장음표시 사용
431쪽
TvM Iv I r. TvM HVM . 3 3 f. VII. Causaessiciens est superior seu imperans, siueis Deus, siue homo sit Poena sequitur legis migrationem qui ergo leges fert, punire etiam
Imperantes autem necessario exigunt poenam: homines quidem,quia ad hoc lege naturae obligati sunt Deus quia diuinae iustitiae repugnat, non punire peccantes, imo quia hoc amori Dei repugnat, per quem Deus non potest non velle, ut a miseria sua quouis modo retrahantur homines Pertinetque adeo poena ad iustitiam rectoriam, cuius haud ignobilis species est iugitia viduativa. s. IX. Finis poenae vel internus est vel exterurublateris nus satisfactionem iustitiae constituit, quem Deus praecipue intendat, sed caute tamenin modo Deo conuenienti hoc est intelligendum, ne in diuinam perfectionem simus iniurii. Externus respicit aut utilitatem integrae alicuius societatis, aut huius illius hominis: quidem vel illius, qui peccauit, ut emendetur vel eius, qui laesus est, ut securitati eius consulatur 'vel aliorum quorumlibet, ne simile quid aut faciant aut pa
I. X. Vt finis externus obtineatur, necesse quan doque est, ut desinquens vel plane e medio Aa totis
432쪽
374 AP. V. sseri raro polluatollitur, saltem ut aut voluntas aut vires nocendi illi adimamur. g. XI. Humanae poenae haec quidem est conditio,Homnia delicta puniti nequeant: ast in diuina secus se res habet omnia delicta a Numine puniri pos
sunt etiam ea, quae ob deprauatae naturae conditionem hodie euitari nequeunt. Ipsi enim in culpa sumus, ut in hoc statu versemur.
Sic homines, ut supra demonstratum est, recte quandoque delictorum veniam impertiunt, ast ut felix sit quiDeum non amat fieri nullo modo potest, apertamque inuoluit contradictionem. Ali. Vnde quoque edocemur, Deum, si satisfactio non intercedat, delictorum veniam non concedere. Accedit vero quod etiam causae, quae id hominibus permittant, hic plane cessenti
Delictorum grauitatem, quae poenam intendit, met ridecet, ex Obiecto, ex effectu, ex propositi Prauitate, ex causa, quae peccantem impulit, aut retrahere debuit, ex agentis ad euitandum delictum aptitudine, ex vitio animi accetario &c.
Atque haee maximam partem in foro diuino quoque militant. s. XIV. Spectanda etiam in
433쪽
ditio patientis in diuinis enim saltem iis, quae post hanc vitam infligentur, hoc locum non habet, sed & illud ad humanas saltem pertinet,quod de poenis pro diuerso reipublica statu mitigandis aut exasperandis, praecipi solet.
ob delictum alterius nemo puniri potest, nisi ut causa moralis eius fuerit particeps. Hinc quousque singuli ob delictum uniuersitatis, communitas ob delicta singulorum imperantes ob delicta subditorum, viceversa, teneantur, pav
g. XVI. di Quino si unus imperam alium in poenae executione impediat v. delinquentem recipiendo, peccat, quo nomine asyla, quae quibusvis etiam non subditis, patent, detestor licet ceteroquin aliquis eorum usus esse posit.
Ab uniuersitate autem non semper poenam exigi posse arbitror. Licet enim pereuntibus indiuiduis semper durare videatur: merita tamen ex eorum genere sunt, quae uniuersitati non primo, per se, sed quatenus insunt singulis com petunt.
434쪽
3 6 CAP. v. Ee T. l. DE POENA damnum aut incommodum quod occasione delicti, ab altero perpetrati, nobis subeundum est: deinde damnum aliquando dari occasione peccati alterius, sed ex causa propria. Hinc sicile intelligitur, quo pacto Deus posteros ob delicta maiorum punire dicatur, si vel maxime propria illorum non accesserint delicta. Non ergo necesse est, dominium aliquod Dei absolutum hic fingere.
g. XIX. Poena vel diuina,vel humana est: illa totuplex est, quotuplices sunt leges diuinae. Postiuae uniuersali respondet poena capitalis homicidii: particulari poena excidii &c. s. XX.
Poenae iuris naturalis vel temporales vel aeternae sunt. Ad illas refero morbos, pauperta tem&c. alia mala, quae improbis obueniunt. A Numine haec iis immitti, prouidentia eius docet ob delicta immitti, ex iustitia eius euincitur. Nec obstat, quod haec mala per naturalem quanis dam necessitatem vitia consequantur : eo minus
enim euitabilia esse hinc intelliguntur, contra vero maior virtutis probitatis necessitas, sua quippe praemia naturae quodam ordine secum vehentis inde appareti
Adeoque nee externa impiorum selicitas quen quam morabitur. Haec enim non impedit. qu minus
435쪽
T Iv IN TUM THAN. 377 minus sint maxime miseri, sicuti vir probus inter calamitates externas suo modo beatus dici potest. Accedit,quod vel hinc documentum se cuturae vitae, in qua bene sit bonis, malis autem male, capere queamus Qua de re cum non sine magna probabilitate ratio quaedam ostendat, longe tamen certius ac euidentius haec ex diuinis literis edocemur.
DE CAUSIS BELLI. BZltam ι, sui sit sunt Feliustisa self
f. I. soria , I. X. An bellum ereν liceat f. Suasioriae cum Fere iustificis II. IIl. coincidere debent, s. XI. Bιtam est Felisse uumsι ciboιuplici ratione estum
Lter modus cogendi homines ad observantiam legum naturalium est bellum. Aa s tenim
436쪽
37 CAP. V. SECT. II. DE RELL IN GEN.
tenim cum gentes integras in statu quippe naturali constitutae, communem iudicem non habeant, omnium tamen salus legum naturalium obseruationem requirat, Deus que ipse, ut se ipsam quaelibet conseruet, velit, nihil aliud superest, quam ut vim illis opponant, qui migratis naturae legibus vi eas opprimere aggrediuntur. Est itaque bellum status gentium per vim certantium, qua talium. Quod vero bellum gerere liceat, sic euincor conseruatio sui non minus singulis hominibus, quam integris gentibus a Deo est praecepta. Instinctus naturalis, quo quaelibet res ad sui conseruationem fertur, idem euincit Si itaque per aliorum malitiam non aliter quam violenter noseonseruare queamus, cessat obligatio legis, quae alios laedere vetat, Deusque adeo bellum, siue violentam conseruationem permittere censetur, idque primo, quia cum utrique legi satisfieri nequeat, lentes inter se sint aequales, nulla ratio adest, quare gens alteram potius quam se ipsam conseruare debeat deinde, quia Deus non praesumitur, homines gentesque obligare voluisse ad istud patiendum,quod communi rerum metuum instinctui repugnat: denique quia miserrima totius humani genetis inde oritura esset facies, si
probi improborum iniuriis essent expositi, impune ab illis in peraiciem dari possent. Adeo que
437쪽
que tantum abest, ut bellum naturae hominum sociali repugnet, ut potius ad improbos omnis. que honesti contemptores in ossicio continendos nulla essicacior sit ratio, quam si vim vi repelli, in iniustos insultus propulsari videant.
III. Accedit, quod ipse Deus in diuinis literis bella
passim approbet, quod euidentissimum nobis documentum praebet, iure naturae bellum gerere, neutiquam nefas esse. Quae autem in contrarium afferri solent, aut de vindicta priuata, iure natMrae quoque illicita,aut de bellis iniustis intelligenda sunt,aut eiusmodi admittunt sensum, qui nostro asserto nullo modo repugnet. g. l.V. Conseruatio autem violenta supponit laesionem. Vnde sequitur, bellum tum demum rite geri, si gens ab alia laedatu aut laesa suerit. Si laedatur, satim huic laesioni violenter obuiam eat, voratur defensio inlaesa fuerit,&restitutionem damni dati, non nisi armis obtinere queatidiri eitur iniuriae istatae reparatio.
Hugo Grotius addit poenam. Sed poenam non nisi a superiori siue imperante infligi posse,
iam obseruatum est. Gentes autem Cum in. ter se sint aequales, manifestum est, nam genritim altςram punire non posse. Taceo iii
438쪽
38 CAP. v. ECr. II. DE BELLO IN GEN.
finita malain turbas, quae ex hic sententia fluere possent. f. VI. Omnino vero hic repetendum, quod de variis modis, quibus gens aliqua laedi possit, supra docuimus. Ad tot enim classes bellorum causae speciales cornmode referri possim t. Saltem de existimatione addendum, tum demum belli iustam causam nobis subministrari, siquis aut implicem, aut intensivam, ad quam ius perfectum
habemus,nobis deneget aut imminuat. Praeter
ea de omnibus iis, quae iure imperfecto nobis debentur, obseruandum, si casus necessitatis accedat, ius imperfectum mutari inperfectum, adeoque causam belli iustam inde enasci.
De defensione nunc porro istud neutiquam nobis praetermittendum est, quod magnum intercedat discrimen inter defensionem quae in statu naturali ab integris gentibus,&quae in statu eiu ilia singulis hominibus, cessantibus iudiciis, instituitur. Nimirum cum gentes non habeant communem iudicem, pluribus maioribus periculis expostae sunt, quam singuli homines, in armis omne securitatis suae praesidium collocare necesse habent. Hinc cum quarumvis rerum, cuiusuis iuris, quod aliquod momentum vehit, iactura, plura mala possit seeum trahere,
hostis si videat, primos ausus feliciter sibi cessisse,
439쪽
ad plurimavi maiora audenda possit allici, quam rectissime pro quarumvis rerum riurium, quae aliquod momentum habent, defensone billum suscipitur. Id quod in defensione eorum, qui in statu ciuili vivunt, secus se habet.
Praeterea cum gentes ad pericula auertenda nullum implorare iudicem possint, minusque consultum sit, hostis insultus expectare possunt defensionem suam instituere,quam primum certior factae sint, alteram gentem hostilia erga se moliri, eique&animum& vires esse, se opprimendi. Eandem quoque eousque continuare possunt, donec sibi fuerit satisfactum suaeque securitati ita cautum, ut in posterum similes insultus metuere necesse non habeant. Quae itidem in statu ciuili secus sunt comparata.
In reparatione eodem fere modo sese res habet. In statu ciuili a iudice haec obtinetur in naturali per arma Singuli in statu ciuili praeter reparationem iniuriae nihil exigere possunthast gentes securitatis suae, quam ciuibus iudex praestat,
Solent causae belli, recte quidem, in v. sificas suasorias dispesci ipsum enim principium bolli non nisi valde improprie ad belli
440쪽
quorsum moralis doctrina nos ducit Ast cum in paucissimis hic finis obtineatur, qua est benignitate, serio cupit, Vt externam saltem suam selicitatem,&tranquillitatem, leges naturae observando, conseruent ac promoueant. Quod ut fiat, cum non huius aut illius, sed omnium intersit hinc praeter eas poenas, quae vitia per naturalem quandam necessitatem consequuntur,
aliis omnino coercitionibus, quibus praesentissimum malum impediretur, opus est, per quas hominum generi externa sua felicitas constet. Proinde merito ex eo colligitur, quod non tantum in ciuitatibus ius poenae imperantibus recte competat,sed quod aliis quoque,in statu natu. tali viventibus, facultas, cum aliorum destructione se conseruandi, sit concessa. De poenis itaque ut initio agamus, recte definiri poenam existimamus, per malum passionis,
quod a superior seu imperante, ob malum actionis alicui infiigitur.
Per malum passionis intelliguntur etiam actι es, quatenus molestae sunt. Sed necesse est, ut praecedat malum actionis. Quae enim non invitis aut sine iussu imperantis, aut saltem fine delicto antegressis alicui infliguntur mala, poenae