Io. Francisci Buddei, p.p. Elementa philosophiae practicae

41쪽

Hinc latio patet, quare supra alia pytidentiata ii, ita prudentia, pereminentiam,sive pνυμ- moi ati fuerit constituta. De qualibet enim acti duo inqlliri possunt solent, sitne M. msia an usus, itemque piisu an inutilis.

g. XXVI. Sole vero saepius desipere quodam e ficiendo itatiocinatae institui, qi e si in habitum fuerit

traducta ars dicitur. Nec ceteris ratiocinati innum modis si inhabitum transferantur, sua nomina desunt, quae prolixius hic exequi plane superuacaneum iste

Id potius adhue obseruandum generatim in intellectu dari aut facultatem res oblatas accura te a se inuicem discernendi & velut separandi, aut rursus eas componendi apteque ordinate inter se combinandi prior facultas iudicii, posterio nil nomine venit sed utraque a diversa eorporis ac materiae constitutione quodammodo dependet hinc rursias non tam menti, quam iuxta alios mediae hominas parti, aut menti saltem, quatenus cum corpore agit,videntur adsignaai posse. Multo itaque minus iudicium cum intellectu, quem vocant puro , ac irim genium, cum imaginatione, confundere par

42쪽

. - . .

f. XXVIII.

Altera mentis, quatenus pure agere creditur, facultas censetur volunωr, qua bonum' malum primo percipimus, deinde illud appetimus, hoc autem auersamuria Nec tamen aliter nisi munere&opetitione voluntatem ab intellectu dister. re vero videtur simile esse,creditumque hactenus quamplurimis fuit. c. XXIX. Nunquam autem aliquid appetimus aut auet. samur nisi idem utcunque nobis cognitum atque perspectum fue it Ignoti enim nulla est cupido. Sed vero ut accurate&distincte res ab intellectu prius cogesta si quam eandem aut ap tamus aut auersemur, minime requiritur. Vnde&-nifestum est, quod voluntas aliquando sequatur intellectiam, aliquando eundem praecedat,& ad hoc aut illud accuratius cognosten mi dete minet. A X X. . Solet ceteroquin inter intellectum volia ratem hoc discrimen constitui, quod a nodo Tationeque operandi desumptum est . . Intelle ctum nimirum vocant nun am necessariam, quae positis omnibus ad intelligendum requisitis, non possit noti intelligere, iudicare, ratio.

g. XXXI.

Ast a voliuntate, inquiunt, homo habet tum

43쪽

quod sponte agat, i. e. ut non per internam aliquam nec ssitatem ad agendum determinetur, sed actionis suae ipse auctor sic tum quod libeνe agat, i. e. t uno obiecto proposito, possit agere dc non agere, idemque eligere vel respuere, aut pl. ribus obiectis propositis, unum eligere, cetera respuere. .

g. XXXII.

Mihi voluntas aeque ac intellectus omni prorsus libertate, eo quidem sensu, quo hacterius vox ista intelligitur destitutvidetur. Quamprimum enim voluntas. bonum aliquod aut ab intellectu aut ab imaginatione, vel ipsis etiam sensibus externis repraesentatum percepit, non potest non illud amare atque appetere, sicut malum, quod ut malum percepit, necessario sugit de

auersatur. ..

g. XXXIII. Quod si autem plura bona voluntati offeranis

tur, quorum num vehementius eam afficiat, quam alterum, tum quidem omnino voluntarimita altero in illud fertur ut corpus quoddam illi tedit, quod maiori vi illud mouendi atque impellendi gavdet. Atque de malis,

quae diuersimode voluntatem assiciunt, eadem ratione censendum. Cumque in hominis arbitrio quodammodo positum sit, si sorte voluntas in unam partem nimis propendet, obiector um, quae in contrariarn eam flectinet,

repracsentatione, illam utcunque retrahere ad

44쪽

ad aequilibrium reducere, hactenus libertas quae dam homini tribui potest. x XXIV. Id vero tantum intelligendum est de actioni

bus externis. quas ita temperare homo potest, ut licet necessario appetat, ad quae per suas cupiditates fertur, poenarum tamenin praemiorum coin gnitione moueat voluntatem in alteram partem,& sic a criminum perpetratione eandem retrahat. Ex quo patet quomodo sublata licet omni liber-

tate, eges nihilominus,poenae atque praemia locum habere queant. g. XXXV. Multo itaque minus homo libertate gaudet virtuti verae operandi, saltem quam diu sibi reli-

ctus, nec Gaino lumine collustratus est Rerum enim huius seculi,&per naturae corruptionem, per consuetudinem etiam aliasue causas dul- , cedine captus, ad eas amandas Mappetendas in e- luctabili impetu fertur aut potius miserea rerum istarum varietate, mox huc, mox illuc rapitur. Cui calamitati finis modusque non ponitur, nisi cum veri summique boni gustu voluntas afficitur,4 ita per praestantioris boni maiorem essica clamabillis rebus, quae captiuum velut eum tenebant, retrahitur.

g. XXXVI. Ceterum qui diuini Numinis costusum ad 34 res

45쪽

s eap.ri. Re T. I. DE MENTE re creatas, aut eiusdem omniscimiam, cum humanae voluntatis libertate propugnare putaui, oppido falluntur. Concurrit enim quidem Deus cum omnibus causis fecundo, sed modo cuilibet conuenienti. Adeoque cum voluntate humana ita etiam concurrit, ut illa tamen sua constet liabertas, si qua gaudet. Quin si haec aliunde non infringere turg non posset non in homine summ& plano illibata esse.

Ex praescientia autem Numinis non maior homini iniicitur necessitas quam solis aut lunae desectui, quod ab homine astrorum leges edocto,

g. XXXV LII.

Porro qui ipsis astris, aut nesciocui fato, voluntatem humanam ita subiiciunt, ut omni eam libertate priuent, mea quidem opinione non rectius sapiunt. Fatum enim praeter provide tiam diuinam nullum agnosco, siderum autem utut magna in corpora vis sit, cum spiritibus tamen, quibus mens hominum annumeranda, ni

lusillis per i intercedit commercii. s. XXXIX. Quod vero voluntatem maxime ab intellectu distinguit, illique plane proprium est, Se praecipuum totius philosophiae moralis caput constituit, hoc est, quod semper propensionο quadam ineffabili in bonum aliquod

sertur.

46쪽

fertur. Hinc etiam nonnullis philosophorum

formis audit. . s. XL. Et ita quidem in omnibus hominibus voluntas se habet, ut bonum semper sine ulla intermissione appetat, licet non semper omnes idem appetant. Quin magna appetituum est varietas,qui de linationum nomine veniunt, si perconsuetudinem aliisque de causis sustini firmatae,inmoνes tandem abeunt. Per moνes enim nihil aliud quam voluntatis Inclinationes, quae homini tum per naturam Psunt tum ab aliis causis inducuntur, simul tamqnfirmatae sunt&corroboratae, intalligo.

g. XLII.

. Actus voluntatis vari sunt, varias sorti unis tu denominationes. Namque si bonum, ad quid tendit, finis insti concipiatur. seorsini media quibus nos usi decet , boni huius compotes reddamur, considerentur, sex voluntatis actus enumerari solent polisio, mentio, statuo.

electio, sonsensus, ero ε .s XLIII. Et tres quidem priores ad 'em, posteriorea

ad media pertinent. Primo enim finem cognis tum voluntas adprobat , deinde ad eundem consequendum essicaciter se mouet 3c tandem

c obteisto uitui, placideque adquistat.

47쪽

Sic media primo probantur, tum quae maxime idonea visa suerint, eliguntur,4 demum usui adplicantur.

s XLIV.

Et hi quidem actus omnes eliciti vocari selent, eo quod ab ipsa voluntate producuntur,4 ab ea.dem recipiuntur. Disthim ab illis svit imperati, qui ab aliis hominis facultatibus a voluntate motis, proueniunt.

f. XLV. Magis ad nostrum institutum pertinet alia

actuum voluntatis distinctio, utut minus usitata. Etenim sicut voluntas nostra semper bonum appetit, ita si quid illa a facultate quadam cosno. scente offerat.r quod ut malum percipit, non potest non illud auersari. Quos quidem actus voluntatis nonnulli assectus mentales vocant, quorum duo praecipui sunt appetitu auesa. tio, tae amoνεcossium, sed qui in varios iterum ramos abeunt, distinctius deinceps enumeranis

lamqued affectus sensuales vocantur motus voluntatis, sed quibus iam cum corpore aliquid

48쪽

MEDIA HOMINI PARTE, SEU MEN

tauod in ea fetundum quos Propria ιsio umsedes, a XUdam mens concurrat, diuo pacto assectu sensiuales

49쪽

rionem ad in- non es satruorum , atione boni

50쪽

Thactenus quidem mentem pure opetantem considerauimus. Nuncin illae operationes,

quae ex eius cum eorpore commercio myunt, immae re tamen a mente edi creduntut facultates que hinc promanalites, contemplandae sum ι

Nos equidem nescio,quod & supra iam monui, nonnullos hodie hic secus scati ac ad mediam