장음표시 사용
301쪽
. VIII. . Peccant itaque, qui ideo edunt, aut bibunt, aut veneri operantur, ut inde voluptatem capiant: in speci eortationem, quae voluptatis causa peragitur sedomiam. omnem seminis profusionem, ex qua homo generari nequit, contra jus-naturae esse patet. ecedit enim, quod semen sit pars corporis humani longe praestantissima, nouae menti hospitium praebitura, quod adeo pro lubitu profundere aut perdere, neutiquam, in homicis uositum est arbitrio. Ceterum ut omniumsensivum externorum usus, si obiectum illis conueniens adsit, corpus voluptate quadam perfundit, quae cum a natura sit, non plane est fugienda, ita ut hic quoque ordo obseruetur primo rebus sensibus gratis ita tendum,ne corpori noceant, sed ut iis cunseruetur, homo ad cetera ossicia promtior reddatur; deinde, cumprimis ita iis ut dum, ut mentis felicitas, sanitas ita non impediatur, sed Promoueatur potius. Documento musica esse potest. Ceterum ad totius hominis conseruationein pertinent etiam bona fortuna : haec itaque ut homo acquirat, ut honestum vitae genus eligat, bonis artibus animum corpusque erudiat, existimationem suam tueatur, necesse est.
302쪽
Cumprimis autem indolem suam nusquisque exploret, dispiciatque, ad quodnam vitae genus haec apta sit. f. XLiera saevius non tam ad
paranda quidem sunt, ast non cum vitae aut sanitatis di endio, quin potius expendendum, naturam paucis esse contentam adeoque, iis. ruantum naturae nostrae ratio postulat utenum praeterea iis aliis quoque, quod suo lo- eo demonstrabitur, inseruiendum esse. Quod si fortuna praeter culpam nostram, sua munera nobis deneget, .m nrferenda est idque ideo, quia animum abiiciendo plus nobis nocemus; unde fidesperatio contra ossicium est deinde quia communi omnium hominum sorti quisque se sissimittere debet, denique quia, Numine ita dirigente, haec ad nostram salutem cedimi.
f. XII. , Dispiciendum nunc, quid ius fasque sit, si
lex, nostri conseruationem iubens, cum lege terum laedendum vetante, concurrat. Certe cum inuasus aeque homo sit ac iuuadensi, nullam vide rationem, quare ille huius potius, quam suam vitam conseruare debeat. e.
sat ergo ibi obligatio legis, alterum laedere vetantis, idque non ob delictum inuadentis, sed quod Deus neutiquam praesumatur homi
303쪽
6 e Ap. Iv. em III. DE OFFIC. ne obligare voluisse, ad ea, quae communi omnium rerum instinctui repugnant hinc bella saltem est violenta defensio, non autem
Sed secus se res habet, si per violentam defensionem plures laedantur. Plurium vita praeis ponderat vitae unius. Summo ergo imperanti, aut qui eius vice gerunt, resistere nefas. Tota enim hinc turbatur societas. Praeterea, in statu ciuili de naturali enim alibi dicetn tum demum violenta defensio licita est, cum iudicia cessant, Mia Mira rei est irreparabilis. Vndere termini defensionis a quori ad quem, diiudicari possunt. I. XIV. Non tantum oro vita sed donienrisorum sucois Iumitate talem defensionem recte suscipi nullus dubito. Nec enim, qui in eo rerum articulo sunt constituti, quodnam inuadentis sit confilium, tuae qualisve membrorum iactura se. tura sit, scire possunt Pro risus tum demutalicite hoc fieri puto, si nihil amplius unde vi mus, nobis suppreat. Pudicitia autem,cum neutiquam vitae hominis sit aequiparanda, mea opinione, violenter defendi nequit. De honore ceterisque rebus, quae ex hominum opinione pendent, idem statuo.
g. XV. Sed de uniuerso iure re fauore necessitatis
304쪽
ita censeo, si necessitas olumi uiι adsit, dispi, ciendum, sintne leges humanae, an divinae, P enostrae conseruationi adversintuti De illis res dubio caret, nisi expressiim imperantis mandatum obstet solent enim ferri cum sensu humanae imbecillitatis. Haec autem vel ossicia erga Deum , vel erga alio praecipiunt di priores vel a marisae sunt, vel negatiuae. Illae necessitati cedunt requirunt enim, ut seruari possint, occasionem hae non item, cum intentioni legislatoris hoc e diametro aduersetur, g. XVI. Quae alios homines respiciunt rursas vel praecipiunt aliquid. ues vetant. De illis itidem
nulla lis est. In his autem considerandum, an necessitas originem a Deo habeat, an autem a malitia aliorum hortauine, si hoc sit, an illis constitutum fit nos priuare vita, an Ver nos eo adigere velint, ut legem migremus. Si nos interficere velint, non video quid obstet, quominus stirpare media queamus nos conseruandi, quae instinetiis naturalis nobis suppeditat. Saltem non videtur Deus velle, vi hominibus improbis liceat leges suas in nequitiae instrumenta conuertere: ams eo tendant, ut ad Lgrandam lagem nos adigant, ct ad hoc medium nobis suppeditent, mors praeferenda est vitae Directe enim hoc pertinet ad Numinas contemptum. Si denique necessitas D uni habeat auctorem medium quod natura
305쪽
suppeditat, rite adhibebitur, cum Deus hoc ipse
Variae, quae moueri solent quaestiones, hine facile diiudicantur. Documento sit,quod omnino urgente summa necessitate res alterius, inuito domino sis subuenire miseris possit, imploratus licet, renuat, ausseri possint. Si enim necessitas ius in vitam alterius dat, quidni etiam in bona daret Accedit, quod ad succurrendum miseris locupletior obligatus sit, ct quidem, in casu necessitatis, perfecte. Taceo, quod natura domini hoc requirat.
Ex eadem ratione perdere res alienas licet, si scilicet, praeter nostram culpam res nostrae in eum statum fuerint adductae, I alia ratione seruari nequeant, obseruata tamen pretii proportione, . ut si alias periturae non fuissent, aestimationam, aut soli, aut pro rata parte, praestemus.
XIX. Virtus, quae ex lusce ossiciis emorestit.
reclae rationis se conseruacis significatum, usus veterum probat. Iuxta hactenus dicta autem alia erit temperantia intel lectus, in rebus cognoscendis, aut diiudidis alia conscientiae, alia imaginationis, alia yoluntatis, di affectuum, alia eorporis M. Et
306쪽
corporis quidem temperantia, quae cibo potuque recte utitur, Vocatur Iobrutar, quae veneri leges dat, castitas, quae opes rite dispensat frugalitas,quae honore modestia. Quod si res aduersae ingruant, forti i=aeopias est. quam Oninino prospecie temperantiae habeo, cuius duae rur-1us filiae sunt patientia Mortitudo stridie sic dicta: illa respicit aduersa, quae inclinabunt, haec, quae
OFFICIIS HOMINIS ERGA ALIOS, ET
QUIDEM ABSOLUTIS, QUAE OBLIGATIONEM PERFECTAM HΛ-BENT..cia erga alios quotvli De errore 'dolo, 6. XI. De eoactione Ometu. b. XII. uectus e materia pactorum , MILConditiones. . XIV. Internuncii,s XV. Depactorum tuterpretatione, f. XV Interpretatio quid re quo. mplexi fari Regulae interpretatisins
tu sermonissuxnt, . XVIII. suae ex coniecturis originem ducunt, . XIX. suis θυι ad omnem obscuis rita. eia sntas. I. Primum es neminem lae ideo II. De damni dati restititione, 6 III. IV. suotvsici ratione es fiat.
sui praeterea ab eo qui laesit,requiratur I VILDe aequalitate omnium hominum agnoscenda, . VI. Depactis retrandis,3 VIII. Cur pacta vim Migandi habeant, β. IX.
μ consensu eiusqua impedimentis, i X.
307쪽
ritatem roPendams ei ges secum pugnare vide. ant, s. XX. antur. S. XXIII. XXIV. De interpretatione extensi Regulae defauorabilibus hua,f. XXI. odiosis reiiciuntur. g. De refrictiva, β. XIII. AT Ouod refrictiua interpre Virtutes hine suentes
inoad ossicia hominis erga alios ratio dicti-
lat serealiter esse uiuendum. Non sunt autem haec ossicia unius generis alia enim sunt, quae inter homines italamis a qualessent, obseruanda veniunt alia autem, quae inaequalitatem obsatum supponunt illa rursiis vel absolute ad vitam socialem sivit necessario, ut adeoperfecto ad ea praestanda homo obligetur vel ita comparata sunt, ut subsistere quidem sine iis utcunque vita socialis, sed non commode possit, adeoque obligationem in perfectam secum vehunt. Ossicia, ad quae perfecte obligamur, vel certum institutum praesipponunt, vel non praesupponunt illa alsoluta, haec hypothetica vocantur.
Inter absoluta rhnum oeum tenet illud: neminem laede. Hoc ad vitam secialem abse .lute necessarium est. Laeditur autem aliquis in corpore , per caedem, vulnera &c in bonis, per rapinam, furtum, fraudem, comiptionem: huc etiam pertinent fructus, tum percepti, tum certo percipiendi; in iuribus, dum intercipium
308쪽
tur, aut non redduntur, quae perfecte debentur: infama pereati nias kc imo etiam in mente, si alter ad mentem corrigendam perfecte fuerit obligatus Laesio in bonis a nonnullis damnum dicitur.
Qui autem alterum laesit, ad restitutionem tenetur. Frustra ceteroquin laesonem lex naturae prohiberet. Tenetur autem laedens, sue per se siue per alios laeserit, idque eatenus, quatenus effectus illi imputari potest. Hoc autem ex iis quae de causa morali diximus intelligitur oris do etiam, quo tenentur, silures laeserint, hinc recte diiudicatur Ast si quaeratur, in quantum uisque teneatur, obseruandum, quod in indiuna stibus singuli teneantur insolidum: in viduis io tantum quisque tenetur,in quantum laesit nisi per conspirationem facinus aliquod ρο- trauerit, ibi enim omnes pro singulis, tanguli pro omnibus, tenentur. Haec ex natura imputationis fluunt.
Quid de ea Irtuito damnoque per culpam dato sentiendum sit, ex supra dictis liquet. Si
autemseruus ut animal nostrum citra nostram culpam Elamnum dederit,saltem non impedire te nemur,quo minus laesus reparationem conseoua. tur, etsi exinde inconamodum in nos redundet. cum ex iisdem commodum capia muῆ.
309쪽
g. V. Fit autem reparatio, si res corrupta vel ablata restituatur, aut si hoc fieri nequeat, aestimatio tum rei, tum fructuum eius praestetur.
Ceteriri ad vitam 1ocialem non susscit,siquis per malitiam laesit, ut reparationem ultro offerat. sed necesse quoque est, ut se facti poenitere testetur,&vt,si laesus hoc exigat, eius securitati consulat laesi autem est, veniam dare laedenti, i ccum ipso redire in gratiam. Qui per culpam laesit, itidem offerre reparationem, testarique debet, omnena malitiam abfuisse.
Alterum ossicium absolutum 4 cum persecta obligatione coniunctum, hoc est quiuis alterum natura haequalem agnosen Idque primo,quia omnes eiusdem naturae lint participes, deinde, iisdem legibus naturalibus obligantur omnes etiam citra antegressem paelium, aut societatem specialem,aeque liberi sint. Necesse itaque est. Vt quisque alterum aequali iure frui patiatur ut qui aliorum opera ad suum commodum ut vultis idem illis praestare non recuset ut qui aliquid inter aequales distribuere debet,neutri prae altero indulgeat.
q. VIII. Tertium ossicium absolutum innod obligationem perfectam habet, hoc est pacta struan-
310쪽
du esse. Est autem pactum consensus duorum pluriumue in idem placitum. Quo ipso apromissione perfecta, multo autem magis simplici assertione, xpromissione imperfecta, discernitur. In promissionibus enim fides datur peractum solitarium interim in iis etiam acceptatio requiritur, cum inuito nullum ius acquiratur, nisi rogatio praecesserit, eique obsatio respondeat.
Ceterum voluit Deus, ut pacta seruentur , cum ceteroquin secialitas salua esse nequeat: pacta unicum sint medium ea acquirendi, quibus indigemus,si alii sua sponte ea nobis praestare nolint. Falluntur ergo, qui pacta naturaliter nullam vim obligandi habere contendunt cuius erroris perperam accusatur Comanus.
Consensius, qui adiam requiritur declaratur
vnde consensus tacitus quem autem nonnulli Praesumitum Vocant, improprie consenses est. α aequitate nititur. Idem impeditur partim ratione intellectus, partim ratione voluntatis. Ratione intelleimis per aetatam, si usus rationis
nondum adsit per furorem, si quis sum rationis amiserit; per risuraum, α denique per e