장음표시 사용
51쪽
istam, quam in homine constituunt partem, quamve quidam ex ipsis astris derivant, ea omnia referre,quae de mixtis,ut vocantur, mentis laculta bibus id i sputari solent, nec abnuo, possed hac aistioniseraque, quae hic occurrunt, phaenomena explicari: nihilo secius cum nec illorum sententia, qui ex mentis corporisve commercio cuncta derivant, abhorrere adeo ab omni verosimilitudinis specie videatur, paucis eam refiremus, cum cita
haud difficulter pleraque ad priorem hypothesin
accommodari queant, modo mentis directio ceteraeque sun tiones, ipsi huic principio medio, qualecunque demum istud sit, tribuantur, quam, uis perceptio saltem , menti denegata nequeat.
Sole ni ita quo mentis cum corpore ita operantis tres iterum facultates, facultatibus mentis purae respondeptes, identidem constitui, imaginaιio
Nimirum,cum mens nostra,inquiunt, spiritibus animalibus, ad res corporeas in cerebro repraesentandas, variasque imagines rerum sensibus externis pereeptarum depingendas,utitur imaginatio, siue ris imagina di vel phamasia vocari solet. Quod ut recte intelligatur, porro docent, mentem nostram in imaginando, vel active vel passiva se habere. Passive, quando scilicerimagines per sensus externos in cerςbrum de-' ' latas
52쪽
latas necessario percipit, ad eum modum prout ipsae haec picturae organaque se habent. Vnde menti inuitae etiam quasdam obseruari imagines, experientia scet.
Actiue autem mens imaginando se habet, mimagines intra cerebri tenuissima filamenta custoditas, vi foederis, quod inter corpus&anum amante a Cedit,in ex cuius lege ad certos motus mentis certi motus corporis sequuntur,ope spirituum animaIlum, iterum prodire iubet, easque attentius contemplatur.
Qui non tantum mens nosTa iuxta illos hasce imagines in cerebro excitat. contempti tur, sed eas etiam componere inter se atque diuidere potest, idque opera spirituum animalium, quorum diuerso fluxu ad unice tribuendum esse, naturae consultis est Obseruatum. Interim Millud constat vim illam mentis non Ousque proincedere, ut non aliqua do impediatur, quo minus
quaslibet produceres excitare imagines posis fit. g. III. . Atque hine nonnulli discrimen , quod maxismum omnino inter intellectumis imaginaticiisuem intercedere aiunt, derivare annituntur qui& contendunt, magnorum grauiumque errorum se exponere periculo, qui utramque non rite discernoro facultatem didicere.
53쪽
9. X. Nimirum utriusque: intellectuso imagina. tionis vel ex eo intelligi discrimen dicunt, quod ea, quae sensibus hauriuntur, ad hanc pertineant, ille autem quae sensus fugiunt, omnis materiae sunt expertia, sibi vindicet. Vnde Wintel- lactum plura, quam imaginationem, assequi necesse est. Accedere aiunt, quod rei intelligentia omniabus sit eadem, ast imaginatio pro aetate sexu, vitae instituto, gentium moribus, mirum in mo dum varietin variis. Quibus non equidem pro sua refragatus fuero, modo id addatur,intellectus puti, nullisque symbolis corporeis tentis perceptiones neutiquam adeo claras ac uidente, esse, ut vulgo quidem sibi persuadent quemad modun & in eo nonnulli peccare videntur, quod, pereeptiones voluntatis cum perceptionibus in tellectus confundunt. s. XI. Actus imaginandi, quatenus sunt inter se conia nexi, a nonnullis coguationes Vocantur, sumpta voce specialiter ceteroquin enim ψmnes tum intellectus, tum phantasiae operationes hac vo
Differre ab imaginatione ingenium, iam ex. supra dictis constat licet haud tar' cinge .
54쪽
nium specialiter sic didum, imaginationis no-
mine veniat. Nimirum ea facultas intellectus, quae a corpore Quodammodo dependet iterum 'facultatem res secernendi seu iudicium is facultatem eas componendi, seu ingenium complectitur. ssu tamen receptin est, ut speciatimi facultas ideas rerum componendi inter se, quae . cingenium dicitur imaginatio quoque appellitetur. Rursus autem ingenii vox latius quandoque mouiplurimum, sumitur, omnes intelle Musicultates, quibus praecipue ad bonas artes opus est comprehendens. Et hoc, quidem sensu dicitur, quω ingenium sumpta voce in significolone generariori, constet ex iudicio. imaginatione seu ingenio specialiter sic dicta, in
g. XIII. Prout ergo hae facultates diuersimode inter se sunt compositae, ita & ingenium ipsum variat. Nωnnunquam enim contingit, ut iudicium pri- mum imaginatio secundum , memoria tertium bbtineat locum. Rursus ali uando imaginatio primum, secundum iudiciuis; ω vltim. meis moria occupat. 0rro in nonnussis iudicium imaginationem tramque facultatem memoria, superat, ut ceteros, quibus inter se combinarum, modo taceam.
uae quidem ingeniorum diuersitas, tum
55쪽
36 CAP. I. sve T. II. D MENTEtiisque conspicitur. Namque nec orator, nec poeta, nec mathematicus, nec politicus, ingenio destituitur, alio tamen modo in oratore, alio in poeta, alio in mathematico, rursus alio in pnis
S. V. Causam huius diu et sitatis ex hactenus dictis intelligere pronum est. Cum enim hae mentis facultates iuxta ea, quae hactenus disieruimus, ope spirituum animalium munere suo funganis
tur,& vero spiritus mox subtiliores, mox crassiores sint, interdum quoque tardius merdum celerius moueantur, ratio diuersitatis luculenter patet.
Accedit vero cerebri coti formatio, figura, ma- .an Itudo, partium textura, dc denique corporis totius hahitus, & temperamentum, pluribus deis
Alteram. quae huc pertinet, facultatem, ne tuum sensitiuum , non eodem tamen omnes seriisse , appellitanti Nonnulli enim ipsi mediae hominis parti, seu spiritui, quem cum brutis homo communem habet, appetem diis auersandi facultatem inesse contendunt alii ipsam mentis facultatem hoc nomine designarii, quam voluntatem supra diximus, res corpra reas appetentem, is spiritibus animalibus vistentem, illorumque rutius incursionibus
56쪽
insultibus ita obnoxiam, ut mox ad hoc, mox ad illud appetendu mirritetur. Et hi quidem quo pacto hac de re philosophari QIeant, nunc porro
Ita namque statuunt voluntas nostra non tantum motibus corporei utitur, agitque appetendo aut auersando aliquid, quod sensibus gratum aut ingratum est sed etiam saepiusia titur ita quidem, ut velut invita ad aliquid appetendum, vel auersandum, a motibus corporeis stimuleturi g. XIX. Hinc pugnam istamisarionii appetitas sensitivi, vel artis inferioris ac superoris ammae, in morum doctrina, veteribus praesertim adeo celebrata , facile intelligi putanti saepius enim contingit inquiunt, ut vel ab obiectis in sensui incurrentibus, vel etiam ab ipsa phantasia moturquidam ope spirituum animalium excitentur. Hos motus mens non tantum sentit, sed iidem voluntati etiam adblandiuntur, eamque in suas velut rapiunt partes, voluntate quoque ad motus hoste adprobandos valde prona sed dum ratio siue intellectus accedit,in eos motus quam tum v I graios, minime tamen bonos esse dictitat, volunt s eosdem omni modo a se amoliri annititur, viribusque velut collectis illis it obuiam, ut pugna in re confligere cum illis videatur.
57쪽
Quicquid huius sit a pugila linc allanis&ο- peritus sensitis, sedulo disti guenda st luctatarinis spirisus quam heologi in regis itis observant. Namque ut alia taceam, in pugna attonisi s appetitus sensitivi voluntatem humanam ad meliora trahit intellectus humanus, sibi relictus, multis vitiis imbutus,& ea adhuc bona iudicans, quae saepius nihil minusquam bona sunt Ast in lucta spisiιus4 ea Aetis, voluntatem ai ccatis retrahit intellectus diuina gratia collustra lus. s. XXI. Praeterea alii utrobique sunt hostes. In pugna rationis& appetitus festim, voluntas sibi relicta, sed dictamine rectae rationis excitata pugnat eum propensionibus maximam partem a motibus corporeis excitatis ast in lucta aνmss spiritus voluntas, gratia diuina perfusa,& a spiritu saneto adiuta pugnat cum propensionibus istis, quae a peerat originali proueniunt, cuius vis licet in regenitis imminuatur, penitus tamen, dum inter mortales versantur, illud non tollitur.
g. XX in Habetin appetitus iste, quem sensitiuum, is
tauimus suos motus, aeque ac voluntas pura, quos ροας, itemque passiones, ut&4ηimi per turbationes, vocare solent, nos autem, ad confusionem euitandam, assectas sensuales dicemus. Hosco
58쪽
Hoste autem distinctius considerare, hostra magnopere refert. f. XXIII.
Sunt autem affectus sensuales,ut illorum;quos hactenus seresseeuti sumus, principiis porro insi 'stamus, commotiones voluntatis ex repraesentatione obiectorum, cum relatione quadam ad nos spectatorum, sub ratione grati aut ingrati, hinc spirituum animalium excitata agitatione Ortae,&iterum spirituum animalium sanguinisque motum extraordinarium efficientes,ad hominis co seruationem comparatae.
Quae ut rite intelligantur, ob iandi . aD sectus sensuales non tantum a mentalibus disseris te, sed ipsorum sensualium etiam, ut nonnullis videtur, duas velut classes posse constituita Alii enim affectus originem a corpore habent, hinc ad mentem transeunt: alii rursus in mente Diiunis tur, sed ob arctissimam mentis unionem, fluxus ordinarius sanguinis in spirituum animalium liquantisper mutatur Existhno tamen,ho ipsin affectus etiam recte ad mentale referri lieet ob summam eorum gradum, in corpore etiam aliqui motus excitentur, siue quod pes inde est,ab iis assectibus mentalibus, ad quos nullus motus
59쪽
sedem affectibus propriam voluntatem assignamus, quam Manetuum sensitiuum, in quan- turri eum motibus eorporeis concurrit, adpellare nonnusti solent. Qua in re forte iterum, ut in multis aliis, dissentiunt qui praeter mentem corpus spiritum non tantum in homine admittunt, sed praeter cognoscendi facultate qumque appetendi eundem insi ruunt. Sed ut illorum affectuum, qui nobis cum brutis communes sint, sedem huc referri posse concedam, si cetera recte se habeant ita in hominibus per illius etitam spiritus motus, ipsam voluntatem, ueri. palam est: adeoque nec illi refragari amplius poterunt, quo minus voluntati praecipuo quodam iure affectio vindicentur.
Est enimuero hi probe obseruandum, labrutorum affectibus, 4 mentalibus maximo- π differre illos, quos sensuales diximus. nubrum affectus nolinulli in solo motu exis rdinario sanguinis, spirituum animalim constituunt. Sed esse insuper in illis ali quid, quodcunque demum illud sit, quod aliquid percipiat, quod appetat bonum, fugiat malum, negari nulla ratione potest. In homine autem si eiusmodi motus excitentur, quo in brutis affectus vocamus, mens tamen iti
dem simili mouetur, Wad id, quod orpori
60쪽
motuumque corporeorum principi gratum aut ingratum est, aut appetendum aut auersandum incitatur,indeque adeo ille affectus, quem sensua. lem vocamus, remitata
Quare Millud patet,quod motus, qutiantum in corpore excitantur, nondum affectuum nomiis ne tituloue digni sint, prout quidem hic vocem istam capimus: cum praecipuum quod affectum absoluit, sit voluntatis commotio. Nec motus illi qui in corpore fiunt, quiue affectum aut praecedunt, aut consequuntur, pro ipso affectu
Multo magis illi falluntur, qui non in voluntate, sed in intellectu sedem propriam affectuum quaerunt uniuςrsali hominum iudicio, qui non sitellem,sed cprde ac voluntate se amare,odisse, quam luculentissime sentiunt,4 ipsa experientia
conuincuntur, repugnantes id quod istis, qui praeiudieatarum opinionum vacui sunt, non m aegis pqrsuadebunt, quam illud quod sundamenti
ioco ponunt intellectum tantum pat volunta.
tem agere affectusque nihil aliud quam passio. ne esse. s. XXIX. Aeeidit, quod quilibet etiam se ipsum explorans, facile deprehendit voluntatem tau- tum bonis & malis, titumque repraesentati