장음표시 사용
91쪽
I. Lltis contestatio quid III. Ea. iudicii initium est. II. Quomodo fiat λ Iv. Effictus litis contestationis.
f. LLite per libet Ium actoris, & citationem praesa
rata, ejus fundamentum jacitur, quod in Contestatione positum est. Litis contestatio legitimus est actus, quo actor coram judice proponit petitionem Suams reus autem negat, se Cessurum petitioni, judicium, & litem in se recipiens ci . Ex quo Patet, necessariam esse contradictionem ad litem Contestandam, quia nulla lis est , cum reus affirmat id, quod ab actore proponitur ca). Num j re Civili ad contestandam litem actoris, ct rei prae-1entia, ac voce sit opus, incertum, Controverin Sumque est; sed jus canonicum tantum requirit petιtionem in jure propositam, ct responsionem 1equutam, praeterea nihil ca).
i) Cap. un. de lit. contesti in Quare probari non potest, quae multis probata est, divisio contestationis litis in negativam, & affrmativam uti ostendit Ioannes Voetus in Pandect. lib. s tit. Inum. I 46. Confer etiam Vinnium Selea. quast. lib. I
f. II. Antiquo jure Romanorum Iis Contestata dicebatur, cum apud Praetorem per mutuam actoris, reique narrationem controversiae statu co
92쪽
stituto, datoque judice, litigantes iudicium susci
piebant, ac testes, qui rei totius fidem sacerent, voCabant his verbis, testes estote I . Inde litis Contestatio dicta est, qua scilicet testibus adhibitis res tota declarabatur ab . Jure novo quam inquam testes non adhibeatur, tamen retentum est vocabulum Contestationis ad designandam Congeriaistionem verborum inter litigantes, quorum alter petit, alter petitioni adversatur. Non enim simis plex actoris petitio litis contestatio est; sed eam facit conflictus ille litigantium, qua reus adve sus propositam actionem Coram judice prosert exin Ceptionem suam , per quam Contraria actio vel ce
to tempore, vel perpetuo depellitur 3 .
1 Consule Festum v. Contestari, quem peSti locum Emmant Defensiones pro Salmasio obser. ad jus Attici pag. 818 edit. Lugd. Bataυ. IF s , & Cujacius Observ. lib. 9 cap. 2I opp. tom. y col. 2I edit. cit. Σὶ Veterem contestationis formam vel ante sublata formularum solemnia desiisse ex leg. unis. de lit. contest. ostendit Vinnius Selec . quest. lib. I cap. II. 3 Leg. I cod. de lit. contest. leg. rem. f. Patroni eod. de judic. cap. 14 S. Partibus de eleci.
f. III. Contestatio igitur initium est judicii, ni in jus vocatio initium actionis ci); illaque intra viginti post oblatum Iibellum dies ab actore
fieri debet. Ante hanc contestationem totum negocium , quod agitur, non lis, aut judicium, sed controversia cengetur a . Quare ut litis initium sit constitutum , omnino requiritur ejus contestatio, neque ante eam emitti sententia 3), aut re cipi testes, vel alia probatio admitti potest, nisi aut natura causae 4 , aut periculum amittenda ram probationum aliud exigat; quia tunc Iocus
93쪽
est examini testium ad perpetuam rei memoriam s) . Interim Poenae causa alterutrius litigantis contumacia Contestationis Ioco habetur; quae etiam ficta litis contestatio dicitur 6); neque expressa s& solemnis contestatio requiritur in Causis quibusdam, quales sunt summariae Causae appellati nis, quae Contra Certam personam institutae non
sunt, quae item sine libello expediuntur ) .
t 3 Leg. is F. Rem ratam haberi g. vlt. Instit. de Paen. temer. litigant. α) Leg. αῖ Τ. Si ante F. de Petit. hared. 3) Leg. 4, ibique Glossa c. Solitum. eod. de Senten. .er interloq. Consule east. et o dis Iurejur. , ζυ. de Procurat. , cap. s in lit. non contest. v s) Cap., s est. Ut lit. non con est. , C. 4 de Confess. iati I. vel inutil. Edita ea de re est ann. I 776. Heidelbergae disertatio, cui titulus est: de Examine test. ad perpetuam rei memoriam. 6 Confer Uoetum ad Pandect. lib. y tit. I n. Iqs. Consule Voetum I. e. n. I 47.
f. IV. Plura essicit litis contestatio. Nimiis rum inducit malam fidem IJ; quasi contractum perficit inter litigantes, ita ut neuter possit, alotero invito, a judicio discedere, sed uterque dein beat praestare id, quod judicabitur a); rem in judietum deductam litigiosam facit, ita ut alienari non possit 3 , perpetuat, atque ad haeredes, transmittit actiones tempore, vel morte perituras 4); mandatam jurisdictionem perpetuam lacit s , exceptiones dilatorias excludit, an judicis recusanis di potestatem adimit 6 , nisi postea causa suspicionis emerserit; in rhoatam usucapionem. & prae
94쪽
hared. leg. 22 cod. de Rei vindic., I g. lo cod. de Aequis.. retinen. possess. Sed ante litem contestatam etiam motam Controversiam ad inducendam malam fidem satis eSSE , Scriptum est in leg. 4 g. Si ante litem is de Petit. hared.
95쪽
I. I amentum calumniat quid III. Num & clerici iurent II. Petitum in omnibus causis Iv. Iuramentum malitia . dandum ebi.
Lite contestata, ut a calumnia, atque insidiis tuta sint omnia. Visum est religione adstringere litigantium fidem, ut omnes divinae ultionis metu ab injusta, ct fraudolenta vexatione deterreantur. Ea de causa introductum est juramentum Calumniaeci , qaod in iudicio prius tant tum actor, tum Teus, tum etiam eorum pro Curatores cum speciali mandato venientes ca), generatim omnes litigantes, sive suo, Sive alieno nomine judicium exerinceant 3 . Actor juratus confirmat, nullam se adis hibere calumniam, sed justam causam agere, reus vero, bona etiam sui juris opinione sese adversario resistere. Hinc uterque polligetur, sese vera in judicio dicturos, nihil acturos judicii corruminpendi causa, nullam allaturos probationem aut sablaeem , aut non necessariam neque operam daturos, ut judicium calumniose differatur 4 . si Auctorem iurisiurandi propter calumniam aliqui
Iustinianum faeiunt, & moventur 9. I Ostit. de Mn intemer. litigant. , ubi Dibonianus illud inductum tradit constitutione Iustiniani, quae extat inleg. 2 eod. de Iurejur. propi. ealumn. Sed revera illius Origo antiquior est. Nam hoc jusjurandum memorant disertissime Paulus Recepi. senten. lib. 2 tit. I g. a, apud Schultingium Iurispm .
96쪽
vet. Ante Iustinian. p. 268 M. L s. eit., itemque eius mentio est in Leg. 4s g. Si familia II. Famil. eresse. quam legum a Triboniano confictam esse, aut Corruptam
perperam quidam Putant) in leg. 34 g. Qui jusjurandum, leg. 37 F. de Iurejur. , denique apud Senecam Controv.
Iib. 3 cap. I9 217 tom. 3 edit. Amsteiad. I 672. Sed ante Iustinianum tantum speciale calumniae iuramentum obtinebat, totiesque locum habebat, quoties pendente lite malitiae suspicio aderat, atque ita Saepius repetebatur. Solus actor, & in certis tantum causis de calumnia iurabat, uti Osrendunt Paulus lac. cit. & Ulpianus leo I 3 g.3f. de Damn. infeci. Nam in pleri1que nuda repromissione actor cavebat, se nisi vicisset, daturum rco decimam partem ejus, quod petebat, unde repromissionis remedium in Codice Hermogeniano tit. de Calumniat. apud Schul- tingium loc. cit. pag. 7I3. Atque hac erat vetus actio calumulae ex stipulatu, quae iam a ate aetatem Iustiniani desueverat. Sed Iustiaianus in omnibus cIvilibus causis,& ab utroque litigante jusjurandum de calumnia emitti voluit , praeterea veteris calumniae actionis loco sarciri damnum, & expensas restitui jussit f. I inst. de euenit. remer. litigant. Sed postea μυel. I i 2 cap. 2 decimariam illam actionem restituit, atque illud addidit, ut decimae cautio satisdationem habeat. Confer Cujacium Observ. lib. 7 cap. s opp. tom. 3 col. Is 6 edit. eis. Iam veto cumeonstet, iuramentum calumniae, quod initio speciale erat, a Iustiniano factum fuisse gererate, ita ut in primordio litis super universa causa a litigantibus emitti dcberet, non ita exploratum est, num ipse Iusti aianus illud etiam speciale iuramentum sustulerit. Nihil ipae ea de re con-Stituit in leg. et eod. de Iurejur. prosti. calumn. Sed id demum fecisse videt ar in Nov. 49 cap. 3, ubi animadvertit, . quod olim in uno ncgotio sicquenter jusjurandum emitti solebat: Sancimus itaque, inquit , hanc perimen
tes injuriam, Er nolentes crebro in eoiem negotio jusjurandum praeberi non erebro cogi quemquam sacramenta subire, generaliter semel hujusmodi sacramento
prohibito . Quibus ex vel bis colligi videtur poSse, a Iustiniano fuisse sublatum speciale calumniae iuramentum
idque etiam videtur suadere Auth. Hoc sacramentum hodie semietitur, eum initio juretur, nihil se calumniore in toto ne otio exigere. Inde tamen ortum est dubium, .
quod Iustiniacus loqui videatur de juramentis, quae olim G iis emitichantur, qui probationes subite volebant ;
97쪽
quod in Nov. 73 eap. 7 adhuc spe Ise Iuramentum calumniae desideretur ab eo, qui literarum comparationem postulavit. Quamvis autem a pluribus animadversum sit, in hac Novella contineri exceptionem, cuius ratio sp cialis in Novella prafatione data est, ut eo magis coerceatur malitia, quae tunc frequens erat, eorum, qui documenta vitiare solebant, nihilotamen minus res nondum satis comperta, atque explorata fieri potuit. Sed omnem sustulit dubitationem Bonifacius VIII. in eod. a do Iuram. calumn. in 6, ubi statuit, quod in omnibus eausis nedum ante, sed etiam postquam lis fuerit eontestata, sive de veritate, sive de ealumnia sit juratum in ipsis, potest judex a partibus exigere juramentum malitia, quoties viderit expedire. x) Cap. 2 es' ult. de Iuram. ealumn. in s. s) Cap. 3 4 6 de Iuram. calumn. Leg. ult. eod. de Iurejur. prope. earumn. Glossa
g. ΙΙ. Datur hoc jusjurandum in omnibus Causis ci), etiam spiritualibus, tam in prima, quam in seciunda instantia ca). Si non petatur impune omittitur, neque propterea judicium irritum est 3 ; verum pacto convento remitti non potest 4 . At petitum omnino praestandum est, & si illud
litigantes subire recusent, actor quidem Causa Cadet, reus vero pro consesso habebitur s). r, In omnibus quidem causis jusjurandum propter
calumniam dari voluisustinianus inleg. I eod. de Iurejur. propi. ealumu., Sed tamen multi sunt interpretes luris civilis, qui in climinalibus causis illud locum habere negant . Consule Cujaciuin in eod. I de Iuram. calumnis opp. ram. 6 col. 7949 edit. eit. Verum Honorius II. in cod. I de Iuram. calum. etiam ad causas criminales h jusjurandum videtur pertraxiSSe. Σ) Cap. I π a de Iuram. calumn. in s. De causis spiritualibus non eadem est sententia Honorii ΙΙ. in C. 2 de Ioram. ealumn. , & Bonifacit VIII. in eod. I g. ult. eod. in m nam ille in causis spiritualibus juramentum calumnia emittendum negat, hic autem assirmat . Ut liaec dissidia
98쪽
eompotrerent, multi Iurli Interpretes otIo, & tempore
abusi sunt. Mihi certum, exploratumque est, Bonifacium vIII. jus antea Constitutum abrogare voluisse. Inquit enim in eausis spiritualibus ....... eanones non indicare alicui ealumnia juramentum, Se tamen, quia frequenter ea- Iumniari viderat in ipsis, iuramenti necessitatem in his quoque causis imponere .
3 Iuxe civili in lem I g. 4 eod. de Iurejur. propto
ea laemn. hoc juramentum per iudicem exigi necessitatis est remue omisso irritum esse judicium plerique interpretes docent. Sed Iure canonico, quo ubique utimur, in eod. IS. de Iuram. calumn. in 6. tacite omitti posse, eoque omisso valere iudicium, statuit - Bonifacius VIII., qua Baldi, & aliorum contra Azonem, Martinum, aliosque nonnullos sententia fuit . . Conser Glossam in eod. I v. Tacita de Iuram. ealumn. in 6. 13 Cap. ult. de Iuram. ealumn. , Ieg. ult. eod. de Iurejur. propi. calum .
g. III. Clerici olim laicorum more in judicio jurare non poterant cr), sed nunc & ipsi jurant
de Calumnia, modo cum Venia Summi Pontificis, si Episcopi sint , cum Venia autem proprii Antistitis, si sint clerici inferiores, jusjurandum emittant ca . Hoc inter laicos, & clericos discrimen
est; quod illi tactis, hi vero propositis Evange
eianus antiquam Ecclesiae disciplinam confirmat; ecclesiarticis , inquit, regulis , es' canone a beatissimis Episcopis antiquitus instituto elerici jurare prohibentur . Eadem haec disciplina est im can. I π s cap. 2 quast. so' can. pen. π ult. cap. χχ quast. s, eamque laudat Honorius II. in ean. I de Iuram. ealumn. quo loco Marcianus mendose se Marcus dicitur . Tum ipse Honorius describit constitutionem Henrici II. Imperatoris liber. 2teg. Longobardor. tit. 47, qua Marciani constitutio, quae plos comprehendebat clericos Ecclesiae Constantinopolist dat, ad omnes universe clericos, atque etiam monachose a
99쪽
traducta est . At enIm clerIeI iurant In eod. s s et da
opp. tom. 6 eol. 794 reserendum id putat ad procurat rem , clerisi, & Episcopi per prccuratorem, ad ut i rare possint, per Semetipsos Vero non possint, nisi Episcopus cum venia Summi Pontificis, clericus cum venia
proprii antistitis jusjurandum emittat. Ita, si licet gentium leges cum Ecclesiastico jure componere , Romae olim Flamini Diali, & Sacerdoti Vestali jurare fas non erat, quod & A. Gellius Noct. Attic. lib. Io eo. Is p. 13
edit. Lugd. Batav. I 666 in edicto Praetoris perpetuo expressum fuisse testatur his verbis: Sacerdotem Vestalem ,
o Flaminem dialem in omni mea jurisdictione jurare non cogam ; quod idem confirmasse Caligulam, tradit Diolib. y9 num. I 3 pag. 9 I s tom. 2 edit. Hamburgi I7set. Sed hi tamen recte per alium jurabant; quod plebiscito comprobatum est apud Livium lib. 3I cap. so t. 4 p.s93
edit. Drahenboreh. Amstet. I 41. Mihi haec Decretalium interpretatio minus placet, Nam in eap. 7 clericus tum Per procuratorem, tum per Semetipsum jurare cogitur ;& in c. s clerici juramentum calumniae praestare iubentur; consuetudine , qua legi contraria est, non obstante. Quod ad clericos per semetipsos jurantes arbitror peribnere . Equidem claram , & perspicuam puto causam, Propicr quam clerici, qui antea iuramentum calumniae non praestabant, in eod. s er 7 jurare cogantur. Utraque haec decretalis recentior est decretali Honorii II. in C. I, per quam clerici iurant cum venia Summi Pontificis. Itaque Lucius III, & Gregorius IX. harum Decretalium , auctores sese reserunt ad jus novum ab Honorio II. constitutum; & licet neque Summi Pontificis, neque Praelati veniam expriivanti, quam nominarim postulat Honorius II, tamen hujus veniae neceSSitas in eorum qu que decretali-hus tacite intelligenda est. Atque haec quidem pertinent ad jusjurandum, quod in judicio emittitur, & quod c Iutvniae disitur . Nam extra judicium & clerici ob gravem causam jurare Solebant. Ita Episcopos, & clericos, ut se put galent, iurasse constat ex Anastasio Bibliothecatio in Pelag. tom. 3 pag. 292 edit. Rom. I 728 er excan. Io I 8 I9 cap. 2 qu. y, Similiter eos interdum iurasse, cum iusta urgeret causa, ostendunt Sozomenus Vst. lib. seap. 3o p. 263 e d. Valesii Cantabrig. I7χo, & Iustinianus Novel. 23 eap. I, π Novel. I 87 cap. 2; ac Patres Concilii Constantinopolitani incumenici VI. Gregorium Dia-
100쪽
Iorconum In flagulis proposIlIs quaest Ionibus iurare coege
α p. r de Iuram. ealiam x. 3 p. uIn de Iuram. ealumn. Clericos, ad Instar laicorum, Evangelia, aut martyrum reliquira manu ta gere Cariones vetuerunt. Presbyteri, & EpiScopi vice Iuramenti per sanctam eonsecrationem intexrogabantur can. cap. 2 quast. s. Interdum etiam ante corpus alicujus sanctitantummodo quaesiti respoHebaat, ean. 8 ου' 9 ead. causiser quast. Verum cum gravior aliqua urgere videretur causa, non solum Diaconos, quod de Evagrio Constantinopolitano tradit Sozomenus Ioc. cit., sed ipsos etiam Episcopos tactis Evangeliis iurasse constat ex eod. 4 g. viri deIurejuris r cod. y de Purg. canon. Ad hunc sane modum Severum Episcopum jusjurandum dare, ac deserre debuisse, non obscure tradit S. Basilius epist. i 8 8 e n. r ad Amphiloch. cv. Io opp. tom. 3 pag. 27s. ed. Mauris. Paris. I73
g. IV. Differt a juramento calumniae, quod generale est, ct omnia complectitur, quae in judia Cio aguntur, juramentum speciale, quod datur quinties opus est, in singulis actibus judiciariis, etiam
si generale sacramentum calumniae emissum fuerit , eoque jurans assirmat, se non ex dolo, aut Caalumnia Certum illum actum expedire. Iuramentum
hoc a Bonifacio VIII malitia juramentum dicitur , ut a generali juramento calumniae distinguatur.