὶ quibus tirones exerceri nollet Apostolis' I . I. ut videtur, vel nihil certi continebant, vel nihil magni, quod ad summam religionis attinet, dc sine gravi religionis dispendio poterant ignorari. Quas ct sub in μιδὰ - - nomine aliquoties repudiat i Zim. I. a. & 6. . ubi relicto Iano sermone, & quae est Iecmaeum pietatem quippe εις ετ ρα devem tunt, quae sinta F nec ad summam religionis conducant; quae Θνσεις dis in rationes pariunt, mabis quam ximoso in riri is πι ει, A plerumque in denectunt, vel quod ibidem conqueritur Apostoliis. Quod quicon, quin sit non dubitabitis, ubi videritis Apostolum suum deleri mein ; quippe quis δεν turget, utut nihil sitiar, nihil pro comperto habeat λὰ νασων eis ranis ca quinctiunculas, tW se voti as comemtones, ν δ raus, ut quas insano amore deperit, instar foeminae paca laborantis, quae, n glestis sanis eduliis, vel noxia vel minus sana deperit ;ὶ unde inquit Orsetur invitarat, contentio, mage centiae, tu pisiones mae ctc. Totam ue illam quam obtendunt, 'uaque adeo turgent & inflantur, eruditionem, non aliam esse perhibet, quam υνο ναου, αν -- γνώσεώς, profanos garritus, o false dictae cenis Onis Gumus. Atat Academici, utinam vel dies nostros non hoc speciatim specteti quibus proh dolor l) controversiarum vel de rebus minutillimis gliscentium ardor, fraternam prope charitatem exstinxi L; ipsaque pietatis enicacia, si non deferbuit, remoram palla eli vel maximam. Sed
Atque haelenus Sequuntura' -ώμα,, quae & apsa sunt moderanda. Ut nec astum sapere oporteat, sic & modice velle. Notum illud, via tismenes, valde volunt ; παῖ .i liri; si e Philosephus Irael. I. r. c. Ita His igitur, vel maxime prospiciendum erit moderamini. Quod appetunt, temere &incenate ad potuindum incitantur: di magno feruntur impetu; sed & praecipiti.
Utrumque corripit illiid Theognita s.
Quod ne nimio, monet, nec temerario feramur impetu.
Quam illud periculosiim & noxium, docet Apostatus i Tm. 6.9. qui id munt, id impendio volant, ut ditescant, se inquit intenDIionem O laqueum,
mina ur cupiditates λώπις D tum rationi minime congrua, tum perniciosas; stolidas plane, noxias; ut quae homines εις απι λιιαν in perniciem simul& perditionem demergunt. Quo, non honestam & moderatam rei timiliaris curam cul-
s G t. in Mat. 6. 33. 9 Perue Io Mart. II Aria. Rhet. I. I. e.
232쪽
passe, onsendus est Apostolus, ut quam alibi commendat, ejusque negligentem, vel in itali deteriorem perhibet:) 1ed immoderatum sive anum sive voluntatis impetum quasi
per fas ct nefas divitias congerendi. . Temperanda siquidem est voluntas, & sebrietate moderanda : Juvenum praetcrtim ; ut qui ad hoc natura sunt procliviores, ut caeco impetu ferantur. Quo quis enim eonsilii est m, sis expers, eo sere praecipiti & quasi bruto impetu est incitatior. Sed & eadem de causa, mutabiles fere si int, & parum constantes. χυδεα- '. Siquidem frior hayhaeum, Ustis animos versariles per vos istinent, sibi ny V imin Durosunt . Utrobique judicio opus est & moderamine ; ne, aut praecipites agamur, aut instabiles huc illuc nuctuent; levis instar naviculae, cui & saburra Gest, ct gu i iraculum. Quod &Apostolus monet q. I . imi Ἀπ ῶπιν ν N, ne sinus deinceps pueri mHinc Elthu, utpote ems, Job. 31, 6, I. coram Ieri Utis modeste titiis sementiam Dam aerems : quippe dixerat, Dres euueumT, Omiatim a tim iudicebit Iapientiam. Quod dc ipse Deus in mandatis dedit, Laetis. I9. 32. ram cavi captu Hurge, O honora Iaci senis. Et quidem Juvenes omnino decet nee petulantes, C pelle ; suaeque, ubi ab aliorum receditur sententia, admodum este suspicaces nec nili gravistimis de cautis, prudentissimorum, longoque rerum usu exercit torum consiliis, nedum mandatis, novanai studio contraire: ut qui tum tempcrantes esse debent, riim obtemperantes. Atque hominum prudentillimus, Parcem fles, in Proveibi, rum libro pallim, tanquam deploratae spci, A plane conclamatum perhibet, qui, praelatinisu venas cum sit, seniorum consiliis se minus praestitem obs uentem. Et quanto suo damno, didicit Salomonis filius, quam imprudenter ipse paternum noc consilium neglexerit, nomini non innotescit. I ieg. Ita 8. Verum nec juvenes hoc sblummodo spectit; sta & omnium interest, ut voluntatibus temperandis duplici praesestim nomine incumbaot. Tum ut supremi Numinis rationem habeamus; tum, eorum quibuscum vivitur. Prioris insigne specimen exhibuit ipse Christus, qui dum humanitus quantum par erat, paratum sibi calicem detrectavit, L et mn, inquit, non voluntas mea βου tua flat, Luc. ar. . Et similiter nec diutius viver nec mori citius, expetivit, quana ut ferrent tum res Christi, tum Ecclesiae siue, Nil i. ao. M. quippe qui tum H i , Itim abundaTe sarum rati inite di esuris e diari u ; tum a Muritiam, tum mopiam, modice ferre; nec quicquam horum impense aut velle, aut nolle; Myω invit eae Iussum, ἐν μύου cumue fuerim commutus conte iam esse, Phil II, ra. Mddc alio nomine voluntatibus imperandum erit: ut eorum scilicet quibuscum vivitur ratio habeatur. Est quippe homo nec sibi soli natus. Et propterea nec robus sitis justo sit intentior, par est: sed ipsas aliorum sic accommodet rebus, ut in commimnem omnium commoditatem cedat maxime. Adeoque de sentis suis non raro remittendum di voluntati moderandum erit, ut mutua σουτἀάου communi consulatur utilitati.
Quod, ut natura comparatum est, sic cautum divina lege: Dum, post grande illud, de Deo summe diligendo, mandatum; si i*ungitur illi geminum, de proximo ut nobis ipsis diligendo : Quo duplici cardine, vel Christo teste, & attestante scriba , Mat. 22. o. Iolatex vertitur, Θ Ophetae; quippe quae o Hus h ocati malis O ferisDm pum a. δί r. 1 a. 33. Sed di eodem siperint quae pallim exsinu praecepta, de infirmorum sustinendis infirmitatibus, de aliorum Oneribus mutuo serendis, de non judicandis aliis, ut ne ipIi Judic mur, & ouae his sunt gemina. Et speciatim illuὸ Pauli abdormiatos Ep. I. cap. Io.' -- quis quo hinm in solummodo quinat, hae ct quae alorum. Quod & exemplo suo ibident comprobat, sicut&alibi pallim: sedes Amu , a. 2o. quem ut iam moderationi
exemplum laudat, quod quae aliorum erant curaverit.
Atque hoc quidem unumquemque, live subiit, sive pri sit, perinde spectat: neutri siqui, dem et, ii cs υλν semper sequendum est, scd re millione saepius utcndum,. nec summo jure. - natu Vira innotesas omnibus, sive,Dimisi is rein P. Phil . r. Ebdem siquidenr --.- vitio refcrendum est, sive qui liliat nihil nisii coaetus faciat, sive qui praeest quicquid pollit cogat Eadcin enim Christiana moderatio&quae obsequium illic placidum, &hic na Gaiani postillat aequanimitatem; cum nec illic pervicacia, nec hie laudanda sit tyrannis. . Non negem interim quin voluntate firma nonnunquam opus sit, atque inconcussa. Est uiui decratanduin acrite , de totis intendendum viribus; quod de sita emel tradita docet Ju-'. Iuae vers. 3. Quod &-non raro sectile constat, utut fiterit alias vel , jure
suo re paratillimus. At illud indiscriminatim agere, di inlevioris praesertim montemti rebus, ubi nec religionis cardo vertitur, nec salus publica sit civilis ordo periclitatur, nec gravas ulla postulat nectilitas; non magis convenit, quam cothurnus Hercuin infamis pedi Quippe hic niuitum recepto mori dandum, atque aliorum Iudiciis; in libera praescit ina
233쪽
republica, qualim elle par est Academiam, ejusque Collegia lingula ; nec ad suum unius quisquam aliorum arbitria exigere, utut vel maxime possit, velle debet: sed, & aliorum sensistavere, & de suo nonnunquam sponte remitter in rebus praesertini innovandis, in aut etiam repulsam pati, non in indecorum. Et quidem eis, quibus sui loquuntur tax nerari conceditur, non eo con itur, ut negent omnia, sed ut, qiuae par est Quod velim, hoe est; nequid qui sipiam, sive praesit, sive subiit, sive utcunque fuerit mustitimus, impetilius aut velit, aut nolit, quam pro rei dignitate, neces litate, in ilitate. Atque de Voluntate ni cranda haei enus. Moderanda sunt 3' rinhio, Assuetus, Palliones, vel squod Ciceroni magis placietὶ Perturbationes. Atque hic quidem amplus pateret dicendi campus, si quae apud Leos & Philosephos veteres occurrant, tum Stoicos ta Academicos de externainandas, tum Peripateticos de regendissicillibus, quoipibrum Philotisphiae pars magna speeta,) pcrsequi velim. Et quidem egregia passim apud illos exstant, α, nisi quod Christum minime lap:ant, divina plane, &qiuae vel Theologum Christianum minime dedecent. Sed nee necesse est, nec opportunum eo stodem: apud vos praesertim, quibus illa notissima elle millim. Eorum si imma fere huc spectat. Ut tranquilla mente simus, & sedato animo ; nec tam dicis alsonuum perturbationibus agitati: Ne terrenis hisiae, & ut loquuntur in fortunae , nis, vel acquisitis, vel acquirendis, vel deperditis, vel etiam expetitis, nimium assiciamur :Nequid horum vel impensitis amemus, vel fugiamus: Nequis odio, vel ira, sit justo concitatior : Ne speremus nimium, aut desperemti, vel etiam expetamus: Tum gaudio, tum dolore moderati: Ne prosperis elata, aut adversis de3em; sed ad omnia parati, utramques quod aiunt) isertunam modice fi rre. Atque huc spectat, quod de Paulo pridem diximus: qui novit & in angustiis este, & abundare ; saturari pariter, atque esurire ; tum copiam, tum inopiam, ut par est, ferre quacunque fuerit conditione politus, αὐταί σEodem itidem referenda, quae contra aemulos, iracundos, invidos, avaros, arrogantes, et tos, ambitioni, fassui, & vanae gloriae deditos, caeterisque a uum vitiis laborantes, passim in 1 cris hieris praecepta exstant; quae singula seorsim recensere longum esseti Sed quae lenitatem, clementiam, longanimitatem, tolerantiam, humilitatem , modesti
am, moderationem, caeterasque his cognatas virtutes, commendant.
Quae item, de abnegatione sui, de crucifigendis assectibus, de thesi uris in coelo recondendis, & quae sursum quaerendis; de gaudio, dolore caeterisque assectibus moderandis, de mundanis cupiditatibus abolendis, caeterisque similibus, pestim occurrunt. Et quidem qua de moderanda voluntate superius dicta sunt omnia; etiam huc spectant. Cum enim arietus humani quicquid sit de brutas i vix aliud sint quam voluntatis exitu & sortiores impetus, atque in parte rationali maxime consistant; voluntatis, assectuumque . moderamen contundium sit necesse est. Utrobique pro dignitate rei concipiendus imp tus ; qui proinde remistior acriorve sit oportet, prout illa meruerit. Ipsum autem o ἔμπι 14ν, ωοῦ h-- γοι --ο α - - quod, de patre suo habet Marcus Antoninus, i b. i. in mire δε tibi remissi , opussi, cia re quando, di quatenus, aut laxare frama parest, aut collis hic labor, hoc opu4 est. Summa quippe ad hoc prudentia opus est, acer. rimoque judicio. Id velim. Ut quae de suo forti, sapienti, constanti, prudenti viro, egregia tradunt Philosephi: ea de viro comprobemur vere Christiano ; utpote melioribus ardumentis, majoribus auxiliis secto, & spe mercedis amplioris. Sed & de moderan astribus hamnus. uitur ut&ρ perpendamus. Nam & illie sobrietate opus est, qua
vestitus, gestus, aliaque quae externam hominis conversationena spe iit, moderemur. victum quod attinet; vitare Oportet, non modo crapulam ct ebrietatem, quae vel pudor prohibet: sed & frequentes epulas, ct compotationes, lautas item, atque opiperas nimis. Mirum est, quantum temporis, seriis debitum, commestitionibus, compotationibus, ct conti lationidus, etiam extra popinas, ct cenopolia impenditur. Ut non tam Hippocratis
aetati ct moribus nosti is conveniat. No num temporu habemus, sed mustum se
Sed&vestitus habenda citra; quem nec sbrdidum esse par est, nec nimis eriantem: decorum simul este, & modestum, oportet: non lascivum, mollem, et heminatum; non vid tis& laciniis, quali phaleris redimitum, & mollitiem plusquam formineam ementientem, dicam ρ an indicantem. Sed nec ciesariem prolixiorem vellem ; quae quidem sceminis ornamento viris dedecora. Nec comptos nimis cincinnos; quali de ungulis crinibus in consilium eatur; & vel emptitiis de ementitu comis ordinandis; quasi natura nesciat satis luxuriari & de vestibus quae gradum vestrum spectant, quod dicam habeo: Nos ego, Iuv Ma Academici, aut vos de illis superbire. aut etiam fastiiose contemnere. Nec enim vel vianti sunt, vel tantilli, ut vel hoc vel illud deceat. ini illis admodum esseruntur; viae
234쪽
aliud plerumque habent de quo triumphem; & proinde vel his indigni sunt: tiqui con
temnunt; videam, ut ne pari sinu.
Id ipsum designant haec ornamenta personis aluncti, atque titulus praefixus nomini: Utrobique tantundem vel boni est vel mali. Id siquidem testatur, quod de ipse gradus: nempe quam de vobis indulgens mater Academia opinionem hactenus, & de lutum s conceperit. si illis digni incesseritis, vobis erunt honori: sin minus; testantur sua tem Academiam haud satis prudenter de vobis judicasse ; quodque vobis suturum es t ut
namento, ipsi cedet dedecori. Siquis eadem altior deseexerit; inue majorem senserit quam ut minutis illis possit dem rari: dignetur sestem ipte vel Academiae ornamento Ale, quod ficere summi non raro vitid gnari solent. Qtiae enim illa vos ornat conferendo, & vos vidissim gerendo ore, tis illam. Quippe filiorum numerus, parentibus esse solet ornamento. At quo iam λ aicetis: quippe nec doctos iaciun, nec dignos. Recte quidem. Ut nec praelati fasces, vel Magistratum faciunt, vel Authoritatem. Tostamur tamen. Nec tam merentur reverenum, quam merenti conciliant: sta& conser. vant. Et quantum de superiorum quorumvis, non tam majestite, quam & potestate, sin sim periret. si, quae ad hompam atque externum apparatum attinent, deponeremur singula: haud tam dictu iacile est, quam estet experienti comprobatum. Qilippe ex minutissimis, cirebus in se nihili, certum vi vel maxima non raro dependere. Nec quis vel nucis putamen
quo quid est vilius 8 temere frangi velit, nisi qui & nucleum velit devorari. Verum denis satis, superque. De Gestu porro monendi estis, Iuvenes, & tota simul conversatione; ut de illi e modesti am, temperantiam, sobrietatem exerceatis. Nec tantum ut lascivis, obscoenis, putidis, ciimpudicis, dictis, Laelis, gestibus, nedum cogitatis, quae horrere debet Christianus animus,& vel inumis cordis reces libus abominari:) sed & mipudentiam, petulantiam, proterviam,& contumaciam caveatis, &quicquid bonis moribus in adversum. Nam & illud in fravis simorum malorum num '. s. recens esur, qii puer insenem festinis gesserit, oin horiasum villa; neglectis quippe aetatum, graduum, & dignitatum di illareauis.
Sed & hue spectat; ut iracundos, pugnaces, ferocientes deponatas animos; & pugnas si elatim Quadragesimales, Academiae dedecus, & inlisiam,ὶ quae cerdones, lanios, aut balatrones magis deceant, 'uam Academicos. Quibus coerce ii reprimendis puniendis, optandum est ut & magis bratus & a tum praesint, junetis viribus, severa incumbant di sciplina. Sea de his hactenus. supersunt adhuc quae studia vestra speciatim spectant monita, ut evadatis sobrie & solide
docti. Quaecum in animo fuerit fissius aliquanto tradidissic, temporis me angustias coactum video summatim colligere. Velum igitur primo, ut certum aliquem & destinatum studiorum finem proponatis: nec vago & incerto plane itinere feramini; eorum instar, qui scopo hac tantum ratione non aberrant, quod nihil sibi proposuerint quo collimarent. Rod non ita intellectum velim,
quasi quae obviam atque ex in ato se osterunt, penitus sint negligenda; sed, ut sit quo praecipuus studiorum impetus ieratur. Quo spectat do illud Poetie Persi. ne quo teness, O m quod aeros arcum
sup m sequeris corvos, te Iaque istoque, Secum quo perfreat; atque ex Iem re tuetus λωinde ; proposita stiidiorum meta, curandum est, ut eo recta incedatis: ne, in divert,cula frequentius deflectendo, propositum impediatur iter. Ut, de quibus Seneca, rado non aesentes necessaria, quia supervacua δῶ--. Atque huc facit, tum rerum, tum librorum, delectus. Nolim enim, potioribus neglectis, ut τάς ου senue, quosvis obvios, indiscrimnatim evolvatis ; sed in suo πnere optimos. Quod& alicubi monet Verulamius; Libros pariter ac cibos tractandos: sunt quos primis attigisse labiis sufficiat; alii, altius uitandi; alii denique, in succum di sanguinem convertendi Atque hic quidem, tum vestro opus eritjudicio, tum indicio aliorum, quo rectius delectus
sed & eadem de causa, levioribus studiis temperandum erit; severiorum jactura, charius emantur. Neque enim sipientis est, quae pro condimento es lent, ciborum instar depasci. De issis linquit Seneca, te brevitate vitae, J nemo da italis quin o vi nibis agam qui m binarum mutitam maeis aeuiuentis. Non, quod ea penitus i merdiri velim : i ,
Rhetoricam itaque velim vestram, non molle elumbe delicatulam; sed sortem, fiexanimam, dc argumentorum nervis silentiam; ne, verborum aucupio intenti, rerum sitis neg- . ligentiores. Orationem velim, nec barbaram, aut sordidam; neque nrmis ornatam: ne, quod pro ornamento esset, materiem non tam ornet, quam vetat; sitque oneri, nugis quam
ornamento. Quod, de aula Phoebi, tradit Ovidius; M tam.
235쪽
Non enim Joculis, ncetiis, &quaesito verborum tinnitu totus constat dicendi decor, quae pungunt magis quam penetrant: ὶ sed Rhetoris ossicium tum optime itincti videamur, si Grasuadeamus, quod suademus; quod petimus, impetremus. Sed & lepores ipses, sese natalein, quam aceto, tinctos, qui sponte fluunt, magis quam qui studio exquiruntur. Disputationes Quod attinet: Vos argumentis, velim, λ praesenti negotio pressius insistere . syllosis hios debita tirma compingere, justis consequentiis firmare ; omniaque ita ordinare, acti probatum eatis quod si ii pistis probandum. Nollem itaque lax orta altercati nes, aut informes rixas, & quae 3 a. - , Θ . Sed nec velim vos quod moris plus satis obtinere video ) de quaestione in quaellionem temere transcurrere, atque, quaecunque fuerit agitanda quaestio, in quamlibet vel remotis limam transire , & um versum quasi Philosophiae ambitum pervagari. Quasi quis Pamaicam iret debellaturus: sitque ille omnium u- lator optimus, qui omnium longis lime a scopo pollit aberrare; nec quidquam devitet m gis, quam Ouo erat collimandum. Est quidem illud riacari, altercari, nugari, aut pueriliter sarrire : disputare non est, magis quam pugnare, est, doctum est quippe quod a sobrie disputantis officio alienum est vel maxime; cui propositum esset, ut id multimum inseru-tur, quod ea, quae prae manibus est, coni versiae est coniunctis limym; neque se alio diverti facile patiatur. iPorro ; Philosophicis hisce studiis Linguarum item peritiam vel maxime comunctam velim, eo saltem ut Graecum&Hebraum utriusque Codic:s textum, & legere possitis, & intelligere. Neque enim eo versamur ieculo, quo Hebraice, i me hineticum. Atque hoc quidcm, ut onmibus uidi futurum sit, & ornamento; ira Theo logo plane necessarium; nec tam, quod sciat, honorificum ; quam, si nesciat, turpe. Neque
enim video, Quid, imperato cuilibet ex vulgo, commode sit reponendum, literarum inuti.
litatem exprobranis, dum, Quorsum, inquit, non mihi Hriter liceat vernaculis, atque vobis, Latinis versionibus contentus elle; dum, ipsbs adire Ibntes, uterque pariter nescimus λDenique ne nimius sim in in toto, tum eruditionis, tum pietatis, negotio, curandum erit, ut ad shbrietatem Gitandatis omnia. Est siquidem, tum ορ litionis, tum & religionis, ina nis qua dam larva ci cicierna species, quae ab utriusque sobria & solida immane quantum discrepat; a τιγ- - ἡ & ι --π ψ - αι : I Tim. 6. ΙΣ. ΣΙ - g. s. quam ambientcs nonnulli, pro corpore, umbram amplectuntur; seu, nubem pro Junone. Id vos interim, Academici, summopere hortatos velim ; ut sitis solidi, uni, .sobria si ne vel
propriae mentis levitas, vel veteratorum versutia, ab eo vos divertat tramite, quo ad sanam mentem tenditur, ad solidam tum eruditionem, tum pietatem. Atque haec sulit, Juvenci, summatim tradita, quae voba dicend habui, quo ad Blesie tem incitemini ; quo ibbrie docti sitis, sobrie pii. od quo rectius consequamini, astiditos conatus vestros, auiduis in Deum precibus, consectari par est; qui omnium bonorum fons est, & largitor unicus. Qui ves minis, ves 'ri erat, a mperat; mu , ein eur lam, nec tamen ex o M. Pac. I. s. Det vobis ille vere σπιραν is qui es Iolus Iapiens,
236쪽
Tribus Praelectionibus publicis Oeoniae habitis, pro Gradu Doctoratus in Theologia. ositi a , 233
237쪽
NON p xitur Venerandi rima, ct Fratres, aut illud, quod e manibus est,
negotium, aut temporis, quo illud est abiblvendum, angustia, ut prolixa vos detineam praefatione, aut rem ipsam longis minibus agam. enim ea, quam
sustipi Deo fluente explieandam, Paulina neniue ad Titum Epistola. sit tri horio absiavenda; necesse erit, ut omnia stridum agam, ne longum scilicet iter ficium brevitisculi temporis spacium non susticiat. Missu istitur iis omnibus quae de Verbi Divini in genere, aut etiam speciatim Novi Testa menti, vel dignitate, vel aut horitate, & - - dici pestent, aliisque erusiriodi; ad illam, quae prae manibus eii, Epistolam ex ndam mestitim conferant Incipit autem haec Epistata, sicut & Paulinae reliquae saltem si illa ad Hebraeos Paulina non sit, a Procemio quod via; quod Epistola Inscriptionem continet, cum vis juncta brevi uicula salutandi flarmula. Quod Prooemium, cum in aliis fusius sit, aliis brevius, in hae saltem Epistati quatuor
--. Neque Paulinae ramum, sed & Epistolae Jacobi, Petri, Johannis, & Judae, ab e)us. modi exordiis inchoantur. Atque hoc ex veteri more filium est, tam Gracis, quam Romanis familiari, ut in is eυπάτων --Et amad Ciceronem passim, M. T. Gereo. Servio S. P. R. aut etiam brevius, ocero BDura S & in sacro Codice ejusinoes exstanti nulla ; ut in Epistata Caldaica inai, & Sethe Bouias, ad Regem Darium, Hrae. κατυ Nesci Ur Dis io Regi ριυς -- : & Artaxerxis ad Esram Cap. I. I a. taxerxes Rex Regum, Eoae Sacerasiti periis Legis Dei minis, imo inauem: Aein Epiitala Ne chia Maris ejusmodi sermula exstat Caldalae, Dum t. in laec verba, v -- N II l U- N 'M M in stri' -2, maraa. . Atque eadem sermula vernatim utitur Rex Darius,Gμσας. Daravi Rex --bus 'pratum Ams,ha antitas in rata Ierra, Pax, Assem laetis. Similiter & in Novo Foedere, --αι -ς Φάμι. Neque Ethnici tantum, scis ci Syno. dus Hiero imitam, AP. I s. 23. ejusi di utuntur formula, οἰ-α, προσωκνι, οἰ- mc-τ-- έ taeus, D X - .uo e τώς Pi'. Atque idem sere occurris non Pauli tantum, sed di in reliquis sere omnium Epistatarum Mui Teiii menta exordiis. Sed ad prooemium Paulinum redeo; Cujus sere summula taee est, Polus Tito Sinum. Ubi occurrunt Saluarer, Saluatus, ἐν Sa auis., i Quae tria membii adiuneta paraphras, paula fusus exponuntur.
salutator in , Epistata est ipse Paulas, ejusdem thor; & quidem istus. Q ideo potius mineo, quonam in aliis non raro Epistolis, puta ad Corinthios, ad Philippeniti
238쪽
ad Colo ista, habemus in tauratione nune Nisu , nune SNhenem, cum Paulo com junctum; & ouidem in Epistola ad Galatas, omnes, ρω cum lati eram statres; dum interim in Epistolarum comore selus deinceps Paulus sequatur. Et quidem in Epistola ad Philemonem, non modo salutanti Paulo su ungitur Timotheus, salutato Philemoni
subjunguntur Apphia, & Archippus, dcalai, dum tamen tota dein, Epistola a solo Paulo ad solum Philemonem dirigitur: Paulia caperetis a Gryli, Tmisthou Irarer, ilii salutatores; P, 1-m Hiari, O adyMori mora, 6 Apphrae iubis Iae, is clim κα- simi nostra, ct Eusesia miae Murice in, hi s durati; Gratia si vobis,'rax, a 'Deo patre mctro, O Domino Je GraIn, ea est salutatio. ὶ sed deinceps numero singulari,
Graitas Mo Deo meo, semper mensionem tui ciens in ρ 'cibus meis Non vero, si in tias aramsu 'mon νο mentionem vectri facientes in precibus muras. Sicut etiam in Epistolauid Ephesios L iitraque ad Corinthios, salutatio non ad illas tantum Ecclesias dirigi
tur, quas spectat Epistola, sta ad alios etiam fideles in Christo; ut ex ipsis molis ii quet.
Quam quidem rem esse nuxum advertendam existimo ; ad alia sci4pturae lora commode anterpretanda. Pari enim ratione seste credo, Actorum Is, ubi in Synodo Hierosi, lymitam Ap EF O 'Heumeri soli deliberatum convenisse memorantur : vos 6. ipsaque decim , s blas Hesmeris condita dicuntur, c. p. in ipsa tamen Epistola Synodali es. I s. a3. praeter Apostolos, & Presbyteros, etiam ἐπὶ - mentio facta est;
tres omnes, aut uniateria plebs, sui tragia tulerant in condendis Decretis, quae illic obse vanda proponuntur, sed Ialtem in salute precanda concurrerinν; sicut di irato omnes, qui eum Paulo erant, cum Epistolam scribebat ad Galatas, in salutatione quidem cum riuio conjunguntur, non tamen propterea censendi sunt in Epistola Apostolica authoritative scii, benda concurrisse. Πώ - δ.- , α - ου 1 I. xem. 2 De Pauli nomine, non est, ut multa dicam Qui ab Hebraeis Sotio dictus vel rare: levi uinexione 1 Romanis videtur Romano nomine Paulus dici: In proprias enim nominibus ex linguis Hebraica, syriaca, Arabica, aliisque Orient, Iibus, in linguam sive Graecam sive Latinam transsciendis, immutationes saepenumero non leves occurrere, nemo est qui nesciti iQuis autem, de qitantiis silerit Paulus, & hinc dc aliunde liquet; Gente, Iudaeus, ex tribu a Beniaminis; Regione, Cilix, Tarsensis; Privilegio, civis Romanus; Sciua, Gisiem; Ptolemone, Juris peritus; EMesiae Christi, aliquando infensus hostis, postea vero convinsus in lactus in Apostatus, ct speciatim, Apostolus Gentium. liis autem nic non nomine seso, sed di duplici Epitheto describitur f*udi λ
λου A Iam XO . JPrior titulus generalior est. Servi enim Dei multi sunt, qua P sta non sunt. Servus autem dicitur, vel qui scivitium debet, vel qui servitium praestiti Priori sensu, nemo est mortalium qui Dei servus non est: Deo enim servire tenentur omnes, tam boni, quam mali. Impietas enim, sive neotia, cieatum non tollit dominium Creatoris. Poste sensu, non nisi bonis, piisque Deum colentibus convenit; & quidem vel latiori sensi sitismitur, prout quum pus omnibus promistue attribuitur, crat Serv. Dei, Draque Ieriare, mis
& alibi saepe: vel sensu strictiori, prout servos quot ins iores, eminentiori loco comstitutos, designat. Sic Moses, S u ra' appellatur ; Ab ra. I. atque alibi passim: may rim Sic etiam Jothua, David, Nehemias, aliique qui Deo insigniora aliquo lisco serviebanti sed & Christus ipse, Har. U. I. m at in servus meus, quem sese nio, esimis meus, quem benene accipis anima mea, quae-de christo exponuntur Mart xx 18. Atque hoc speciali sensu, Apostoli, aliique qui inligniori aliquo munere sungebantur, Servi Dei, & Serm Iesu Chrisi, in novo Fidere passim appellantur; quo sevia ditae Hulus se appellatri- , Sora Deila ramis A Iasi x- J Est hic alter titulus, quo designatur Paulus. priori m lis; peculiare munus designans, quo Deo serviebat; nempe, in Apostolatu Ieru Cnriiii. M autem vox, quid alitu extra scriptores secros designat, non vacat disquirere. men ipsium non alitiae ipse vi vocis de nat, quam earum, vel muncium, qui ad negotium aliquod minandum i ωλκω, emittitur. Atque hoc sensu Epaphrodito, at , aliis ex fi
.... P sis Iesu Chrs se timori etiam vulatur ea vox sumenda. m. I6. I. LM. xi. . di forian alibi. Nomen autem sostia eminentiori sensu sumptum attribui siniet 4 ἐγγύ - duodecim illis 1 Christo t. io. α μ. d. 13. dc alibi: sed & aliis etiam aliquot, nempe Matthiae, in Iudae locum surrogato; neque illa tantum, sed & Paulo& Barna : Speciatim vero mus ut seipsum sepimme Apostoliun appellat, sic & aliquo
ties Apostolatum suum ex prosessis asserit; praetatim in Epistola in Comiihios inistis; inter quos erant pseudo apostoli, qui se Pari opponebant, ejesque milioritati dero
239쪽
ibant: audioritatem igitur fiam, qium illi elevare setagebant, propugnatisse strenue, atqueas rumit, I Cmp. Σω. ii.&Ia. sed&alibi; se quidem&Apostolum esse contendens, ipsisque principibus Apostolis neutiquam inferiorem. Apostolorum autem munus videtur illud praecipitum, ut in universiim orbem Evangelii praedicandi causa emissi, Ecclesiae christianae fundamenin picerent; totamque ipsius Οι --ο instituerent; ea ue quae , Chri ει octierant, Ecclesiis Christi observanda praeciperent, tisancte retinenda; ut qui erant24- m. atque infestibili Spiritus Sancti ductu in omnem veritatem dirigebamur : quapropin& eorum in Ecclesias summa erat authoritas, atque μεντία Et quidem de tu lota tenus.
verum Paulus, ct hic & alibi, non solum Apostoli titulo se insignit, sta Apostolatus munia summatim sestem recenset; ad quid nempe tactus est Apostatus, &ad quaenam conis negotiae Paulus Apostoliis Iesu Christi omi more ἐκων dis, se νά- em, vel lius φω I W, GKωum Dei, pura propallandam, & mundo propalandam.) N peiidem in Iesum Christum, uuae quidem ibin eleia Dei conceditur,& qua si ladustificamur.
AP, --agnitionem veritatis, sive verae doruinae ψ - in, quae pietatem spectat; hoe est, doctrinam de vita pie instituenda: Et hoc quidem ἐπ' ἐ-- .ia niti, mi , vel sus De aere e wLe. Adeoque ad tria prasmun capita doctrinam Evanislicam reducit ; Nempe, Doctrinam de Iustificatione, per fidem ; Doruinam de vitae Sanetivom sive, vita pie instituenda; S m futura Gloriae. Hoc autem tertium Doctrinae Evangelicie me brum, nempe Spem υπα intra me, paulo fusius persequitur; ideo fessis, quia Resurrecti vis, atque aeternae vitae doctrina, non iii oJu um multis, sta &pnestatim Gentibus res admod um dubia videri pollit. Ideo lite cum-α is, interarae vitae, mentionem secerat, adjun- Et statim, - - γγ - ο - , i M, qtram gratuθ ρω A dc quidem jam olim pronauerat, seus verax, mentiri nocuu : neque nunc primo eam Promisit, his esumis mundi temporibus; quasi quid novum esset, antehac inauditiun ; sed Jam olim promiserat vis χων ν --, ante te a Ieciam ω, hoc est, metu multa secula. Illud enim dicere mallem, quam αμ tempora a terna. Praeterquam enim quod tempora aeterna vix commode dicatur : lutem, anu . Iema te a. sive ante aeternitatem, quo modo quid fieri polle dic tur, vix allequor : sed ante hinga, live . Iurea tendi , vel temmasculinia, Puta tempora fixulorum aliquot, illud satas commode factum dicitur, quod multis retro seculis fiebat, nempe jam inde a mimis mundi temporibus. Sed neque voces hasta viodi hic, Sca amni. P. Occurrunt, ira intelligundas artaror, adii, ante omniassecati, ademque ante mundum conditum, rem ne iactam annuant, litat viros aliquot & fraves & er citosi in s ure non ignorem, adeoque idem valeant atque illud vis Eph. x. ante jacta -- μ umenta : a te secuti saltem a uot, ves etiam musta, non autem --. Qxian tuam enim omiuno verum sit, ominem, de qua instituitur sermo in loco illo ad Epaelim -- - καὶ ar ὶ jam ab aeterno fitille, adeoque
ante mundum conditum; attamen aeternae vitae Pr-UDinem non ante mundum conditum,
sed primis saltem mundi temporibus saetam, d adum eriti Atque hoc qiudem est quod videtur Apollotus dixiste veste; nempe Promissionem vitae aeternae non nunc temporis primi tus factam este, sed jam olim; quae quidem licet distincte magis, atque manifeste mundo jam patefacta sit, atque explicata, per praedicationem Euan 'ii, quam sibi inter alios divonitus concreditia esse allirmat iuulus vo t. non tamen sita eu, quam quod olim Abrahamo, atque ante illum Adamo ipsi promiserat Deus, dum, in Arahami se e s nempe Jesu Christo bene as fare omnes oues, O Mustem semen serpensis caput contrieturum;
Atque hactenus de Paulo cum ipsius Apostolatu, ct munere dictum est; qui Epistolae
vilior est: sequitur Titus, cui ea dirigitur em Τί is γνώω -' nis Hin. J- Titum hic, siciu&alibi Timotheum, γν--τέου appellat Paulus, genuinum Arum, non quidem generitione , sed mura re ratione κα- . M. quem pura ad iidem Christi converter vel potiusquem in fide Christi praedicanda instar filia habuit, ct quasi filium tractavit, quod dc de Timotheo expresse dicitur Phil. x M. Sed di addit non modo mia τί re, sed ista -- -ο sidem rem inem ; Paulo liqui dein & Tho, adeoque Iudaeis&Gentibus communm. Non enim Titum, ut aliquando Timotheum ci cum voluit Paulus; ut pro Judaeo, vel Proselm habeatur:) quoniam Timotheus, quamvis ex Graeco Patre, ex Matre tamen Iudaea natus est, s ut patet Act. 16. i. ideoque ne Iudaeis tantalo esset, circumcidi illum curavit: Titum vero, utpote plane Graecum, sive quanquam fimiliari ipsius commercio utebatur, neutiquam tamen circumcidit,
Αtquaeretis, Quorsum vel Timotheum, quamvis ex Matre lum, cireum t Paulus, eum assi et ipse Gul r. a. senemmo a M. Hi u prisum esse cinctum a dc, ne ipsisJudaeis, jam est et circui sio talaria λ Vel si ob vitandum scandalum circumci et Tmotheum, cur non & Titum quamvra Gentillam 8 Scandalo enim erat Judatis cum viro Gentili, iusi cucumcisus esset, nolim commercium, quale Paulo & Tito intercessit; us
240쪽
patet ex Atm iri 2, 3. Judaei Petro, eo nomine, litem intendunt, quod ad υ i mirum halentes Cornelium puta, ejusque similianiὶ intraveras, coque itas comis
Respondeo, In casu Timothei, rem aliter omnino se habere, atque in casu Titi; quo rum ille, Litem ex Matre, Iudaeus erat; hic, plane Graecus. Quaseum minx nequii: 'Judaen, jam esset Circumcita necesin ia; abolitis uuippe ritibus antiqliae Ecclesiae Iudaicae satiamen. qiron ani omnino cerium erat, Iudaeis olim aliquando Circumcisionem imperatam fidisse ex lege . neque dum eorum plerisque constabat, legem illam jam esse plane abolitam :indi illit illis Paulus aliquantisper Lepta Mosaicae Observationem; non quid iam ut necessariam, sed, ut tolerabilem testem. Adeoque non modo Circumcisionem iis indulsit, sta &Ciborum delectum : ut patet ex Rom. I . & I Gr. 8. Et quidem eam ad ipses - - exercuit, ut non modo Timotheum circumciderit, i ta es ipse in Templo purifieatus sit, juxta legem Mosis. AP. ΣΙ. Haec quid , tum temporis, ratus este, quoad ludaeos, inier ἀηδεκα. At vero, quoad Gentes, res nino secus erat; ut qui ad LQK Mosaicie ritus nequidem olim tenebantur: qui quidem, non omnibus omnino Gentibus, populo saltem Israelium, in mandatis erant. Licet igitur Judaeis, quibus haec imperata fuerint, ips minobservationem retinere aliquantisper permiserit; Gentibus tamen, quibus nil tale imperi. tum erat, ritus Mossucossim de novo introducere neutiquam permisit. Itaque quamvis indulgendum es le Jii is putaverit, ut circumcidatur Timotheus, ex Matre Iudaeus, ad quomismir Legem Mosaicam pertinere posse videatur non tamen, ut Titus Gentilis circum, catur, ad quem lex ea neque nunc, neque olim spectabat. Et quamvis ipse Timotheum Ju daeum circumciderit, ad Galatas tamen, qui ex Gentibus erant, Circumcisionem induci nullo modo pasti is est, sed totis viribus in contrarium it, ut ex Epistola ad illos scripta abunde patet: nec ad Christianos Antiochenos, qui ct ex Gentibus, ut patet ex Historia, quae habetur in I s. & Synodi Hierosset ymitanae ea in re decisione. Atque eo nomine litem ipse obtendit Petro Gui a. it. M ut qui distimulatione sua, quo melius Judaeis placeret, Gentibus per suasum ibat Linis Mosaicae observationem etiam ipsis neces iam esse: quanqualia enim Pe
iro alibi licuisset, in ludaeorum grauam rebus luis vetitis abstinere quod & Paulus ipsti siquando opus sit, diariis si radet, &se iacturum affirmat I m. I . r or. 8. ὶ attamen si daeis usque favere, ut hinc invales ait opinio, Glam Gentibus ea jam inducenda es , ad quae ne antea quidem tenebantur, neque I bo licuit, neque Paulus illud patitur. Atquα hine siditam esse credo, quod in decretis Synodi Hieros lymitanae AP Is. , aeter scortatio nem quae lage morali vetita est in etiam Idolothytorundi atque sanguinis esum Gentibus in
habuerunt, cum omen Idolothyta comedere, extra castim scandala , plane permittit Pi lus, i Gr. 8. & siquando ex conscientia abstinendum stadeat, I Gr. Io. 28, 29. 1lathusii'ungit, sed non se conscientia comedentis propria, sed de conscientia alterius, cui hoe est in nriculo, se isthaec loquL Quare nec in ilia Synodo alio nomine vetita esse censenda sunt, quam, ne sint aliis standalo, d praesertim Judaeis. Et pariter de sanguinis esu pidicandum exilii ino non quidem, 'uod est et plane atque per se illicitum, stinguinem comes re: Ciborum enim delectum post Christi mortem sublatum esse constat, tum ex visionei iri Am ro. qui quidpiam immundum appellare, disertis verbis prohibetur quanquam iiiii di, atque immundi da flerentiam non tantum a Mosis, sed ab apstius Noacti, temporibus in valuisla, certum sit:ὶ tum ex assiciliatione Pauli I Tim. . vi x. qui abstinentiam a cibi ideo copali quoniam quicquis cremi Dein, boum es; mec efficien m i cimi GraG-um a refumum . Verum ideo Gentibus suadetur prout tunc se res lia tanti ab esu sanguinis abstinere, ne Judaeis essent oliuniculo. At dicetis, Quare non eadem ratione, reliqua Mosaicae lHis praecepta observarent ' Resmndeo, Ob eam rationem, quampridem innuimus; Quia nempe abstinentia, a sam mine non tantum Judaeis, sed & omnibus Noacti posteris, a ue es Gentibus, inhibita nimi, Gem P. cum interim Circumcisio, non nisa res laris Abrarimi; &, praecepta I gis Mosaicae, non nisi Israelitu erant imperata. Permittit igitur Gentibus, aut etiam sua det, Synodus Hierosolymitana, eousque Judaeis indulgere, ut retineant aliquantisper illi, rum praeceptorum, quibus aliquando ten mur, observationenu non autem ut nune prismitus se novis oneribus sui liciam, eaqiae suscipiant praecepta, quibus antea non tene ab
Atque hactenus de Tito dictum sit, quem appellat Paulus crimimum suim μ' -δ-lia moν , pia Mem communem; eandem si idem iidem & sibi Judaeo, de Tito Gemuli communem innitit. Quod autem hie leviter innuit, illud ex proles l. probat A mi. eadem nempe fide iustificandos esse Romanos Gentiles, qua α Abranam olim & David justi,
Sed de Salutante & Saluino hactenus. Se uitur Salutatio. Meu, Minor, iis eis miro es Reis Dia Mn. - Σ- M. JGamm, nempe, miseriem a 'pacem comprecatur, a Deo Patre O mmim I sis Chriso Sextiature nostro. Ut apud Graecos apud Rominos Sihod; sta apud He eos i m Pax, antiqua erat saliutandi formula i ut ex varias utriusque Testimenti laeis is