장음표시 사용
311쪽
Et error quidem ut consensum impedit, ita victum irritum reddit, sed tum demum, si circa essentiam rei, aut eius qualitates, de qua paciscendo potissimum actum, fuerit commissus. Si ex negligentia aut praecipitantia paciscentis fuerit profectus, obligatus erit ad pensationem damni ex pacto irrito illati. Dolus paciscentis pactum plane irritum reddit tertii non item, tu ad damnum datum restituendumst obligatus.
Ratione voluntatis oritur impedimentum a eoactione&metu Metus, hoc est teri or animi, nisi ita vehemens fuerit, Vt omnem rationis e
cusserit usum, pactum per se non reddit irritum. Adest enim etiam in metu aliqualis consensus. Quod si autem fuerit iniustus, pactum irritum reddit, non ob defectum consensus, sed quia in-ςutiens istum, non habet ius promissum acceptandi.
Effectus pactorum est translatio iuris unde sequitur, quod materia pactorum physice moraliterm is esse debeat cum ceter quin solus consensus nullum ius transferreio sit. Vt ergo pacta super rebus turpibus Drita sunt ita si quis ex pacto turpia fecerit. alter ad fidem seruandam non est obstrictus. Accedit, quod quae causa haec pacta irrita reddit,
312쪽
reddit, eadem quoque alterum onere fidem ais tam seruandi, liberet Merces autem pro re turpi data, nisi enormis accesserit laesio, repeti nequit, quia etiam ubi gratis datur, repetitio cessat. Sed 'uousque super rebus Mactionibus nostris aut alienis, pacisci queamus, ex hactenus dbeiis liquet.
. XIV. Conditiones, quae pactisvi promissis adiichm-tur, vel possibiles sunt,uel impossibiles e lae ite-
tum , vel potestativae, vel cavsales, vel mixtae. Impossibiles pacta irrita faciunt Tempus xl cus itidem certo modo ad conditiones pertinent. Huius adiectio tantum supponit temporis , donec possit perueniri in locum, in quo promissio exsolvenda igitι esticit, ut, nisi praestituta die, pr
missio non possit exigi. 9 XV.
Internuntiis qui aliqualido adhibentur,mandatum in renerale, aut speciale dari solet. Si fines mandati migrauerint, mandans non obligatur. Sed distin quendum hic inter interniincium in quo usus iudici in eum, in quo miniserium cinporale tantum, requiritur. Hinc multae quae- mones diiudicari possunt. Quoad acceptatio-Item aruem,ad consensum,eiusque complementum; propositum promittentis, diligenter est attendendum.
313쪽
a 7 CAP. IV. SECT. IV. DE OFFIC DRAE A L.
verba tum ore prolata, tum cripto consignata eminens, edatur: vero saepe contingat, ut verisba obscuritate quadam laborent: siue haec ab m. ra externa, siue ab interno eorum sensi proueniat, licet hic potissimum attendatur omnino quo pacto interpretanda sint, paucis edissereniadum est qua occasione in gener de humanao 'oluntatis interpretatione, aliquid delibabimus.
Est autem interpretatio signorum, praecipua verborum, quibus alter ad mentem uam declarandam usus est, accurata explicatio, ut quid voluerit, clare intelligatur estque vel declarativa, vel extensiuaves refrictiva. Ratio diuersitatis ex diuerso modo loquendi, verba conceptibus nostris accommodandi, petenda est.
Ad devirativam interpretationem requiritur cognitio linguae ct terminorum artis, quin si obscuritas a figura externa proueniat, scripturae, signorum, notarum,in characterum quibus aut typographi, aut scribae tuntur praesertim autem vocabulorum, tum antiquorum, tum receΠ-tiorum c. Huc etiam duae istae regulas generales pertinent verba regulariter ex se proprietate populari intelligendasunt verba artis explicandasuntsecundum desinitiones prudentium cuiusque artis.
314쪽
' s. XIX. Si ita parum profici itur,consideranὰ est natu. ra&indoles ipsius negotii e tu expendenda sunt coniun D, tum origine, tutu loco essectus etiam pacti aut legis non negligendus nec affectus aut conditio loquentis cumprimis autem ratio legis aut pacti sedulo ponderanda. Atque hinc regu- lae istae speciales fiuitiat Cerba sunt intriligenda fecundi ob ratam materiam: obscurae locutio-σies explicanda unt ex eiusdem auctoris loco planior licet alio tempore 2 loco prolatos' mania res adpareat usumsententiam mutasse: it ad antecedentiata consequensia sedulo es attendendum: siverba nude Isimpliciter accepta vel nuLIum, vel absurdum aliquem esseorum posis essent
gractura, e. g.sicum lege diuina aut humana pugnarent, a Meceptiori en paulisper si est dum sermo obscurus ita interpretandus est prout .steritu loquentis tem dignitati sconditioni tu nupsius uni eius, ad quem Dquitur, est conueniensrilla inter pretatio quae ratio ui legis aut pacti e Nconue=ricus , essequendae reiicienda autem , qua ab , si repugna X X, Et istae quiden regulae, maxime coniun elim sumptae stilliciunt ad obscuritatem verisborum tollendam sive haec ex verbis obsole- tis, siue recens confictis, sitie peregrinis, siue ambiguis, siue sermone perplexo, siue dense que ex duarum orationum contrarietate iumgna oriatur. Nuinin aliquando ad obscuri. tatem,
315쪽
ar6 Ap. IV. SEc T. Iv. DE OPPLERG. Aiatatem, quae a figura externa prouenit, tollendam
In interpretatione extensua est regulis antea allatis unica saltem praecipue militat, quae scilicet ad rationem ςgis, aut pacti, attendere iubet. Verba itaque bigis au acti tum extendenda fimi, quando ratio legis, ali acti, es latior verbis legis aut pacti. Vbi enim eadem est ratio. eadem etiam est iuris dispositio. Quae quidem regula tum in affirmativis, tum negativis legibus procedit : in his tamen seni insignem praebet, ad fraudes, quae ad declinandam legis obligationem excogitari solent, eludendas.
Harum cauillationum quatuor asseruntur spe, etes cum si commutatio rerum cum fit commutatio personarum cum si commutatio contractuum is cum modus contrahendi muta
In interpretatione refrictiua ceterae quoque regulae . quae in declarativa militant, locunt habent. Sic restringenda verba esse , ex legis aut paeti materia sub rata iligitur , utpote quae semper intelligenda est animo loquentis obuersari, etsi verba videantur latius patere 2 item ex effectu, si absurdus, aut iniquus ex verbis latioribus sequatur, quia nemo mentis compos absurda, aut vana, aut sibi modesta. voluisse censendus est c. mue pertinet etiarii
316쪽
4sso L. QUAE BL. PERE. HAp. 27 interpretatio secundum aequitatem. me rationeygis autem obseruandum: si in uniuersum,quo in div re potentiam cesset, nec voluntas legislatodistris, alio modo declarata, obstet,ium cessar legem
Cumprimis autem restrictiua interpretati as -Uhenda est, si duae leges concurrant, quae etsi directe secum non pugnent, propter certam tamen emporis circumstantiam, simul obseruari neque-gnt. Ex quibus, ista praeferatur, 'e arctius obligat, rationi est consentaneum. Hinc regulae istae speciales, quae passim cam eumferuntur, facile deduci possunt: prqmisso ce- dit ei, quod iubetur,aut vetatur lex alismativa negatutae quod faciendum es certo tempore, praefertur ei quod quouis temporefcripotest ob- ligati imperfecta edi erfectae; recentior antiis quiori; Amplex etiam antiquior, duplicῖ; lex be. nescentiae legi gratitudinis magis obligati uimus ecqui armori incido nobis est coniunctus, ssice versa: leges imperantis inferioris cedunt logibus 9perioris 3 generale pecialibus: illa, quae causas magis honestas aut utiles habet praefenturri, quae causas minus honestas ninusque utiles ha
Solent etiam fauorabilia ahodiosis discerni, hinc variae regulae ct in extensiva, restrictuva interpretatione, elici sed cum non sempes
317쪽
quid fauorabile, quid odiosum sit, patea', prae terea omnia ex hactenus allatis regulis expediri possint, illis subscribo, qui illas regulas non adeo magnum sucum vehere usum contendunt.
Nunc de virtutibus, quae ex ossiciis hactenus enumeratis emorescunt , dispiciendum. Virtutem, quae alterum nullo modo laedit, non possum alio, quam generali iustitiae, nomine designare nisi forte in ocentiam dicere velis quae autem illatas iniurias ad duehim rectae rationis ercipit virtus, mansuetudo Vocatur.
Aequalitatem naturalem probe obseruat e quitas siceat enim inibi hac voce ita uti, cuius excellentissima species est humilitas Dea autem, quae pactii seruat virtus, Melitas dicitur, cuius variae iterum Decies constitui possunt. SECT. V.
ABSOLUTIS, FAE OBLIGATIONEM PERFECTAM HABENT.s tripve ratione gera Vnde inaequalitas nere gentem laederepos 3,IL gentes oriatur, o qui-II. dem ratione existimati Ad quidgens, se atteram nis simpluis . . . laesit, teneatiιr . III. Bem intensiuae . . l. 2 I nagens alteram pro Eui oedus I. u. aequali agnoscere debe-
318쪽
cAp. V. S. V. DE OFF. SENT ERG. G
Anseara inire liceat eum XX illis uiis religioneam Iuomplici ratione legatus
An eum infidelibus contra An legatismper admitten-
An persponsionem summus suid de comitibus.famulis, mperans, re quousque bonis legati, censendum,. ipse sponsor, obligetur .XXVI. g. X. An legatis competa ius 'Ideamus malac, quo pacto quae hactenus do 'cuimus , in integris gentibus sese habeant. Quod itaque primum est omnium hominum e ga alios omcium, neminem laede iliud etiam me- rito inter ossicia gentium erga gentes, eundetinoccupat locum ssunt autem gentes laedi, vel quoadfatum ipsi respi blicari qui vitae si gulorum hominum respondet, vel quoad dom nium dc imperium,vel quoad exsimationem, et quoad iura, perfecta scilicet, vel denique quoad singula membra S ciue m ciuitatei constituunt, eorumque Vitam,bona, Iamam, rura. I, D
319쪽
Laedit porro gens gentem aut directe, si iussu eius, qui summum imperium habet, alteri genti quocunque modo damnum inferaturri aut india recte, si imperans subditorum, aliam gentem ladentium, facinora non puniat, aut cum proin hibere possit, non prohibeat e gr. si non ad hibeat, quae possit ac debeat adhibere remedia, ad impedienda latrocinia, a piraticam, it samilitibus non soluat stipendia, ut necessitate cois acti ipsis amicis noceant. Huc pertinet etiam receptio eorum qias delinquendo, vel alia ratione rempublicam quandam laeserunt.
Quod si gens hac ratione gentem laeseris, tenetur ad restitutionem Qigam quidem, si restanti sit, per vim exigere, nec tantum hanc exigere sed bellum etiam eousque continuare potest, donec
securitati suae fuerit prospectum' quod in sin- ulis hominibus, qui in statu ciuili vivunt, secus se habet Qua de re suo loco pluribus expone
g. IV. Alterum iuris gentium praeceptum, ad ossicia
absoluta spectans,iubet, ut nagens alteramnaturalite G aequalem esse, agnoscat. Hinc quae una gens ab altera sibi praestari cupit, ea vicissimilli non deneget. q. V.
320쪽
ipsam indignam reddit, quae ab aliis pno aequali
agnoscatur. muc pertinent coetus latronum. liratarum Existimationem intensivam, per antiquitatem, potentiam opes,dalia fortunae munera, gentes
acquirunt, sed hirosilieni imperse Io Ius perse,ctum ad eam non, si per siue expressa siue tacita, diuturno usu firmata, compyratur Ergo quid de praecedentia summorum imperim-tium, legatorumque , qui eos repraesentant, seatiendum sit, diiudicari hinc facile poterit. II. Tertium iuris gentium praeceptum est pacti serua. Iolent autem pacta,quae ab integris en ' tibus supernegotiis publicis ineuntur, speciali no- nainest ra appellitari. Est epim foedus conventio publica, ab iis, qui maiestatem habent, incommunem, vel alterutrius utilitatem factu
Solent foedera varie diuidi ago ita procedoralia iura naturali nihil addunt, cum gentes ad ea praestanda foedere se obctringunt, ad quae iam S s celem